Chiếm và Giữ

Dùng bản đồ quân sự thời đánh nhau Nam Bắc 1967-1975 để đọc các sách về các chiến dịch của …Quang Trung ở phía nam thấy rất thích. Nói cách khác, đọc sách về các chiến dịch quân sự ở Đàng Trong của Quang Trung, ta nên dùng bản đồ quân sự của chiến tranh Việt Nam, sẽ thấy rất dễ hiểu.

Đọc các chiến dịch của Quang Trung và của các tướng bên phe Nguyễn Anh ở Gia Định, rồi đọc về chiến tranh Việt nam giai đoạn 1967-1975, rồi xem bản đồ (giờ trên internet có rất nhiều), lờ mờ nhận ra: Miền Nam (nam trung bộ đổ vào) rất dễ đánh, dễ chiếm và đồng nghĩa là rất khó giữ. Quang Trung cũng thấy vậy nên không cố công mà giữ. Tất nhiên vì không bỏ công ra giữ nên Đàng Trong trở thành bàn đạp để Nguyễn Ánh lập quốc (và tất nhiên sau khi Quang Trung chết).

Cũng có thể lờ mờ nhận ra một điều nữa: vai trò của Cambodia rất quan trọng. Bình định được nước láng giếng này thì an toàn cho Cao nguyên và vùng biển Hà Tiên, tức là một không gian cực kỳ lớn. Đồng thời ổn định được quan hệ kiểu viễn giao với Thailand và Myanmar. Cho nên việc Việt Nam qua Cambodia xử lý Khmer Rouge có tác hại (khốc liệt) trong ngắn hạn, nhưng có lợi ích trong dài hạn. Đây cũng có thể là lý do mà Ngô Đình Nhu quyết lật đổ chỉnh quyền ở Cambodia bằng đảo chính mà thất bại nặng, để lại một đống tai họa góp phần đưa quân đội VNCH sau này của tổng thống Thiệu vào thế yếu. Mặc dù nhìn trên bản đồ, thấy quân đội VNCH bố trí đẹp ra phết, Quang Trung còn sống chắc cũng chỉ nghĩ đến thế là cùng. Nhưng mất Cambodia, và quân đội đánh đấm và phối hợp kém, rồi Mỹ ký Paris, thì  ở cái vùng dễ chiếm khó giữ này, thua mới là đúng.

Một điều lờ mờ nữa, là không chỉ quân sự mà chính trị ở Miền Nam cũng cho thấy lãnh đạo quốc gia thì tiên quyết là phải an toàn về mặt chính trị. Bất cứ nguy hiểm chính trị nào đều có thể dẫn đến hỏng việc lớn. Mà nguy hiểm chính trị có thể đến từ những ngóc ngách bất ngờ. Ở ngoài bắc, vì nhiều lý do (gần ngàn năm Tàu thuộc, rồi gần ngàn năm chịu ảnh hưởng bảo hộ của Tàu, mãi cho đến hiệp ước Thiên Tân của Pháp mới chấm dứt), lại có chính quyền hiện đại do Liên Xô đào tạo bài bản, nên chính trị rất chặt chẽ, kém tiến hóa. Còn miền nam lỏng hơn, suốt từ thời Dương Ngạn Địch đến thời Nguyễn Văn Thiệu, miền nam chính trị rất lỏng, thời đệ nhị cộng hòa lại khá là cởi mở, nên các nhân vật thành công hầu hết là chuyên nghiệp hơn hẳn các đối thủ về chính trị, và nhờ đỏ an toàn hơn hẳn trong việc nắm quyền. Ngay sau khi lên chức, chắc tổng thống Thiệu cũng thấy vậy nên ra đòn sớm (nhờ hỗ trợ kỹ thuật chính trị của CIA) và ra đòn quyết liệt hơn vào những năm cuối, nhưng vẫn quá muộn. Sau đổi mới, chính trị ở Việt Nam đã lỏng ra, dù nhiều lần bị xiết. Chính trị lỏng ra là rất tốt về mặt xã hội, lại cũng rất tốt ở chỗ các chính trị gia buộc phải chuyên nghiệp và khôn ngoan hơn. Các chính trị gia chuyên nghiệp nhất, kỹ năng tốt nhất, đứng ở các chỗ bị cạnh tranh nhất, thì thực tế (trên đài báo ti vi) đều nổi hơn các vị khác.

Nhiều thứ lờ mờ, nhưng có một điều chắc chắn: Nguyễn Huệ bỏ Gia Định lại cho Nguyễn Lữ, nên ngày nay chúng ta có nước Việt Nam, hehehe.