Đảng cần phải làm gì?

Trao đổi với ông Bùi Đức Lại và ông Trần Mạnh Hảo về điều 4 Dự thảo Hiến pháp

Nguyễn Huy Canh

Ông Trần Mạnh Hảo vừa có bài viết trên trang của n/v Phạm Viết Đào về nền tảng của HP92 (hiện nay ta gọi là Dự thảo sửa đổi HP) bị phá hủy bởi chính điều 4 của nó. Toàn bộ bài viết chặt chẽ, chính xác của ông chỉ nhằm đi tới một kết luận, một đòi hỏi xóa bỏ điều 4 của DT. Đòi hỏi này phù hợp với tâm nguyện của nhiều nhân sĩ trí thức từ Tướng Nguyễn Trọng Vĩnh, GS Nguyễn Minh Thuyết, TS Nguyễn Thanh Giang cho đến cựu lãnh đạo Ban tổ chức TW Bùi Đức Lại…
Trước hiện thực nhiều đau buồn, nhức nhối của đất nước như sự nghèo khó cùng cực của người dân, những bất công và nỗi oan trái, sự tha hóa mạnh mẽ của Đảng…, những nguyện vọng trên đã nhìn thấy rất đúng rằng nó là hệ quả của việc áp đặt quyền lãnh đạo tuyệt đối của Đảng đối với nhà nước và xã hội. Nhưng từ đó tiếc rằng, các ý kiến đó lại đẩy tới một nguyên nhân cội nguồn sâu sa hơn từ trong điều 4HP.
Trong chiều suy tư và kinh nghiệm đầy máu lửa và nước mắt của nhân loại đã rút ra được một kết luận có tính nguyên lí: mọi lí thuyết xét theo nguồn gốc hình thành của nó, ít ra, nó đều phải là hình ảnh của hiện thực, của đời sống hiện thực.
HP là một lí thuyết, một nguyên lí được xây dựng trong hình thức là các qui định có tính chất pháp luật. Và vì vậy 1/Những phân tích dựa trên qui luật của tư duy logic rất đúng đắn, chính xác của ông TMH không phải đã là chân lí, là ý nghĩa trong sự tồn tại của nó. Và 2/Tính chân lí của một hệ thống lí thuyết không bao giờ được chứng minh chỉ từ những tiên đề của hệ thống ấy.
Vì thế cái ý muốn bác bỏ điều 4 DT(dự thảo) của ông để nhằm có được một bản HP logic và hoàn hảo là một sự phiến diện và vô nghĩa: Tính chân lí của HP sửa đổi phải là đích tìm kiếm và vận động của chính hiện thực lịch sử này, chứ không phải ở sự chặt chẽ có tính hình thức của tư duy chúng ta.
  Cùng trong chiều hướng bác bỏ điều 4HP được đặt trong hình thái của câu hỏi về lí do tồn tại của nó, ông Bùi Đức Lại đã đi xa hơn một bước khi ông không bị vướng vào định đề của logic hình thức của bản HP, mà là sự đặt thành vấn đề cơ sở cho sự tồn tại của nó bằng việc yêu cầu phải luật hóa được điều 4.
Ông đã rất đúng khi cho rằng sự lãnh đạo của Đảng sao cho không phải là sự áp đặt lên xã hội và nhân dân mà phải trên cơ sở tín nhiệm, ủy quyền của người dân được xác lập ngay từ trong thủ tục lập hiến. Có như thế thì theo ông, đảng sẽ nằm ngay trong HP, chịu sự qui định của nó…
Có một thực tế này tôi muốn nói với ông, trong cơ cấu tồn tại của mình, Đảng và nhà nước đã là hai thực tại. Và quyền lực của Đảng đã được đảng xác lập từ các Đại hội và các trung tâm như một quyền lực bóng tối. Người dân hoàn toàn đứng ngoài quá trình chính trị đó, họ chỉ như những kẻ xa lạ. Bởi vì, ngay từ đầu như một mặc định, họ chỉ được xem như một đối tượng được chăn dắt,chỉ dẫn, giáo dục và ban cho (xin nói thêm, đó cũng là lí do vì sao các cán bộ chỉ cần bằng cách nào đó được vào cấp ủy thì coi như đã chắc chắn 99% được cơ cấu vào trong bộ máy đảng, chính quyền hoặc đoàn thể, còn lá phiếu sau này của người dân như thế nào thì hoàn toàn không quan trọng, và do đó họ đã mắc phải bệnh khinh miệt,coi thường nhân dân như một gien di truyền vậy). Vậy thì làm sao có thể nói được là nhân dân ủy quyền cho đảng trong thủ tục lập hiến trong cái cấu trúc quyền lực còn nguyên vẹn sau hơn 50 năm ấy?
Vì quá mơ hồ như thế nên ông cho rằng phải luật hóa điều 4HP. Cách lí giải của ông mắc phải hai sai lầm nghiêm trọng, một là ông đã lấy luật làm cơ sở cho sự tồn tại của điều 4, và do đó cho HP-đó là điều chưa bao giờ thấy!
Thứ hai, ông đã không nhìn thấy trong sự hiện ra của mình, đảng đã như một tổ chức quyền lực: thể chế chính trị trong đó chúng ta đã và đang sống là đảng trị hiểu theo nghĩa của hình thái “quân chủ chuyên chế” đã biến dạng. Do đó, Đảng đã đứng trên, và ngoài HP và PL từ trong cơ cấu tồn tại của mình. Vậy làm sao nhân dân thông qua QH viết ra những điều qui định cho sự lãnh đạo của đảng được. Không có một đạo luật nào làm được điều đó ngoài những ý nghĩ điên rồ.
Thực tiễn chính trị của đất nước đang đặt ra những thử thách nghiêm trọng cho đảng và dân tộc chúng ta lúc này, rằng cần phải thiết kế những con đường, những dự án, những bước đi thích hợp cho một cuộc cách tân lớn hơn là những tranh cãi “kinh viện”cho những qui định của HP như một không gian riêng của lí tính thuần túy.
Nhân dân, sự chịu đựng như đang chạm đáy bởi sự nghèo khó, bất công, bị áp bức và khinh rẻ cùng nhiều giá trị của giáo dục, đạo đức bị đảo lộn.
Về phía Đảng là một quá trình tha hóa diễn ra ngày một mạnh mẽ như một sự kiện khách quan của lịch sử. Cái tha hóa được hiểu ở đây là một cuộc chuyển hóa, chuyển biến của Đảng thành cái khác mình trước đó. Công cuộc tha hóa này được đánh dấu về mặt lịch sử bắt đầu từ thời kì đổi mới: thực tiễn và pháp luật thừa nhận sở hữu tư nhân, chế độ sở hữu tư nhân như một tất yếu khách quan của sự tồn tại phát triển xã hội, và do đó quyền sở hữu tư nhân của mọi người dân là chính đáng. Cùng với điều đó là quyền sản xuất và kinh doanh của công dân là không hạn chế và được pháp luật bảo hộ. Những đảng viên của Đảng, với tính cách là công dân, sau này cũng đã được thừa nhận quyền tổ chức kinh doanh theo phương cách tư nhân tư bản chủ nghĩa. Có nghĩa là đảng viên cũng được suy nghĩ làm giàu cho bản thân mình, và hoàn toàn được tham gia vào quan hệ bóc lột khách quan giữa người và người diễn ra trong quá trình tổ chức lao động và sản xuất.
Đảng từ trong máu lửa là một Lí tưởng cứu đời, vì dân vì nước; và mỗi một đảng viên là một bộ phận, một thành tố, yếu tố cấu thành hệ thống lí tưởng đó-cái lí tưởng xóa bỏ chế độ tư hữu và mọi khác biệt về gia cấp, và vì thế mỗi một con người đảng viên là một vô thân, vô ngã . Phấn đấu hi sinh vì dân tộc, vì người khác, vị tha đã trở thành phẩm chất, thành đặc trưng riêng biệt của Đảng và của những đảng viên. Qúa trình biến đổi lịch sử nói trên, đối với mỗi đảng viên  cũng  đồng thời là quá trình chuyển hóa, tha hóa, nói theo ngôn ngữ triết học, là từ vô ngã, vô thân đến hữu ngã, có bản ngã. Lo toan, thu vén, quan tâm cho lợi ích của bản thân, của vợ con và những thú vui trần tục được thỏa mãn cùng diễn ra trong mối quan tâm, bận tâm tới hạnh phúc của người khác đã trở thành nhu cầu chính đáng của đảng viên, và được xã hội và pháp luật thừa nhận. Nhưng cái quá trình tha hóa khách quan này của Đảng cũng đã kéo theo nó một quá trình tha hóa kép hiểu theo nghĩa hẹp là một sự hư hỏng, suy đồi của phẩm chất một con người khi toàn bộ cấu trúc và vận hành của Đảng đã không có một sự thay đổi tương ứng nhằm đáp ứng quá trình tha hóa khách quan đó của mình. Thành ra sự biến đổi này từng ngày, từng giờ đã biến thành đe dọa sự tồn vong của Đảng. Đó là điều mà TBT đã cảm nhận thấy một cách rõ ràng và đau đớn, còn tân trưởng ban nội chính TW thì nhìn thấy sự lâm nguy đang đến rất gần.
Nhưng tiếc rằng, các vị lãnh đạo cao cấp của đảng đã không nhìn thấy được mặt khách quan, lịch sử của những diễn biến đó, của công cuộc tha hóa đó đang nằm ngay trong cơ chế, cơ cấu kinh tế- xã hội đã thay đổi theo hướng qui hồi bản ngã chân chính của mỗi con người, cùng với một thể chế quyền lực phi dân chủ, khép kín vẫn được giữ nguyên của đảng.
Vì chỉ nhìn thấy mặt chủ quan, chủ thể của quá trình tha hóa, nên TBT đã kiến tạo nên nqtw4 xem việc tự nêu gương, tự rèn luyện, tự nhận lỗi của quan chức là điều kiện tiên quyết ngăn chặn sự suy thoái của đảng…Nhưng tư tưởng về con đường của TBT đã thất bại. Cái còn lại chỉ là một lò lửa đang tắt dần cùng với một chiến lược củng cố vị thế và quyền lực trong cái cấu trúc đã cũ của đảng. Còn tân trưởng ban nội chính thì đưa ra quyết sách gì? Ông kêu gọi cần đến một sự “chiến đấu” để lấy lại lòng tin của nhân dân.
Chiến đấu để làm trong sạch Đảng-đó là một điều quí. Nhưng tôi e rằng với con đường này, có thể ông sẽ đẩy Đảng vào trạng thái tê liệt, hoặc khủng hoảng. Đó là điều mà TBT đã cảm nhận được khi ông nói về “ân oán, cừu thù…”.
Đáp ứng những đòi hỏi cấp thiết của nhân dân về một xã hội công bằng, dân chủ, nhân ái và phát triển; đồng thời ngăn chặn có hiệu quả tình trạng đang lâm nguy của Đảng song song với nhu cầu ổn định đất nước, xã hội, tôi cho rằng giai đoạn hiện nay không có con đường nào khác bằng việc thay thế thể chế chuyên chế, phi dân chủ đã cũ và lạc hậu của Đảng bằng một thể chế dân trị: nhân dân toàn quyền lựa chọn những đảng viên ưu tú của Đảng vào nắm giữ 2 cơ quan lập pháp (với một tỉ lệ thích hợp từ 60%->65% số ghế trong QH) và hành pháp thông qua bầu cử QH và nguyên thủ QG được tổ chức bởi hội đồng bầu cử quốc gia (độc lập). Tuy rằng một dự án cho công cuộc chuyển đổi thành công đó không phải là mục đích của bài viết, nhưng tôi hiểu từ 2 cơ quan này, đặc biệt với cơ quan quyền lực hành pháp, Đảng sẽ thực hiện được vai trò lãnh đạo đất nước, lãnh đạo quốc gia của mình trong thể chế cộng hòa-dân chủ bởi một chế độ nhất đảng…
                                                                   
Ngày 28/1/013

      H.C.

Theo blog PVĐ, đầu đề của QC