Di sản ngôn ngữ của quân đội Tây Sơn

Nhã Nam và Tri Thức vừa tái bản cuốn Lịch Sử Nội Chiến Việt Nam của Tạ Chí Đại Trường. So với bản đầu tiên (1973) và bản thứ hai (NXB Công An) thì lần tái bản này có thêm một số bài viết mới (sau năm 2000) của Tạ Chí Đại Trường.

Đây là một cuốn sách rất nên mua, vì nội dung và cách nhìn thú vị, cực kỳ độc đáo của tác giả. Chứ không phải vì, nói như các bố hợm chữ với hợm sách, rằng đây là cuốn sách quan trọng của một tác giả quan trọng hehe.

Hôm qua nằm đọc lại cuốn này. Mới nhớ ra hai ý đã định triển khai từ lâu, mà cứ lười khai triển.

Một là cách người miền nam sử dụng từ cha hoặc cha nội làm đại từ chỉ ngôi lâm thời (ngôi thứ hai và thứ ba). Kiểu: “Thôi uống đi, xạo quá cha nội” cho ngôi hai; hoặc “Thằng cha/Cha nội/Chả đó thật là lựu đạn” cho ngôi ba. Đây là di sản “tiếng nôm nói” của quan quân Tây Sơn đời đầu (nòng cốt là Chàm, quân cướp biển người Tàu và một ít Khmer, Bahnar); quân lính và tướng của Tây Sơn sau này (sau 1792) đào ngũ và đi theo Nguyễn Ánh ở chính quyền Gia Định.

Hai là trò chơi dân gian, có một chút tín ngưỡng cúng tế xin tha chết đuối, của người dân buôn biển Quy Nhơn (các lái), đi theo quân đội Tây Sơn (sau 1786) mà thành trò chơi dân gian miền bắc: Trò Thả Đỉa Ba Ba.