Παρουσίαση βιβλίου Αφροδίτης Χατζηπετρή «Τα μυστήρια της ζωής»
Του Ανδρέα Καπανδρέου
Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι,
Καλημέρα σας και σας ευχαριστώ θερμά που βρίσκεστε σήμερα εδώ μαζί μας, σ’ αυτήτην ξεχωριστή συνάντηση στο όμορφο χωριό Αγρός.
Για όσους δεν με γνωρίζουν, ονομάζομαι Ανδρέας Καπανδρέου.Είμαι βιβλιοθηκονόμος στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου, είμαι συγγραφέαςκαι παρουσιαστής της ραδιοφωνικής εκπομπής Λογοτεχνία στα Ερτζιανά που μεταδίδεταιαπό το Πρώτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ και από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του ΠανεπιστημίουΚύπρου.
Σήμερα, έχουμε τη χαρά και την τιμή να παρουσιάσουμε τηνπρώτη ποιητική συλλογή μιας γυναίκας που εμπνέει βαθύ σεβασμό και θαυμασμό —της Αφροδίτης Χατζηπετρή. Μιας γυναίκας με πλούσια διαδρομή ζωής, που στα 85της χρόνια κάνει ένα τολμηρό και συγκινητικό βήμα: καταθέτει δημόσια την ψυχήτης μέσα από την ποίηση.
Το βιβλίο της, με τον τίτλο «Τα μυστήρια της ζωής», δενείναι απλώς μια συλλογή ποιημάτων. Είναι ένα ταξίδι. Ένα ταξίδι μέσα από τονχρόνο, τις μνήμες, τις χαρές και τις δυσκολίες, ένα μωσαϊκό εμπειριών καισυναισθημάτων, δοσμένων με την αμεσότητα, την αλήθεια και τη γνησιότητα τηςκυπριακής διαλέκτου.
Σήμερα, λοιπόν, δεν θα παρουσιάσουμε απλώς ένα βιβλίο. Θαγνωρίσουμε έναν άνθρωπο. Θα αφουγκραστούμε τη φωνή μιας γυναίκας που συνεχίζεινα ονειρεύεται, να δημιουργεί και να επικοινωνεί. Θα μιλήσουμε για το έργο της,αλλά και για τον βαθύτερο κόσμο που την καθορίζει και την εμπνέει.
Πριν προχωρήσουμε στην ουσία του έργου, επιτρέψτε μου νασας πω λίγα λόγια για την ίδια τη συγγραφέα – γιατί η ζωή της είναι με έναντρόπο, το ίδιο ενδιαφέρουσα όσο και οι στίχοι της.
Η Αφροδίτη Χατζηπετρή γεννήθηκε το 1940, εδώ στον Αγρό,όπου και μεγάλωσε μέχρι τα δεκαοχτώ της χρόνια. Μετά την αποφοίτησή της από τηνΑπεήτειο Ανωτέρα Σχολή, ακολούθησε μια σημαντική πορεία σπουδών καιεπαγγελματικής δράσης στην Αγγλία, σπουδάζοντας Γενική και ΨυχιατρικήΝοσηλευτική, αλλά και Διοίκηση. Εργάστηκε σε διάφορα νοσοκομεία του ΗνωμένουΒασιλείου, φτάνοντας μάλιστα σε διευθυντικές θέσεις.
Στα 57 της χρόνια, επέστρεψε στην Κύπρο και, ακούραστη όπωςείναι, συνέχισε να μαθαίνει και να σπουδάζει. Αυτή τη φορά, επέλεξε ναεμβαθύνει στη Βυζαντινή μουσική.
Και κάπου εκεί, άρχισε να ξεδιπλώνει έναν άλλο εσωτερικόκόσμο – τον ποιητικό. Γράφει ποίηση στην κυπριακή διάλεκτο τα τελευταία τέσσεραχρόνια. Η Αφροδίτη Χατζηπετρή θα λέγαμε πως είναι μια ξεχωριστή περίπτωσηδημιουργού. Παρόλο που αγαπούσε από παιδί τα Νέα Ελληνικά και στο σχολείο, όπωςη ίδια αποκαλύπτει, διακρινόταν στις εκθέσεις, μόλις στα 85 της χρόνια τόλμησενα «εκτεθεί» στο ευρύ κοινό και να εκδώσει την πρώτη της ποιητική συλλογή.
Το ταξίδι μέχρι την έκδοση του βιβλίου της, έχει και αυτότη δική του ξεχωριστή ιστορία. Ο εκδότης Αντώνης Θαλασσέλης, ιδιοκτήτης τωνεκδόσεων Φιλολογική Πρωτοχρονιά, εντόπισε κάποια ποιήματά της στοδιαδίκτυο και της πρότεινε να συμμετάσχει στον ετήσιο συλλογικό τόμο πουεκδίδει. Η συνεργασία τους εξελίχθηκε σε κάτι βαθύτερο που οδήγησε στην έκδοσητου παρόντος βιβλίου. Η έκδοση έγινε στην Αθήνα, το 2025. Την εικαστική πλευράτης έκδοσης συμπληρώνει η ζωγραφιά της Κούλλας Φοινικαρίδου που κοσμεί τοεξώφυλλο.
Η γνωριμία μου με την Αφροδίτη έγινε σε μια ποιητικήεκδήλωση στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου. Η Αφροδίτη, με μια σεμνότητακαι έναν δισταγμό που προδίδει ευγένεια ψυχής, με πλησίασε στο διάλειμμα καιμου εξομολογήθηκε ότι γράφει και αυτή ποίηση. Με ρώτησε αν θα με ενδιέφερε να διαβάσωκαι να παρουσιάσω το βιβλίο της όταν εκδοθεί. Και κάπως έτσι, λίγες εβδομάδεςαργότερα, με επισκέφτηκε στο γραφείο μου φέρνοντάς μου δύο αντίτυπα τουτυπωμένου πια, βιβλίου της – ένα για εμένα και ένα για τη Βιβλιοθήκη τουΠανεπιστημίου.
Ομολογώ πως διάβασα το βιβλίο απνευστί. Με άγγιξε, μεσυγκίνησε, με έκανε να νιώσω πως γνώρισα πιο ουσιαστικά τη συγγραφέα. Μέσα απότους στίχους της Αφροδίτης, γνώρισα τις αναμνήσεις της, τα συναισθήματά της,τον κόσμο που κουβαλά στην ψυχή της. Και, ναι, έμαθα και πράγματα που δενήξερα!
Όπως, για παράδειγμα, τι είναι οι μάτσιες – ένα παραδοσιακόυποπροϊόν του σταφυλιού, λιχουδιά των παιδιών στις παλιότερες εποχές. Το ομώνυμοποίημα της Αφροδίτης μου γέννησε την περιέργεια να ερευνήσω και να ανακαλύψωκάτι καινούργιο. Αυτό ακριβώς κάνει η καλή ποίηση: μας ωθεί να νιώσουμε, νασκεφτούμε, να μάθουμε.
Το βιβλίο όμως έχει κι άλλα λαογραφικά αλλά και ιστορικάστοιχεία τα οποία φαίνεται να έχουν εμπνεύσει την συγγραφέα. Όπως γιαπαράδειγμα στο ποίημα «Άγριο τριαντάφυλλο ροδής δαμασκηνής» που κάνει αναφοράστον συγχωριανό της σπουδαίο λαογράφο Νέαρχο Κληρίδη ο οποίος το 1917 έφερε καιδιέδωσε το συγκεκριμένο φυτό στον Αγρό. Ένα λουλούδι για το οποίο ο Αγρός είναιξακουστός μέχρι και σήμερα.
Οι παιδικές αναμνήσεις και η νοσταλγία για το χωριό είναιεπίσης διάσπαρτες στο βιβλίο – χειμώνας στο χωριό, Χριστουγεννιάτικεςαναμνήσεις, νοσταλγία για τους παιδικούς φίλους και αγάπη για το χωριό της τονΑγρό. Διαβάζω από το ποίημα «Ο τόπος που γεννήθηκα»:
Τζιαμέπου εγεννήθηκα
το φωςτο πρώτον είδα
τοντόπο θα τον αγαπώ
εν οΑγρός πατρίδα
Η Αφροδίτη μοιράζεται προσωπικές αναμνήσεις. Μέσα από τουςστίχους της μας μεταφέρει, στα Χριστούγενναπου έζησε μικρή στο χωριό, στις παιδικές της παρέες αλλά μας διηγείται μεέντονη συναισθηματική φόρτιση και τον χαμό των γονιών της,.
Τα ποιήματά της Αφροδίτης δεν είναι απλώς στίχοι. Είναιμικρά ψηφιδωτά από τη ζωή, από τις μνήμες της, από την παράδοση, την ιστορία,την καθημερινότητα, τη φύση, αλλά και από τη βαθύτερη υπαρξιακή αγωνία.
Ιδιαίτερη θέση στην ποίηση της Αφροδίτης έχουν οι γονικέςφιγούρες. Έτσι, μέσα από τις προσωπικές αναμνήσεις αναδύεται και ο πόνος γιατον χαμό του πατέρα (βλέπε το ποίημα «Ο πατέρας μου ο Λεωνίδας»), ενώ ποίημααφιερώνει φυσικά και στη μητέρα της «Μάνα ανεκτίμητη αξία».
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ολόκληρο τοβιβλίο είναι αφιερωμένο στους γονείς της Λεωνίδα και Μαρία για τους οποίους ηευγνωμοσύνη αλλά και η νοσταλγία της είναι διάχυτες μέσα από τουςσυγκεκριμένους στίχους.
«Ένα αναπάντεχο γεγονός» για έναν συγγενή που χάθηκεαπροσδόκητα. Θάνατοι, μνημόσυνα, μνήμες, νοσταλγία αποτελούν πηγή έμπνευσης γιατη συγγραφέα.
Μέσα από τα ποιήματά της η Αφροδίτη αναδεικνύει την αγάπηγια τον τόπο της (βλέπε το ποίημα «Ο τόπος που γεννήθηκα», αλλά και για τηνπαράδοση, ειδικά του χωριού της, του Αγρού αφού μας μεταφέρει από την παρασκευήτου χαλουμιού, μέχρι τη διάδοση του ροδοπέταλου στον Αγρό από τον λαογράφοΝέαρχο Κληρίδη, στον οποίο αφιερώνει σημαντικό μέρος της συλλογής.
Μέσα στις σελίδες του βιβλίου συναντάμε επίσης ποίησηεμπνευσμένη από τη θρησκευτική ζωή και τα θρησκευτικά μυστήρια. Άλλα θέματα μετα οποία καταπιάνεται η Αφροδίτη Χατζηπετρή στα ποιήματά της είναι η έγνοια γιατην Κύπρο («Δοκιμή/Προσευχή»). Ο Θαυμασμός προς τη φύση την άνοιξη, τοφθινόπωρο, τις βροχές, το αγιόκλημα, τα ζώα, τα δάση («Άρωμα Φθινοπώρου»,«Άρωμα χειμώνα», «Ο καιρός του Μαρτίου», «Οι βροχές του Οκτώβρη», «Τοαγιόκλημα», «Τα ζώα μας», «Η λατζιά – χρυσοπράσινο φύλλο», «Ο θάμνος ρουδί», «Οπεύκος δίπλα», «Τα δάση μας», «Η μαγεία της φύσης», κ.α) . Τα ποιήματα αυτάείναι ύμνος στη μαγεία του φυσικού κόσμου, τον οποίο η συγγραφέας βλέπει μεευλάβεια.
Η συλλογή όμως περιλαμβάνει και φιλοσοφικά και υπαρξιακάποιήματα, όπως για παράδειγμα το ποίημα «Άνθρωπος αυτοκαταστροφικός», ή το«Φτήνισε η ανθρώπινη ζωή», που πραγματεύονται τις αγωνίες του σύγχρονου κόσμου,τη βία, τις πυρκαγιές, την απώλεια.
Από τα ποιήματα της Αφροδίτης Χατζηπετρή δεν λείπει,βέβαια, και η επικαιρότητα αφού η συγγραφέας εμπνεύστηκε για παράδειγμα από τηνσύγκρουση των τρένων στην Ελλάδα και την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.Και βέβαια, την πανδημία, που αποτυπώνεται με ευαισθησία στα ποιήματα «Πως θααπασχοληθώ» και «Μελαγχολική ψυχή».
Ιδιαίτερη μνεία κάνει σε ένα της ποίημα στη φιγούρα τουνοσηλευτή – μια ταυτότητα που γνωρίζει καλά (βλέπε ποίημα «Η νοσηλεύτρια», σ.74)
Επάγγελμαλειτούργημα
ηνοσοκόμα έχει
Στοπροσκεφάλι ασθενή
μέρανύχτα να τρέχει
Αφιερώνει, επίσης ποιήματα στον Λέοντα Τολστόι από τον οποίοεμπνέεται, μα και στον Νέαρχο Κληρίδη, η φιγούρα του οποίου διατρέχει σανσπονδυλική στήλη το έργο της. Συγκεκριμένα στο ποίημα «Ο Νέαρχος Κληρίδης,δάσκαλος, λαογράφος και λογοτέχνης» (σελ.98), κάνει μια αναδρομή στη ζωή του ξεκινώνταςαπό τη γέννησή του το 1892.
Θα ήθελα να εκφράσω από καρδιάς τη συγκίνησή μου για τογεγονός ότι μοιραστήκαμε όλοι μαζί αυτό το όμορφο ταξίδι στην ψυχή τηςΑφροδίτης Χατζηπετρή.
Η Αφροδίτη Χατζηπετρή είναι ένα φωτεινό παράδειγμαδημιουργικότητας, τόλμης και πνευματικής συνέπειας. Απέδειξε πως ποτέ δεν είναιαργά για να μοιραστεί κανείς το φως που κρύβει μέσα του. Στα 85 της χρόνιαέκανε το όνειρό της πραγματικότητα και μας προσέφερε ένα βιβλίο αυθεντικό,αληθινό, ανθρώπινο.
Το βιβλίο που μας χάρισε, «Τα μυστήρια της ζωής» δεν είναιαπλώς μια ποιητική κατάθεση. Είναι μια υπενθύμιση ότι ποτέ δεν είναι αργά ναεκφραστούμε, να δημιουργήσουμε, να μοιραστούμε τον εσωτερικό μας κόσμο με τουςάλλους. Και αυτό είναι ένα μεγάλο δώρο — όχι μόνο για τη συγγραφέα, αλλά καιγια εμάς τους αναγνώστες.
Αφροδίτη, σε ευχαριστούμε. Για το θάρρος, την ευαισθησίακαι την αλήθεια σου. Για την αγάπη σου για τη ζωή, για τη φύση, για την Κύπρομας, για τον άνθρωπο.
Και σε εσάς, αγαπητοί φίλοι, ένα μεγάλο ευχαριστώ για τηνπαρουσία σας, για την προσοχή και την ανταπόκρισή σας. Εύχομαι να κρατήσετεμαζί σας κάτι από τη ζεστασιά, τη σοφία και την ποίηση που μας χάρισε σήμερα ηΑφροδίτη Χατζηπετρή.
Να είστε όλοι καλά και… καλή ανάγνωση!
