Hulle noem haar Carminda – E. Kotze
Hierdie plasing is in 2023 geskryf, kort na die verskyning van die boek. Intussen het Carminda in 2024 met ‘n Woordveertjie weggestap – geen geringe prestasie nie.
Ek het nou eers die nodige trane gestort, daarna ietsie soets geniet om die gemoed te stabiliseer – en nou probeer ek iets vertel oor hierdie roman. Ek dink ek volstaan met ‘n paar los gedagtes:
1.Tannie Sussie Kotze (ek ken haar nie persoonlik nie, maar dis hoe ek aan haar dink) word in Oktober vanjaar 90. Ek het nie woorde vir my bewondering dat sy op hierdie ouderdom so ‘n ongelooflike boek kon skryf nie. Ek moet erken ek het gewonder of dit dalk maar ‘n flou laaste poging sal wees. Dis nie ‘n flou laaste poging nie – dis ‘n kragtoer.
2. Dwarsdeur haar loopbaan verewig sy ‘n tydvak en ‘n streek in ons land soos niemand anders van wie ek weet nie. Dis fiksie (wel, dele daarvan – moeilik om te weet), maar die taal en die mense en die Weskus LEWE in haar werk. Amper nog meer in hierdie laaste (?) een.
3. Carminda begin met ‘n unieke ontmoeting tussen man en vrou, maar neem ons dan op ‘n reis deur hulle lewens. Hoe verder mens lees, hoe meer besef jy die manlike hoofkarakter (Mias Mulder, skipper van formaat) is eintlik haar man. (Wikipedia bevestig dit.) Tot ‘n mate is die skrywer Carminda, maar nie heeltemal nie. Dis waar feit en fiksie vervleg word in die skrywer se verbeelding.
4. Ek wonder of jong mense enigsins aanklank kan vind by haar boeke. Ons oueres onthou of herken nog baie van die woorde, maniere, leefwyses (o.a. die geskinder en die belangrikheid van “wat sal die mense se?”), die trots en hardkoppigheid van die mans, die vroue se ondergeskiktheid en lojaliteit, die sosiale veranderinge deur die vorige eeu.
4. Dit bly vir my ongelooflik hoe sy die visserslewe so kan onthou en beskryf, sover ek weet net uit haar man se vertellings. Dit word ook duidelik dat hulle eintlik ‘n span was – hy vertel en sy skryf neer. Maar dat hy ‘n onwillige spanlid was. Mias het ‘n obsessie om vir sy gesin te sorg en voel geleidelik meer bedreig deur haar sukses. Ek kan goed glo dat dit in die werklikheid ook so was. Maar dis nie regtig ter sake nie.
5. Daar is wel ‘n sterk storielyn deur die karakters se lewensloop gevleg. Ek hoop dis heeltemal fiksie.
Wat ter sake is, is dat dit ‘n ongelooflike boek deur ‘n bejaarde skrywer is. As jy haar werk ken en waardeer, is Carminda ‘n moet. As jy dit nie ken nie, is dit dalk jou laaste kans.
Ek dink ek gaan maar nog ‘n soetdingetjie neem en dalk ‘n bietjie net sit en dink. Oor die lewe, die liefde, verandering, fiksie en feite, vreugde en smart, verraad en getrouheid.
NS. Dit maak die skrywer en haar boeke ook vir my meer lewend dat ek nou agtergekom het sy het op Doornbaai (nou Doringbaai) grootgeword, waar ons dikwels die stilte gaan opsoek.
