Alle registers open | Mark van der Schaaf

Herlas naar aanleiding van een Facebookherinnering Eekhoornoase van Mark van der Schaaf, een chapbook dat in 2013 bij Stanza verscheen. Er staan elf flarfgedichten in, die tien jaar later nog niets aan kracht hebben ingeboet. Bovendien hebben sommige onder invloed van actuele ontwikkelingen nieuwe ladingen gekregen. Redenen waarom je aan herlezen plezier beleven kunt. Ik pleit voor een prijs die met terugwerkende kracht ook aan bundels van tien of twintig of meer jaar oud kunnen worden uitgereikt.

Mijn favoriete gedicht uit Eekhoornoase? Na lang wikken en wegen koos ik evenals A.D. destijds voor het transcendente 'Alle registers open':

Text within this block will maintain its original spacing when publishedALLE REGISTERS OPENSoms vang ik een duif die ik lijk dood te drukkenmaar dan begin ik te strelen in een prachtige opwellingvan emotie.Op een van die zeldzaam heldere dagenfungeer ik als kruispunt op de snelweg naar de hemelen overal vallen buiten zichzelf geraakte lichamenzij – geabstraheerd tot een tijdloos ideevan edele eenvoud en stille verhevenheid. *

Hoewel dit gedicht zich maar half laat uitleggen lijkt het om een bovenzinnelijke ervaring te draaien: met een duif aan de borst neemt de ik-figuur vallende lichamen waar, die in extase zijn geraakt of bij wie alle stoppen zijn doorgeslagen. Zou hij of zij zich soms Petrus wanen, vraag je je af, die 'als kruispunt' beslist of iemand naar de hemel of de hel mag doorreizen? En zijn die vallende lichamen wellicht door Petrus' beslissingen, positief dan wel negatief, buiten zichzelf geraakt? Je kunt je er iets bij voorstellen. Waarna de afsluitende strofe de lezer weer met beide benen op de grond zet: de vallende buiten zichzelf geraakte lichamen zijn een abstractie, een (religieus?) idee, waarvan je 'de edele eenvoud en stille verhevenheid' overigens kunt betwijfelen. Je zult Petrus maar zijn en mensen moeten beoordelen op hun daden. 'Het onderscheid tussen goed en kwaad,' poneerde filosoof David Hume al langer geleden, 'is een onderscheid dat de rede niet kan maken.' Van der Schaaf heeft ingewikkelde materie in fraaie bewoordingen verpakt.