Bovenmeer (1)
In 1968 werd Lorine Niedeckers gedicht ‘Lake Superior’, dat uit dertien afdelingen bestaat, voor het eerst gepubliceerd. Criticus Douglas Crase noemde het een ‘ferropastorale’, waarin natuurlijke rijkdommen worden bezongen. Lake Superior, in het Nederlands Bovenmeer, is het grootste en hoogst gelegen meer van, wie kent ze niet, de vijf Grote Meren: Ontariomeer, Eriemeer, Michiganmeer, Huronmeer en Bovenmeer. Het Bovenmeer maakt deel uit van de Canadese staat Ontario en de Amerikaanse staten Minnesota, Wisconsin en Michigan.
Niedecker kwam in 1903 nabij Fort Atkinson, Wisconsin ter wereld en woonde vrijwel haar hele leven afgelegen op het platteland. Ze had verschillende banen, trouwde tweemaal, bleef kinderloos en liet bij haar vroege dood in 1970 een bescheiden maar hooggewaardeerd oeuvre na.
Ik zal Bovenmeer in afleveringen bespreken, afdeling voor afdeling. Het gedicht opent zo:
///
In elk deel van elk levend wezenzit spul dat ooit steen was. In bloed de mineralenvan gesteente.///
Een paar honderd jaar geleden werd ontdekt dat het menselijke lichaam mineralen bevat, nodig voor de instandhouding en regulering van lichaamsfuncties. We krijgen deze mineralen, waaronder calcium, kalium, magnesium, ijzer, zink en koper, via ons voedsel binnen. Mineralen zijn anorganische delfstoffen, die veelal uit de grond gegraven worden. Planten nemen mineralen via hun wortels op.
Je weet dit wel, maar meestal niet bewust. Ooit werd het je op school bijgebracht. Niedecker wijst de lezer er nog maar eens op, in welgekozen bewoordingen, die blijven hangen: er zitten stenen in je bloed, piepkleine. Niedeckers dichtregels brachten me ook Genesis 3:19 in herinnering: ‘In het zweet uws aanschijns zult gij brood eten, totdat gij tot de aardbodem wederkeert, omdat gij daaruit genomen zijt; want stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren.’
Al wat leeft, zo luidt Niedeckers openingszet, heeft zijn oorsprong uit aardse materie. Hoewel zij in deze eerste afdeling inzoomt op het lichaam, getuigt de strekking ervan overduidelijk van een helicopterview.
