Bovenmeer (2)

Regelmatig wordt Lorine Niedecker ingedeeld bij de ‘poets of place’, dichters die zich bekommeren om het plaatselijke, wijzen op wat een plek bijzonder maakt, de geografische, natuurlijke en historische ins en outs. Voorbeelden van Nederlandse dichters van het plaatselijke zijn H.H. ter Balkt en Edwin de Groot, maar er zijn er meer.

In 1966 maakten Niedecker en haar echtgenoot een autoreis rondom het Bovenmeer. Deze reis, waar ook een verslag van is, vormde de basis voor het gedicht Bovenmeer. In het reisverslag lezen we details die we ook in het gedicht tegenkomen. In de tweede afdeling toert de lezer mee.

///

IJzer, veel voorkomend element van de aardein rotsen en vrachtschepen Sault Sainte Marie – grote botengitzwart en ijzerertsroodmet wat wit kasteelwerk erbovenopDe wateren werken samen internationaalMeeuwen dollen aan beide zijden

///

In deze regels worden observaties en kennis tot een geheel samengevoegd en een beeld van een plek gegeven. Omdat er geen sprake is van een uitputtende beschrijving blijven er na lezing vragen over en wordt de lezer uitgenodigd om zelf ook nog wat speurwerk te verrichten: Waar ligt Sault Sainte Marie precies? Hoezo werken de wateren internationaal samen? En waarom wordt er informatie over ijzer verstrekt?

Sault Sainte Marie blijkt de naam van niet één maar twee stadjes te zijn, die tegenover elkaar liggen aan de St. Marys River, grensrivier tussen de VS en Canada, het ene stadje Amerikaans, het andere Canadees. De rivier verbindt het Bovenmeer met het Hudsonmeer en kent een verval van zeven meter. Ter overkoming van dit verval is er voor de scheepvaart ter hoogte van de tweelingstadjes een groot sluizencomplex aangelegd, waardoor er vrijwel het hele jaar door scheepvaart tussen de meren mogelijk is.

Rondom het Bovenmeer winnen Amerikanen en Canadezen verschillende soorten ertsen, waaronder ijzererts en gouderts, die ter verwerking via de St. Marys River naar elders worden vervoerd. Daarom ziet de lezer grote boten voorbijvaren, begeleid door stoeiende meeuwen.

In Niedeckers reisverslag staat onder andere het volgende over haar bezoek aan beide Sault Saint Marie’s: ‘In Brady Park beside the locks you watch the big ore-carrying ships passing thru and listen to the whistles of the big boats, answered by the place on shore that keeps a watch on the happenings. Some of the long lake boats have taken on the red color of the iron ore, except for the gleaming white superstructure fore and aft. In the middle is that long, long barge-like body. The freighters bring the iron ore of Lake Superior and the smelting plants in the east together.’

Brady Park ligt nog altijd aan de St. Marys River, op de Amerikaanse oever. Ik opende Google Street View en maakte een screenshot van de plek die Niedecker meer dan zestig jaar geleden bezocht. In de verte een lange, lange ijzerertsboot.