Decentralized Society (DeSoc): Xã hội phi tập trung

Anh Vitalik, người tạo ra đồng crypto Ethereum mà nay trở thành một trong hai nền tảng tiền mã hóa quan trọng nhất, mới tung ra một paper viết chung với hai cộng sự khác. Tên paper là ” Decentralized Society: Finding Web3’s Soul”, có thể download ở đây.

Bài nghiên cứu bắt đầu bằng lời đề tựa của… Lão Tử hehe: Đạo là chỗ ẩn náu của vạn vật, là vật quí của người tốt, chỗ nhờ cậy của người không tốt. (Đạo giả vạn vật chi áo, thiện nhân chi bảo, bất thiện nhân chi sở bảo.) Lý do một phần là trong tiếng Anh các tác giả thay vì dùng chữ “Tao” tức là phiên âm của “đạo” thì họ dùng chữ DAO vốn là khái niệm rất quan trọng của blockchain: Decentralized Autonomous Organization – Tổ chức tự trị phi tập trung.

Tổ chức phi tập trung là chỗ ẩn náu của vạn vật, là vật quí của người tốt, chỗ nhờ cậy của người không tốt.

Bài nghiên cứu này gợi ý về một thứ tương tự như Defi (Decentralized Finance, tài chính phi tập trung), đó là DeSoc (Decentralized Society). Để làm được như vậy, các tác giả đề xuất một đồng token có tên là soulbound (SBT).

Một tác giả của nghiên cứu, cô Puja Ohlhaver, viết trên twitter:

“Nghiên cứu này thảo luận về cách thức có thể sử dụng “Soulbound Token” để đưa cộng đồng Web3 tiến nhanh tới xã hội phi tập trung (Decentralized society: DeSoc).

[việc sử dụng soulbound token STB] không có khả năng giao dịch [tức đồng tiền mà ta chỉ có thể tích lũy, không đem ra tiêu xài] sẽ giải quyết sự thiếu vắng “social trust and check” trong cộng đồng Web3 hiện nay.”

Nói dễ hiểu hơn, đây là hệ thống chấm điểm tín dụng (credit score), nhưng bên chấm điểm không phải là các định chế (ví dụ ngân hàng, hoặc nhà nước như ở TQ), cũng không phải là các công ty third party (như Trusting Social mà Masan mới đầu tư vào) mà là cả một cộng đồng phi-tập-trung. (Phi tập trung ở đây, theo tiếng Việt hiện nay, có nghĩa là phi trung ương, không có quyền lực trung ương nào quyết định bất cứ cái gì, mà tất cả xã hội cùng quyết; thống qua nền blockchain.)

Hệ thống chấm điểm tín dụng kiểu cũ có thể gọi là chấm điểm web 2.0, còn hệ thống mới này sẽ là web 3.0.

Nghiên cứu của Vitalik và hai vị cộng sự kia còn viết về mặt kỹ thuật thì hệ thống này sẽ vận hành thế nào. Trong đó SBT là một NFT chỉ nhận được, nhưng không đem trao đổi được (non-transferable NFT). Người nhận SBT xong thì token này sẽ nằm ở Soul wallet mãi mãi.

Nghiên cứu cũng đưa ra các ví dụ. Trường đại học trao bằng cho ai, thì drop cho người này một SBT. SBT này không thể transfer qua ai khác được nữa. (Trường đại học ở đây có vai trò là SBT allocator). Một cá nhân nỗ lực làm một việc gì đó, ví dụ tham gia một hội thảo khoa học hoặc hăng say làm các việc về môi trường,… đều nhận được SBT. Giá trị của nó là ở phần credit, cho cả trình độ văn hóa, bằng cấp, thâm niên, kỹ năng và cả các hoạt động xã hội.