Ο Παραλογισμός στη Λογοτεχνία

Και η τάση μας να θέλουμε να εκλογικεύουμε τα πάντα

Στην πραγματικότητα που βιώνουμε συμβαίνουν πολλά πράγματα που μας φαίνονται παράλογα, ή ότι δεν βγάζουν κανένα νόημα, ότι είναι τρελά. Είναι αληθινά παράλογα ή υπάρχει πάντα κάποια καλή αιτία πίσω από το οτιδήποτε; Οι σκληροπυρηνικοί ορθολογιστές θα σου πουν ότι, ναι, σίγουρα υπάρχει μια καλή αιτία πίσω από το οτιδήποτε. Δεν μπορούν να παραδεχτούν ότι ζουν σ’ένα παράλογο σύμπαν. Ακόμα, όμως, κι αυτοί οφείλουν να παραδεχτούν κάτι άλλο: ότι πολλές φορές δεν είναι εφικτό να βρούμε την αιτία, οπότε αυτά που μας μοιάζουν παράλογα είναι, στην πράξη, όντως παράλογα από τη σκοπιά που τα βλέπουμε.

Εκείνοι που δεν είναι σκληροπυρηνικοί ορθολογιστές πάλι αναζητούν κάποιον τρόπο για να εξηγήσουν όσα συμβαίνουν τα οποία τους φαίνονται παράλογα. Απλά, συνήθως, δεν προσπαθούν να τα εξηγήσουν με τα μαθηματικά ή τη σκληρή λογική. Έτσι γεννήθηκαν και οι θρησκείες, άλλωστε, καθώς και διάφορα φιλοσοφικά, μυστικιστικά, και μαγικά συστήματα: από την τάση που έχει ο άνθρωπος να εκλογικεύει το παράλογο, ή, τουλάχιστον, να προσπαθεί να το αποδεχτεί κάπως. Ο θάνατος, για παράδειγμα, που είναι ένα από τα κατεξοχήν «παράλογα» γίνεται προσπάθεια να εξηγηθεί σε όλες τις θρησκείες: Πού πηγαίνεις αφότου πεθάνεις; Πώς κρίνονται οι ψυχές; Επιστρέφεις ποτέ από εκεί; Και τα λοιπά...

Στη λογοτεχνικά – και, γενικά, στην αφήγηση (για να συμπεριλάβουμε και κινηματογράφο, θέατρο, ηλεκτρονικά παιχνίδια, ακόμα και ορισμένα επιτραπέζια παιχνίδια) – ο άνθρωπος έχει μεταφέρει αυτή του την τάση να εξηγεί τα πάντα, να τα εκλογικεύει, να δημιουργεί ένα σύμπαν που βγάζει κάποιο νόημα.

Ο πιο απλός τρόπος για να το δεις αυτό είναι να διαβάσεις ιστορίες μυστηρίου. Στις περισσότερες – σε όλες σχεδόν – στο τέλος δίνονται εξηγήσεις για τα πάντα. Όχι μόνο ποιος σκότωσε κάποιον, ή ποιος έκλεψε κάτι – όχι μόνο η λύση του μυστηρίου – αλλά και πολλές άλλες λεπτομέρειες που έχουν προκύψει μέσα από την αφήγηση: όπως, ποιος ήταν εκείνη η σκιά στο χολ, ποια ούρλιαξε μέσα στη νύχτα, τι ήταν τα παράξενα φτερουγίσματα έξω απ’το παράθυρο... οτιδήποτε. Τα πάντα, συνήθως, εξηγούνται.

Αλλά, σ’ένα πραγματικό μυστήριο, τα πάντα συνήθως δεν εξηγούνται. Στοίχημα είναι αν οι ερευνητές καταφέρνουν να λύσουν τα βασικά. Στη λογοτεχνία, όμως, εξηγούμε τα πάντα γιατί έχουμε την έμφυτη τάση να θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα εξηγήσιμο σύμπαν το οποίο βγάζει νόημα.

Συνέχισε να διαβάζεις ➜ https://fantastikosorizontas.gr/kosta...