Περί Γραφής: Άσχετες Πληροφορίες

Πότε είναι η ώρα ν’αρχίσεις να γράφεις το οτιδήποτε μέσα σε μια λογοτεχνική ιστορία;

Παλιότερα είχα γράψει ένα άρθρο που λεγόταν Το Σύνδρομο του Ιστορικού και μιλούσε για την τάση που έχουν οι συγγραφείς φαντασίας να θέλουν να συμπεριλάβουν όλο το ιστορικό υπόβαθρο του φανταστικού κόσμου τους (ή όσο το δυνατόν περισσότερο από αυτό) μέσα σ’ένα μυθιστόρημα – ή ακόμα κι ένα διήγημα – που γράφουν. Τώρα θα αναφερθώ σε μια άλλη τάση που υπάρχει, όχι μόνο στους συγγραφείς φαντασίας αλλά σε όλους τους συγγραφείς. Μοιάζει με το «σύνδρομο του ιστορικού» αλλά, αν το καλοσκεφτείς, δεν έχει καμία σχέση.
Είναι η τάση τού να συμπεριλαμβάνει κανείς πληροφορίες άσχετες με την ιστορία που γράφει. Κι όταν λέμε άσχετες, εννοούμε πραγματικά άσχετες, όχι που να φαίνονται άσχετες αλλά μετά να δένουν κάπως με την υπόλοιπη πλοκή. Για παράδειγμα, αν γράψεις στην αρχή μιας ιστορίας ότι ένας χαρακτήρας έχει χόμπι να πιλοτάρει ελικόπτερο και, στο τέλος της ιστορίας, αυτός ο χαρακτήρας χρειαστεί να οδηγήσει ένα ελικόπτερο για να σωθεί, τότε αυτή η αναφορά στο χόμπι του στην αρχή δεν ήταν άχρηστη πληροφορία, δεν ήταν άσχετη με την ιστορία. (Βλ., επίσης, το θέμα με το όπλο του Τσέχοφ.)
Η άσχετη/άχρηστη πληροφορία είναι κάτι που δεν επηρεάζει καθόλου την πλοκή της ιστορίας, ή, αν την επηρεάζει, την επηρεάζει με πολύ ασήμαντο τρόπο. Όπως αν στην ηρωίδα αρέσει να συλλέγει αγαλματίδια από αρχαίους πολιτισμούς και, μέσα στη ροή της ιστορίας, συναντήσει μια ξενοδόχο που επίσης της αρέσει να συλλέγει αγαλματίδια από αρχαίους πολιτισμούς, χωρίς αυτό να έχει κανένα σπουδαίο αντίκτυπο στην πλοκή.
Εκείνο που γενικά λέγεται, ως συμβουλή, στους συγγραφείς είναι να μην περιλαμβάνουν τέτοιες άχρηστες πληροφορίες στις ιστορίες τους, τα πάντα να δένουν, να είναι συστατικά στοιχεία της πλοκής, όπως όταν φτιάχνεις ένα φαγητό που ό,τι βάζεις μέσα πρέπει να υπάρχει κάποια χρησιμότητα, αλλιώς μάλλον το χαλάει. Δε θα πω ότι αυτή η νοοτροπία είναι λανθασμένη, γιατί δεν είναι. Είναι, όμως, απλώς μία νοοτροπία. Μπορεί να θεωρείται «εμπορική», αλλά αυτό δεν είναι παρά συμπτωματικό – ή ίσως εσκεμμένο, κατευθυνόμενο. Μπορεί να θεωρείται πιο «λογική», αλλά αυτό εξαρτάται από το πώς κρίνεις τι είναι «λογικό» και τι όχι.
Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως υπάρχουν μυθιστόρημα γεμάτα άχρηστες πληροφορίες και άχρηστα περιστατικά. Υπάρχει εκείνο το είδος του μυθιστορήματος που δεν είναι απαραιτήτως φαντασίας (αν και συχνά είναι) και το οποίο θα ονομάσω «περιπλανητικό μυθιστόρημα». Πρόκειται για το βιβλίο που περιγράφει ένα μεγάλο ταξίδι. Οι χαρακτήρες πηγαίνουν από το ένα μέρος στο άλλο, και συναντούν το ένα πράγμα και το άλλο, και ακούνε διάφορα για τον κόσμο γύρω τους. Όλα αυτά, συνήθως, δεν δένουν μεταξύ τους, δεν συγκροτούν μια ενιαία πλοκή. Μοιάζουν με σκόρπια περιστατικά που θα μπορούσες και να τα διαβάσεις ξεχωριστά. Οι κεντρικοί χαρακτήρες της ιστορίας, όμως, πολύ πιθανόν να έχουν κάποιο πολύ συγκεκριμένο σκοπό για το ταξίδι τους, και αυτός ο σκοπός θα μπορούσε να θεωρηθεί «η πλοκή». Σύμφωνα με κάποιους, οτιδήποτε άλλο θα έπρεπε να το πετάξουμε έξω και τα πάντα να στριφογυρίζουν γύρω από αυτή την «πλοκή». Όμως, όπως ήδη είπα, αυτό δεν αληθεύει πάντα στα μυθιστορήματα, και ειδικώς στα λίγο πιο παλιά. (Σκεφτείτε, πχ, το μεσαιωνικό μυθιστόρημα ή το καθαρά ταξιδιωτικό.)
Δεν είναι ανάγκη, βέβαια, η ιστορία μας να έχει να κάνει με περιπλάνηση για να έχουμε «άσχετες» πληροφορίες. Μπορεί να έχουμε άσχετες πληροφορίες ακόμα κι αν ο βασικός χαρακτήρας δεν φεύγει ποτέ από την πόλη του. Εκεί, άλλωστε, μπορεί να ακούσει χίλια-δύο πράγματα, να συναντήσει δεκάδες ανθρώπους, να του συμβαίνουν πολλά τυχαία περιστατικά.
Το ερώτημα είναι: υπάρχει καμιά σκοπιμότητα στο να γράφονται αναλυτικά όλα αυτά; Δε θα μπορούσαν, τουλάχιστον, να περάσουν ως γρήγορες αναφορές – μέσα σε μια, δυο παραγράφους, ας πούμε – ώστε να συνεχίσουμε με την «κεντρική ιστορία»; Τι προσφέρουν;
Συνέχισε να διαβάζεις ➜ https://www.fantastikosorizontas.gr/k...