DIONYSUS - HERACLES AS A CHARACTER OF THE HELLENIZING OECUMENE FROM ANCIENT TIME TO THE RENAISSANCE UNTIL TODAY ..

Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ - ΗΡΑΚΛΗΣ ΩΣ ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΖΟΥΣΑΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΩΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ..

Αγγείο Jokhang χρονολογούμενο στις του 7ου αι. (αυτοκράτορος Songtsen Σοφού)
Ο λόγος εδώ[0] είναι γιά ένα Θιβετιανό τεχνούργημα το οποίο φυλάσσεται στο Jokhang και αποτελεί μιά απόπειρα να φωτιστεί το καλλιτεχνικό του υπόβαθρο. Αναφέρομαι σε μια σύντομη παρουσίαση του Δυτικού Επιμελητή της Ρωμαϊκής Βρετανίας για το Βρετανικό Μουσείο με την μορφή βίντεο,[1] για το λεγόμενο Κύπελλο του Ταντάλου. Πρόκειται γιά ένα παράξενα κατασκευασμένο δοχείο πόσεως που, αφού γεμίσει μέχρι ένα ορισμένο σημείο, ξαφνικά και απροσδόκητα αντιστρέφει την πορεία του και στραγγίζει όλο το κρασί του στην αγκαλιά σας. Νομίζω ότι πρέπει να ξεκινήσετε από την αρχή, αλλά αν βιάζεστε, μπορείτε να δείτε το αντικείμενο που μας ενδιαφέρει περισσότερο αυτή τη στιγμή μετακινούμενοι περίπου στο όγδοο λεπτό του βίντεο. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον τεκμήριο είναι το Ρωμανο - Βρεττανικό Βακχικό πινάκιο του 4ου αι., το λεγόμενο του Mildenhall.[2] Δεν αποτελεί το κύριο θέμα του βίντεο, αναφέρεται όμως εν παρόδω όταν σχολιάζεται το Κύπελλο του Ταντάλου. Αυτή η οδός είναι ο αυτοκινητόδρομός μας.

Αν θέλετε, ίσως δείτε - όπως εγώ - μια έντονη τυπολογική ομοιότητα, ανεξάρτητα από άλλες διαφορές, με το αγγείο μπύρας του αυτοκράτορα Songtsen του Σοφού, γιά την οποία έχουμε μιλήσει πριν από έξι χρόνια. Ρίξτε μια ματιά εδώ, <https://www.britishmuseum.org/collec..... Αυτή η κανάτα κρασιού, ένα είδος καράφας με βολβοειδή πάτο και υψηλή στενή κορυφή που καταλήγει σε κεφάλι καμήλου, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι είναι κατά κάποιον τρόπο Σογδιανή. Υπάρχει ένας μουσικός - χορευτής που κάνει κάτι σαν αυτό που είναι γνωστό ως 'Σογδιανή Περιστροφή',[3] που δεν διδάσκεται πλέον σε μαθήματα χορού πουθενά, αν και μπορείτε να δείτε πίνακες της στο Dunhuang. Υπάρχει κάτι σχετικά με το ύφος αυτού του έργου τέχνης που δηλώνει ότι προέρχεται από κάπου έξω από το Θιβέτ στην Κεντρική Ασία, τουλάχιστον, και πιθανότατα αντλεί την έμπνευσή του από την Σογδία.

Πινάκιο του Mildenhall
Αλλά πιστεύω ότι η έμπνευση μπορεί να προέρχεται από ακόμη μακρύτερα! Προφανώς οι παραστάσεις του αγγείου διαθέτουν κατά κάποιον τρόπο Διονυσιακό χαρακτήρα, σχετικόν με συμποσιασμό με άγρια ​​εγκατάλειψη, αλλά και για την πληρωμή του τιμήματος της υπερβολικής πόσεως. Αυτό που δεν μου είχε περάσει από το μυαλό είναι ότι το θέμα θα μπορούσε να έχει ρίζες πέρα ​​από την Σογδία, ακόμη και στον κλασικό κόσμο της Ελλάδος και της Ρώμης. Και πράγματι ευρίσκουμε Διονυσιακές σκηνές και απεικονίσεις του Ηρακλέους στην Βουδιστική τέχνη τής Γανδαρίτιδας.
Διονυσιακή σκηνή από την Gandhara στο Εθνικό Μουσείο του Τόκιο
Αλλά για να σβήσει λίγο ο ενθουσιασμός για την Ελληνική καταγωγή, θα έπρεπε να πω ότι αν ο Ηρακλής ήταν σκοπός του, θα έπρεπε να δούμε το σήμα κατατεθέν του δηλαδή το ρόπαλο και την λεοντή είτε στο σώμα του είτε κοντά. Και δεν το βρίσκουμε!. Και θα μπορούσε εξίσου καλά, ή ακόμα καλλίτερα — δεν είμαι εγώ αυτός που θα κρίνω — να πρόκειται γιά τον Σιληνό, βλέποντας ότι είναι ένας παχουλός και φαλακρός γέρος, χωρίς την σωματική διάπλαση που συνήθως συσχετίζουμε με τον Ηρακλή. Έτσι, στην καλλίτερη περίπτωση, δικαιολογημένα μπορούμε να φανταστούμε ότι οι προηγούμενες καλλιτεχνικές αντιλήψεις για τον Ηρακλή που έχασε τον διαγωνισμό πόσεως (ή τον Σιληνό) θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει τo αγγείο μας του Jokhang. Σίγουρα κανένας Θιβετιανός των περασμένων αιώνων δεν θα σκεφτόταν να αναγνωρίσει τον Ηρακλή σε αυτήν την θέση, αν και πρέπει να αναγνώρισαν την παράσταση ως μια σκηνή μέθης, τελικά είναι μια κανάτα μπύρας. Λοιπόν, τώρα χρησιμοποιείται για την διανομή ευλογημένης μπύρας, υποψιάζομαι δε ότι το επιστόμιο συνιστά μιά ύστερη, αλλά πιθανότατα αρχικά χρησιμοποιήθηκε για οίνο.

Σιληνός επί καμήλου[7]
Για επιπλέον πιστωτικούς πόντους ή απλώς επειδή το βρίσκετε ενδιαφέρον, υπάρχουν μερικά μέρη στον ιστό που μπορείτε να επισκεφτείτε, με φωτογραφίες που αξίζουν πολλά βιβλία. "The Drunken Hercules" by Paul Rubens, c. 1600[8]
Υπάρχει ένας πολύ γνωστός πίνακας του Paul Rubens που ονομάζεται The Drunken Hercules, που μπορείτε να δείτε σε πολλές ιστοσελίδες, συμπεριλαμβανομένου αυτού, <https://commons.wikimedia.org/.../Fil.... Τον απεικονίζει με δύο γυναίκες στην μια πλευρά, τον φίλο του που πίνει τον Σιληνό στην άλλη και μια στάμνα κρασιού να κρέμεται άδεια από το αριστερό του χέρι.

Συγκρίνετε αυτό το έργο τέχνης των αρχών του 16ου αιώνα του Raimondi. Εδώ δύο νεαροί στηρίζουν τον μεθυσμένο άνδρα, που εν προκειμένω προσδιορίζεται ως ο Σιληνός, μια διονυσιακή φιγούρα αν υπήρξε ποτέ. <https://commons.wikimedia.org/.../Fil...

Μερικές φορές φαίνεται να παίρνει ένα χτύπημα, όπως κάνουν συχνά οι μεθυσμένοι άντρες, ακόμα και στα πιο δημόσια μέρη.

Ρίξτε μια ματιά σε αυτό το Γανδαρινό παράδειγμα ενός μεθυσμένου Ηρακλέους που υποστηρίζεται από δύο άτομα, στην προκειμένη περίπτωση γυναίκες.

<https://1.bp.blogspot.com/.../Banquet...

Το Mildenhall Bacchic Platter στο Βρετανικό Μουσείο είναι αυτό που ώθησε αυτό το τρένο σκέψης.

Δεδομένου ότι η κανάτα Jokhang έχει στόμιο με κεφάλι καμήλας, αναρωτιόμουν μήπως οι καμήλες δεν είχαν κάποιους Διονυσιακούς συνειρμούς. Ρίξτε μια ματιά εδώ. Και πες μου αν δεν βλέπεις αυτό που βλέπω.

Ρώτησα την Amy Heller τι πίστευε για αυτό το ιστολόγιο αρκετές μέρες πριν το ανεβάσει, και είπε κάτι που είχε δει στο μυαλό της, ένα αντικείμενο που αποτελεί θέμα για μια εργασία που δεν έχω δει ακόμα — η Suzanne G. Valenstein με Annette L. Juliano και Judith A. Lerner, «Hellenism in Sui-Tang Chang'an: Dionysiac Imagery on Mortuary Camels». Μπορείτε να δείτε το ίδιο το αντικείμενο στον ιστότοπο της Met: <https://1.bp.blogspot.com/.../3-isRMi...

Κάμηλος με Διονυσιακή παράσταση επί των σακκών σέλας (ύστερος 6/7 αι.)[30]

Κατά την Ρωμαϊκή εποχή (οι Σάρδεις καταλήφθηκαν το 133 π.Χ.), ένας εκπληκτικός αριθμός παραδειγμάτων του μύθου του Ηρακλέους & της Ομφάλης παρουσιάζεται σε καλλιτεχνικά δημιουργήματα. Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των διασωθέντων παραδειγμάτων ανήκουν στην πρώιμη και μέση αυτοκρατορική εποχή της Ρώμης. Εκτός από τέσσερις γνωστές τοιχογραφίες της Καμπανίας, υπάρχουν ανάγλυφα, ψηφιδωτά και αγάλματα. Πολλά από αυτά, αρκετά εξαιρετικής τέχνης, συνδέονται με το μεθυσμένο, όχι με τοn κλώθοντα Ηρακλή. Επίσης, προκαλεί έκπληξη ότι τα περισσότερα έργα συνδέονται με τον Διόνυσο. Το ότι ο Ρούμπενς το γνώριζε καλά αυτό αποδεικνύεται από την απόδοσή του του Μεθυσμένου Ηρακλέους στην Δρέσδη, ένα θέμα που γνωρίζουμε ότι παρέλαβε από μία αρχαία Σαρκοφάγο. Ο ίδιος ο Ηρακλής εμφανίζεται συχνά μεθυσμένος σε Διονυσιακές σαρκοφάγους δείχνοντας τον θρίαμβο του θεού του οίνου. 
Roman Dionysiac Sarcophagus, 2nd. c. AD, drawing by S. Eichler, Naples, Museo Nazionale[40]
Ο Ηρακλής εμφανίζεται συνήθως στην δεξιά πλευρά, υποστηριζόμενος από έναν φαν, ενώ ένας άλλος κουβαλά το ρόπαλό του. Εκεί κοντά έχει πέσει στο έδαφος ένας κάνθαρος κρασιού. Σε μια περίπτωση, υπάρχει ένας μικρός βωμός με φρούτα και κεφάλι τράγου. Ο Πάν είναι επίσης παρών και υπάρχει μια γυναίκα δίπλα του της οποίας το σώμα είναι γυμνό εκτός από μια κουρτίνα γύρω από τα πόδια της. Είναι πιθανό ότι θα μπορούσε να είναι Ομφάλη δεδομένης της ομοιότητας με το πλαίσιο του ..

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[0]. Dan 2020.
[1]. https://youtu.be/axzFfSvQdYQ?t=5
[2]. BM 1946,1007.1.
[3]. https://www2.buddhistdoor.net/feature...
[7]. El Djem Archaeological Museum, Μωσαικό από τον Thysdrus (Θύστρους), Έπαυλις της Διονυσιακής πομπής, δευτέρου αι. μ.Χ. Αυτοκρατορική Ρώμη. Λεπτομέρεια μωσαϊκού με τον Σιληνό επί καμήλου, με τον θίασο του Διονύσου να ταξιδεύει στη Βόρεια Αφρική. Ο παχουλός, φαλακρός, γέρος θεός ισορροπεί επισφαλώς στην πλάτη της καμήλας με ένα ποτήρι και ένα κέρατο (ρυτό) στο πλευρό του.
[8]. https://commons.wikimedia.org/wiki/Fi....
[30]. ΜΜΑ 2000.8, <https://www.metmuseum.org/art/collect.... Huemer, F. 1979, p. 566, figs. 4, 5.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Valenstein, S. G., A. L. Juliano and J. A. Lerner. 2019. "Hellenism in Sui-Tang Chang’an: Dionysiac Imagery on Mortuary Camels," in New Research on Central Asian, Buddhist and Far Eastern Art and Archaeology, ed. J. A. Lerner and A. L. Juliano, pp. 319-334.

Ge Chengyong. 2018. "Drunken Fulong: Ο Έλληνας Θεός του Βάκχου στην Κίνα," in China Archaeology Network of the Institute of Archaeology (Academy of Social Sciences), https://new.qq.com/rain/a/20210330A07... (7 March 2022).

Dan. 2020. “Who is that Drunken Man?,” in TIBETO-LOGIC, < https://tibeto-logic.blogspot.com/202... (8 March 2022).
https://www.jstor.org/stable/3049937?..., F. 1979. "A Dionysiac Connection in an Early Rubens," The Art Bulletin 61 (4), pp. 562-574.