EM CÓ NÊN RA KHỞI NGHIỆP KHÔNG? – Bài 40a

Trưa hôm qua, có cậu em từ Q9 chạy đến gặp mình nhờ tham khảo, tham vấn, chất vấn một số vấn đề về khởi nghiệp. Đại loại là em có nên ra khởi nghiệp không? Và ra thì có nên chọn lĩnh vực ấy không?

Thường thì những ai muốn ra khởi nghiệp họ có nhiều câu hỏi ngỗn ngang trong đầu ấy. Tuy nhiên khi gặp người cố vấn để hỏi thì họ không biết hỏi gì, toàn là người cố vấn hỏi lại không à. Tại sao vậy? Bởi bạn không chịu ngồi xuống lấy viết ghi ra những thắc mắc của mình, mà cứ để trong đầu, cậu em này cũng y vậy?

Vừa gặp, mình hỏi ngay: Em định ra kinh doanh gì? Dạ, tụi em chọn thời trang cao cấp. Em làm chung một nhóm à? Dạ, tụi em định 03 đứa cùng hùn nhau làm. Vậy tụi em là nhóm bạn chơi chung hay sao? Dạ, chơi chung từ trước nên giờ định làm ăn chung.

Trong nhóm tụi em có đứa nào thật sự đam mê thời trang này không? Dạ, thích thôi chứ mà đến đam mê thì em nghĩ chưa. Có đứa nào mà nó sẵn sàng bỏ mọi việc, thậm chí hết tiền vẫn luôn suy nghĩ tìm cách làm thời trang cho bằng được không? Đến đây thì cậu em: Chắc sau buổi nói chuyện này về đánh giá lại nhóm của em đã, giờ chưa trả lời được.

Xem như là tụi em chọn, vậy sản phẩm làm ra như thế nào? Dạ, tụi em xuống các xưởng may ở Tân Bình chọn mẫu rồi đặt họ gia công luôn. Nhóm tụi em có ai là nhà thiết kế thời gian không? Dạ, có bạn rành bên may chứ thiết kế thì không? Tụi em có tiêu chuẩn như thế nào để đảm bảo rằng hàng làm ra phải thật tốt? Dạ, chưa luôn.

Em chọn phân khúc cao cấp? Dạ, tụi em quyết vậy. Cơ sở nào tụi em chọn phân khúc này? Dạ, nhóm thảo luận chọn cao cấp để có lợi nhuận tốt hơn. Tụi em có mặc đồ thời trang cao cấp cho mình không? Dạ, không luôn. Tụi em có biết thương hiệu Việt nào đang bán thời gian cao cấp không?

Dạ, em có tìm hiểu một ít. Cụ thể họ là ai? Dạ như Canifa, Yame, Owen. Em có thể làm như họ không? Anh chưa hỏi là hơn họ? Dạ, rất khó à. Hỏi đến đây thì em nhận ra điều gì? Dạ, lúc bàn với nhau tụi em không nghĩ ra được nhiều.

Tuy nhiên khi đối diện những câu hỏi này thì em vỡ ra. Có lẻ phải suy nghĩ kỹ và đánh giá lại kỹ hơn rồi. Anh cho em thêm những câu hỏi khác. Nãy giờ trả lời không mà cái đầu em nó nóng lên rồi đây. Ok em. Nãy giờ là kiểm tra khâu sản phẩm em giải quyết thế nào. Làm gì làm mà hàng không ngon, thậm chí tệ là thua ngay luôn rồi em.

À, tụi em hùn chung nghĩa là 03 đứa hùn vốn bằng tiền rồi cùng làm phải không? Dạ, đúng rồi mỗi đứa hơn trăm triệu góp chung vào. Có đứa nào trong nhóm giỏi giang về tài chính không? Dạ, không. Tụi em định góp vô rồ chi cái gì thì ghi ra, thu cái gì thì ghi vào. Mình cười, tụi em đúng là “ ngay thơ vô số tội “ là đây.

Một đứa phụ trách sổ sách ghi chép bài bản, khoa học, rồi hoạch toán đâu ra đó. Không những thế nó còn dự báo sắp tới chi vào cái gì, cái gì chưa cần thiết chi. Tiền sắp hết thì lấy từ nguồn nào? Cổ đông bỏ thêm tiền vào, hay đi gọi vốn, hoặc xả hàng tồn kho.

Đang làm ăn ngọt hết tiền là chết đó em. Hoặc khi tụi em làm ăn có lãi mà sổ sách không rõ ràng cũng tan đàn, xẻ nghé. Dạ, giờ em mới nhận thức được chuyện này. Khi thảo luận nhau làm ăn thì đúng là tụi em bị điểm mù về mãng tài chính.

Tụi em có nắm được nguyên tắc hùn hạp và phân vai trò trách nhiệm cho từng người chưa? Ui, cái này là điểm mù quá luôn. Lâu nay bàn với nhau mà thấy nó rối rắm làm sao ấy, vẫn chưa định hình rõ lắm. Rất cần anh nói thêm.

Cả 03 đứa góp vốn vào thì tụi em là cổ đông sáng lập, là nhà đầu tư vào chính công ty này. Bầu ai là chủ tịch hội đồng quản trị, cái này là theo luật đó. Và biểu quyết theo số đông. Đọc luật đầu tư để hiểu thêm đi. Cả 03 cùng tham gia điều hành cho công ty luôn hay sao? Dạ, tụi em cùng làm chung.

Vậy tụi em giờ thêm vài trò tại công ty nữa, đó là mối quan hệ trong công việc. Em làm vị trí gì? Bạn em làm vị trí gì? Vẽ sơ đồ công ty ra và ai là người chịu trách nhiệm chính công việc đó thì sẽ quy quyền và trách nhiệm chính cho người đó. Không hoàn thành công việc thì sẽ bị chuyển làm việc khác.

Chưa hết, tụi em còn mối quan hệ bạn bè nữa. Tức là giữa tụi em có đến 03 mối quan hệ. Một là: nhà đầu tư cổ đông sáng lập, hai là mối quan hệ vai trò, trách nhiệm trong công ty và ba là ngoài xã hội thì mối quan hệ bạn bè đã chơi với nhau trước khi làm ăn chung. Nghệ thuật xử lý những mối quan hệ này là cả một tuyệt dịu đó. Ui cha, giờ em mới nhận ra cái zig zag này, hay quá!

Giờ anh hỏi riêng em nhé! Em là dân cơ khí ô tô mà sao em lại chọn thời trang để làm? Tại sao không là ô tô? Dạ, em muốn ra làm mà ngành mình thì không biết phải làm làm sao, khi nghe bạn rủ nó phân tích hợp lý nên em quyết định khởi nghiệp chung. Vậy, em có thích thời trang không? Dạ, không thích mà cũng không ghét.

Vậy em khởi nghiệp vì mục đích gì? Dạ, là để học hỏi. Mình cười thú vị, tất cả những người khởi nghiệp để học hỏi cuối cùng là mất tiền không những thế còn mang nợ nần. Những doanh nghiệp chiến thắng họ ra không đi học hỏi mà lên chiến lược để từng bước dẫn đầu đó em.

Sau cuộc nói chuyện này em đang dần có góc nhìn khác rồi. Giờ em phải làm gì? Một là: Đa phần khởi nghiệp ít vốn họ hay đi lên từ nghề và họ cũng rất giỏi và đam mê cái nghề của họ rồi họ làm từng bước đi lên. Hai là: Có thể cái em đam mê nó đó tuy nhiên nghề em không giỏi thì em kết hợp với người giỏi nghề để cùng đi.

Ba là: Không giỏi nghề, cũng không đam mê. Tuy nhiên bản năng kinh doanh rất nhạy bén, đánh hơi thị trường khá tốt, biết cách triển khai một công việc kinh doanh nhịp nhàng thì em kết hợp với người đam mê, giỏi chuyên môn, và có tiền nhiều.

Bốn là: Không có cái gì của 03 thứ trên cả, chỉ có duy nhất là thích ra kinh doanh. Thì bằng cách đi từ từ, học hỏi kiến thức kinh doanh, rồi quan sát xem thứ gì ok thì tập tành làm chút chút để có kinh nghiệm, kỹ năng rồi lớn dần lên. Cuối cùng thì em chọn cách nào cho mình?

Em nhận ra cái có là số 1, tức em có chuyên môn cơ khí ô tô, mà em đang thiếu cái 04 nghĩa là không hiểu gì về kinh doanh cả. Có lẻ em nên bắt đầu trang bị cho mình kiến thức kinh doanh rồi. Giờ em nhận ra người có kiến thức kinh doanh nhìn và phân tích hay quá.

Tuy nhiên em cũng nhận ra qua nói chuyện nãy giờ em có động lực ghê gớm, nó có cái gì đó thôi thúc em, sao kinh doanh được phân tích ra rõ ràng và logic giống môn tự nhiên lắm. Song song đó em cũng cảm giác có áp lực ghê gớm, mình chọn ngành cơ khí ô tô thì bắt đầu từ đâu đây khi vốn chưa có?

Trong cuộc sống có 02 thứ để ta bứt phá: Một là: Có động lực nên ta lao ra làm. Hai là: Có áp lực: Khi áp lực đè lớn thì ta nỗ lực bùng phá lên. Tuyệt vời, trong em giờ đã có 02 thứ ấy. Nó là nhiên liệu cho em bay lên đó.

Còn chuyện chưa có vốn khi trang bị kiến thức kinh doanh đầy đủ thì tự nhiêm em giải nó một cách phù hợp với cách đi em lựa chọn và vị trí em đang đứng.

Dạ, qua cuộc nói chuyện hôm nay em về suy nghĩ nghiêm túc hơn, viết ra kế hoạch từng bước và xin gặp buổi sau để cụ thể hơn nữa.

Rời quán cafe, cởi trên con ngựa sắt đề máy xe chạy về lại Q9 mình quan sát gương mặt của Tuấn sau đôi kính cận với đầy đâm chiêu, trăn trở. Không sao cả tuổi trẻ là vậy, khi bằng tuổi Tuấn tôi luôn tự hỏi mình rằng: Sao mình chọn làm chủ? Đi làm thuê điều gì là chưa đủ? Mình có chấp nhận cuộc chơi khi chọn làm chủ chưa?