BORROWINGS FROM ANCIENT ART IN TITIAN
Σύμφωνα με τον Brendel[5]:
Ο Vasari θεωρούσε ότι ο ζωγράφος δεν επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κλασική τέχνη, άν και - βέβαια - απο αυτήν την παράδοση πήρε ιδέες για έργα του (Flaying of Marsyas, Sisyphus, Tityus, Danae, Venus vs Adonis, Diana and Actaeon, The Death of Actaeon, Rape of Europa, Venus with a Mirror, Bacchus and Ariadne etc) .. Ο Ridolfi, γράφοντας γιά τους μεγάλους ζωγράφους της Βενετίας κάπως αργότερα, στις αρχές του δέκατου έβδομου αιώνος, διαφωνεί με τον Vasari. Ανέφερε ακόμη και ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, κάποιον 'Έρωτα του Φειδία", έργο το οποίο, όπως υπεστήριξε ο Ridolfi, ο Titian χρησιμοποίησε στον διάσημο βωμό του όπου απεικονίζει τον θάνατο του μάρτυρα Πέτρου. Σε αυτό το περιστατικό θα επιστρέψουμε αργότερα. Για εμάς δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Titian διέθετε πράγματι χυτά ή άλλα αντίγραφα γλυπτών έργων προς μελέτη. Ένα χυτό του Λαοκόωντος βρισκόταν στο εργαστήριό του περί το 1520, όπως μας λένε τρίτοι. Αυτό που είναι πιο σημαντικό, παρά τη συνηθισμένη σιωπή του Titian σχετικά με τέτοια θέματα, είναι η γνώση ενός τουλάχιστον γεγονότος από τον ίδιο που μπορεί να βοηθήσει στο ξεκαθάρισμα του θέματος. Σε μια επιστολή του 1557, τον βρίσκουμε να ρωτάει για την εικόνα του "Ο Αναστημένος Χριστός" (Risen Christ, Michelangelo, Santa Maria sopra Minerva) . "Σχεδόν σίγουρα η ερώτηση αφορά σε ένα χυτό του ομώνυμου γλυπτού. Αυτό το άγαλμα πράγματι φαίνεται να έχει επηρεάσει τον Titian. Το υπόψιν γράμμα είναι επομένως σxετικό με το θέμα μας, και μάλιστα γιά περισσότερους από έναν λόγους. Δεν αποδεικνύει μόνον ότι ο Titian χρησιμοποίησε γλυπτά υποδείγματα τα οποία μελετούσε, αλλά δείχνει επίσης ότι για αυτόν τον σκοπό ένα άγαλμα του Μιχαήλ Άγγελου του φάνηκε τόσο πολύτιμο όσο ένα αρχαίο, ελληνικό ή ρωμαϊκό μοντέλο.
Τα σχέδια, όντας εκφραστικά μελετητικά υλικά στα οποία άλλοι καλλιτέχνες συχνά αποκαλύπτουν το εύρος των ενδιαφερόντων τους αναφορικά με την αρχαία τέχνη, δεν μας παρέχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία για την σκέψη του Titian. Υπάρχουν πολύ λίγες σαφείς αναφορές στην αρχαία τέχνη ανάμεσα στα σκίτσα του. Υποθέτω ότι το ενδιαφέρον σκαρίφημα "Πολύφημος" που απεικονίζεται με μολύβι στην Lille προέρχεται από ένα αρχαίο υπόδειγμα, αν και το πρωτότυπό του δεν έχει ακόμη εντοπιστεί. Τα σκίτσα για την προαναφερθείσα ζωγραφική του βωμού, ο Θάνατος του Αγίου Πέτρου του Μάρτυρος, αποτελούν μέχρι στιγμής το μοναδικό αναγνωρίσιμο παράδειγμα του σχεδίου του αρχαίων έργων, όπως θα δούμε ... .. ..... ...................... Helen Gardner, Art Through the Ages, σελ. 647-648: Όπως ο Πραξιτέλης έφερε το θέμα του γυναικείου γυμνού στην αρχαία ελληνική τέχνη, έτσι ο Giorgione και ο Titian το ξανα-εισήγαγαν στην τέχνη της σύγχρονης Δύσεως. Το 1538, στην ακμή του, ο Titian ζωγράφισε για τον Δούκα του Ουρμπίνο την 'Αφροδίτη του Ουρμπίνο' που μας δίνει τα βασικά στοιχεία για την αναπαράσταση ενός θέματος που θα παραμείνει δημοφιλές για αιώνες. Η εκδοχή του, βασισμένη σε μια παλαιότερη και πρωτοποριακή ζωγραφική από τον Giorgione, επρόκειτο να καταστεί υπόδειγμα για τους πίνακες του ξαπλωμένου γυμνού, ανεξάρτητα από το πόσες παραλλαγές θα προέκυπταν. Η Αφροδίτη ξαπλώνει σε μια απαλή πλαγιά φτιαγμένη από τον πολυτελή καναπέ της με μαξιλάρι, το γραμμικό παιχνίδι των πετασμάτων που έρχεται σε αντίθεση με τον κομψό, συνεχή όγκο του σώματός της. Στα πόδια της εικονίζεται μιά εξισορροπητική μορφή, σε αυτήν την περίπτωση ένα κοιμώμενο σκυλάκι. Πίσω της, μια απλή κουρτίνα χρησιμεύει τόσο για να προσδώσει έμφαση στην μορφή της στο προσκήνιο όσο και για να πιέσει μια θέα στο παρασκήνιο στο δεξί μισό της εικόνας .... Όλοι οι πόροι της εικονογραφικής αναπαραστάσεως ευρίσκονται στην διάθεση του Titian και τους χρησιμοποιεί εδώ για να δημιουργήσουν πρωτότυπα και εξαιρετικά εφέ. ................................................................................................................ Πίσω στη Βενετία, ο Titian ζωγράφισε τον Χριστό εστεμμένο με αγκάθια (περίπου 1545-1550, Παρίσι), μια προσέγγιση στην οποία η βίαιη δράση και οι μυϊκή σωματικότης φαίνεται να αντικατοπτρίζουν την εξοικείωσή του με την Ελληνιστική γλυπτική και τους πίνακες του Μιχαήλ Αγγέλου, που είχε δει στη Ρώμη. (https://www.encyclopedia.com/people/l...) ... Βλ. επίσης: http://albertis-window.com/2012/09/ti... ............ Το έργο του 'Bacchanal of the Andrians' ανήκει σε μία σειρά Ρωμαικών μυθολογικών έργων, παραγγελθέντων από τον Alfonso I d'Este, Δούκα της Ferrara, για το εκεί ανάκτορό του. Αποτέλεσε ένα από τα τρία συνολικά έργα που ζωγραφίστηκαν από τον Titian μεταξύ 1518 και1525. Τα άλλα δύο είναι τα: Worship of Venus (1518-19, Prado Museum, Madrid) & Bacchus and Ariadne (1520-23, National Gallery, London). Αυτό προέκυψε από τον 'Roman' (!) Διλόστρατο τον Αθηναίο ο οποίος τον 2 αι. μ.Χ. άφησε μιά συλλογή περιγραφών απεικονίσεων υπό τον τίτλο 'Imagines". Μία αφορούσε στην επίσκεψη του Βάκχου και της συνοδείας του στην Άνδρο. Εκεί οι ντόπιοι ευλογήθηκαν με έναν ποταμό οίνου. Με την υπόδειξη του Alfonso d'Este, που ζητούσε έργα για την διακόσμηση του ιδιωτικού εργαστηρίου του, o Titian αναπαρέστησε την κλασική αφήγηση στο συγκεκριμένο αριστούργημα ..
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[5]. Brendel 1955.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Brendel, O. J. 1955. "Borrowings from Ancient Art in Titian," The Art Bulletin 37 (2), pp. 113-126.
Gardner, Η. . Art Through the Ages 10th Edition
by Helen Gardner (Author), Fred S. Kleiner (Author), Richard G. Tansey (Author), Mariann Lee (Editor)
