Περί Γραφής: Η Ακαθόριστη Περιγραφή

Ένα «πρόβλημα» της λογοτεχνίας που είναι, ουσιαστικά, ιδίωμα


Σ’ένα προηγούμενο άρθρο είχα σχολιάσει τις διαφορές ανάμεσα στο θέαμα (κινηματογράφος) και στη λογοτεχνία. Είχα πει, εκτός των άλλων, ότι στο θέαμα η «περιγραφή» είναι πανεύκολη και στιγμιαία – απλά δείχνεις εκείνο που θέλεις να δείξεις – ενώ στη λογοτεχνία μπορεί να χρειάζεσαι δεκάδες και δεκάδες λέξεις και πάλι να μην καταφέρεις να περιγράψεις ακριβώς εκείνο που έχεις στο μυαλό σου.

Υπό ένα άλλο πρίσμα, όμως, αυτή η αδυναμία της λογοτεχνίας μπορεί να είναι και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Όπως λένε στα προγράμματα του υπολογιστή ή στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, όταν κάτι «περίεργο» παρουσιάζεται: It’s not a bug; it’s a feature! Παρομοίως και οι περιγραφές στη λογοτεχνία.

Γράφοντας, ποτέ δεν μπορείς να περιγράψεις κάτι απόλυτα. Όσες λέξεις κι αν χρησιμοποιήσεις, όσο κι αν προσπαθήσεις, πάντα θα υπάρχουν κενά, πάντα θα υπάρχουν «μαύρες τρύπες» στην εικόνα που θες να αποδώσεις, σχεδόν σαν παράσιτα ή θολά σημεία σε μια οθόνη. Όμως αυτό μπορεί να μην είναι απαραιτήτως μειονέκτημα, γιατί ο αναγνώστης συμπληρώνει τα κενά με τη φαντασία του. Εκεί που εσύ δεν έχεις αναφέρει κάτι, δεν έχεις εξηγήσει κάτι, το εξηγεί εκείνος με το μυαλό του – άθελά του, πολλές φορές.

Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ιδίωμα της λογοτεχνίας, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που ο συγγραφέας δύναται να χρησιμοποιήσει προς όφελός του αντί να το θεωρεί πρόβλημα. Τα «κενά» στην περιγραφή μπορεί να είναι λιγότερα ή περισσότερα, μεγαλύτερα ή μικρότερα. Αρκετά παρουσιάζονται τυχαία, επειδή απλά δεν σκέφτηκες να αναφέρεις κάτι. Γιατί, όμως, να μην τα μεταχειρίζεσαι συνειδητά, ως εργαλείο της λογοτεχνικής γραφής;

Συνέχισε να διαβάζεις: https://www.fantastikosorizontas.gr/k...