Ο CARAVAGGIO ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
Η ΝΙΟΒΙΔΗ (Η ΛΕΓΟΜΕΝΗ) ΤΟΥ Chiaramonti (ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΑΤΙΚΑΝΟΥ)Αυτό το άγαλμα αντιπροσωπεύει μία από τις κόρες της Νιόβης καθώς προσπαθεί να δραπετεύσει από τα βέλη του Απόλλωνος και της Αρτέμιδος. Ο μύθος, στην πραγματικότητα, εξιστορεί ότι η Nιόβη, βασίλισσα των Θηβών, είχε 14 παιδιά, επτά αγόρια και επτά κορίτσια, και για αυτό θεωρούσε τον εαυτό της ανώτερο από την Λητώ, η οποία είχε μόνον δύο παιδιά εκ του Διός, τον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα. Αυτά τα δύο δεσμεύτηκαν να τιμωρήσουν τον Νιόβη για προσβολή της μητέρας τους και έτσι σκότωσαν όλα τα παιδιά της με βέλη, ο Απόλλων τα αρσενικά και η Άρτεμις τα θηλυκά. Αυτή η γλυπτή μορφή είναι πιθανώς ένα αντίγραφο από την εποχή του Αδριανού απετέλεσε δε τμήμα ενός γλυπτού συμπλέγματος που περιελάμβανε όλους/ες τους/τις Νιοβίδας. Είναι γνωστές διαφορετικές εκδοχές αναφορικά με το υπό συζήτηση σύμπλεγμα των Νιοβιδών, οι οποίες πάντως είναι αντίγραφα έργου της Ελληνιστικής περιόδου, η δε πληρέστερη από αυτές ευρίσκεται στην γκαλερί Uffizi της Φλωρεντίας. Αυτό το έργο βρέθηκε γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1500 στην Έπαυλη του Αδριανού κοντά στο Tivoli κατά τη διάρκεια των ανασκαφών που διοργάνωσε ο Cardinal Ippolito d'Este.
Αποκτήθηκε από τα Μουσεία του Βατικανού, εξετέθη επί μακρόν στο Μουσείο Chiaramonti, εξ ού και το όνομά του Chiaramonti Niobid.
Caravaggio: Martyrium des Matthäus (1599/1600); Rom, San Luigi dei FrancesiΟ Preimesberger έχει επισημάνει ότι το παραπάνω άγαλμα της Νιοβίδου απετέλεσε το υπόδειγμα επί του οποίου ο Caravaggio βάσισε την απεικόνιση για το αγόρι του βωμού το οποίο βλέποντας την δολοφονία του Αγίου Ματθαίου έτρεξε να διαφύγει ουρλιάζοντας! Caravaggio: Martyrium des Matthäus (1599/1600); Rom, San Luigi dei FrancesiΑκολουθεί λεπτομέρεια του πίνακα Martyrium des Matthäus (Caravaggio, 1599/1600, Rom, San Luigi dei Francesi) του οποίου τμήμα - ήτοι το τρομαγμένο παιδί - ζωγραφίστηκε με βάση του υπόδειγμα της διαφεύγουσας Νιοβίδου!
λεπτομέρεια από τον πίνακα του CaravaggioΣτην λεπτομέρεια εικονίζεται ο νέος ο οποίος - παριστάμενος στην δολοφονία του Ματθαίου - αισθάνεται αποτροπιασμό και αποπειράται να φύγει (από το έργο του Caravaggio: Martyrium des Matthäus (1599/1600, Rom, San Luigi dei Francesi).
Ο Caravaggio είναι 'μάρτυρας' του αιματηρού συμβάντος (της δολοφονίας του Ματθαίου, μιάς και (αυτο-) εικονίζεται στην σκηνή του πίνακά του!
Μέδουσα του Caravaggio
Tazza Farnese Gorgoneion (οπίσθια όψη ορειχάλκινου έργου, Μουσείο Νεαπόλεως)Ο Caravaggio όχι μόνο βάζει τα γεγονότα στη δική του παρουσία μέσω του εν μέρει σύγχρονου ρουχισμού, αλλά και σκηνοθετεί τον εαυτό του - όπως και στη σύλληψη του Χριστού - μέσω της αυτοπροσωπογραφίας ως μάρτυρας του αιματηρού συμβάντος. Μόνο δείχνει όχι μόνο τρόμο, αλλά και κρίμα απέναντι στον φόνο. "Ο ζωγράφος από μόνο του αντανακλά τη δράση, όπως θα έπρεπε να βιώνει ο θεατής, εάν ο πίνακας πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από μια εικόνα τρόμου, με άλλα λόγια, θα πρέπει επίσης να αναπτύξει το ηθικό του καθαρτικό αποτέλεσμα (...) Αυτός μόνος, ο συνεργός, μεσολαβεί την επηρεαζόμενη στάση, τις εκφράσεις του προσώπου και τις χειρονομίες του στο μαρτύριο προς τον έξω κόσμο ταυτόχρονα «τρόμος» και «κρίμα», καθώς οι δύο διάσημες κατηγορίες μεταφράστηκαν και κατανοήθηκαν από τον Αριστοτέλη στην εκτέλεση της τραγωδίας »(Preimesberger 1998, σ. 145).
Posthumes Porträt Caravaggios von Ottavio Leoni (um 1614);Florenz, Biblioteca Marucelliana
Ακόμα και ο ίδιος ο Μάθιου δεν είναι ντυμένος με αντίκες ή «ανατολίτικα» ρούχα - φοράει μια σύγχρονη ιερατική ρόμπα. Η Franca Trinchieri Camiz βλέπει έναν καλό λόγο για αυτήν την ενημέρωση: Κατά τη γνώμη της, ο απόστολος στη ζωγραφική του Caravaggio δολοφονήθηκε ενώ γιόρταζε μια κηδεία - που δείχνει ότι το παρεκκλήσι Contarelli είναι το ταφικό παρεκκλήσι του Cardinal Matteo Contarelli: Απεικονίζοντας τον απόστολο ως σύγχρονο ιερέα που γιορτάζει τη λειτουργία των νεκρών, ο Καραβάτζιο συνδύασε τον συμβολισμό του μαρτυρίου του Ματθαίου με την πραγματικότητα της τελετής που γιορτάζεται καθημερινά για τον εορτασμό του θανάτου του καρδινάλιου »(Camiz 1990, σ. 101).
Caravaggio not only puts the events into his own presence through the partly contemporary clothing, but also stages himself - as in his arrest of Christ - through the self-portrait as a witness of the bloody incident. Only he shows not only horror at the murder, but also pity. "The painter alone reflects the action as it should be experienced by the viewer, if the painting should be more than a picture of horror, in other words it should also develop its moral cathartic effect (...) He alone, the accomplice, mediates in his affected attitude, facial expressions and gestures in the face of the martyrdom to the outside world at the same time 'horror' and 'pity', as the two famous categories in Aristotle's mandate of tragedy were commonly translated and understood ”(Preimesberger 1998, p. 145).Even Matthew himself is not dressed in antique or "oriental" clothes - he wears a contemporary priestly robe. Franca Trinchieri Camiz sees a good reason for this update: In her view, the apostle in Caravaggio's painting was murdered while he was celebrating a funeral mass - which indicates that the Contarelli chapel is the funerary chapel of Cardinal Matteo Contarelli: “ By depicting the apostle as a contemporary priest celebrating the liturgy for the dead, Caravaggio has combined the symbolism of Matthew's martyrdom with the reality of the ceremony celebrated daily to commemorate the cardinal's death ”(Camiz 1990, p. 101).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Norbert Schnabel, N. 2020. "Mord am Altar – Caravaggios „Martyrium des Matthäus“ in der Contarelli-Kapelle von San Luigi dei Francesi," <http://syndrome-de-stendhal.blogspot.... (5 December 2020).
Penzel, J. 2015. "Der Betrachter ist im Bild", <http://www.integrale-kunstpaedagogik...., (5 December 2020).
Preimesberger, R. 1998. "Caravaggio im ‘Matthäusmartyrium’ der Cappella Contarelli," in Zur Bedeutung von Traditionen in Kunst und Kunstwissenschaft. Festschrift für Konrad Hoffmann, ed. P. K. Klein & R. Prange, Zeitenspiegelung. . Dietrich Reimer Verlag, Berlin, s. 135-149.
