1409 đồng 54 xu

Phạm Thị Hoài

Khi còn ung dung cầm
quyền và tin chắc các biến động thời cuộc ở Cộng hòa Dân chủ Đức tuy đáng lo ngại
nhưng rồi sẽ lắng xuống vào tháng Năm 1989, Đảng SED (Đảng Xã hội Chủ nghĩa Thống
nhất Đức) có 2.260.979 đảng viên chính thức và 64.016 đảng viên dự bị, tổng cộng
2.324.995, chiếm 13,8% dân số 16,8 triệu, một tỉ lệ vượt cả 11% của Đảng Quốc
xã (NSDAP). Để so sánh: Đảng Cộng sản Việt Nam hiện tại có 5,2 triệu đảng viên,
chiếm chưa đầy 5,5% dân số 95,5 triệu; Đảng Cộng sản Trung Quốc có 90 triệu đảng
viên, chiếm 6,4% dân số 1,4 tỉ.

Không tính anh cả
Liên Xô, trong các đảng cộng sản thuộc khối Đông Âu cũ thì SED hùng mạnh nhất về
cả sức người lẫn sức của. Ở thời điểm CHDC Đức thở những hơi cuối cùng và độc quyền
lãnh đạo của SED bị loại khỏi Hiến pháp (điều 1 khoản 1) ngày 01.12.1989, đảng
này vẫn còn sở hữu một khối tài sản với hơn 6 tỉ Mark Đông Đức trong ngân hàng,
một đế chế rộng lớn gồm hàng ngàn tập đoàn, công ti, doanh nghiệp trong ngoài
nước cũng như vô số bất động sản, trong đó có những địa chỉ nổi tiếng như đặc khu
Bộ Chính trị ở Wandlitz hay khu biệt thự cho các lãnh đạo cao cấp khác ở
Pankow, tất cả tổng trị giá khoảng 10 tỉ, chưa kể những chiếc tủ bọc thép của
Trung ương Đảng, chật ních dollar, đồng hồ, bạc thỏi, và vàng bọc răng.

Tại Deutsche
Handelsbank (Ngân hàng Thương mại Đức), một tài khoản công vụ mang số 0528 của
Bộ trưởng Stasi Mielke còn một số dư 38 triệu, khi nhân vật bị căm ghét nhất ở
Đông Đức này bị bắt để tạm giam điều tra ở tuổi 81. Đó chỉ là một trong những
tài khoản đặc biệt của nhà nước SED, ngoài kế hoạch chính thức và thậm chí
ngoài vòng luật pháp, để thanh toán các thương vụ phi xã hội chủ nghĩa, kiếm
ngoại tệ, mua chui những mặt hàng bị phương Tây cấm vận, đặc biệt là hàng công
nghệ cao cho công nghiệp vi điện tử của Đông Đức, hỗ trợ tài chính cho các tổ
chức của Đảng Cộng sản Đức (DKP) ở Tây Đức và Tây Berlin.

Song kếch xù nhất
là tài khoản Tổng Bí thư mang số 0628 cũng ở ngân hàng nói trên. Khi Honecker
đã bị truất quyền, tước đảng tịch, mất căn nhà ở Wandlitz và đang cùng vợ lang
thang tìm chốn nương thân, tài khoản 0628 còn 2,2 tỉ. Đó hoàn toàn là tiền bán
tù chính trị. Sau khi xây tường che chở thiên đường xã hội chủ nghĩa, Đông Đức
nảy ra sáng kiến xuất sang Tây Đức một mặt hàng độc quyền: chính trị phạm. Đổi
bằng hàng hóa phương Tây và ngoại tệ mạnh, đồng DM của Tây Đức. Vừa thanh lý được
loại rác độc hại nhất mà xã hội Đông Đức không muốn tái chế, lại vừa được miếng
và được tiếng nhân đạo. Giá của 20 tù nhân đầu tiên là 3 toa tàu chở phân bón
kali. Gói 320.000 DM cho 8 người tiếp theo, mỗi người 40.000 DM, còn phải chuyển
bằng tiền mặt, xách tay, giao lén như trong phim điệp viên, song các thương vụ
tuyệt mật này sau đó nhanh chóng được thanh toán qua tài khoản 0628. Trong vòng
40 năm tồn tại, Đông Đức tống 250.000 người bất đồng chính kiến vào ngục và đến
mùa Thu 1989 bán được 33.755 tù nhân cho Tây Đức, giá sau này bị đẩy lên tới 95.847
DM một đầu người, xác định trên cơ sở những tổn thất mà mỗi tù nhân lương tâm gây
ra cho xã hội, cộng thêm chi phí giáo dục và đào tạo ngành nghề. Dù nguy cơ tiếp
tay cho những phi vụ buôn người này là có thật, chính quyền Bonn vẫn quyết định
ưu tiên cứu tù chính trị từ bên kia bức tường. Ngoài tổng cộng 3,4 tỉ DM chuộc
chính trị phạm, Bonn còn phải trả lệ phí để 250.000 người Đông Đức được sang định
cư ở Tây Đức đoàn tụ gia đình.

Nguồn ngoại tệ
ngoài kế hoạch này cũng được chi ngoài kế hoạch. Trước hết là hàng xa xỉ cho giới
lãnh đạo. Tại đặc khu Wandlitz, khi Bộ Chính trị đã mất đặc quyền, các nhà báo
ngỡ ngàng đứng trước chuối tươi, dứa hộp, sô-cô-la Bỉ, cà-phê Thụy Sĩ, whisky
Scotland, pho-mát Hà Lan, sâm-banh Pháp, giày dép Ý, quần bò Levi’s, vòi nước Grohe,
máy ảnh Canon, lò nướng Miele, xe Volvo và Citroën, tuy không xa hoa lộng lẫy, thậm chí có phần tiểu thị dân
tẻ nhạt, song là những thứ không thể mua bằng tiền của nền kinh tế kế hoạch.
Đích thân Honecker đã quyết định cho mua quá nửa số băng video tươi mát ở Tây
Berlin, tổng trị giá 1,3 triệu. Sinh nhật tròn 70, đồng chí Tổng Bí thư được
nhân vật số 2 trong nhà nước vô sản, đồng chí trùm Stasi Mielke, tặng một dinh
thự trị giá 43 triệu bên hồ Drewitz để vui hưởng thú đi săn quý tộc, trong khi
Mielke, cũng ham săn thú, dùng 22 triệu sửa sang một lâu đài bên hồ Wolletz cho
bản thân, còn Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Willi Stoph, cũng mê săn bắn, ngự ở một
dinh thự 8 triệu bên hồ Müritz.

Một phần đáng kể
khác được chi cho phép màu thể thao Đông Đức, để gắn 203 huy chương vàng olympic
lên ngực chế độ. Ba cỗ máy sắc ký khí của Hewlett & Packard, mỗi chiếc nửa triệu, mua qua một công ti
ngụy trang ở Thụy Sĩ và thanh toán bằng tài khoản 0628, được đầu tư không phải
để ngăn chặn mà để kiểm soát và che giấu chương trình doping cưỡng bức do nhà
nước tiến hành, một Dự án Manhattan trong thể thao, kiểm soát bằng một mạng lưới
gồm 3.000 mật vụ. Ít nhất 12.000 vận động viên Đông Đức chuyên nghiệp bị đầu độc
cho sứ mệnh cao cả, 2000 trong số đó chịu những hậu quả sức khỏe không thể chữa
lành cho mình và cho con cái, 300 người thiệt mạng, nhiều hơn số nạn nhân bị bắn
chết khi vượt tường.        

Bộ Chính trị bị giải
tán, độc quyền lãnh đạo bị tước bỏ, hàng trăm ngàn đảng viên vừa tháo chạy vừa
vứt lại lề đường hành trang Mác-Lê, song giữa trận cuồng phong giật sập trong
phút chốc toàn bộ guồng máy khổng lồ của một đảng đã toàn quyền thống trị 40
năm ấy, một nhóm đảng viên SED nhạy thời cuộc, nhanh trí khôn, đứng đầu là luật
sư tài ba và hùng biện Gregor Gysi, đã hiểu ngay rằng giải thể SED lúc này là
kéo theo tranh chấp pháp lý khôn lường về khối tài sản không thể coi thường ấy,
và có thể mất trắng. Vậy là một đại hội đại biểu đặc cách ngay trong tháng Mười
Hai 1989 ra quyết định còn đảng còn tiền, tiếp tục SED, chỉ cải tên thành
SED-PDS, tức gắn thêm đuôi “Xã hội Chủ nghĩa Dân chủ”, toàn trị xỏ giày dân chủ
qua đêm. 

Trong một khóa
chuyển hóa hệ thống cấp tốc, tài sản của giai cấp vô sản được ào ạt giải ngân.
Hàng trăm triệu diễn biến thành cổ phần ở 160 công ti tư bản; hàng trăm triệu hào
phóng đóng vai tín dụng dài hạn, thậm chí lên đến 100 năm, cấp vốn để 40.000 đồng
chí trung kiên trở thành những nhà tư sản thành đạt; hàng trăm triệu chảy ra nước
ngoài, trong đó ồn ào nhất là áp-phe với một công ti ma mang tên Putnik: hóa
đơn lập khống để thanh toán những khoản như chi phí đào tạo và chữa mắt cho 350
sinh viên các nước thuộc thế giới thứ ba ở cái gọi là Trung tâm Vô sản Quốc tế tại
Moskva lên đến 107 triệu; và hàng loạt các biến thái khác, lúc này 15 triệu rò
rỉ sang Luxembourg, lúc khác dăm ba triệu đi đường tắt sang Wien… Năm năm
sau, 1995, cơ quan tín thác Treuhand phụ trách việc xử lý khối tài sản công ở
Đông Đức mới chốt xong thỏa thuận với SED bộ mới và hậu duệ PDS: đảng này phải từ
bỏ quyền thừa kế toàn bộ tài sản cũ cũng như tất cả các khoản tín dụng và tài sản
ở nước ngoài, đổi lại bằng quyền sở hữu hợp pháp tài sản hiện có, trước hết là
4 bất động sản trị giá 30 triệu DM.

Trong 16 năm hoạt
động, Ủy ban Độc lập Thanh tra Tài sản của các Đảng phái và Đoàn thể ở CHDC Đức
(1990-2006) truy tìm được khoảng 2 tỉ DM. Tháng 9 vừa rồi, nhà nước Đức thu hồi
được 140 triệu Euro, khoản tiền lớn cuối cùng của SED từ một nhà băng Thụy Sĩ, kịp
cho kỉ niệm 30 năm thống nhất đất nước. Song con số thất thoát từ những tài sản
cất giấu chưa tìm ra vẫn lên tới vài trăm triệu. Chỉ riêng đồng chí Jürgen
Wetzenstein-Ollenschläger, một chánh án khét tiếng từng kết án vô số người bất
đồng chính kiến ở Đông Berlin, góp phần đội giá chính trị phạm, sau đổ tường lập
ngay văn phòng luật sư với thân chủ đầu tiên là trùm Stasi Mielke, đã ẵm gọn 17
triệu DM và biến mất cho đến nay vô tăm tích. 
 

Sau khi được ra tù
trước thời hạn vì tuổi cao sức yếu, Mielke sống những ngày cuối cùng bằng khoản
lương hưu 800 DM trong một căn hộ thuê, hai phòng, 64 m2, ở một tòa nhà lắp
ghép tại quận Hohenschönhausen, Đông Berlin, và qua đời trong một nhà dưỡng lão.

Lương hưu của Honecker nhiều hơn chút ít, 852 DM. Tài khoản cá nhân của ông tại Ngân hàng Tiết kiệm Berlin với 200.000 Mark Đông Đức bị đóng băng và xung công quỹ. Tháng Giêng 1993, khi được đình chỉ truy tố vì lý do sức khỏe, cựu Tổng Bí thư SED ra khỏi trại tạm giam điều tra ở Berlin-Moabit với 1409 đồng 54 xu trong túi. Đồng DM của một nước Đức đã thống nhất.

(Tuần báo Trẻ, 08.10.2020)