ΤΟ ΚΥΠΕΛΛΟ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ
ΤΟ ΚΥΠΕΛΛΟ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ
Ας μήν βιαζόμαστε να χαρακτηρίσουμε το κύπελλο του Λυκούργου ως Ρωμαικό .. Προερχόμενο, πιθανώς, από την Αλεξάνδρεια του τρίτου / τετάρτου αι. μ.Χ. χρονολογικά ανήκει στην ύστερη Ρωμαική περίοδο ή στην πρώιμη Βυζαντινή, χωρίς αυτό να μάς λέει τίποτα για την πολιτιστική ταυτότητά του. Πρόκειται για υάλινο κύπελλο του τύπου των διατρήτων (βλ. διδακτορική του Αντωνάρα, Β, σελ. 18). Η Αλεξάνδρεια βεβαίως υπήρξε πολιτιστικά κοσμοπολίτικη πόλη με προεξάρχοντα τον Ελληνικό χαρακτήρα της, ως σχεδόν πρόσφατα.
..
When viewed in reflected light, as in this flash photograph, the cup's dichroic glass is green in colour, whereas when viewed in transmitted light, the glass appears red
Για παράδειγμα η Καρανίς (σημερινό Kom Aushim) διακρινόταν για την ιδιαίτερη επίδοσή της στην υαλουργία, αφού παρήγαγε ψηφιδωτή ύαλο ενώ κατείχε και την απαιτητική τεχνική διακοσμήσεως των υάλινων επιφανειών μέσω της πολυεδρικής κοπής.6_28 Η πόλη ιδρύθηκε στα πλαίσια του σχεδιασμού του Πτολεμαίου ΙΙ να εκμεταλλευθεί την έφορη περιοχή του Fayum εγκαθιστώντας εκεί Έλληνες. Στην θέση αυτή έχουν ευρεθεί δείγματα ψηφιδωτών ή μωσαϊκών υάλινων αγγείων καθώς και άλλων διακοσμημένων με την διαμόρφωση πρισματικών ή επίπεδων επιφανειών (faceted / facet-cut glass).
..
Οι ψηφιδωτές υάλινες χάνδρες απετέλεσαν μιάν ώριμη καινοτομία της υαλουργικής τεχνολογίας, τεκμήρια της οποίας έχουν βρεί τον δρόμο τους ακόμη και έως την Κίνα υπό την μορφή μωσαϊκών αγγείων ή χανδρών,6_25 ή ακόμη και χανδρών απεικονιζουσών ανθρώπινα πρόσωπα!6_26 Η συγκεκριμένη τεχνολογία θεωρείται αρχικώς επίτευγμα της Δύσεως, από πολλούς δε ερευνητές τα σχετικά ευρήματα χαρακτηρίζονται ως Ρωμαϊκά. Αν και ο χαρακτηρισμός μπορεί να είναι αληθής υπό την πολιτική έννοια του όρου, λειτουργεί – όμως – παραπλανητικά, συσκοτίζοντας την πραγματικότητα από την ουσιαστική άποψη. Πράγματι ο Ρωμαϊκός όρος για την ύαλο φαίνεται να εμφανίσθηκε – επινοήθηκε κατά τον πρώτο αι., ενώ η ύαλος υπήρξε ήδη από μακρού τμήμα του Ελληνικού - Ελληνιστικού λεξιλογίου και αντικείμενο της σχετικής παραγωγής,6_27 διαδεχόμενη, πιθανώς, την θέση του Μυκηναϊκού κυανού, ku-wa-no.
..
Όσον αφορά, τέλος, στο κύπελλο του Λυκούργου με την ιδιότητα της διχρωμίας αναλόγως του φωτισμού σημειώνουμε ότι η σχετική τεχνολογία ήταν γνωστή κατά την Ελληνιστική εποχή, όπως μαρτυρεί το ποίημα 8 του Ποσειδίπου: When the light shines from below (φέγγος ἔνερθεν ἄγων, v.5) this beautiful stone with an image of Darius (Δαρεῖον φορέων ὁ καλὸς λίθος, v.3) shows an engraved chariot (ἅρμα ... γλυΦθέν, vv.3–4) (see Pl. 19 for a Graeco-Persian gem of the 4th century bc with the same iconography). On the other hand, when the light shines with equal strength from all around (αὐγαῖς ἐξ ὁμαλοῦ φῶτος, literally: ‘rays of even light’, v.6), it challenges and defeats the rubies of India (vv. 5–6).
βλ. Elsner, J. 2013. “The Lycurgus Cup,” και Ο ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ, amazon.com/author/dimitrioskonidaris
..
Ο Ποσείδιππος, αναφερόμενος και ως Ποσείδιππος ο Πελλαίος, αλλά και ως ο επιγραμματογράφος ήταν επιγραμματοποιός από την Πέλλα. Γεννήθηκε περί το 300 π.Χ., έζησε στην Σάμο, όπου συνδέθηκε με τον Ασκληπιάδη και τον Ηδύλο κι εγκαταστάθηκε τελικά στην Αλεξάνδρεια.
https://www.cambridge.org/.../4481544......
The 20 poems collected together as the lithika of Posidippus, the first surviving poems on a papyrus roll only published in 2001 and dating from the 3rd c BCE, offer a range of spectacular new evidence for a series of issues in Hellenistic history, art and literature.
Elsner, J. 2014. “Lithic Poetics: Posidippus and his Stones,” Ramus 43 (2), pp. 152-172.
