Ο ΓΡΥΠΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΑ

Ο ΓΡΥΠΑΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΑ
ΕΓΧΑΡΑΚΤΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΡΥΠΑ ΕΠΙ ΕΛΕΦΕΛΕΦΑΝΤΟΣΤΕΙΝΗΣ ΠΛΑΚΑΣ

Furniture plaque: incised griffin, ca. 18th century B.C., Old Assyrian Trading Colony (ΜΜΑ, Accession Number:36.152.7)

This fragment belongs to a group of carved ivories, mostly furniture elements, probably found at the site of a palace at Acemhöyük in central Anatolia. Incised on the small flat piece of ivory is a delicate rendering of a griffin, a mythological creature that combines the body of a lion with the wings and head of a bird of prey. The small hooked beak and facial markings indicate that this griffin has the head of a falcon. Its slender leonine body is seated with front legs extended and wings fully extended, giving the impression that the creature is poised to spring into action. Griffins of this type, with a spiral curl hanging down the neck and extended wings, are characteristic of Aegean art in later periods, such as the famous Minoan wall painting from the palace at Knossos on Crete that shows griffins flanking the royal throne. This object is the earliest known rendering of this type of griffin, suggesting that the motif was adopted by Minoan artisans after contacts with Bronze Age Anatolia.Η παράσταση γρύπα πιθανολογείται ότι προέρχεται από το Acemhöyük και είναι παλαιότερη του 1777/1774 π.Χ.
ΜΙΝΩΙΚΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΜΕ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΜΕΙΞΟΓΕΝΟΥΣ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ Μινωική σφραγίδα CMS II.5 317 της ΜΜ ΙΙ περιόδου (Φαιστός ;, νεώτερη του 1800 π.Χ. με βάση αισθητικά κριτήρια) Μινωική σφραγίδα CMS II.5 318 της ΜΜ ΙΙ περιόδου (Φαιστός ;, νεώτερη του 1800 π.Χ. με βάση αισθητικά κριτήρια)

Μινωική σφραγίδα CMS II.6 215 της ΜΜ ΙΙI-ΥΜ Ι περιόδου (Μάλια;) 
Γρύπας από τοιχογραφία του Ακρωτηρίου Θήρας (Ξεστή 3), παλαιότερος του 1620 π.Χ. περίπου


Γρύπας από τοιχογραφία του διαζώματος με το κυνήγι στο Tell El-Dabca
(Morgan 2010, fig. 1)

Γρύπας από σφραγίδα του Ζάκρου CMS II.7 096 της ΥΜ Ι (Morgan 2004, fig. 2)



Γρύπας πολεμιστής της Μυκηναϊκής Πύλου
Σφραγιδόλιθος με παράσταση δύο μυθολογικών πλασμάτων της Μινωικής παραδόσεως (δεξιά: αντίγραφο σε γύψο).
Κνωσιακός σφραγιδοκύλινδρος CMS II.2 29 από λαζουρίτη λίθο (πλαίσιο ευρέσεως MM IIIa ή MM III-ΥΜ)

Ο Κνωσιακός σφραγιδοκύλινδρος CMS II.2 29 από λαζουρίτη λίθο, φέρων σφίγγα και γρύπα, εκτιμάται ότι παραπέμπει σε πληθώρα μορφολογικών στοιχείων της Συρίας και της Ανατολίας, όμως οι Μινωίτες χαράκτες φαίνεται ότι επενέβησαν εκ των υστέρων σωστικά και δημιουργικά στο έργο τέχνης, εντάσσοντας σε αυτό το Μινωικό βουκράνιο και κατασκευάζοντες νέα χρυσά καλύμματα![NOTE15] Σε άλλη περίπτωση σφραγίδας από την Ugarit, χρονολογούμενης αισθητικώς την περίοδο 1700-1500 π.Χ., εμφανίζονται Αιγαιακά διακοσμητικά θέματα συνδυασμένα με άλλα από την Ανατολή χαραγμένα – όπως υποστηρίζεται – από Σύρο χαράκτη. Πράγματι το σώμα της σφραγίδας διαθέτει εναλλάξ κλειστά και ανοικτά άνθη λωτού, διακόσμηση η οποία εμφανίζεται σε Μιττανικά έργα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, σε τεκμήρια από το Alakakh VII της Μέσης Εποχής του Χαλκού, σε υδρία από την Τούμπα του Σκούρου (Μόρφου, Κύπρος), αλλά και σε θραύσμα αγγείου του ρυθμού Καμαρών από την ίδια την Ugarit![NOTE17] Από την άλλη η σφραγίδα φέρει επίσης Αιγαιακού τύπου γρύπα καθώς και αίγαγρο σε χαρακτηριστική Αιγαιακή στάση (παράβαλε τον αόγαγρο στην σφραγίδα CMS II.5 258 της ΜΜ ΙΙ). Για να μην μακρυγορήσουμε αναφέρουμε τέλος ότι η λεγομένη σφραγίδα της Βιέννης, θεωρούμενη Συριακή, εικονίζει δύο πολεμιστές, ενδεδυμένους και με κόμμωση Μινωική, οι οποίοι πλησιάζουν καθήμενο άτομο που συνοδεύεται  από γρύπα επί κλίμακος, διαμορφώνοντας έτσι μία σκηνή η οποία ομοιάζει εκπληκτικά με λεπτομέρεια τοιχογραφίας της Ξεστής 3, όπου το καθήμενο πρόσωπο πιθανώς ταυτοποιείται με την Μινωική θεά![NOTE19]



Morgan, L. 2010. "An Aegean Griffin in Egypt: The Hunt Frieze at Tell el-Dabca,"  Egypt and the Levant 20, pp. 303–323.

Morgan, L. 2004. “Feline Hunters in the Tell El-Dabʿa Paintings: Iconography and Dating,” Ägypten und Levante / Egypt and the Levant 14, pp. 285-298.
τελευταίος εμπλουτισμός - τροποποίηση την 29.03.20