Tencent Firmasının Getirdikleri:Çin’de Tek Bir Yeni Medya Ekosistemine Herşeyin Entegrasyonu

[image error] Yazan: Mutlu Binark, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi             

1 Kasım 1998 yılında Ma Huateng tarafından  Guandong Eyaleti’nde Özel Ticaret Bölgesi  olan Shenzen kentinde kurulmuş bu sosyal medya uygulaması şirketi üzerine yazmak biraz zor ya da karmaşık. Çünkü şirket bizim anladığımız anladığımız şekilde günümüzde sadece sm ortamı şirketi değil: Tencent Games ile oyun şirketi, tv. dizi endüstrisi ve film endüstrisinde üretim yapan bir şirket, bulut bilişim hizmeti veren bir şirket, Çin’de devlet ve yerel yönetimler için e-devlet/e-yönetişim hizmeti veren bir şirket, sanal gerçeklik, yapay zeka geliştiren ve robot geliştiren bir şirket, E-spor yayın ortamı, haber, video akışı, harita ve en son ödeme sistemleri ile Çinliler için “nakit” değerindedir (http://www.tencent.com/en-us/company.html).  Açık adıyla 腾讯控股有限公司 (Téngxùn Kònggǔ Yǒuxiàn Gōngsī) Tencent Holdings Limited’e 27 Haziran 2019 tarihinde, NCA ve Shenzen Üniversitesi işbirliği ile gerçekleşen Shenzen Forum 2019 kapsamında yaptığımız ziyareti ve bu ziyaret vesilesiyle, Çin’de tek bir uygulamayla herşeyin gündelik yaşam içinde nasıl entegre olduğunu ve daha da ötesini kısaca açıklayayım.

Şirket kendini herşeyden önce akıllı bir gelecek için İnternet temelli kültür ve girişimcilik olarak tanımlamaktadır. Herkesin iyiliği için İnternet ve dijital kültür şirketin bir anlamda mottosudur. Şirketin çalışan sayısı yaklaşık 40600 kişidir. Şirketin devasa ikiz kulelerine sabah emekgücünün girişi ve çıkışı bir ordunun hareketi gibidir. Sabah bizzat tanık olduğum bu durumu şöyle betimlemek olanaklı: seri adımlarla ellerindeki akıllı telefonlarla çeşitli işlemler yaparak yürüyenler…

[image error]

Tencent daha 10 yıllık bir firma, ama geliştirdiği yeni medya ekosistemi ile, kullanıcı sayısıyla Weibo’yu, değeriyle de Baidu’yu geçmiş durumda. 1999 yılında anlık mesajlaşma uygulaması QQ ile yeni medya ekosistemie dahi olan Tencent, 2004 yılında Hong Kong Borsasında işlem görmeye başlamıştır. Şirket 2010’lu yıllara değin QZone adını verdikleri QQ temelli bir sosyal ağ ortamı geliştirmeye yatırım yapmıştır. 2010’lu yılların başında WeChat adlı mobil telefon uygulamasını ve WeiXin adını verdkleri ödeme sistemini geliştirmişlerdir. 2013 yılında WeChat2ın kullanıcı sayısı 300 milyona ulaşırken, mobil telefonlar için yeni bir oyun ekosistemi tasarlanmıştır. Gerek QQ cüzdanı gerekse WeChat’ın Wepay ödeme sistemiyle, Çinliler kısa sürede gündelik yaşamlarında nakit veyahut kredi kartı taşımadan yaşamaya alışmışlar.

[image error]

Tencent yetkilisinin ziyarette aktardığına göre, WeChat’ın aylık aktif  kullanıcı sayısı 1.112.000 milyar kişi. WeChat’te hesap açmak için telefon numaranızla doğrulama şifresi aldığınız bilgisini de bu arada vereyim. QQ’nun ise kullanıcı sayısı  316,114,668 kişi civarında.  WeChat’in hiç kuşkusuz en yoğun kullanıcıları Çin’de, ama Tencent’in aktarmasına göre tüm dünyada gitgide yaygınlaşıyormuş WeChat.  WeChat ile neler yapabiliyorsunuz: anlık iletişim, dosya transferi, çevrimiçi alışveriş, “kırmızı cüzdan” uygulaması ile para transferi, oyuniçi alışveriş, Didi uygulaması ile yurttaş-taksi hizmeti ödeme, çevrimdışı alışveriş: örneğin, otobüs, metro, hızlı tren vb. toplu taşıma araçlarının ederlerini ödeme, kafeteryada, lokantada veya kafede yeme-içme, kitap ve kırtasiye alışverişi, manav, hal veyahut alışveriş merkezinde ödeme, konaklama işlemi rezervasyonu ve ödeme vb. akla gelebilecek her ödeme işlemi…Moment özelliği ile bir tür İnstagram, Shake uygulaması ile bir tür Tinder. (https://www.youtube.com/watch?v=sRzgzyhafzM). Üstelik şirketin bu ödeme sisteminin Çinli turistlerin gittiği veya Çinlilerin iş yaptığı her ülkede kullanılması yönünde hedefi var. Devasa bir veri bankası Wechat ve Wepay…Sıradan bir Çinli yurttaşın günlük, haftalık, aylık ve yıllık neler yaptığının bilgisi Tencent veri merkezi ve bulutunda tutulmakta. WeChat ile üretilen veri, Batılı yeni medya ekosisteminde farklı şirketlere ait uygulamalar ile üretilen veriden daha yığınsal ve daha entegre. Çin hükümetinin İnternet ortamında uyguladığı sansür ve gözetim düşünüldüğünde, şirketin kullanıcıların kişisel verileri üzerinde sahip olduğu büyük güç ve devlet erkine sağladığı uyumda ayrı bir yazının konusu Bu noktada WeChat’te hükümete muhalif içerik üretenlerin hesaplarının bloke edildiğini belirtelim.

[image error]

Tencent Firması yazının başında da belirttiğim gibi, QQ ve WeChat’ten ibaret olmadığını tekrar belirteyim. League of Legends oyunu geliştiren Riot Games’in tamamı 2015 yılında satın alarak dikkatleri üzerine çeken Tencent Games, bünyesinde bir çok oyunu barındırıyor. Günümüzde mobil ortamlarda ve çevrimiçi çoklu oyun platformlarında Kore oyun firmalarının en önemli rakibi Tencent. E-spor alanında da yarışmaları destekleyen Tencent, Çin içinde mobil üzerinden ailelere yönelik bir denetim sistemini de yaşama geçirmiş bulunmaktadır.

[image error]

Tencent Literature, Tencent Pictures, Tencent Comics şirketin diğer üretim alanları. Tencent Comics yakınlarda Animation Comic Game China Group, Walt Disney, Shueisha, Bandai, Kadokawa ve Kodansha ile işbirliği projeleri geliştirdi. Tencent Pictures, devasa Çin edebiyatı birikiminden yararlanarak tv.dizi serileri ve sinema filmleri üretmekte, dağıtmaktadır. Böylece fikri mülkiyet alanında yoğun bir birikime sahip olmaktadır. Bunun yanısıra Tencent Pictures kullanıcı türevli içerikleri de desteklemektedir. Tencent Musivc Entertainment Group ta, şirketin müzik endüstrisi alanındaki koludur. QQ Music, Kugou Music, Kuwo Music ve WeSing gibi sosyal medya uygulamalarını yönetmektedir. Bunun dışında Spotify benzeri QQ Müzik platformu da mevcuttur. Penguin E-sports ise, Tencent’in mobil e-spor yarışmalarını yayınladığı bir ortamdır. Now Live, V Live gibi kullanıcıların anlık olarak çevreleri ile paylaşmak istedikleri öyküleri yayınladıkları akışkan bir ortamdır. Bunların yanı sıra Interest Tribe, Tencent Classroom gibi ortamlar ile de ilgiler paylaşılmakta ve uzaktan eğitim hizmeti alınmaktadır.

[image error]

Tencent Yapay Zeka Lab’ı 2016 yılında kurulmuş olup, makine öğrenmesi ve büyük veri konusunda sayılı uzmanlardan Dr. Tong Zhang tarafından yönetilmektedir.Lab’da makine öğrenmesi, konuşma tanıma, doğal dil işleme çalışılmaktadır. Mr.Translation adlı dil çeviricisi Türkçe dahil Çince’den bir çok dile cümleleri hızla çevirmektedir. Tencent Open Platformu 2016 yılında kurulmuş olup, 6 milyon start-up a ev sahipliği yapmaktadır. Çin’de 30 Kuluçka Merkezi Tencent Open Platform bünyesinde hizmet vermektedir. Şrketin Çin hükümeti için e-yönetişim ve yerel yönetimler için WePay’e entegre çeşitli ödeme hizmetleri geliştirdiğini de belirtelim. Örneğin, Shenzhen metro ağında ne ulaşım kartı almak ne de de bilet almak gerekmektedir. WePay ile ulaşım ederi her metro geçişinde cüzdanınızdan düşmektedir.

[image error]

Bu kısa geziden geriye kalan yanıtlanmayan sorular ise Çin hükümetinin sansür politikasının Tencent tarafından bu bütünleşik yeni medya ekosisteminde nasıl uygulandığı, kişisel verilerin güvenliğinin nasıl temin edildiği, verigözetimi ile sosyal kredi sistemi arasındaki verieşleştirmesi, veri ikizlerinin gündelik yaşamda birey üzerindeki olumlu etkilerinin (iletişim ve transfer hızı, bağlantılılık, parasız toplum vb.) yanı sıra Çin’de kamusal alanda tartışılmayan olumsuz etkilerinin (verigözetimi, sansür ve otosansür başta olmak üzere) neler olduğu kaldı.  Belki de sorulması gereken en önemli soru, 1 milyar kişinin her gün her an kullandığı WeChat’i ve WePay’i,  yaşamın bir parçası olarak doğallaştırma ve verili kabul etme hali: WeChat’in içinde akışta-bağlantıda olma ve WeChat’siz olmama hali…

[image error]