flard II

Ik ben wit en probeer boeken te lezen van schrijvers die niet wit zijn. Oké, opnieuw, dit klinkt alsof het me niet lukt. Ik probeer het niet, ik lees ze, die boeken. Maar een niet-witte schrijver, zoals ik daar in mijn hoofd een beeld van heb, is niet altijd niet-wit. De schrijver kan Wit-Russisch zijn, Georgisch, Oekraïens. Die is wit. Net als ik. Als je naar huidskleur kijkt, bedoel ik. Maar er verschilt iets anders, iets waar ik niet per se aan toe wil geven, waarvan ik hoop dat ik helemaal niet zo kijk - ik zou willen dat ik kon zeggen: ‘een schrijver is een schrijver’, zoals ik zou willen zeggen dat een boek een boek is en het me niet uitmaakt wiens foto op de achterflap staat (dat zouden ze moeten doen!) -, maar wat blijkbaar onderdeel is van de wereld waarin ik ben opgegroeid en leef. Ik ben Westers. Zij zijn dat niet. Of, niet helemaal. Of, ze profileren zich niet als Westers of worden niet uitgegeven als Westerse schrijvers. Zij krijgen een kleur opgelegd die alleen aan een woord verbonden is. Zij krijgen een soort vlies om zich heen, alsof ik een latex pak over hun huid trek.

WESTERS
1) Het westen betreffend 2) Occidentaal 3) Uit het westen 

Het westen betreffend. Als een naar zichzelf wijzend iets, iets wat niet naar buiten kijkt, maar enkel terug slaat op zichzelf. Een geografisch gezien navelstaarderig gebied. Toen ik in Oekraïne, in de stad Dnipro, op de zolder van een oud en vervallen Sovjet-cultuurpaleis stond, hing er aan een wand van die zolder een landkaart. Ik moest er langer naar kijken dan normaal. De wereld was verschoven. Of nee, de nadruk was ergens anders op gelegd: centraal op de kaart lacht de Sovjet-Unie. Een deconstructie van mijn werkelijkheid. Of de constructie van een andere werkelijkheid. Er bestaan meerdere waarheden naast elkaar en geen van beiden is gelogen. We zouden platte wereldkaarten moeten verwijderen uit alle scholen en enkel nog met wereldbollen moeten werken, zoals ik er één op mijn bureau had, met een lampje er in. Westers schuift zichzelf naar links als het om windrichtingen gaat, maar naar het midden als het een kaart betreft, of om ideologieën, overtuigingen, privileges, idealen. We zouden eens meridianen over ons wereldbeeld en dat van anderen moeten leggen. Wie de anderen dan ook mogen zijn. Of is dat dan ‘de Ander’, iemand anders dan de ik, de zelf, of wat hetzelfde is? Dwaal ik af? Moet ik andere boeken lezen? Waarom krijgt niet ieder school kijkt les in deconstructie: ‘jouw gezin is er een met een vader en een moeder, maar een gezin met twee moeders kan ook, twee vaders net zo goed. Dat is niet anders, dat is hetzelfde, gelijk. Zij maken 1+1=2, zoals twee moeders en twee vaders dat ook doen. Groei ik op in een wereld waar alles van waarderingen afhangt? Van binaire scheidingen: goed en kwaad, zwart en wit, man en vrouw. Wat gebeurt er als je daar los van raakt. Kan dat überhaupt of kan je dat alleen proberen?

Er zijn ook schrijvers die daadwerkelijk niet wit zijn, Chimamanda Ngozi Adichie, Teju Cole, Zadie Smith, Angie Thomas. Schrijvers die veel mensen lezen, die populair zijn, wiens werk in witte elite kringen terecht komt, kringen waar ik me tegen af wil zetten. Toch lees ik die boeken. Maak ik dit dan mede mogelijk?