Trao đổi kinh nghiệm: Phục Hồi Chức Năng hiệu quả

Trao đổi kinh nghiệm

NHÌN VẬT LÝ TRỊ LIỆU –PHỤC HỒI CHỨC NĂNG TỪ CÁI NHÌN CỦA DƯỠNG SINH

Bs Nguyễn thị Phương Trinh

 

Tây Y có Vận động trị liệu (thuộc VLTL-PHCN), trên cơ sở nghiên cứu hoạt động sợi cơ. Đông Y có Dưỡng sinh, nền tảng là hơi thở. Thử nhìn để thấy điểm tương đồng, điểm thiếu sót, để phối hợp, bổ sung cho được sự hoàn hảo, hiệu quả nhất.

1/ Vật lý trị liệu.

Trong vận động trị liệu, động tác tập để mạnh cơ kiểu co cơ đẳng trương đi qua 4 thì: co cơ hướng tâm, giữ lại, co cơ ly tâm, nghỉ. Ví dụ tập cho cơ nhị đầu cánh tay trong gập duỗi khuỷu bao gồm: gập khuỷu cho con chuột nổi lên, giữ lại 5” tiếp tục gồng chuột, rồi duỗi ra từ từ thật chậm, và thả lỏng nghỉ .

Điều quan trọng là phải có 5” giữ lại và duỗi thật chậm để sợi cơ làm hết mức và mau nở lớn. Chính trong lúc duỗi ra từ từ, sợi cơ con chuột căng dài ra từ từ (co cơ đẳng trường ly tâm), thì cơ sẽ có điều kiện phì ra nhiều nhất. Do đó nên kéo dài thì này ra, càng chậm càng hiệu quả. Kế sau đó cơ cũng cần được  nghỉ, chuẩn bị cho đợt co cơ tiếp theo. Không thể bắt cơ co lien tục (hướng tâm, ly tâm, rồi lại hướng tâm ly tâm…), cơ sẽ mỏi, đuối, cứng đờ ra.

VLTL với bài tập hướng tới từng cơ, nhóm cơ chuyên biệt, bài tập liên hoàn, toàn thân, toàn thể, như thể dục, như hoạt động sống con người bình thường, hàng ngày. VLTL  là vận động của cuộc sống con người thường ngày, mà vận động sống đầu tiên của con người là Thở thì không được nói tới trong VLTL.

2/ Dưỡng sinh

Cũng chỉ là bài  tập thể dục toàn thân nhưng có đặc điểm là nhấn mạnh, xoáy sâu vào Thở, tập trung vào Thở, đưa hơi thở lên tầm quan trọng hàng đầu, trước nhất, thuộc hàng ưu tiên một, để động tác nào cũng phải phối hợp với Thở, và thật chậm, thật êm, mà cũng thật sâu, thật đều theo hơi thở.

Thở có 4 thì: hít vào, tiếp tục hít vào, thở ra, nghỉ.

Khi phối hợp với tay, chân, thân mình thì ta sẽ thấy việc thực hiện động tác  dao động trong suốt thì hít vào và tiếp tục hít vào, sau đó trở về từ từ trong suốt thì thở ra, và thả lỏng hoàn toàn trong thì nghỉ.

Trong đó lưu ý thì thứ hai của thở (cuối thì hít vào), không được nín thở (ém khí, dẫn khí), mà phải tiếp tục “làm bộ” như đang hít vào, để giữ thanh quản mở (đóng thanh quản, áp lực lồng ngực tăng, máu không về được, gây tăng áp nội sọ, có thể tai biến mạch máu não). Nên người ta nhét thêm thì Tiếp tục hít vào để nhắc nhở, sợ ta nín lại.

Khi hít vào hết được nữa thì sẽ thở ra, từ từ thật chậm và nghỉ. Nghỉ là không hít vào cũng chẳng thở ra, sung sướng, tận hưởng. Đây là thì đặc biệt  thư giãn, ngay trong mỗi nhịp thở, mấu chốt để giải quyết mọi vấn đề bệnh tật, mà đặc biệt chỉ có trong thở dưỡng sinh VN (không thấy có trong Yoga ở các trung tâm, chỉ thấy hít vào phình bụng lên, thở ra thóp sâu bụng lại, rồi lại phình lên… Không thấy thì nghỉ).

3/ Bốn thì Thở tương ứng với bốn thì Cơ : Hít vào – co cơ hướng tâm; Tiếp tục hít vào – giữ lại; Thở ra – co cơ ly tâm; Nghỉ – thả lỏng

Như vậy, một động tác tập VLTL đúng là phải phối hợp Thở, đi theo 4 thì như vậy, tương ứng với 4 thì hoạt động của cơ, của động tác đang được tập . Vd 1:Giơ tay lên – hít vào; Giữ tay lại – tiếp tục hít vào; Hạ tay xuống – thở ra; Thả lỏng – nghỉ. Vd2: Hít vào – từ từ đá chân lên; Tiếp tục hít vào – giữ chân lại; Thở ra – từ từ hạ chân xuống; Nghỉ – thả lỏng.

Ở Vd1, chủ yếu là tập tay. Muốn tập hiệu quả thì phải phối hợp thở.

Ở Vd2, chủ yếu là tập thở. Muốn tập thở dễ thì phối hợp thêm tay chân.

4/ Thực trạng hiện nay của Bệnh nhân tập VLTL tại các phòng tập :

1.   Tập không phối hợp thở, chỉ biết động tác tay chân, thân mình. Không biết rằng động tác thở là động tác ưu tiên quan trọng hàng đầu, trên hết, trước nhất  trong mọi động tác.

2.   Tập quá nhanh, không tận dụng được giai đoạn co cơ ly tâm. Không biết rằng càng chậm càng tác động sâu, càng hiệu quả, sợi cơ càng được nở lớn.

3.   Tập liên tục không cho cơ nghỉ. Thì nghỉ trong mỗi nhịp thở là thì thả lỏng cơ, để nuôi dưỡng, chữa trị, phục hồi, chuẩn bị cho cơ co đợt kế tiếp. BN tập càng nhanh, càng mạnh, càng nhiều thì càng đau, càng mỏi, càng đuối. Bởi người ta đã hành hạ, bắt ép nó làm mà không hề nuôi dưỡng , chăm sóc nó.

4.   Tập mà không chú ý tập trung vào chuyện tập, động tác và hơi thở. Tập mà coi tivi, bấm điện thoại, nói chuyện…

5.   Nói chung là không hiệu quả, nghĩa là một sự phí phạm, tiêu tốn, lãng phí. Nhân viên Y tế có thể thực hành tiết kiệm, như một qui chuẩn đạo đức, bằng cách:

1.   Hướng dẫn BN bài Thở đầu tiên, sau đó là động tác tập, và cuối cùng là phối hợp Thở và Động tác. Động tác thở chậm rãi, từ tốn. Động tác tập, đi theo nhịp thở, nên cũng từ tốn, chậm rãi. Có như vậy mới là hoàn tất một động tác tập.

2.   Hướng dẫn BN biết Thở, tự nhiên, thuần thục, mọi lúc mọi nơi, và biết phối hợp vào bất cứ động tác nào BN tập, tập tay không hay tập dụng cụ, tại nhà hay phòng VLTL (ghế đá tạ, ghế đẩy, kéo ròng rọc, quay bánh xe… )

(Bs NTPT 2017)