Trao đổi với sinh viên Y5 về Y đức

Trao đổi với sinh viên Y5 về Y đức

Đỗ Hồng Ngọc

 

Để chuẩn bị cho buổi Hội thảo về Y đức dành cho sinh viên y khoa năm thứ 5 (Đại học y khoa Phạm Ngọc Thạch, Tp.HCM), Bộ môn Y đức- Khoa học hành vi đã có một buổi trao đổi “mở” với một số sinh viên Y5 ở một quán cà-phê bên cạnh hồ nước đầy hoa phượng đỏ giữa cơn mưa chiều nặng hạt…

Các em thẳng thắn phát biểu, nêu những băn khoăn, thắc mắc, âu lo…, và cả những điều mắt thấy tai nghe trong quá trình học tập nhiều năm dưới mái trường y để gợi ý đề mục thảo luận cho Hội thảo sắp tới.

Cô Ngọc Dung, hiệu trưởng, bận không đến được, giao thầy Đỗ Hồng Ngọc, cố vấn, “chủ trì” cùng thầy Trương Trọng Hoàng, Phó trưởng Bô môn và các bác sĩ trong Bộ môn Lê Kiều Chinh, Mai Ngọc Thanh Ngân.

Tôi ghi lại đây đôi điều để ngẫm nghĩ.

 

SV1: Y đức và Đạo đức nói chung có khác gì nhau? Muốn có y đức thì phải có đạo đức. Mà muốn có đạo đức thì phải được học từ trong gia đình.

Sắp ra trường cảm thấy sợ, bối rối. Tương lai thế nào đây? Chỗ làm? Đời sống (lương hướng)? Rồi phải tiếp tục học thế nào sau khi ra trường để hoàn thiện?

 

SV2: Y đức cần dạy cho SV giải quyết những tình huống cụ thể, sao cho có tình có lý. Nên không nên. Làm hay không làm?

Như có Bv buộc bác sĩ phải nhắc bệnh nhân đóng viện phí. Bệnh nhân không có tiền đóng thì làm sao? Có bệnh nhân được giúp thì đem đi đánh số đề…

 

SV3: Băn khoăn lắm. Sắp ra trường rồi mà nhiều bạn có vẻ không còn thích ngành y. Tiếp tục học lên hay nên đi làm ngay.Thấy sợ. Sợ phải chịu trách nhiệm. Trong khi mình còn yếu kém quá, gần như chưa biết gì!

 

SV4: Dù thấy có điều sai y đức cũng không dám có ý kiến. Chẳng thay đổi được gì. Lại bị ghét bỏ. Làm đúng thì như tự hại mình. Thà dịch vụ cho ra dịch vụ!

 

SV5: Bs bị người nhà bệnh nhân bắt, hăm dọa, phải đưa tiền. Đưa tiền xong, họ nói vì có lỗi nên mới chịu đền tiền, sinh kiện cáo. Bác sĩ đành bỏ việc.

Ai sẽ bảo vệ bác sĩ? Báo đài, người dân mặc tình muốn nói gì làm gì cũng được. Phải làm sao đây? Nếu thấy đồng nghiệp thiếu y đức, lên tiếng cách nào?

 

SV6: Có muôn vàn tình huống. Không thể dựa trên từng tình huống. Phải làm sao cho SV vững tâm, được bảo vệ, có tấm gương tốt, có môi trường tốt.

Phải chăng có quyền lợi thì có y đức? hay có y đức thì có quyền lợi?

 

SV7: Lương y không bằng lương tháng. Ngành y có vẻ như là của con nhà giàu. Ra trường vẫn phải sống bám cha mẹ.

Khi bác sĩ bị tấn công, có tổ chức nào bảo vệ bác sĩ không?

Làm sao để luôn nâng cao kiến thức?

 

SV8: Y đức chủ yếu là do môi trường. Ai làm ngành y chắc chắn cũng có y đức. Hoàn cảnh đã làm cho xói mòn đi mà thôi.

 

Sau đó là phần trình bày thêm của các thầy.

Thầy Đỗ Hồng Ngọc cám ơn các em đã đến và đã thẳng thắn chia sẻ. Ai khi bước vào đời cũng có những hoang mang lo lắng như vậy. Nghề y là phải học suốt đời. Sáu năm ở trường chi dạy nền tảng cơ bản để làm hành trang ban đầu. Biết sợ trách nhiệm là tốt lắm. Biết lo lắng để tìm cách học thêm mãi là tốt lắm. Phải tự học là chính và học với thầy, với bạn, với đàn anh. Học trên lâm sàng, trên bệnh nhân, đối chiếu với lý thuyết.  Học y khoa là “học nghề” (apprentissage), cầm tay chỉ việc. Môi trường là quyết định. Thầy cô, đàn anh-chị, những người đi trước luôn là tấm gương. Ngoài cái chuyên môn kỹ thuật, phải học nghệ thuật ứng xử, giao tiếp. Giao tiếp với bệnh nhân, với người nhà bệnh nhân, với bạn đồng nghiệp… Ngoài ra bác sĩ cũng phải biết “sống hạnh phúc”, tránh stress, trầm cảm, cuộc sống không quân bình. Bác sĩ hạnh phúc thì sẽ làm cho bệnh nhân hạnh phúc và làm cho bệnh nhân hạnh phúc thì bác sĩ sẽ hạnh phúc. Hạnh phúc cũng phải học. Em nào yêu văn nghệ, thể thao, cứ tiếp tục, đừng nghĩ cứ làm bác sĩ thì phải… bỏ hết.

Hiện có nhiều điều chưa hợp lý đối với nghề y như học bác sĩ 6 năm, ra trường hưởng lương như cử nhân 4 năm! Lương quá kém, không đủ sống, không toàn tâm toàn lực được với công việc vì còn gánh gia đình.

Ngày xưa, có Y sĩ đoàn giám sát, theo dõi, uốn nắn và bảo vệ người thầy thuốc. Xưa, năm thứ 5, thầy phải học kỹ Nghĩa vụ luận y khoa, những quy định đối với bệnh nhân, với cộng đồng, với đồng nghiệp. Lúc thầy mở phòng mạch, thầy phải đến chào các bậc đàn anh đã có phòng mạch trước đó ở trong vùng. Nghề y không được quảng cáo quá lố, không viết báo với bút hiệu như làm thơ vì phải chịu trách nhiệm chuyên môn của mình…

Thầy thuốc không nên làm cái việc nhắc bệnh nhân đóng viện phí! Bệnh nhân sẽ nhìn bác sĩ với con mắt khác ngay. Chuyện tiền bạc để bộ phận khác lo. Thời của thầy, ngoài các nhân viên y tế mặc blouse trắng, còn có nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện mặc blouse hồng, có mấy bà sơ, ni cô… làm công tác xã hội rất có nghề, giúp đỡ bệnh nhân, can thiệp khi có sự xung đột, nhờ đó giải quyết được nhiều chuyện không hay…

 

Thầy Trương Trọng Hoàng nói sắp tới Bộ Y tế triển khai Thông tư 43, sẽ có mạng lưới nhân viên công tác xã hôi ở các bệnh viện.

Y đức dần có nhiều điểm đã được luật pháp hóa. Hiện cũng đã có những hướng dẫn cụ thể của BYT. Bác sĩ hành nghề phải được bảo vệ. Bệnh nhân lẫn nhân viên y tế đều có thể gọi số điện thoại 19009095 để phản ánh tình hình, chứ không nhân viên y tế sợ hãi, bỏ việc hết!…

Người bác sĩ phải chuyên nghiệp. Nếu không chuyên nghiệp khó được sử dụng, nhất là khi có hệ thống y tế tư, bệnh viện tư, họ chọn người chuyên nghiệp với lương xứng đáng.

Mọi người ra về. Hẹn gặp nhau ở Hội thảo.

 

(Đỗ Hồng Ngọc ghi, 20-6-2016)