Karaļa Staha baismā karadraudze

by Uladzimir Karatkievič, Vladzimirs Karatkēvičs, Talrids Rullis (Translator)

Pazīstamā baltkrievu dzejnieka un prozaiķa Vladzimira Karatkēviča (1930—1984) stāsts sarakstīts aizraujošā vēsturiskā detek­tīva formā. Tā darbība risinās pagājušā gadsimta beigās. Jauns etnogrāfs Andrejs Belareckis dodas uz nomaļu Poļesjes novadu, lai savāktu tautas teiksmas un leģendas. Reiz tumšā, lietainā naktī viņš apmaldās un nonāk pie kādas purva vidū paslēpušās pils. Jaunā un daiļā pils īpašniece — senas Janousku dzimtas pēdējā atvase — zinātniekam pastāsta, ka pilī mīt spoki. Sākumā Andrejs izturas pret viņas bailēm skeptiski, taču pavisam drīz ari pats naktī saklausa neizskaidrojamas skaņas.

Genres: Fiction, Mystery, Classics, Historical Fiction, Gothic, Detective, Horror

199 pages, Paperback

First published January 1, 1964

About the author

Karatkievič was born in 1930 in Vorša, Viciebsk region. In 1954, he graduated from the Philological Department of Kyiv University and taught first in a village school in the Kyiv region of Ukraine and then in his home town, Vorša (Belarus). Later, he completed advanced literature courses (1960), and then cinematography (1962), both in Moscow. Literature then became his main occupation. His first published work was a poem that appeared in 1951, that was later followed by three collections of verse. Later, he turned to prose, and had since published a large number of short stories, in collections entitled Chazenia, The Eye of the Typhoon, From Past Ages, and others. He also wrote the novels Unforgettable and The Dark Castle Olshansky. Probably Karatkievich's most popular work is the novel King Stakh's Wild Hunt (Дзікае паляванне караля Стаха, 1964). His novels deal predominantly with Belarus's historical past, including the January Uprising 1863 - 1865. Karatkievič also wrote a number of plays, essays, articles, screenplays for short and feature films, and some very interesting detective and adventure stories. Karatkievič's literary works are marked by romanticism, rich imagery, and emotionalism. A recipient of several national literary awards, he has strongly affected the further development of historical themes in Belarusian literature.

Reviews

[Ярослава]

"Дике полювання короля Стаха" ставить важливі запитання: а що, якби події "Собаки Баскервілів" розгорталися десь у поліських болотах? 1880-ті, раціональний фольклорист прибуває в занедбаний маєток посеред торф'яних боліт, щоб наловити, власне кажучи, трошки фольклору, але тут виявляється, що радше фольклор наловить його, ніж навпаки, бо над шляхетським родом, що мешкає в тому маєтку, тяжіє прадавнє прокляття, і фольклор у вигляді дикого полювання мстивих привидів щоночі приходить під двері маєтку і видає неприємні звуки. Останню спадкоємицю роду треба рятувати, - вирішує фольлорист, швиденько перекваліфіковуючись, ну й далі всі біти вам знайомі з "Собаки": непевні доріжечки в трясовині, економка зі свічкою, далекі спадкоємці, напівспалений лист, алея вздовж боліт і так далі, і таке інше, дуже милий готичний горор.

Тільки готичний горор зазвичай грунтується на якомусь розколі світу. Ну, скажімо, "Франкенштейн" Мері Шеллі: чи за будь-яким творінням стоїть Бог, чи наробить людина/природа/наука біди, влізши в сферу, що була доти прерогативою суто сакрального? "Джекіл і Гайд" (і взагалі цілий виводок двійників, двійництво - популярна готична тема): як в одній людині можуть ужитися добре і лихе? Та сама "Собака Баскервілів" з її епістемологічною непевністю: розкол між раціональним науковим пізнанням і містичною вірою. І так далі, і таке інше. Так от, у "Дикому полюванні" розкол класовий - між шляхтою і селянством, і взагалі, на жаль, це текст про більшовицьку революцію. Привид минулого, який тягне все живе в гріб - це залишки феодалізму, чи як там це звучить у радянській критиці.

Це взагалі біда всіх цих радянських вільнодумців: ти можеш робити тематично сміливі речі, ти можеш робити стилістично сміливі речі й відходити від нульового стилю соцреалізму, за цим стоять високі ставки й велика відвага, все це ризик - як формулює один із героїв (і це актуально для шістдесятників), "І вось ідуць людзі, на дыбу ідуць. Не дзеля славы, а дзеля таго, каб забіць пакуты сумлення, - як часам ідзе чалавек, не ведаючы дарогі, у пушчу, ратаваць сябра, бо сорамна, сорамна стаяць". Але все одно податок репресивній видавничій системі в людожерському режимі треба сплачувати. І тому ясно, чому цей текст важливий - але об якісь радянські кліше все одно перечіпаєшся. Це такий типовий шістдесятницький текст із пошуками своєї старовини, зокрема своїх еліт, але пошук своєї старовини можна легітимізувати винятково потребою її знищити, аби збудувати новий прекрасний світ.

Очевидно, читач звикає читати між рядків і розуміє, що це не тільки реакційних 1880-х і царських часів стосується, коли оповідач каже: Але ў той час я ў глыбіні душы (хоць і лічыўся «чырвоным») быў перакананы, што не толькі з шыбеніц растуць на зямлі лясы (што, вядома, было правільным нават у часы Язафата Кунцэвіча і беларускай доказнай інквізіцыі) і не толькі стогн адчуваецца ў нашых песнях. Так само не тільки й не стільки 1880-х стосується оце все:

Я тады шукаў свой народ і пачынаў разумець, як многія ў той час, што ён тут, побач, толькі за два стагоддзі з нашай інтэлігенцыі добра выбілі гэта разуменне. Таму і працу сабе я выбраў незвычайную - зведанне гэтага народа. Я кончыў пасля гімназіі ўніверсітэт і стаў вучоным-фалькларыстам. Справа гэтая ў той час толькі пачыналася і лічылася сярод уладу маючых небяспечнай для існуючага парадку.

Але щоб протягнути в друк все інше - любовні описи колоритної старосвітчини, любов до своїх проклятих боліт і їхньої ламаної болючої спадщини - й не потрапити на довгий творчий ретрит десь на півночі, треба на кожному кроці, вустами кожного з героїв по черзі повторювати щось штибу "калі праўду казаць, трэба ўсіх такіх рэзаць разам з панятамі, бо з панят таксама паны некалі вырастаюць". І читачу нічого не залишається, крім як кивати - так-так, дітей вирізати, давайте вже далі до сюжету - заради всього іншого - й так аж до наступного виправдання масштабних репресій і чисток, від яких у ката серце кров'ю обкипає, але так треба задля світлого майбутнього:

- Дурань ты, дурань... Ты думаешь, мне не шкада? Сэрца крывёю абліваецца ... Але ... калі пачалі ўжо - дык да канца. Каб ніводнага не пакінуць, каб толькі мы адны, пад кругавой парукай, ведалі. «Малады»! Ты думаеш, не вырасце з гэтага маладога стары гад?

І якщо якось змиритися з цією неминучою радянською специфікою, воно (а) справді дуже читабельне; (б) це один із текстів про спільну боротьбу українців і білорусів проти спільного ворога, тож за це окремий плюсик (Караткевіч свого часу у 1950-ті поїхав у Київ вчитися на викладача російської мови, але замість засвоювати русифікаторську програму тусив із українськими шістдесятниками, шото пішло не так).

От найідеалізованіший персонаж роману:

- За што вас выключылі, пан Свеціловіч?
- Ат, глупства! Пачалося з ушанавання памяці Шаўчэнкі. Студэнты, вядома, былі
аднымі з першых. Нам прыгразілі, што ва ўніверсітэт увядуць паліцыю. - Ён аж пачырванеў. - Ну, мы пачалі крычаць. А я крыкнуў, што калі яны толькі пасмеюць зрабіць гэта са святымі нашымі мурамі, дык мы крывёю змыем з іх ганьбу. І першая куля будзе таму, хто дасць такі загад. Пасля мы высыпалі з будынка, пачаўся шум, і мяне схапілі. А калі ў паліцыі спыталі пра нацыянальнасць, дык я адказаў: «Пішы: украінец».
- Добра сказана.
- Я ведаю, гэта вельмі неасцярожна для тых, хто ўзяўся змагацца.
- Не, гэта добра і для іх. Адзін такі адказ варты дзесятка куль. І гэта азначае, што супраць агульнага ворага - усе. І няма ніякай розніцы паміж беларусам і ўкраінцам, калі над спіною вісіць бізун.

На цій позитивній ноті й закінчимо.

[Lada Moskalets · Rating 5 out of 5]

Атмосферно-готичний листопадовий роман, з завиваннями вітру, вересом на полях і вершниками-привидами, а-ля Джейн Ейр впереміш з Дракулою і Тарасом Шевченком. Читається дуже швидко, навіть білоруською, а взагалі білоруською дуже приємно читати.
Речі, які ріжуть око - раціональний матеріалізм автора, і безкінечні реверанси в стилі "спольщена підступна шляхта це погано, білоруськомовні пригноблені селяни це добре", зрештою вона написана в 60-х роках. Якщо абстрагуватися від цього, можна ловити задоволення від замків-вовків-привидів. Якщо ні - отримати не менше задоволення, аналізуючи трансформації білоруського наративу.

[verbava · Rating 4 out of 5]

«дике полювання» – це сюрприз із минулого століття: написана в білорусі 1960-х чистісінька романтична готика. занедбаний маєток, величні, але сповнені небезпек пейзажі, незвичайний герой (і перш ніж ви скажете, що доволі навіть звичайний – фольклорист зі сталевими нервами, який однаково добре вміє стріляти з револьвера й битися зі значно сильнішими супротивниками? дайте спокій), напівпрозора дама серця, родове прокляття і живі люди, страшніші за будь-яких візитерів із того світу. мета цього всього також, звісно, вища за героя – аж класове й національне звільнення з-під шляхетського гніту. на моїй пам'яті, ні класична, ні вікторіанська готики собі не дозволяють таких поривань, там би з домашніми проблемами розгребтися, не втративши частин тіла і здорового глузду; а для романтичної якраз добре.
гарнючий текст. але матко боска, який фінал. цікаво, автор справді вважає, що секс животворний так впливає на людей, чи це доведена до логічного завершення данина вимогам жанру?

[Peter · Rating 4 out of 5]

This book is a classic of the Belarusian language. I read it with delight, but it did not leave a huge impression.

[Жанна Пояркова · Rating 5 out of 5]

Совершенно чумовая белорусская готика. Немного бледное начало, но в целом просто великолепно.

[Andy Weston · Rating 4 out of 5]

This is the first book I’ve read from Glagoslav Publications, an indie British / Dutch house who specialise in Slavic literature, with quite a lot of Ukrainian and Belorussian writers.
This is a take on a classic myth in gothic style, like a sort of adult ‘Scooby-Doo’ story. A young folklorist bases himself at the castle of Marsh Firs in the Belorussian countryside while investigating a legend of a group of hunters on black horses with a pack of wild black dogs causing mayhem in the area. It’s set at the turn of the late 1890s, which provides plenty of interest, along with a quirky assortment of characters and a hint of the supernatural.
It was first published in 1964, and was considered Karatkevich’s greatest novel. With the gothic setting, there’s more than a whiff of Dracula about it. It was made into a film in 1980.
The Glagoslav catalogue is well worth a look, several other titles look very interesting.

[Maria K. · Rating 4 out of 5]

Vladimir Korotkevich's "Savage Hunt of King Stakh" has quite a few things in common with Arthur Conan Doyle's "The Hound of the Baskervilles". There is a depressing and creepy locale - the marshes. There is an heiress Nadzeja Janovska - the last direct descendant of an old aristocratic family - whose father died under mysterious circumstances. There is a terrifying family curse, set into motion by a long-gone ancestor in his pursuit of power. There is a group of guardians and distant relatives, who are not below reviving the Janovski family ghosts - the Little Man, the Lady-in-Blue - above all - the vengeful spirit of King Stakh to lay their hands on the estate.

What shifts "Savage Hunt" from the mystery genre into the ranks of historic mystery drama is the setting - Belarus - and the time - late 19th century, the time of political unrest and struggle following the numerous re-zonings and divisions of Poland, Lithuania, Belarus and Ukraine between Russia and the states and kingdoms of Eastern and Central Europe.

An additional log in the local social fire comprises the decades of deterioration that befell the agricultural communities after the emancipation of the serfs in the 1860's. While the peasants were no longer property of their landlords, they were not given any provisions to survive on their own. The small plots of land given to the former serfs were not free - the peasants were expected to pay rent and give a portion of the crops to the landlords in the amounts that frequently exceeded the profits from the land, driving the peasants to bankruptcy and off the land - into the overcrowded cities in search of work.

The curse of the Janovski family, investigated by the young folklorist Andrei Belaretski turns out to involve a lot more than Nadzeja and the family palace - while trying to drive the young woman insane, the Savage Hunt of King Stakh also terrorizes and kills the local peasants, keeping the rest in the state of fear and submission or forcing them to run, leaving the land to be added to the possessions of the local landlords.

The social and historic aspect of the novel was not developed to the same extent in the movie by the director Valeri Rubinchik, which caused some criticism from the book's author Vladimir Korotkevich. While the abbreviations of that portion of the plot are understandable, due to the constraints of making a two-hour movie, it is still a pity, because they crumple up the detective investigation as well. The involvement of two key characters - Mrs. Kulsha's servant Rygor and Nadzeja's distant cousin and passionate admirer Andrei Sviatilovich - is also significantly cut down.

Rygor - the man who in the novel drives the physical, on-site aspect of the investigation using his hunting and tracking skills, as well as the knowledge of the local area and of the mood among the local peasants - in the movie is reduced to a bit of a primitive and unimaginative, albeit energetic, Dr. Watson to Belaretski's Sherlock Holmes.

Sviatilovich of the novel is an idealistic nearly Christ-like figure - a student who was expelled from the university for organizing a birthday celebration of an outlawed Ukrainian poet and returned to his native village to protect Nadzeja and use his knowledge to represent local peasants in court to give them a fair chance against the land owners. His death at the hands of King Stakh and his hunting party is truly a heart-rending event, causing the reader to ache and weep together with Sviatilovich's friend, fellow intellectual and truth seeker Belaretski. Sviatilovich of the movie, while still an inteligent character driven by the plight of the local population, has no passion for Nadzeja which makes his interest in the family aspect of investigation rather bland. When faced with Sviatilovich's death, Belaretski is still shocked and grieved, but not nearly to the same extent as he is in the novel - not in that last-straw-that-broke-the-camel's-back, "the dog just died" way.

The final confrontation between the small army lead by Belaretski and Rygor and the Savage Hunt of King Stakh is very much minimized in the movie. The description of it in the novel is ruthless, visceral and not at all for anyone with a weak stomach (for anyone who read Matthew Pearl's "The Dante Club" - it is THAT kind of realism). The movie version of the final battle is completely different, reducing the ruthless, gory aspect of it to the demise of Mrs. Kulsha, and the uncovering of the ultimate mystery - to Rygor's unveiling of King Stakh's hunters.

That said, the cinematic version of "Savage Hunt of King Stakh" earns quality points in a few other areas. First of all, the landscape and the sets are masterfully selected and shot, capturing the oppressive atmosphere of constant and deepening dread of the novel perfectly. Second, the cast is stunning. Boris Plotnikov with his large luminous eyes and gaunt face makes an incredible Belaretski, torn between his education the common sense of an enlightened intellectual and the atmosphere of mysticism that surrounds him at the Janovski estate Marsh Firs. His on-screen character incorporates some of the features of the novel's Sviatilovich, thus compensating for the blandness of Sviatilovich in the movie.

The exquisite Bulgarian actress Helena Dimitrova creates her own interpretation of Nadzeja, which doesn't match the one in the book to the letter, but is still a strong and powerful image. Her outward transformation from a frail not-much-to-look-at mousy girl into a fairy princess does not reach the same level as it does in the book. However, the evolution of her character is dramatic and well-portrayed, going from dread and desperation to resolve and toughness required to leave her home (which she never did in all of her eighteen years) and follow Belaretski to his trial for instigation of a peasant riot and - possibly - to an exile in Siberia.

Albert Filozov's character - the Marsh Firs butler Ignats Gatsevich - is older in the movie than he is in the book, and is not quite as overtly sinister. However, he is still quite creepy and suspicious to hold his own in the general setting.

Boris Khmelnitsky and Roman Filippov are perfect as the Varona/Dubatowk duo. Khmelnitsky is especially fine as Varona - a spoiled brat of an aristocrat, looking for a fight at every turn and clearly vexed by Nadzeja's preference toward Plotnikov's pale and gaunt Belaretski to his own gorgeous, powerful and smoldering self. Filippov's Dubatowk is a great buffer between the two - the actor obviously relishing a chance to play a multi-faceted character, whose complexity and intellectual chops are not obvious and not revealed until very late (sadly, this uncovering of Dubatowk is also abbreviated in the movie).

I cannot help but mention two excellent additions to the story, that are present in the movie but not in the book. One is the role played by the traveling puppet theater, whose performance supplies Belaretski with a clue toward solving the mystery of the Savage Hunt. In the novel the same train of thought is reached through other - more extensive means. In the movie, however, the critical bit of information could not be omitted altogether, but could not be introduced as extensively. So, the puppet show was used as a shortcut and worked very well.

Another piece is the character of the dwarf Basil, played in the movie by the incredible Russian little person actor Vladimir Fyodorov. Basil of the novel is significant only as a diversion and - once discovered - is sent off to a mental institution by Belaretski. Basil of the movie is a somewhat underdeveloped and poorly socialized but not a completely mentally deficient character. Left without protection of his brother, he takes to Belaretski, who discovers and feeds him, and later - to Nadzeja, who kindly allows him to stay at the house. In fact, Fyodorov's Basil adopts the role of a court jester with Nadzeja at his queen. His presence at the Marsh Firs and his pursuit of the carriage taking away Belaretski and Nadzeja give the movie a redeeming quality - a hope that when the two of them return, there will be at least one person, one friend waiting for them.

All in all, I believe that both the book and the movie are worth your while, as long as you are comfortable enjoying them as separate works of art. Sadly there isn't a good modern translation of the book, although you might be able to find one of the older editions at an on-line out-of-print book seller. The movie, however, is available on the DVD with English subtitles. Enjoy!

[Babette Ernst · Rating 2 out of 5]

2,5*
Im Rahmen der Lesegruppe Osteuropa-Literatur wurde dieses Buch eines belorussischen Autoren vorgeschlagen. Es ist eine Novelle, die 1882 in einer abgelegenen Gegend Belorusslands spielt, von einem Wissenschaftler siebzig Jahre später, in einem Alter von sechsundneunzig Jahren erzählt wird, 1964 in der Sowjetunion veröffentlicht wurde und 1985 in der DDR in der Reihe „Spannend Erzählt“ des Verlags „Neues Leben“ in deutscher Übersetzung (übrigens der einzigen). Der Erzähler war ein Sammler von Sagen und Erzählungen aus dem Volk und reiste in wissenschaftlichem Auftrag herum, um in den unterschiedlichen Landschaften die alten Geschichten zu hören und aufzuschreiben, bis er sich eines Tages mitten in einer solchen Legende um einen alten Fluch wiederfindet. Als Wissenschaftler kann er die verrückten Berichte und die Furcht in der Gegend zunächst nicht ernst nehmen, doch plötzlich wird er selbst mit Spuk konfrontiert…

Karatkewitsch verbindet in diesem Buch eine tiefe Liebe zu seiner Heimat mit den Beschreibungen der Landschaft, der Sagen, mit geschichtlichen Ereignissen, wie dem Untergang des Adels und dem Leid der Bauern. Alle Geschichte wird eindeutig unter einem späteren Blick, dem Blick der sowjetischen Ära auf die Vergangenheit, niedergeschrieben.

Der Sprachstil ist gut, aber in keiner Weise herausragend. Die Figuren sind eindimensional, sie entwickeln sich kaum und sind deutlich in Gut und Böse eingeteilt. Diese Schwarz-Weiß-Malerei und die platten Hintergründe der Handlungen, sind die größten Mängel der Novelle. Den Aufdruck „Spannend Erzählt“ hat das Buch aber zurecht erhalten.

Es weckte nostalgische Gefühle in mir, Geschichten der Reihe, die sich in der ganzen polarisierenden Erzählart wenig unterschieden, habe ich als Kind verschlungen. Meine Vorstellungen von belarussischer Landschaft und Geschichte haben sich verbessert und so habe ich es alles in allem gerne gelesen. Eine literarische Meisterleistung ist es sicher nicht.

[Calzean · Rating 4 out of 5]

A touring ethnographer turns up at a dilapidating mansion where a sad and fearful young lady lives. You can guess the ending of their relationship.
Initially I thought this was going to be a gothic tale based in Belarus mid-1800s/ It turned into a mystery thriller with the bad guys scaring the locals who thought the roving horsemen were the ghosts of King Stakh and his men come to revenge their deaths.
The setting was depressing; the nobility were poor, it rained incessantly, the land was full of quagmires and most of the people were mad, eccentric or about to be.
The book is full of Belarusian culture which made it that more enjoyable to read.

[Alyona · Rating 5 out of 5]

Аповесць трымае ў напружанні з першай да апошняй старонкі: спачатку інтрыгуе, потым не на жарт палохае (мінулай ноччу мне нібыта падалася здань Блакітнай дамы, вось вам крэст:)). Адарвацца было немагчыма, гістарычныя дэталі дадаюць рэалістічнасці (ці яшчэ больш містыкі?) апавяданню. Балотныя Яліны сапраўды нагадваюць ліхія мёртвыя балоты Мордара і безнадзейныя верасовыя пусткі Навальнічнага перавалу. Самае нечаканае, што ў выніку выяўляецца, што ўсе персанажы, якіх я падазравала, маюць дачыненне да траўлі Надзеі Яноўскай, але розным чынам.

Яшчэ некалькі думак наконт "Дзікага палявання". Улічваючы, што колько дзён таму я скончыла "Пана Тадэвуша", не магла не параўноваць два творы.

1. Паміж гісторыямі - 75 год. Калі ў паэме Міцкевіча шляхта - сінонім годнасці і патрыятызма, то ў Караткевіча - сінонім выраджэння, дэгенерацыі, несправядлівасці і ненасытнасці.
2. Міцкевіч усхваляе родную прыроду, у Караткевіча адзіны краявід -дэпрэсіўныя пусткі і дзікія балоты.
3. У Міцкевіча тэрыторыя Беларусі=Літва=Польская карона. У Караткевіча Польшча (і нават Літва?)- акупанты разам з Расійскай імперыяй.
4. "Пан Тадэвуш", хоць і заканчваецца самотнай тугой па страчанай Радзіме, але дае надзею, што яна яшчэ можа адрадзіцца. У жыхароў Балотных Ялін адзіная Надзея - гэта апошняя з Яноўскіх, прабачце за каламбур.

Вынік: чытаць і перачытваць.

P.S.Нажаль, кніга дагэтуль не экранізавана ў Беларусі.

[Hanna · Rating 5 out of 5]

Вельмі зручна і своечасова кнігі знаходзяць нас. У час барацьбы за нацыянальнасць і самасвядомасць так істотна разумець, што крутыя пісьменнікі, якімі захапляешся, былі б зараз за цябе і за ўсіх нас, беларусаў. За ўкраінцаў. За палякаў. За тых, хто верыць у праўду і справядлівасць, годнасць і шчырасць, дапамогу і дабрыню. Караткевіч быў з такіх.

[Inese Okonova · Rating 4 out of 5]

Savdabīgs stilizēts gotiskais šausmu stāsts, sarakstīts brīnišķīgā valodā, ar košu baltkrievu kolorītu un diemžēl neglābjami uzkrītošu padomisku morāli.

P.S. Bonusā prieciņš, ko manī vienmēr rada fakts, kad bibliotēkā pēc mana pasūtījuma jākāpj uz pagrabu pie sen, sen nelasītām grāmatām.

[Serhii Povísenko · Rating 5 out of 5]

Модерна адаптація північноєвропейського міту про Дике Полювання: вершники потойбічного світу одержимо несуться світом, знищують все на своєму шляху, творителі хаосу та пустки. Символ завершення природного циклу, час пізньої осені. Цікава присутність цього прообразу в білоруській літературі. Адже Північна Європа це Протестантська Європа і саме на території сучасної Білорусі була найбільша кількість протестантських громад у політичних тілах ВКЛ та Російської імперії. Чи є між цим зв'язок? Чи це і є той приклад, коли письменник вплітає національну літературу у Європейську традицію, творить культурний поміст?

Але яшчэ і зараз я часам бачу ў сне сівыя верасовыя пусткі, чэзлую траву на паверхні прорваў і дзікае паляванне караля Стаха, якое скача па дрыгве. Не бразгаюць цуглі, моўчкі сядзяць у сёдлах прамыя постаці коннікаў.
Вецер развейвае іх валасы, плашчы, грывы коней, і самотная гострая зорка гарыць над іхнімі галовамі.
У жахлівым маўчанні шалёна скача над зямлёю дзікае паляванне караля Стаха.
Я прачынаюся і думаю, што не прайшоў ягоны час, пакуль ёсць цемра, голад, нераўнапраўе і цёмны жах на зямлі. Яно - сімвал усяго гэтага.
Хаваючыся напалову ў тумане, імчыць над змрочнай зямлёй дзікае паляванне.

Це моє перше чтиво білоруською та і взагалі відкриття білоруської літератури. Вельми цікавий досвід, звикаєш до іншої, але зрозумілої морфології, нова лексика, яку хочеться запозичити для денного вжитку.

Ще цікаво зауважити готичність твору. Джон Раскін у своєму есеї «Про природу Готики» (https://www.goodreads.com/book/show/9...), пише:

...характерними рисами готики є наступні, розташовані в порядку їх важливості:
1. Дикість.
2. Мінливість.
3. Натуралізм.
4. Гротескність.
5. Жорсткість.
6. Надмірність.

Події та герої повісті забарвлюють її сюжет таким чином, що найбільш вдало емоції від прочитаного я б зміг описати саме цими характеристиками: жах, вир подій та форм, детальний опис та любов до природи жовтнево-листопадового Полісся й ексцентричне поєднання всього разом. Дуже і дуже осінній текст.

[Arnis · Rating 3 out of 5]

Pēc drauga ieteikuma folklorists Andrejs Belareckis dodas uz romānā nenosauktu (N.) novadu, bet labāk nebūtu paklausījis, jo senu, lokalizētu pasaku, leģendu un mītu vietā sanāk atrast šķietami pārdabisku, atriebības kāres nepiesātināmu karali Stahu un viņa karadraudzi par noslepkavošanu teju pirms divdesmit paaudzēm.

https://poseidons99.wordpress.com/202...

[Елена Суббота · Rating 4 out of 5]

Необычный готический детектив белорусского автора. Жаль, что это всего-лишь повесть: на основе придуманного Короткевичем мира можно было бы создать толстенный роман-многотомник с сюжетом в духе "Игры престолов".

[Tzeck · Rating 5 out of 5]

Уладзимир Караткевич - моето ново литературно откритие. Беларуски поет и писател от началото на миналото столетие, който в родината си е окачествяван като "Апостолът на беларуската литература". Първият, който прави живи опити да събуди родолюбието и себеуважението на беларуския народ, вплитайки в творбите си велики и славни за Беларус времена и герои. "Страшната ловна дружина на крал Стах" е прекрасен роман в привидно готически стил (с прилежащите му паранормални явления и загадки, които се оказват само залъгалка за читателския интерес), изпълнен с детективски мистерии, достойни за сър Артър Конан Дойл, солиден исторически бекграунд, заплетена фабула, много патриотизъм и разбира се капка от неизбежната любов. Главният герой е фолклорист, тръгнал да събира местни легенди в едно от най-забутаните и окаяни кътчета на Беларус през 1888 г., но случайността го сблъсква с голям фамилен замък, пълен с привидения, обречена и не вярваща в живота 18-годишна господарка, над която тегне древно родово проклятие, алчни и лицемерни съседи и роднини, смели младежи, отказали се от наследствени блага и един съвсем реален жесток свят, в който нищо не е свято. Всичко разказано изключително увлекателно. Нямам търпение да намеря още нещо на Караткевич, а през това време ви препоръчвам горещо "Страшната ловна дружина на крал Стах".

[Jaishree · Rating 4 out of 5]

I received this one through the First Reads initiative on Goodreads.
One of the best mysteries I've read in a long time.

The book goes into the history and the mystery of a particular family. One man, the protagonist is looking to solve the mystery, to save the girl he loves. He is strong-willed and persistent and through his eyes, we learn and see the pieces come together in a journey which keeps us guessing till the very end. The engaging and eccentric characters walk you through a path that will make you question what is real and what is supernatural.

A must read for all!

[Grace · Rating 5 out of 5]

Around the World Reading Challenge: BELARUS
===
4.5 rounded up

I really enjoyed this one! The concept seemed up my alley, as I generally enjoy any kind of fable/mythology retelling, and the vibe here was very gothic mystery, which I'm also quite into. Had the sort of expected damsel-in-distress/no real strong female characters issue that often comes with older works, but I appreciated the critical approach towards the aristocracy. On the whole an engaging read with great sense of atmosphere.

[Maria · Rating 4 out of 5]

Роскошный готический детектив с привидениями на болотах! Считай, "Собака Баскервилей", но с изрядной долей белорусской хандры и безнадеги. Очень хорошо написано, миллион лет не читала такого текста, когда прямо через абзац хочется подчеркивать и сохранять цитаты.

Не оценила только ситуацию damsel in distress и в целом женский персонаж мебельного типа, но исторической прозе, написанной в середине 20-го века, такие вещи, конечно, нет смысла предъявлять.

[Slava Skorbezh · Rating 4 out of 5]

Як жа крута акунуцца ў родную культуру, якую ты так неўсвядомлена пазбягаў гадамі. Беларускі народ як ёсць у гатычным антуражы, актуальна і сёння

[Neva · Rating 5 out of 5]

Превъзходна, романтична, интересна. Герой фолклорист, поел към недрата на гориста Беларус, за да записва песни и легенди плюс тресавище, призрачна хайка, пирове, битки, любов, приятелство, предателство, хумор, нежност, разкошно „вкусен“ език (чудесен превод на Румяна Евтимова) и силни чувства. Бих прочела всичко от Караткевич с радост, защото за такова писане „бих простила на света неговата неприветливост“.

„Повярвайте ми, ако всичко това беше измислица, аз бих я измислил съвсем иначе.“

„Известно е, че лятото е удобен сезон за фолклориста: топло е, пейзажите наоколо са красиви. Но най-добри резултати нашата работа дава преди всичко в тихите есенни или зимни дни. Тогава стават седенките с техните песни, с къделите, с безкрайните истории, а по-късно – селските сватби. Това е нашето златно време.“

„Аз произхождах от обикновени ��нтелигенти, всяко поколение от които беше извоювало собственото си благородство.“

„Трябваше да бързам – легендата и приказката умираха.“

„Нощ, плаче хапано от бълхите детенце...“

„Насреща ни пълзяха ниски черни облаци, тук-ам от тях към земята се проточваха оловните струи на дъжда. По пътя си не срещнахме ни един чичопей, а това беше лош признак: нощес щеше да вали неспирен дъжд.“

...„големите изплакани очи на жените“, „портретите на жени с полегати рамене, създадени за ласки“, „да сложиш главата си с високо бяло чело и сложна прическа на ешафода“, „колко столетия са се изтрополили по техните изгнили кости“, „слаба като стръкче пелин на някой синор“, „легло, широко като бойно поле“, „смърт от незнаен нощен ужас“, „тъжни като мишки в капан“, „калунената пустош“, „свеж като храст в дъжд“, „мустакат и много красив мъж“, „мократа, лъскава като маково семе земя“...

„Навсякъде ли на човека му е така влажно и студено?“

„Човекът е това, което ще стане, а не това, което е в момента.“

„Ние уважаваме хората със столичен блясък.“

„Горите са божиите градини.“

„Както понякога човек отива в гората да спасява приятеля си, без да знае пътя, защото е срамно, срамно е да се стои така.“

„Хората се хапят като паяци в буркан.“

„Мозъкът им – колкото напръстник, а пък челюстите им – като на динозаври, за седемстотин зъба.“

...„по чието стъкло се стичаха надлъж флотилии от капки в безкрайната тъма наоколо“, „спях и се радвах, че спя“, „грееха с мрачния си пурпур късни астри“, „чувства с гърба си чакащия мрак“, „седи като куче в каруца“, „дол, през който лъкатушеше ручей с кафява като силен чай вода“, „да ходи на ръцете си от радост“, „ще притихнат като мишки под крин“, „понякога въздишаше на пресекулки като дете след плач“...

„Такива не са способни нито на добра постъпка, нито на злодейство – не са хора, а плевели в леха.“

„Цялото ми възпитание въстана срещу това.“

„От него лъхаше сякаш на простор, на гора.“

„А ти знаеш ли какво е живот, та така леко говориш за смъртта на друг човек?“

„Чувствата ми бяха подобни на тия на бик в скотобойна или на човек, който отива на зъболекар.“

„Най-голямо внимание в това злъчно, красиво лице заслужаваха големите черни очи с мътен блясък и толкова безжизнени, че да ти стане чоглаво. Сигурно точно такива са били очите на Лазар, когато е възкръснал.“

„Разбрах, че по някакво чудо от нея е излязъл истински човек. И че на този човек трябваше непременно да се помогне.“

„...мъжеството им е по-голямо от това на Христос: те знаят, че няма да възкръснат след разпятието...“

„Наблюдавайки лицето му, аз разбирах защо управляващите среди се страхуват от тия стройни, чисти и честни младежи. Разбира се, те са с широко отворени очи, с детска усмивка, с още слаби ръце, шиите им са горди и издължени, бели като мрамор, сякаш създадени специално за секирата на палача, но те са още и непримирими, беззаветно честни, даже и за дреболии, неспособни да се съобразяват с превъзходството на чуждата груба сила и фанатично верни на правдата... А подлецът се страхува от тях, дори тогава, когато те още не са започнали да действат и ръководен от инстинкта, присъщ на мръсниците, ги преследва навсякъде. Подлецът знае, че те са най-голямата опасност за неговото съществуване.“

„Косматите зяпачи почнаха да се усмихват, лапите се раздвижиха. Скоро в чинията ми се появиха гъска със сладко от боровинки, бутче от пуйка с ябълки, мариновани гъби, десетина банички с месо и отвсякъде се чуваше:
– Ето и бухтички с чесън... А това, пане, е парче шунка от глиган, с пиперец, огън. Заклевам ви в паметта на майка си, вземете...
[...]
Дойде Антос с пирожките. Аз исках да откажа.
– Коленичи в краката на госта. Удряй глупавата си глава в земята, моли го, защото той ни обижда!“

„Тичешком свалих сакото си, шапката, изхвърлих от джобовете си златната табакера и джобното издание на Данте, което носех винаги със себе си.“

„Никога не съм предполагал, че човек може да бъде такъв нищожен червей.“

„Хоризонтът се простираше пред мен казармен, скучен.“

„–Какво знаете за насилието? – подхвърлих му аз. – Какво знаете, влечуго такова.“

„...а той като истински мъж е скромен човек.“

„Тя беше нещо повече от жена, тя беше приятел до гроб.“

вж. легендата за кралицата на смоците, за кехлибарения пръст / Мурашка и Селския Христос

[Sportyrod · Rating 4 out of 5]

A derelict mansion on the edge of a swamp wasteland. A curse damning twelve generations. The phantom horsemen seeking their demise. The last one left.

These plans are thrown into disarray with the arrival of a lost folklorist who feels he needs to solve the mystery before continuing on.

A fog-covered peat bog marshland never sounded so alive as it did in this book. The rich imagery of the setting was the stand out feature as well of the costume and 1800’s era.

The story reminded me of Sleepy Hollows and Macbeth due to the setting and jumbled plot. Since the narration was done by the folklorist retelling his story and since it covered a long history, he often explained some historical and cultural things to the reader knowing they may not have known the scene at the time. As this happened early, when I read this book, I did so using Louis’ character voice from the Interview with a Vampire because he did the same thing (does anyone else do that or is it just me?).

I won’t spoil it but we do get the mystery resolved. I accepted it for what it was rather than what it could have been. I felt that the mystery could easily have been solvable (I’m dying to spill it) by the characters by pursuing different avenues of investigation besides what they did. Although I did like the trip to the police stations element of touching on corruption. Despite my not-so-subtle smugness on the investigation, I didn’t actually solve it. I had some hunches but no real justification for them. I wish I had someone to discuss this with.

The pace fluctuated but began on the slow side. As the cursed character was depressed and the setting was bleak, I had to read other books at the same time for taking breaks from that stymieing world but I was always glad to get back to it especially towards the end.

This book was set in Belarus. It was part of my around the world challenge. This provided a lot of knowledge of Belarusian history, geography, local politics, culture and so much more. Brilliant author.

[Jenny Sparrow · Rating 5 out of 5]

5+
Я в шоке, что только сейчас прочитала эту книгу. Мой любимейший жанр: мистический детектив, закрученный сюжет, экшн, любовь, в общем, всё как в лучших книгах зарубежных авторов, но при этом своё, родное, про Беларусь и беларусов! Реально не оторваться. Дзякуй, пан Караткевіч!

[legolasik · Rating 5 out of 5]

Цудоўны твор, вельмі гатычны і паэтычны, але з жартамі і вар'яцінкай. Чытала раней, але не памятала, што такі жахлівы і бязлітасна яскравы месцамі. Канешне, ГГ - ненадзейны апавядальнік, і час ад часу чытаеш і думаеш, ну не залівай ты, дзядзька, але ў гэтым таксама смак. Тут табе і сапраўдныя беларусы-волаты, і паданні, і здані, і вырадзіўшаяся ў сабак шляхта, і нацыянальны міф, і гісторыя любві насуперак асабістым забабонам закаханых. Вельмі раю ўсім, хто цікавіцца творчасцю Караткевіча і гатычнымі раманамі.

[Maša · Rating 5 out of 5]

Цікавы гістарычны дэтэктыў у дзяцінстве, шматпластовы твор з рознымі магчымасцямі інтэрпрэтацый у сталасці

[Chiral Higgs · Rating 5 out of 5]

Книга очень сильно напомнила "Кентервильское приведение" или "Собаку Баскервилей". Очень захватывающе, очень красиво, в очень красивом, по-литературному хорошем сеттинге родных грустных и унылых земель.

Прекрасная рыцарская история, в которую хочется верить от начала и до конца. Очень увлекательный детектив со своей хитринкой и хорошей, лаконичной концовкой.
И, конечно же, изумительный, цветастый, яркий язык! Бесконечно приятно читать все эти чудесные описания природы, людей, обстановки.

Посоветовала эту книгу всем, кто меня окружает, потому что нельзя упускать такой шедевр из вида!

[Tanya Karpova]

Ну очень интересная книга, достойная того, чтобы входить во всевозможные списки мировой литературы. Это такая смесь детектива и готики с социальным уклоном и в белорусском антураже. Всё, что относится к элементам готики: привидения, таинственные завывания, наводящие ужас, смерть, — читается свежо, совершенно не избито. Мне было по-настоящему СТРАШНО, у меня бегали мурашки по коже от этих описаний мистических болотных чудищ, таинственных предзнаменований и завывающих ветров, пронизывающих стены одинокой усадьбы на отшибе мира.

Сюжет вкратце таков: главный герой является фольклористом, желающим успеть собрать уже умирающие деревенские мифы. Ему советуют отправиться в Болотные Ялины (Ели), где творится всякая мистика, и он оказывается во дворце одинокой Надеи Романовны Яновской, последней из оставшихся в живых представительницы аристократичного рода Яновских. В этих местах происходит всякая наводящая страх мистика, и главный герой берется разгадать загадку и положить конец этому ужасу. Мрачного колорита добавляет природа, фольклор и история Беларуси 19-го века. Автор описывает декаданс, разложение угасающей шляхты, безнравственность аристократов, жирующих за счет простого народа (автор патриотичен к своей стране и народу).
“Одни жрали как не в себя, другие умирали под их окнами от голода. Вот поваленный крест над тем, кто бесился с жиру, а вот умирающий от голода ребенок. Веками существовала эта граница между одними и другими — и вот конец, логическое завершение: одичание, мрак во всем государстве, тупой ужас, голод, безумие. И вся Беларусь — единое поле смерти, над которым воет ветер, навоз под ногами тучного, довольного всем скота.”

При этом книга написана потрясающим языком, вот примеры:

“В то время как раз подходил к концу длительный и болезненный процесс вымирания нашей шляхты. Эта смерть, это гниение заживо длилось долго, почти два столетия.
И если в восемнадцатом веке шляхта умирала бурно, с дуэлями, умирала на соломе, промотав миллионы, если в начале девятнадцатого умирание ее еще было овеяно тихой грустью забытых дворцов в березовых рощах, то в мои времена это было уже не поэтично и совсем не грустно, а мерзко, подчас даже жутко в своей обнаженности.
Это было умирание байбаков, что зашились в свои норы, умирание нищих, предки которых были отмечены Городельским привилеем; они жили в полуразрушенных дворцах, ходили едва ли не в домотканых одеждах, но их спесь была безгранична.
Это было одичание без просветления: отвратительные, подчас кровавые поступки, причину которых можно было искать только на дне их близко или слишком далеко друг от друга посаженных глаз, глаз изуверов и дегенератов.
Топили печки, облицованные голландским кафелем, пощепанными обломками бесценной белорусской мебели семнадцатого столетия, сидели, как пауки, в своих холодных покоях, глядя в безграничную тьму сквозь окно, по стеклам которого сбегали наискось флотилии капель.”

Еще:

“О, какая ужасная, какая вечная и неизмеримая твоя печаль, Беларусь!
Ночь. Звезды. Первобытный мрак лесов.
И все-таки даже это было Италией по сравнению с тем, что мы увидели через два дня.
Лес начал чахнуть, редеть, и вскоре бескрайняя равнина открылась нашему взору.
Это не была обычная равнина, по которой катит свои негустые ржавые волны наша рожь, это не была даже трясина — трясина все же не лишена разнообразия: там есть трава, печальные скрюченные деревца, там может блеснуть озерцо. Нет, это был самый мрачный, самый безнадежный из наших пейзажей: торфяные болота.”

Всем очень рекомендую к прочтению! Беларуская готика может дать прикурить английской готике. Дзякуй за рэкамендацыю, Уладзіслаў! ❤️

[Yana Tarasevich · Rating 5 out of 5]

Той выпадак, калі чытаеш і разумееш, чаму сёння менавіта гэтая кніга маст-рыд у беларускіх турмах (калі цэнзура прапускае беларускую літаратуру, канешне). Напісаная колькі год таму і пра гады яшчэ больш далёкія, але такая актуальная, што і цяжка, і сорамна за тое, што так і не змянілася, а недзе і да слёз шчымліва, таму што зразумела. Нешта ўсплывае ў памяці са школы, калі мы рабілі нейкія дзённікі, дзе трэба было запісваць, калі першы раз з'явіўся Малы Чалавек або Жанчына ў блакітным. Чаму гэта было важна, я і зараз не разумею: людзі заўсёды і страшнейшыя, і важнейшыя за зданні, няхай і сымбалічныя.
Калі апошні раз чыталі некалі ў дзяцінстве, як я, абавязкова перачытайце, асабліва калі, як мне, у сучаснай цемры часам не хапае веры ў дабро і ў людзей.

[Blake Zedar · Rating 4 out of 5]

In the beginning of the novel Karatkavich writes there are two different types of legends. The first type is one that everyone knows. "The second type are those which are rooted, as if chained, in a certain locality, district, or even in a village. They are connected to an unusual rock or cliff at the bank of a lake, with the name of a tree or a grove or with a particular cave nearby. It goes without saying that such legends, being linked to a minority, die out more quickly, although they are sometimes more poetic than the well known ones, and when published they are very popular."

This novel follows, Andrei Belaretski, a young anthropologist, who travels throughout Belarus in the late 19th century collecting local folk stories. On his travels he comes across an old castle hidden in a isolated bog. Here he attempts to unravel the mystery behind one of these "second-types of legends," King Stahks Wild Hunt.

Not only is this novel a good mystery novel but also it provides commentary on Belarusian history and the relationship between the Belarusian Serf and the Gentry. I thought the most memorable quotes throughout the novel centered around the plight of the serfs.


"And these unfortunates keep silent! For what sins are you, my people, being chastised, why, on your own native land, are you stormily driven here and there like autumn foliage? What forbidden apple did the first Adam of my tribe eat?"

[Jo Reason · Rating 4 out of 5]

Quote “The nights turned considerably colder, and now the swamps were ‘ sweating’ , giving birth to a mobile white fog in the hollows”

This book taught me a little about folklore in Belarus

A gloomy castle, where most of the plot takes place, pine forest, wolves with fiery eyes, swamps, cold, rain, some supernatural ghosts, who are named with very little imagination, the Little Man and the Lady-in-Blue, what more can a mystery need, how about a lost folklorist, Andrey Belaretsky and a damsel in distress, sounds like a great book? and it actually is.

Written in 1964 about an era at the end of the 1800’s it is well written and makes you feel like it was written in the era it covers, it feels dark and gothic full of suspense, but it is not a horror book, written in the first person, from the point of view of Andrey Belaretsky, the ethnographer who is telling his memories to the author of this book at the age of 96.

It starts off slow with a bleak, dull and depressing setting and you can really feel this as you read, but later on, there is plenty of mystery, adventure and greed. It is a dark book, but very enjoyable, with an action packed ending, with some violence and death, and the ending sums up nicely and explains everything about this mystery.

With some difficult to pronounce names, with a fair amount of characters, who I sometimes confused one with another, this is now a classic of Belarussion literature.

Consider subscribing and hitting the notifications bell to continue with this journey.

I am giving this book 4 stars, the next country we are visiting is my read a book from each country is the Czech Republic. See you in the next country.