What do you think?
Rate this book
Data Tutashkhia
The novel tells the story of a Georgian outlaw at the time of the tsars (1854 onwards). It combines thriller elements with Dostoyevskian themes of personal fate and national identity. Above all, though, it defends the right to personal freedom and critical expression in the face of a repressive political system. The story is told by Count Segedy, retired Russian-Hungarian chief of the Caucasian gendarmerie, interspersed with accounts from other people who have come across the outlaw Data Tutashkhia, who leads the tsarist police a merry dance for years. It so happens that the gendarmerie chief, Mushni Sarandia, is Data’s cousin – outwardly his spitting image but at the same time his lifelong opponent. While Data drops out of society in his youth – he shoots a Russian officer in a duel and escapes punishment by fleeing into the mountains –, Mushni, thanks to his brilliant intelligence and fiendish determination, rises rapidly through the ranks of officialdom. He conducts cunning campaigns against smugglers and spies but regards it as his life’s task to track down his cousin Data, who is living outside the law. When this fails he seeks instead to publicly blacken his name. This, too, does not succeed – either in the novel or in reality: to this day Data Tutashkhia lives on in the Georgian consciousness as a national hero.
730 pages, Hardcover
First published January 1, 2018
76 people are currently reading
1247 people want to read
About the author
Chabua Amirejibi
16 books47 followersMzechabuk "Chabua" Amirejibi, (often written as "Amiredjibi", Georgian: მზეჭაბუკ "ჭაბუა" ამირეჯიბი) (born November 18, 1921) is a Georgian novelist and Soviet-era dissident notable for his magnum opus, Data Tutashkhia, and a lengthy experience in Soviet prisons.
Amirejibi's most famous novel and one of the best works in modern Georgian literature, Data Tutashkhia (დათა თუთაშხია, 1971-5), achieved sensational success for the magazine Tsiskari and fame for the writer himself. Conceived while in Amirejibi’s years in prison, it was only through the intervention of the contemporary Georgian Communist Party chief Eduard Shevardnadze that this substantial novel of over 700 pages, passed the Soviet censors and got published. The novel is a story of a Georgian outlaw of the Imperial Russian period, a very popular theme in Georgian literature, and combines thrilling escapades with Dostoevskian dealings with the fate of an individual and national soul. The story is narrated by a Russian gendarme, Count Szeged, who frequently passes the story-telling on to other characters. The novel follows the life of outlaw Data Tutashkhia, who spends years eluding capture by the Tsarist police. They are led by Data's cousin, his detached and imperturbable double, Mushni Zarandia. The book, and the feature film based on it, turned Data Tutaskhia into an iconic hero, widely popular in Georgia.
Amirejibi has been decorated with the highest civil orders of Georgia and several Russian and international literary awards.
Amirejibi's most famous novel and one of the best works in modern Georgian literature, Data Tutashkhia (დათა თუთაშხია, 1971-5), achieved sensational success for the magazine Tsiskari and fame for the writer himself. Conceived while in Amirejibi’s years in prison, it was only through the intervention of the contemporary Georgian Communist Party chief Eduard Shevardnadze that this substantial novel of over 700 pages, passed the Soviet censors and got published. The novel is a story of a Georgian outlaw of the Imperial Russian period, a very popular theme in Georgian literature, and combines thrilling escapades with Dostoevskian dealings with the fate of an individual and national soul. The story is narrated by a Russian gendarme, Count Szeged, who frequently passes the story-telling on to other characters. The novel follows the life of outlaw Data Tutashkhia, who spends years eluding capture by the Tsarist police. They are led by Data's cousin, his detached and imperturbable double, Mushni Zarandia. The book, and the feature film based on it, turned Data Tutaskhia into an iconic hero, widely popular in Georgia.
Amirejibi has been decorated with the highest civil orders of Georgia and several Russian and international literary awards.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 60 reviews
August 25, 2025
Най-стойностната книга, която прочетох до сега през 2023 година!
Тя доказва отново, че малките народи са всъщност големи. И те кара да ги заобичаш!
Започвам със съдбата и метаморфозите на автора през годините - дълъг и трънлив път е извървял и той, подобно на героите си.
През 1944 г. заради участие в патриотичната грузинска студентска политическа група "Белый Георгий" е осъден на 25 години затвор и е изпратен в ГУЛАГ в Сибир. Има три бягства от лагерите. Активно участва във въстанието на затворниците в лагера „Горлаг“ в Норилск. После е изпратен в лагера "Берлаг" в района на Колима. Получава общо две смъртни присъди. Реабилитиран е и е освободен през 1959 г.
Губи син в подклаждания от РФ Абхазки конфликт (1992—1993), а през 2010 открито застава срещу демократично избраното и опитващо дълбоки реформи правителство на Михаил Саакашвили.
Героят му, Дата Туташхия е абраг (нещо средно между хайдутин и хайдук) и е много интересно да се проследи живота му в размирния Кавказ, тогава все още част от прогнилата Руска империя. Стилът е отличен, историите чудесно предадени, а героите сякаш са седнали до теб и разказват ли сладко, разказват...
Негов немезис се оказва братовчед му, с който са расли като братя - Мушни Зарандия. Зарандия прави гламозамайваща кариера в руската жандармерия, стига до висок пост в имперската столица, но май успява да загуби родното по пътя си нагоре.
На граф Сегеди е отредена привидно ролята на разказвач, но той се оказва далеч по-важен за фабулата.
Паралелите между Грузия под руски гнет и Македония под турски и сръбски са очевидни, толкова еднакви събития и проблеми, предателства и грешки! Дори и сега, в тези две държави продължава да гори пожарът на безродието и твърде много хора се кланят на чужденци, а богът им е само един - Мамон.
Единствено бунтът в затвора не е вързан добре с останалото повествование и може би е цената, която Амираджиби е платил за да премине текста през зловещата съветска цензура.
Романът е много увлекателен и въпреки обема си се чете на един дъх. Има размисли в него, на които може да се отдели доста време и които въобще не са овехтели.
Цитати:
"Едно е природната дарба, друго е умението да я управляваш."
"Любовта, а не омразата — разберете! — диктува мъжеството в боя и готовността да умреш за свободата. Но ние сме се отучили да се държим така, както диктува любовта."
"Защо? Госпожа Нано каза истината — ние сме изгубили любовта към свободата, родината, държавата."
"Сине мой, разтопеният восък на догарящата свещ дори сам по себе си е прекрасен, но в него се отразява и онази красота, която тихо е блестяла и е разпръсквала мрака."
P.S. Има я в Читанка - не пропускайте!
Българският превод е чудесен и ще се надявам на чудо - един ден да видим и другите два романа на този изкусен писател на български!
Тя доказва отново, че малките народи са всъщност големи. И те кара да ги заобичаш!
Започвам със съдбата и метаморфозите на автора през годините - дълъг и трънлив път е извървял и той, подобно на героите си.
През 1944 г. заради участие в патриотичната грузинска студентска политическа група "Белый Георгий" е осъден на 25 години затвор и е изпратен в ГУЛАГ в Сибир. Има три бягства от лагерите. Активно участва във въстанието на затворниците в лагера „Горлаг“ в Норилск. После е изпратен в лагера "Берлаг" в района на Колима. Получава общо две смъртни присъди. Реабилитиран е и е освободен през 1959 г.
Губи син в подклаждания от РФ Абхазки конфликт (1992—1993), а през 2010 открито застава срещу демократично избраното и опитващо дълбоки реформи правителство на Михаил Саакашвили.
Героят му, Дата Туташхия е абраг (нещо средно между хайдутин и хайдук) и е много интересно да се проследи живота му в размирния Кавказ, тогава все още част от прогнилата Руска империя. Стилът е отличен, историите чудесно предадени, а героите сякаш са седнали до теб и разказват ли сладко, разказват...
Негов немезис се оказва братовчед му, с който са расли като братя - Мушни Зарандия. Зарандия прави гламозамайваща кариера в руската жандармерия, стига до висок пост в имперската столица, но май успява да загуби родното по пътя си нагоре.
На граф Сегеди е отредена привидно ролята на разказвач, но той се оказва далеч по-важен за фабулата.
Паралелите между Грузия под руски гнет и Македония под турски и сръбски са очевидни, толкова еднакви събития и проблеми, предателства и грешки! Дори и сега, в тези две държави продължава да гори пожарът на безродието и твърде много хора се кланят на чужденци, а богът им е само един - Мамон.
Единствено бунтът в затвора не е вързан добре с останалото повествование и може би е цената, която Амираджиби е платил за да премине текста през зловещата съветска цензура.
Романът е много увлекателен и въпреки обема си се чете на един дъх. Има размисли в него, на които може да се отдели доста време и които въобще не са овехтели.
Цитати:
"Едно е природната дарба, друго е умението да я управляваш."
"Любовта, а не омразата — разберете! — диктува мъжеството в боя и готовността да умреш за свободата. Но ние сме се отучили да се държим така, както диктува любовта."
"Защо? Госпожа Нано каза истината — ние сме изгубили любовта към свободата, родината, държавата."
"Сине мой, разтопеният восък на догарящата свещ дори сам по себе си е прекрасен, но в него се отразява и онази красота, която тихо е блестяла и е разпръсквала мрака."
P.S. Има я в Читанка - не пропускайте!
Българският превод е чудесен и ще се надявам на чудо - един ден да видим и другите два романа на този изкусен писател на български!
March 20, 2012
I read 'Data Tutashia' (approximate rendition) twenty five years ago in a pretty good Romanian translation. Although it's been so long ago I can still remember the book vividly. He's a literary genius on the same scale with Gabriel Garcia Marquez and Steinbeck, and 'Data Tutashia' is up there with '100 Years of Solitude' and 'East of Eden.' I wish a really good English translation is made available.
March 17, 2020
უბრალოდ ქართული ლიტერატურისა და აზროვნების მშვენებაა ეს წიგნი
June 14, 2017
რა გზას უნდა დაადგეს კარგი ადამიანი ამ ცხოვრებაში? უნდა ებრძოლოს უსამართლობას და ბოროტებას? თუ თვალი დახუჭოს მასზე და თავისი ცხოვრება გააგრძელოს? ვინ არის კარგი ადამიანი და ვინ გაიარა ცხოვრება სწორად? აბრაგმა დათა თუთაშხიამ თუ ჟანდარმმა მუშნი ზარანდიამ? წიგნი რომელიც ამდენი წლის მერეც კი მაფიქრებს.
October 11, 2023
Книгата на 2023 г. Книга,която ще препрочитам.
October 26, 2014
...в своей стране ты посланец своей семьи, вне страны – посланец своей родины, ибо на родине твои поступки – это лицо твоей семьи, а за ее пределами они лицо твоего народа. Это и есть праведная жизнь.
July 4, 2023
"ბოლომდე დამწვარი სანთლის ნაღვენთი თავისთავადაც მშვენიერებაა და იმ მშვენიერებასაც გვაგონებს, რაც რბილად მოციმციმე, მაგრამ წყვდიადის შემაგრეველი ძალა იყო."
შედევრი.
მინდა, რომ სიკვდილის წინ მეც ეს სიტყვები გამახსენდეს.
შედევრი.
მინდა, რომ სიკვდილის წინ მეც ეს სიტყვები გამახსენდეს.
November 11, 2016
როგორც იქნა, გავიგე რომელია ჩემთვის #1 წიგნი :v
December 13, 2022
Бих дал и 10 звезди. Задължително четиво за всеки мислещ човек.
August 1, 2025
Zadəgan nəslindən olan gürcü yazıçısı Cabua Amirecibi sovet dövrünün dissident yazıçılarındandır. Silahlı üsyanın təşkilində iştirak etdiyi üçün həbs edilib, iki dəfə vətən xaini elan edilib, əsərləri senzuraya məruz qalıb. Təəccüblü deyil ki, həbsdən çıxdıqdan sonra qələmə aldığı və işıq üzü görən kimi dərhal bestsellerə çevrilən “Data Tutaşxia” əsərinin qəhrəmanı da haqsızlıqla və hökumətlə mübarizə aparan bir qaçaqdır.
Əsər təkcə həcminə görə yox, dilinə görə də dastanları, eposları xatırladır. Ona görə didaktik təhkiyəsi və təsvir olunan ibrətamiz hadisələr, həmçinin zərb-məsələ çevrilmə ehtimalı yüksək olan dialoqlar yad gəlmir.
Əsər Qraf Seqedi adlı jandarmeriya rəisinin şəxsi qeydlərindən ibarətdir. Bu qeydlər qaçaq Data haqqında məlumatlardan, şahid ifadələrindən tərtib olunub, onun başına gələnlərdən, sürgün və həbs həyatından, ölümündən bəhs edir. Elə əsərin mənim üçün çətinlik yaradan, mütaliəmi uzadan tərəflərindən biri də Data haqqında danışan insanların çox olması idi. Ağzı olan qaçaqla bağlı xatirələrini bölüşür, həmin xatirələrdə yenidən bir eşelon adam adı çəkirdi. Elə bil üstünə bal tökülüb, xəbəri eşidən qarışqa dəstəsi bir ucdan üstünə gəlir. Bir müddətdən sonra səs çoxluğundan, obraz israfçılığından beynim şişirdi.
Bundan başqa Dataya bibisioğlu, çar hökumətinə xidmət edən jandermeriya əməkdaşı Muşni Zarandianın qarşı qoyulması bir az hind filmlərinin süjet xəttini xatırlatdı. Biri polis, biri oğru olan qardaşların münaqişəsi artıq ədəbi trafaretə çevrilib.
Əsərin ən çox bəyəndiyim tərəfi final səhnəsi idi, ona görə yox ki, kitab bitirdi (həm də ona görə), ona görə ki, bir qaçaq ömrünə başqa cür sonluq yaraşmazdı: beçə xoruzun banı fonunda bic oğlu tərəfindən öldürülmək məntiqi nöqtə funksiyasını layiqincə yerinə yetirdi.
Əsər təkcə həcminə görə yox, dilinə görə də dastanları, eposları xatırladır. Ona görə didaktik təhkiyəsi və təsvir olunan ibrətamiz hadisələr, həmçinin zərb-məsələ çevrilmə ehtimalı yüksək olan dialoqlar yad gəlmir.
Əsər Qraf Seqedi adlı jandarmeriya rəisinin şəxsi qeydlərindən ibarətdir. Bu qeydlər qaçaq Data haqqında məlumatlardan, şahid ifadələrindən tərtib olunub, onun başına gələnlərdən, sürgün və həbs həyatından, ölümündən bəhs edir. Elə əsərin mənim üçün çətinlik yaradan, mütaliəmi uzadan tərəflərindən biri də Data haqqında danışan insanların çox olması idi. Ağzı olan qaçaqla bağlı xatirələrini bölüşür, həmin xatirələrdə yenidən bir eşelon adam adı çəkirdi. Elə bil üstünə bal tökülüb, xəbəri eşidən qarışqa dəstəsi bir ucdan üstünə gəlir. Bir müddətdən sonra səs çoxluğundan, obraz israfçılığından beynim şişirdi.
Bundan başqa Dataya bibisioğlu, çar hökumətinə xidmət edən jandermeriya əməkdaşı Muşni Zarandianın qarşı qoyulması bir az hind filmlərinin süjet xəttini xatırlatdı. Biri polis, biri oğru olan qardaşların münaqişəsi artıq ədəbi trafaretə çevrilib.
Əsərin ən çox bəyəndiyim tərəfi final səhnəsi idi, ona görə yox ki, kitab bitirdi (həm də ona görə), ona görə ki, bir qaçaq ömrünə başqa cür sonluq yaraşmazdı: beçə xoruzun banı fonunda bic oğlu tərəfindən öldürülmək məntiqi nöqtə funksiyasını layiqincə yerinə yetirdi.
February 6, 2021
Историята в „Дата Туташхиа“ на Чабуа Амираджиби е съчинена от записки на граф Сегеди, който е бил началник на кавказката жандармерия в царска Русия и от спомени на хора, споменати в тези записки. Книгата е грузински исторически епос.
Това е историята на живота и отношенията на две силни натури - абрагът Дата Туташхиа, скотовъдец и неговият братовчед Мушни Зарандиа - акцизен чиновник. Съдбата ги е надарила с еднакъв талант, но нравственото им различие ги тласна по различни пътища. Красотата на младата грузинка Еле Туташхиа предизвиква поручика в оставка Андриевски да направи необмислена стъпка, продиктувана от чувствата му. Дата Туташхиа, брат на грузинката, ранил смъртно поручика и става абраг (човек извън закона, скитник, преследван от властите, самотен борец за справедливост). Това се случва през 1885 година, когато е бил на деветнайсет години.
Заради нелепата случка с Андриевски, Дата Туташхиа се превръща по неволя в набеден престъпник, а всъщност е един изключително справедлив, честен и отзивчив човек. Истински Робин Худ. Умен, смел и надарен с изключителна интуиция. Неговата известност и влияние сред населението стават необикновено големи, към него имат страх и уважение. Подобни авторитети по време на стихийни недоволства стават лидери на тълпата. И името му отговаря на очакванията на хората. (Туташха - върховен бог в грузинския езически пантеон).
След акцизната служба, Мушни Зарандиа служи в жандармерията двадесет и три години и за цялото това време служи безупречно. Получава личен подарък от царя и звание полковник от жандармерията. Зарандиа се издигна най-вече благодарение на вродените си способности. Той притежава необикновено гъвкав ум и енергичен характер, в същото време е поразително предпазлив и проницателен. По повод на една важна служебна победа Негово Величество го нарича „Македонски на жандармерията“. Този прякор му остана завинаги. През последните шест години от службата си Зарандиа е таен заместник на имперския шеф на жандармерията. За този твърде кратък период той става един от онези хора, които почти никой в Петербург не познава, но на чийто труд и способности се крепеше държавата. Създава служба за разпространение на слухове и събиране на сведения, като за целта се използват като агенти на резидентите му неверни жени, защото „от десет верни жени по гости обича да търчи само една, а от десет неверни девет предпочитат да прекарват много повече време в чуждите къщи, отколкото да си седят у дома"
Острието на създадената служба е насочено срещу утрешните лидери. Книгата е своеобразен наръчник на криминалиста в борбата му за изкореняването на бандитизма. В тогавашна Грузия са разпространени три вида бандитизъм. Към първия спадат грабителите с цел плячка. Към втория - абрагите, които избягват грабежите и защитават справедливостта от онези, които я погазваха. В техните действия има протест от социално и национално естество. Към тях принадлежи Дата Туташхиа. С третия вид бандитизъм са заети последователите на антидържавни революционни учения, които осъществяват терористични актове и отнемане на парични средства по поръчение на нелегални центрове. Книгата е наситена с политически, психологически и философски теми. Описва настроенията и събитията около революцията в Русия от 1905 година.
Това е историята на живота и отношенията на две силни натури - абрагът Дата Туташхиа, скотовъдец и неговият братовчед Мушни Зарандиа - акцизен чиновник. Съдбата ги е надарила с еднакъв талант, но нравственото им различие ги тласна по различни пътища. Красотата на младата грузинка Еле Туташхиа предизвиква поручика в оставка Андриевски да направи необмислена стъпка, продиктувана от чувствата му. Дата Туташхиа, брат на грузинката, ранил смъртно поручика и става абраг (човек извън закона, скитник, преследван от властите, самотен борец за справедливост). Това се случва през 1885 година, когато е бил на деветнайсет години.
Заради нелепата случка с Андриевски, Дата Туташхиа се превръща по неволя в набеден престъпник, а всъщност е един изключително справедлив, честен и отзивчив човек. Истински Робин Худ. Умен, смел и надарен с изключителна интуиция. Неговата известност и влияние сред населението стават необикновено големи, към него имат страх и уважение. Подобни авторитети по време на стихийни недоволства стават лидери на тълпата. И името му отговаря на очакванията на хората. (Туташха - върховен бог в грузинския езически пантеон).
След акцизната служба, Мушни Зарандиа служи в жандармерията двадесет и три години и за цялото това време служи безупречно. Получава личен подарък от царя и звание полковник от жандармерията. Зарандиа се издигна най-вече благодарение на вродените си способности. Той притежава необикновено гъвкав ум и енергичен характер, в същото време е поразително предпазлив и проницателен. По повод на една важна служебна победа Негово Величество го нарича „Македонски на жандармерията“. Този прякор му остана завинаги. През последните шест години от службата си Зарандиа е таен заместник на имперския шеф на жандармерията. За този твърде кратък период той става един от онези хора, които почти никой в Петербург не познава, но на чийто труд и способности се крепеше държавата. Създава служба за разпространение на слухове и събиране на сведения, като за целта се използват като агенти на резидентите му неверни жени, защото „от десет верни жени по гости обича да търчи само една, а от десет неверни девет предпочитат да прекарват много повече време в чуждите къщи, отколкото да си седят у дома"
Острието на създадената служба е насочено срещу утрешните лидери. Книгата е своеобразен наръчник на криминалиста в борбата му за изкореняването на бандитизма. В тогавашна Грузия са разпространени три вида бандитизъм. Към първия спадат грабителите с цел плячка. Към втория - абрагите, които избягват грабежите и защитават справедливостта от онези, които я погазваха. В техните действия има протест от социално и национално естество. Към тях принадлежи Дата Туташхиа. С третия вид бандитизъм са заети последователите на антидържавни революционни учения, които осъществяват терористични актове и отнемане на парични средства по поръчение на нелегални центрове. Книгата е наситена с политически, психологически и философски теми. Описва настроенията и събитията около революцията в Русия от 1905 година.
August 25, 2024
"ისე მეჩვენება, რომ ყველა ქალი ყველა მამაკაცთან ყველანაირ ურთიერთობაში იჩაგრება.
მის წყურვილს და ვნებას ათასნაირი
შიში ახლავს გამუდმებით. ეს აწვალებს სწორედ. ყველაზე უფრო იმით იჩაგრება ქალი, რომ ეშინია ვინმემ არ გადაიბიროს ჩემი მამაკაცი ან თვითონ არ მიმატოვოს სხვა მიზეზითო. კაცებსაც ჭირთ იგივე, მაგრამ ნაკლებად. ეს რწმენა რომ გამიჯდა, მის მერე ქალთან ურთიერთობა გამიძნელდა. სულ ის ფიქრი მქონდა,- ვაითუ ერთგულება არ გამყვეს ბოლომდე ან რამე დავინახოთ ერთმანეთში ისეთი, გული რომ აგვიცრუვდეს ან ერთდ ან მეორეს და ხომ უნდა იდარდოს და იტანჯოს მეთქი მერე."
"რა ხანია, სიცივეს მარტივი სიხარულის წყურვილი მომისპო."
"ადამიანის ცხოვრება მის, მეტ-ნაკლებად მნიშვნელოვან საქციელთა ჯამია."
"მე სიკეთე მიმაჩნია ღმერთად, რადგან იგი სიყვარულს და მშვენიერებას გულისხმობს."
უნაკლო წიგნია
მის წყურვილს და ვნებას ათასნაირი
შიში ახლავს გამუდმებით. ეს აწვალებს სწორედ. ყველაზე უფრო იმით იჩაგრება ქალი, რომ ეშინია ვინმემ არ გადაიბიროს ჩემი მამაკაცი ან თვითონ არ მიმატოვოს სხვა მიზეზითო. კაცებსაც ჭირთ იგივე, მაგრამ ნაკლებად. ეს რწმენა რომ გამიჯდა, მის მერე ქალთან ურთიერთობა გამიძნელდა. სულ ის ფიქრი მქონდა,- ვაითუ ერთგულება არ გამყვეს ბოლომდე ან რამე დავინახოთ ერთმანეთში ისეთი, გული რომ აგვიცრუვდეს ან ერთდ ან მეორეს და ხომ უნდა იდარდოს და იტანჯოს მეთქი მერე."
"რა ხანია, სიცივეს მარტივი სიხარულის წყურვილი მომისპო."
"ადამიანის ცხოვრება მის, მეტ-ნაკლებად მნიშვნელოვან საქციელთა ჯამია."
"მე სიკეთე მიმაჩნია ღმერთად, რადგან იგი სიყვარულს და მშვენიერებას გულისხმობს."
უნაკლო წიგნია
May 2, 2022
Əslində, əsəri keçən il oxumuşam. Sonra zaman-zaman dönüb qayıtdım. Çox nadir əsərlər var ki, onlara qayıdıram. Ədəbiyyatın bu tərəfi həmişə maraqlıdı: Kiçik insanlardan bəhs etməli, yoxsa böyük adamlardan örnək götürməli? Ümumiyyətlə kiçik insanlar varmı? Ya da əksinə? Fikrimcə, Nəsiminin fikri ilə desək, kamil və cahil insan var.
Gürcü ədəbiyyatı unikaldır, millidir və öz koloriti var. Bunu daim öz ədəbiyyatımız üçün arzulamışam. Bu əsərdə gürcü millətçiliyi qabarıq olmasına baxmayaraq mükafat ala bilib. Düşünürəm, əsərin öz gözəlliyi buna səbəb olub.
Gürcü ədəbiyyatı unikaldır, millidir və öz koloriti var. Bunu daim öz ədəbiyyatımız üçün arzulamışam. Bu əsərdə gürcü millətçiliyi qabarıq olmasına baxmayaraq mükafat ala bilib. Düşünürəm, əsərin öz gözəlliyi buna səbəb olub.
August 6, 2021
მე რაღა უნდა ვთქვა ამ წიგნზე არ ვიცი
January 29, 2017
ძნელია ქართველობა, ბატონებო, და სიძნელე მარტო ის კი არაა, ჩაფებით და ჭურებით რომ უნდა სვას ქართველმა. მთავარი სიძნელე იმაშია, რომ უზის სუფრას, საწყალი, დაიწყებენ მის სადღეგრძელოს, აიყვანენ ცაში, გაასწორებენ ღმერთებთან, უნდა უსმინოს მან და უნდა იყოს ასე! რას იზამს საცოდავი, არ აქვს სხვა გზა და გამოსავალი. დიდი მოთბინებაა საჭირო, დიდი! ასე მგონია მე, რომ ქართველი კაცი, მოთბინებას სუფრაზე სწავლობს, სწორედ. არ არის მთლად დასაძრახი ეს ჩვეულება. სხვაგან სულ ერთმანეთის დაცინვაში და ლანძღვაში ვატარებთ დროს. სადმე ხომ უნდა გვიყვარდეს და ვაქოთ ერთიმეორე? ამისათვის სუფრა გვაქვს მოგონილი და კარგია ეს.
უპირველესად ზოვლისა ინტუიცია ქმნის საქციელს და მერეღა - სტერეოტიპები და ანალიზი.
ადამიანთა უმრავლესობა ხშირად ამბობს - რეგვენი ვარო, მაგრამ ისეთს ვერავის იპოვნით, რომ ეს სჯეროდეს.
სიყვარული სულიერია. ერთხანს მაინც უნდა იყოთ ერთად, რომ სულში ჩახედოთ ერთმანეთს. მისი სულიერი რაღაც-რაღაცები შენი რომ გახდება, მაშინ დაერქმევა თქვენს ურთიერთობას სიყვარული. ასე მგონია მე და შენი შვილების დედაც თუ არის ის ადამიანი, ამახვილებს სიყვარულს ეს.
ხალხის ამბავი მოგეხსენება: ათასი კარგი რომ გაუკეთო და მერე ერთი ავი საქმე - დაგივიწყებს და წყალში გადაგიყრის ყველაფერს და იმ ერთადერთ ავს დაგიხსომებს მხოლოდ.
შენს სამშობლოში შენი ოჯახის დესპანი უნდა იყო და სამშობლოს გარეთ - შენი ერის დესპანი, რადგან შენი საქციელი შინ შენი ოჯახის სახეა და გარეთ - შენი ერის!
ჭორი ჯერ თავის თავშივეა ქაოსი, მერე მისი გადაცემა-გავრცელებაა ნგრევისა და ქაოტური მოვლენების მთელი ღრუბელი და მასებში გასული ჭორი ხომ ის უზარმაზარი ვულკანია, რომელიც არავინ იცის, საით და როდის გაიფრქვევა.
მამაკაცმა ქალს თავი რომ შესთავაზოს - ან მართლა უნდა იყოს ამ ქალის ღირსი თვი
თონ და ან უნდა ეგონოს, უკეთესი ვარო, მგონია მე. ყველა წესიერი ქალიც ასეა, ალბათ, თავისაზე უარეს მამაკაცს ნებით არ დაჰყვება სიყვარულზე.
ისეთი ჯამაგირი არ არსებობს, კაცს რომ ეყოს. კაცი უნდა ეყოს ჯამაგირს. რაც მეტს მოგცემენ, მით მეტი მოგინდება. ჯამაგირი კი არ არის დიდი და პატარა, მადაა დიდი და პატარა.
თურმე თავხედებად იმდენნი არ იბადებიან, რამდენნიც მერე ხდებიან. თვითონ კი არ ხდებიან, ჩვენ ვაქცევთ თავხედებად: ქალი იქნება თუ კაცი. ერთხელ ინსსტიქტურად რომ ჩაიდენს თავხედობას და ამას მორიდებული, ხათრიანი კაცის მიმართ იზამს, ეს კაცი, თავისი ზნეობრივი მონაცემებიდან გამომდინარე, თავხედობას შეარჩენს. მეორედ სხვა სიტუაციაშიც შეიძლება ასე გამოუვიდეს. მესამედაც. ტუტუცი კია, მაგრამ მიხვდება - თავხედობა ცხოვრებას აადვილებსო, და სიკვდილამდე თავხედი იქნება. ბავშვს ჰკითხეს, რა გატირებსო? გამდის და ვტირიო!
ახლაპირიქით ვნახოთ: ტუტუცს დღეს არ დაუთმეს გზა, თუ რაც არის და თავხედობა არ გაუვიდა. ხვალაც ასე მოხდა. ეგ იქნებ ისეთსაც გადაეყაროს, თავხედობისთვის მიუზღოს კიდეც. როგორი ტუტუციც უნდა იყოს ადამიანი, ბოლოდ და ბოლოს, თავხედობაზე ხელს აიღებს და სამარემდე წესიერი კაცი იქნება.
ვაჩუქებდი, მაგრამ ქონება შენით ნაშოვნი უნდა. ნაჩუქარი უყუათოა, არ გაგიჩერდება კაცს.
კაცობრიობის ისტორია შედგება იმისგან, რომ კონკრეტული პიროვნებები თუ ადამიანთა მეტ-ნაკლებად მრავალრიცხოვანი ჯგუფები უმტკიცებდნენ დანარჩენ კაცობრიობას - ჩვენს მიერ მოთავაზებული ცხოვრება და რწმენის სახე ემჯობინება იმ ცხოვრებასა და რწმენას, რომელიც თქვენ ამჟამად გაგაჩნიათო.
ერთი სოციალური სისტემის მეორეთი შეცვლა, თავისთავად, რაიმე გამართლებას მოკლებულია. ეს, რა თქმა უნდა, საუცხოოდ იციან იმ კონკრეტულმა პიროვნებებმა, თუ ადამიანთა ჯგუფებმა, რომელნიც ახლის მომთავაზებელთა და მქადაგებელთა ფუნქციას კისრულობენ. მათი რწმენა - არც მეტი არც ნაკლები - ანგარებით ა���ის განპირობებული, თუმცა ყველა მოძრაობას ფანატიკოსთა საკუთარი არმიებიც ჰყავს.
ბრალი საიქიოს წაცუსლისა, თორემ ცოცხალს ყველაფერი ეშველება.
ამ ჩვენს ქვეყანაში კანონი ყველაზე იაფი საქონელია. მაზანდა ჭიქა არყიდან იწყება, ათ თუმანს ზევით არ მიდის.ეს ქვეყანა იმისთვის მიყვარს, სიკეთე იაფი ჯდება.
ხალხს, ჩანს, არ უნდა ისე ცხოვრება, ვიმემ თუ არ დაჩაგრა, მოატყუა და გაატყავა.
ქვაზე მაგარია კაცი, თუ არ იცის საიდუმლო.
კაცი შიშს და მოკრძალებას რომ დაკარგავს, მაშინ გაუბედურდება სწორედ.
სიმდიდეს და ფუფუნებას მოაქვს გარყვნილება და უზნეობა. ვთქვათ და მივეცი სპირიდონადოყლაპიას, რომ ვაძლევ იმაზემეტი. კიდევ მეტი მოუნდება და რომ აღარ ექნება, მაშინ გაუბედურდება - პარვასდა შურიანობას მოკიდებს ხელს. თხა თუ გაძღა, მგელზე ნადირობას მოინდომებს, ხომ გაგიგონია? რა გამოდის აქედან? კაცისთვის თუ კაი გინდა, არ უნდა გააძღო და გააღორმუცელო. რატომ თქვა სპირიდონა სულანჯიამ ის, რაც თქვა? გოჭები დაზარდა მაგან. ცხრა იყო, ექვსი მე წამოვიყვანე და სამი მასდავუტოვე. გაყიდა, ფული შეუვიდა ოჯახში და მიტომ. რვა უნდა წამომეყვანა, მისთვის ერთი დამეტოვებინა და არაფერს იტყოდა მაშინ.
კაცი ჩონგურის სიმივით უნდა იყოს დაჭიმული სულ. თავის ნებაზე თუ მიუშვი, მოდუნდება და დაძაბუნდება. დაძაბუნებული კაცი ვერც თავს წაადგება და ვერც ქვეყანას. მერე, რა იცის დაძაბუნებამ? ათასი სენი, ავადმყოფობა შეუჩნდება სხეულს და მიდის კაცი საიქიოს. მიდის! რავარც მოაკლებ საზრუნავს და მოდუნების საშუალებას მისცემ, უმოკლდება წუთისოფელი.
სიკეთე თუ გინდა ხალხისათვის, სიყვარული უნდა ჩაუთესო გულში.
-უგუნური თუა, სიყვარულს როგორ ჩაუთესავ?
-მარტო შიშით ვერ ჩაუთესავ.
-აპა, როგორ?
-რაფერ და, დღედაღამ შენი სახელი უნდა აძახებინო და შენი ქება გააგონო და საკუთარი პირით ათქმევინო.
ხალხს თუ უთხარი - ადამიანი ხარო, რას გეტყვის, თუ იცი? ადამიანი თუ ვარ, მაშინ მეც შემიძლია, შენი მაგიერობა გავწიო და გამოდი მაქედანო. გამოხვალ, დაჯდება შენს მაგიერ და გაუბედურდება. ცხენი და სახედარი ხარ-თქვ,ა უნდა ელაპარაკო! ადვილად იჯერებენ ამას. თვითონაც იციან, ასე რომაა, იჯერებენ და წესიერადდა ბედნიერად არიან. ასეა ეს, მარა პირდაპირ არ უნდა ელაპარაკო, შეპარვით უნდა უთხრა, ქარაგმებით!
ადამიანი სანამდე მარტოა და არავის არ ენდობა, იქამდე ვარგა სხვისთვისაც და თავისთვისაც. პირის შეკვრას რომ ისწავლიან, მერე კაი აღარაფერი არ გამოვა მათი ხელიდან.
სიყვარული რაა თუ იცით? რაა და, რასაც მეტ შრომას დახარჯავ და მეტს იზრუნებ და იამაგებ, ის უფრო მეტად გეყვარება.
ხალხის ბედნიერებისთვის რაა საჭირო?
შიმშილი - ერთი. ახლა, მთლად შიმშილი კი არა, მარა მთლად სიმაძღრეც არაა კაი.
მეორე - შიში. სიყვარული იცის შიშმა და ქება-დიდება და ლოცვავც სიყვარულისთვისაა საჭირო - ორივე ერთად უნდა.
კიდევ რაა ხალხის ბედნიერებისათვის საჭირო? - ჯანმრთელობა. ჯანმრთელი მაშინ იქნება ეს ჩემი ხალხი, თუ არ მოვადუნე და დაჭიმული მეყოლება მუდამ. დაჭიმული - აუცილებლად.
ერთია კიდევ მთავარი და უამისოდ არ გამოვა არაფერი: იმედი! სადაა და შენ უნდა მოიგონო ხალხის იმედი. მოვიგონე მე ჩემი ხალხისთვის იმედი და ნამეტანი იმედიანად მყავს ყველა. იმდეი თუ აქვს ხალხს, ზედმეტს არ გაივლებს გულში არაფერს და იქნება ბედნიერეად.
შენი კაცის გონებას საქმე შენ თვითონ უნდა გაუჩინო, თვარა, კაცი თვითონ გაუჩენს საქმეს თავის თავს უშენოდ და რა უბედურებას გამოიგონებს ვინ იცის! შენ რომ გჭირია ის საფიქრალუ უნდა მისცე.მაშინ იქნება მათი საქმე კარგად და ბედნიერად.
ფულს შოულობს ყველა, მაგრამ ვინ - რისთვის? ზოგს საარსებო სახსრების შოვნა ამოძრავებს. მეორეთ - შენახვისა. მესამენი ფულით ფულისავე შოვნით არიან გატაცებულნი, თანხის,კაპიტალისგასაზრდელად იღწვიან. ასევეა სამსახურიც. მსახურობენ იმიტომ, რომ სხვა შემოსავლის წყარო არ გააჩნიათ. რევოლუციამდე ზოგს არც ფული აკლდა, არც ქონება, მაგრამ სამსახურს ხალხთან სიახლოვეს, ფილანტროპიული მოღვაწეობის საშუალებად მიიჩნევდა და მსახურობდა: ისეთებიც იყვნენ, რომ მხოლოდ ტახტისა და სამშობლოს ერთგულების გამო მსახურობდნენ, ჯამაგირს არაფრად აგდებდნენ, მაგრამ ადამიანთა უმრავლესობისათვის სამსახური მაინც დაწინაურების, კარიერის გაკეთების საშუალება იყო.
-ხომ შესაძლებელია, რომ მომავალში მეცნიერებამ, მენდელეევის პერიოდული სისტემის დარად, ადამიანის ხნეობრივი თვისებების სისტემაც ჩამოაყალიბოს? აღმოჩნდება, რომ არსებობს ამდენი და ამდენი უკვე ცნობილი თვისება, ვთქვათ, სიყვარული, სიძულვილი, სიკეთე, სხვანი და სხვანი, ხოლო ცხრილის ამდენი და ამდენი უჯრა დროებით შეუვსებელი დარჩება. მერე გავა დრო და თავისი ბინადარი, ალბათ, ზველა უჯრას გამოენახება.
ზოგი ადამიანი სახელიან ხალხთან ნაცნობობას საგანგებოდ ეძებს და მერე ტრაბახობს, წუხელს ამა და ამ კაცთან ერთად აქა და აქ ვიყავიო. ამაში პატივმოყვარეობაცაა და ანგარებაც.
სანამ თვალი არ გაძღება, კუჭი არ გაძღება იქამდე. შიმშილმა იცის ეს.
ადამიანი დროთა განმავლობაში თავის თავს ყველაფერს მიუტევებს, ყველაფერს ურიგდება, ყველაფრის გამართლებას პოულობს.
დასავლეთ საქართველოში ყველა ზრდილობიანია, ყველაფერს თავაზიანად აკეთებენ. სტუმრად მისულს ზრდილობიანად გიმასპინძლდებიან; ალბათ, ყელის გამოჭრასაც ზრდილობიანად ახერხებენ.
სულელი ქალი ადვილი დასაყოლიებელია. მამაკაცები ამ სისუსტეტს ალღოთი გრძნობენ და ამიტომ მით უფრო ეტანებიან, ვიდრე საშუალო გარეგნობის, მაგრამ გონიერ ქალებს.
სული ტკბილია და სულმა უკეთ იცის.
ჩვენს პოტენციაში, ქვეცნობიერებაში მუდამ არის დასკვნა ან მისი ჩანასახი, ნაცნობი, ნაფიქრი საგნის გარშემო და როცა სხვანი ამ დასკვნას სიტყვიერ, ჩამოყალიბებულ ფორმაში გვთავაზობენ, იგი ცნობილ ჭეშმარიტებად და ამასთან, ჩვენს მიერ დადგენილ ჭეშმარიტებად გვეჩვენება.
ჩვენი საქმეების შენობა ჩვენივე ზნეობის საძირკველზე დგას: ერთნი ჯერ მოუქცევიან და შემდეგ ეძებენ, ვერ პოულობენ და ამიტომ თხზავენ თავისი საქციელის გამართლებას. მეორენი იძულებულნი არიან, კანონს თუ საზოგადოებრივ აზრს ანგარიში გაუწიონ; ამიტომ თავისმომავალ ცუდ საქციელს დიდი რუდუნებით ნიღბავენ და უანგარობის სამოსელში ხვევენ. მესამენი მომავალ საქციელს ჯერ საკუთარი ზნეობის პოზიციებიდან განიხილავენ და შემდეგ ამოქმედდებიან ან თავს შეიკავებენ. მაგრამ, არიან ადამიანები, რომელნიც, ზნეობის გაუთვალისწინებლად, წინასწარ განუსჯელად მოქმედებენ, არც მერე ეძებენ ზნეობრივ გამართლებას და საქციელი კი ყოველთვის სწორი გამოუდით.
კაცმა ყურები რომ დაიცოს, ჭორი ნესტოებიდან შეუვა.
ყველა სარწმუნოებაში და ჩვენს სახარებაშიც მარტო ის მწამს და მომწონს, ასეთი და ისეთი უნდა იყოს ადამიანიო, რომ წერია. დანარჩენი, მე თუ მკითხავს ვინმე, არ ვარგა იქ. საკვირველი ის არის სწორედ, იმ უვარგისის დანარჩენისათვის რომ შედიან მონასტერში ბერად. ისე, კაი საქმის საკეთებლად ერისკაცობა სჯობს.
ადამიანებიდროს მეგობრებთან... როგორ გითხრათ... ერთი სიტყვით, სასურველპირებთან ატარებენ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, დროს ტარება ტვირთად, თითქმის ძალადობად იქცევა ხოლმე.
არიან ქალები, რომელთა სილამაზე და მომხიბვლელობა ურთიერთობაში იჩენს ხოლმე თავს და არა დანახვისთანავე. მათ სილამაზეს მიგნება სჭირდება.
-შიში, საბოლოო ჯამში, მხოლოდ ერთიარსებობს - სიკვდილის შიში!
ვაკვირდები ცხოვრებას და ერთი მაგალითიც კი ვერ აღმოვაჩინე, რომ სიკვდილის შიშს და მისგან მომავალ თავკერძობას რაიმე შეეძლოს, გარდა ბოროტებისა...
ბოროტ კაცს, შეეშინდეს იქნება კანონისა და სამაგიეროსი და იმ განზრახულ ბოროტებას აღარ ჩაიდენს მაშინ, მართალი ეს, მაგრამ ბოროტი იმის ბოროტია, რომ კანონიერ გზას გამონახავს და ისე იზამს თავისას. კანონს ის შეუძლია მარტო, რომ თვალსაჩინო ბოროტების მაგიერ, ძნელად შესამჩნევს ჩაადენინებს ჩამდენს.
სიკეთე სხვათა კეთილდღეობისთვის საკუთარი ინტერესებისა თუ თავის გაწირვის, მსხვერპლად მისვლის უნარია. უარეს შემთხვევაში, სიკეთე ის არის, რაც,შესაძლოა, მხოლოდ ერთს ასარგებლებს, მაგრამ ისე კი, რომ სხვებს ზიანს არ მისცემს.
მხოლოდ მსხვერპლის გაღების უნარის მქონეს შეუძლია, თავის არსებაში სიკვდილის შიშს სძლიოს და დამძლევი იმ ზომით დასძლევს, რა ზომითაც განგებისაგან აქვს სიკეთე მიმადლებული.
სასაცილო იმდენი არაფერი იყო, მაგრამ როცა ადამიანებს ერთმანეთთან ყოფნა უხარიათ, მაშინ ადვილად და გულიანად იცინიან ხოლმე.
არაყით აღგზნებული კაცის გონებაში ბინდი ისადგურებს, მისი ენა სიმახინჯისა და დაუნდობლობის ენაა. ღვინით აღგზნებული კაცის გონებაში ნათელი დგება, მისი ენა სილამაზისა და სიყვარულის ენაა. არაყი - მსჯავრია, ღვინო - მიტევება...
არ არსებობს თანხმობა იმ თანხმობაზე დიდი, რომელიც აზრთა სხვადასხვაობით მიიღწევა!...
სიცოცხლისა და კულტურის შენარჩუნებაც ფუნქციაა, მაგრამ ვიწო ეროვნული, ძლიერი სახელმწიფოს არსებობისთვის უვარგისი.
რანი ვართო რომ ბრძანეთ, უდიდეს ბოდიშს ვიხდი, მაგრამ სიმართლე უნდა მოგახსენოთ: საშოვარს გადაგებული გათითოკაცებული, ყოფილი ერი.
ეგ არის, ვინ რას ირჩევს შესალეწ და ასაღებ ციხედ! ერთნი მეტოქეს, თავისაზე ნიჭიერს, თუ პატივმოყვრეობის ხელმყოფე ებრძვიან, ამაში ხარჯავენ მხნეობას, ნიჭს, სხვა სულიერ ძალებს. სამწუხაროდ, ეს შემოქმედთაგან დიდი და უმდარესი ნაწილია. მეორეებს ბრძოლის ღირსად ერთადერთიციხესიმაგრე მიუჩნევიათ - საკუთარი არსება! ესენი დაუნდობლად, უკომპრომისოდ, სამკვდრო-სასიცოცხლოდ ებრძვიან თავის თავს, რომ რაც შეიძლება მეტი გამოსძალონ საკუთარ შესაძლებლობებს. ეს არის შემოქმედთა უამაღლებულესი ნაწილი! პირველთა ბრძოლის მონაგარი, საბოლოო ჯამში, ნივთიერი ქონება. მეორეთა ბრძოლა სულიერი მონაგარით გვირგვინდება.
ყველა ქალი ყველა მამაკათან ყველანაირ ურთიერთობაში იჩაგრება.
სიყვარულს ბედნიერება და სიხარული მხოლოდ მამაცებისთვის მოაქვს, მორევში უყოყმანოდ გადაშვებისთვის. მხდალის ტრფიალი შიშით და ანგარებით არის თანხლებული მუდამ, რა ღირსი არის და ვინ გაიმეტებს მისთვის ბედნიერებას!
იმდენად მიყვარხართ, ისე არის ჩემი სული და გონება სავსე თქვენი არსებით, რომ მეშინია ამ სიყვარულის უკვე. ასეთმა გრძნობამ პირველ ხორციელ სიახლოვეში ხან თოფისწამალივით თვალის დახამხამებაში აფეთქება და მცირედი კვამლი იცის და ხან ნედლი თხმელასავით უცეცხლო ბჟუტვა და გულის გამაწყალებელი ბოლვა. მოსვლა რა არის - მოვალ, მაგრამ ჩემი ბედუკუღმართობით ის მოსვლა ერთადერთი თუ აღმოჩნდა და ისიც უვარგისი, მაშინ რას გიტოვებთ მოსაგონრად ან რა მიმაქვს საოცნებოდ?!
კაცობრიობას ნამდვილი ჭკვიანი კაცები ერთობ ნაკლები ურევია. ეს განსაკუთრებით ცხადი და ნათელია მონარქების, პრეზიდენტებისა და კანცლერებისათვის, რომელთა ენაყე ამას "ჭკვიანი კაცებს პრობლემა" ქვია, მაგრამ მათ წინაშე მუდამ დგასმეორე, გაცილებით მძიმე და მარადის გადაუჭრელი "გონებაშეზღუდული კაცების პრობლემა" - კაცობრიობის უდიდესი ჭირი.
სახელმწიფოს მართვისათვის დაბადებულად თავის თავს, სწორედ და უპირველესად ყოვლისა, შეზღუდული და სულიერად ხელმოკლე კაცები სთვლიან. ისინი გასაოცარი მხნეობითა და შეუპოვრობით მიიწევენ წინ და მათგან უბეჯითესნი აღწევენ კიდეც მიზანს - მართვის მეტ-ნაკლებად მნიშვნელოვან სადავეებს. მე ბევრი მიფიქრია ასეთთა წარმატების ბუნებასა და მიზეზებზე. მგონი არ ვცდები, თუ ვიტყვი, რომ, ყოველივე ეს მანიაკობიდან მოდის. როცა კაცს თავისი უპირატესობა ფანატიკურად სწამს, მაშინ მისი ყოველი ქმედება, ყველა საქციელი თავხედობამდე გაბედულია. ეს ცნობილია. თავხედობა გოდოლებს მუსრავს, მაგრამ დაპყრობილის შესანარჩუნებლად არ კმარა, - იქ ჭკუა, განზოგადების უნარი, მოქმედებაა საჭირო, რაც ჩვენს შემთხვევაში თავიდანვეა გამორიცხული, - ჩვენ ხომ შეზღუდულ კაცებზე გვაქვს საუბარი. ამდენად, გოდოლი შედარებით მალე გადადის ხოლმე სხვის ხელში და "კაცობრიობის უდიდესი ჭირი" ქრონიკულ ხასიათს იღებს.
უდანაშაულო თუ ხარ და შემოგკრა ვინმემ, საპასუხოდ თუ არ შემოკარი შენც, წავა ის კაცი თავის გზაზე და უეჭველად ინანებს იმ საქციელს; არ გყავს მტრად ის კაცი, იცოდე შენ. მაგრამ თუ შემოარტყამ შენც - მტერია უკვე შენი ის.
კახეთში, ვთქვათ, სიღნაღიდან ალაზნის ველს გადახედავ - ისეთი სანახავია ტიალი, რომ ყელში ჯავრის გორგალს მოგაყენებს, ეგეთი ძალა აქვსო იქაურ ადგილებს, - სულზე ფეხს დაგადგამს, შენ ნაკლები ხარო! ადგებიდა გულის მოსაფხანად შენსავე ხარებს პატრონის დედას შეაგინებ და ამაყ სიმღერას იტყვი. გურია-აჭარაში როგორ არის რომა, იქაური მთა-ბარისა და ცა-ზღვის შემხედვარეს ფიქრი ელვასავით დაგირბის, გონებას სისხარტე ემატება, , შენი თავი სხვაზე უკეთესი გგონია და, აკი სიმღერაც ქედმაღალი და თვამომწონე აქვთ. სამეგრელოსა და სამურზაყანოში კიდევა, სერზე შემოდგები, არემარეს თვალს გადაავლებ და რაღაცნაირი მოწიწებული ხდები, კაცოო! ზრდილობა და თავაზიანობა გწყურია, ლამის უნაგირიდან ჩამოხტე, ცხენს კისერზე მკლავი გადახვიო - მეპატიოს, რომ ზურგზე გეჯექიო - და ღიღინი მოგინდება ლაზათიანი, თავმდაბალი, მოკრძალებული ღიღინი!
ახალგაზრდა ხელქვეითებმა იციან, უფროსებთან საუბარში უმნიშვნელო რაღაცეებს შეიცხადებენ ხოლმე, ამით საქმისადმი თავისი კეთილსინდისიერი დამოკიდებულების დემონსტრაცია სურთ. მხნე და ერთგული მომუშავეების სახელს იმკვიდრებენ.
ორი ქალის ურთიერთობაში ყალბი ბევრად სჭარბობს ალალს.
ქალები "ამა ქვეყნისა ძლიერთ" ან, უბრალოდ, სახელიან მამაკაცებს სიყვარულზე ადვილად დაჰყვებიან ხოლმე და მერე კი, თუ მოხერხებული შემთხვევა მიეცათ, ამ სიყვარულს ტრაბახობენ კიდეც, - რა თქმა უნდა, მისაღებ ფორმებში.
ქართველ მამაკაცებს ცხენი იმიტომ უყვართ, რომ ზედ ქალის შემოგდება შეუძლიათ.
-სათნოება?... საშუალო ნამეტნაობასა და უკმარისობას შორის, უსამართლოდ მოხვეჭასა და უმა��თებულოდ მიცემას შორის. როცა ძლიერება განშორებულია სიმართლესა და სიბრძნეს - იქ სათნოება არ არის. შენ უკიდურესობების კაცი ხარ და სათნოება კი ზომიერებაა.
ადამიანი ვარ, მეტი მწყურია და მინდა, ვიცოდე, რაზე გადის ჩემი შესაძლებლობის ზღვარი, გასაქანი მჭირდება.
როცა ორმა ადამიანმა ამა და იმ თემაზე საუბარს გვერდი აუარა - მომავლისათვის გადადო, მესამედ, ვითომ უადგილოდ ჩათვალა, დაბოლოს თვითდინება არჩია, მაშინ რაც უფრო მეტი დრო გადის, ის საუბარი მით მძიმე, საჩოთირო და შეუძლებელი ხდება.
ამა თუ იმ ერისათვის დამოუკიდებლობა საჭიროა იმდენად, რამდენადაც მისი ეროვნული, მოქალაქეობრივი და კულტურულ-ეკონომიკური ინტერესების დაკმაყოფილებაა საჭირო და აუცილებელი.
რევოლუცია შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ თუ ყველა, მთელი საზოგადოება, კაცი და ქალი, ბებერი და ბავშვი, მ��მხრე და მოწინააღმდეგე - თუ ყველა რევოლუციაზე ლაპარაკობს.
ადამიან, პიროვნება, თითქმის ყოველთვის ტყუის, ხალხი, ერი - ყოველთვის მართალია. ხალხი უნდა გაიცნო და აუცილებლად შეგიყვარდება. მაშინ პიროვნებასაც სხვა თვალით შეხედავ. კაცი საზიზღარი კი არ არის - საცოდავი და საბრალოა.
იმპერიის დამოკიდებულება, როგორც საკუთარ მოქალაქეებთან, ისე სხვა სახელმწიფოებთან, განისაზღვროს ფორმულით: "გჭამ იმიტომ, რომ შენ არ შემჭამო, და იმიტომაც გჭამ, რომ ორგანიზმი გასუქებას მტხოვს!"
ადამიანს აქვს მოთხოვნილება, რაიმე სწამდეს.
გასაჭირში სასაცილო მეტია, ვიდრე სამწუხარო.
უპირველესად ზოვლისა ინტუიცია ქმნის საქციელს და მერეღა - სტერეოტიპები და ანალიზი.
ადამიანთა უმრავლესობა ხშირად ამბობს - რეგვენი ვარო, მაგრამ ისეთს ვერავის იპოვნით, რომ ეს სჯეროდეს.
სიყვარული სულიერია. ერთხანს მაინც უნდა იყოთ ერთად, რომ სულში ჩახედოთ ერთმანეთს. მისი სულიერი რაღაც-რაღაცები შენი რომ გახდება, მაშინ დაერქმევა თქვენს ურთიერთობას სიყვარული. ასე მგონია მე და შენი შვილების დედაც თუ არის ის ადამიანი, ამახვილებს სიყვარულს ეს.
ხალხის ამბავი მოგეხსენება: ათასი კარგი რომ გაუკეთო და მერე ერთი ავი საქმე - დაგივიწყებს და წყალში გადაგიყრის ყველაფერს და იმ ერთადერთ ავს დაგიხსომებს მხოლოდ.
შენს სამშობლოში შენი ოჯახის დესპანი უნდა იყო და სამშობლოს გარეთ - შენი ერის დესპანი, რადგან შენი საქციელი შინ შენი ოჯახის სახეა და გარეთ - შენი ერის!
ჭორი ჯერ თავის თავშივეა ქაოსი, მერე მისი გადაცემა-გავრცელებაა ნგრევისა და ქაოტური მოვლენების მთელი ღრუბელი და მასებში გასული ჭორი ხომ ის უზარმაზარი ვულკანია, რომელიც არავინ იცის, საით და როდის გაიფრქვევა.
მამაკაცმა ქალს თავი რომ შესთავაზოს - ან მართლა უნდა იყოს ამ ქალის ღირსი თვი
თონ და ან უნდა ეგონოს, უკეთესი ვარო, მგონია მე. ყველა წესიერი ქალიც ასეა, ალბათ, თავისაზე უარეს მამაკაცს ნებით არ დაჰყვება სიყვარულზე.
ისეთი ჯამაგირი არ არსებობს, კაცს რომ ეყოს. კაცი უნდა ეყოს ჯამაგირს. რაც მეტს მოგცემენ, მით მეტი მოგინდება. ჯამაგირი კი არ არის დიდი და პატარა, მადაა დიდი და პატარა.
თურმე თავხედებად იმდენნი არ იბადებიან, რამდენნიც მერე ხდებიან. თვითონ კი არ ხდებიან, ჩვენ ვაქცევთ თავხედებად: ქალი იქნება თუ კაცი. ერთხელ ინსსტიქტურად რომ ჩაიდენს თავხედობას და ამას მორიდებული, ხათრიანი კაცის მიმართ იზამს, ეს კაცი, თავისი ზნეობრივი მონაცემებიდან გამომდინარე, თავხედობას შეარჩენს. მეორედ სხვა სიტუაციაშიც შეიძლება ასე გამოუვიდეს. მესამედაც. ტუტუცი კია, მაგრამ მიხვდება - თავხედობა ცხოვრებას აადვილებსო, და სიკვდილამდე თავხედი იქნება. ბავშვს ჰკითხეს, რა გატირებსო? გამდის და ვტირიო!
ახლაპირიქით ვნახოთ: ტუტუცს დღეს არ დაუთმეს გზა, თუ რაც არის და თავხედობა არ გაუვიდა. ხვალაც ასე მოხდა. ეგ იქნებ ისეთსაც გადაეყაროს, თავხედობისთვის მიუზღოს კიდეც. როგორი ტუტუციც უნდა იყოს ადამიანი, ბოლოდ და ბოლოს, თავხედობაზე ხელს აიღებს და სამარემდე წესიერი კაცი იქნება.
ვაჩუქებდი, მაგრამ ქონება შენით ნაშოვნი უნდა. ნაჩუქარი უყუათოა, არ გაგიჩერდება კაცს.
კაცობრიობის ისტორია შედგება იმისგან, რომ კონკრეტული პიროვნებები თუ ადამიანთა მეტ-ნაკლებად მრავალრიცხოვანი ჯგუფები უმტკიცებდნენ დანარჩენ კაცობრიობას - ჩვენს მიერ მოთავაზებული ცხოვრება და რწმენის სახე ემჯობინება იმ ცხოვრებასა და რწმენას, რომელიც თქვენ ამჟამად გაგაჩნიათო.
ერთი სოციალური სისტემის მეორეთი შეცვლა, თავისთავად, რაიმე გამართლებას მოკლებულია. ეს, რა თქმა უნდა, საუცხოოდ იციან იმ კონკრეტულმა პიროვნებებმა, თუ ადამიანთა ჯგუფებმა, რომელნიც ახლის მომთავაზებელთა და მქადაგებელთა ფუნქციას კისრულობენ. მათი რწმენა - არც მეტი არც ნაკლები - ანგარებით ა���ის განპირობებული, თუმცა ყველა მოძრაობას ფანატიკოსთა საკუთარი არმიებიც ჰყავს.
ბრალი საიქიოს წაცუსლისა, თორემ ცოცხალს ყველაფერი ეშველება.
ამ ჩვენს ქვეყანაში კანონი ყველაზე იაფი საქონელია. მაზანდა ჭიქა არყიდან იწყება, ათ თუმანს ზევით არ მიდის.ეს ქვეყანა იმისთვის მიყვარს, სიკეთე იაფი ჯდება.
ხალხს, ჩანს, არ უნდა ისე ცხოვრება, ვიმემ თუ არ დაჩაგრა, მოატყუა და გაატყავა.
ქვაზე მაგარია კაცი, თუ არ იცის საიდუმლო.
კაცი შიშს და მოკრძალებას რომ დაკარგავს, მაშინ გაუბედურდება სწორედ.
სიმდიდეს და ფუფუნებას მოაქვს გარყვნილება და უზნეობა. ვთქვათ და მივეცი სპირიდონადოყლაპიას, რომ ვაძლევ იმაზემეტი. კიდევ მეტი მოუნდება და რომ აღარ ექნება, მაშინ გაუბედურდება - პარვასდა შურიანობას მოკიდებს ხელს. თხა თუ გაძღა, მგელზე ნადირობას მოინდომებს, ხომ გაგიგონია? რა გამოდის აქედან? კაცისთვის თუ კაი გინდა, არ უნდა გააძღო და გააღორმუცელო. რატომ თქვა სპირიდონა სულანჯიამ ის, რაც თქვა? გოჭები დაზარდა მაგან. ცხრა იყო, ექვსი მე წამოვიყვანე და სამი მასდავუტოვე. გაყიდა, ფული შეუვიდა ოჯახში და მიტომ. რვა უნდა წამომეყვანა, მისთვის ერთი დამეტოვებინა და არაფერს იტყოდა მაშინ.
კაცი ჩონგურის სიმივით უნდა იყოს დაჭიმული სულ. თავის ნებაზე თუ მიუშვი, მოდუნდება და დაძაბუნდება. დაძაბუნებული კაცი ვერც თავს წაადგება და ვერც ქვეყანას. მერე, რა იცის დაძაბუნებამ? ათასი სენი, ავადმყოფობა შეუჩნდება სხეულს და მიდის კაცი საიქიოს. მიდის! რავარც მოაკლებ საზრუნავს და მოდუნების საშუალებას მისცემ, უმოკლდება წუთისოფელი.
სიკეთე თუ გინდა ხალხისათვის, სიყვარული უნდა ჩაუთესო გულში.
-უგუნური თუა, სიყვარულს როგორ ჩაუთესავ?
-მარტო შიშით ვერ ჩაუთესავ.
-აპა, როგორ?
-რაფერ და, დღედაღამ შენი სახელი უნდა აძახებინო და შენი ქება გააგონო და საკუთარი პირით ათქმევინო.
ხალხს თუ უთხარი - ადამიანი ხარო, რას გეტყვის, თუ იცი? ადამიანი თუ ვარ, მაშინ მეც შემიძლია, შენი მაგიერობა გავწიო და გამოდი მაქედანო. გამოხვალ, დაჯდება შენს მაგიერ და გაუბედურდება. ცხენი და სახედარი ხარ-თქვ,ა უნდა ელაპარაკო! ადვილად იჯერებენ ამას. თვითონაც იციან, ასე რომაა, იჯერებენ და წესიერადდა ბედნიერად არიან. ასეა ეს, მარა პირდაპირ არ უნდა ელაპარაკო, შეპარვით უნდა უთხრა, ქარაგმებით!
ადამიანი სანამდე მარტოა და არავის არ ენდობა, იქამდე ვარგა სხვისთვისაც და თავისთვისაც. პირის შეკვრას რომ ისწავლიან, მერე კაი აღარაფერი არ გამოვა მათი ხელიდან.
სიყვარული რაა თუ იცით? რაა და, რასაც მეტ შრომას დახარჯავ და მეტს იზრუნებ და იამაგებ, ის უფრო მეტად გეყვარება.
ხალხის ბედნიერებისთვის რაა საჭირო?
შიმშილი - ერთი. ახლა, მთლად შიმშილი კი არა, მარა მთლად სიმაძღრეც არაა კაი.
მეორე - შიში. სიყვარული იცის შიშმა და ქება-დიდება და ლოცვავც სიყვარულისთვისაა საჭირო - ორივე ერთად უნდა.
კიდევ რაა ხალხის ბედნიერებისათვის საჭირო? - ჯანმრთელობა. ჯანმრთელი მაშინ იქნება ეს ჩემი ხალხი, თუ არ მოვადუნე და დაჭიმული მეყოლება მუდამ. დაჭიმული - აუცილებლად.
ერთია კიდევ მთავარი და უამისოდ არ გამოვა არაფერი: იმედი! სადაა და შენ უნდა მოიგონო ხალხის იმედი. მოვიგონე მე ჩემი ხალხისთვის იმედი და ნამეტანი იმედიანად მყავს ყველა. იმდეი თუ აქვს ხალხს, ზედმეტს არ გაივლებს გულში არაფერს და იქნება ბედნიერეად.
შენი კაცის გონებას საქმე შენ თვითონ უნდა გაუჩინო, თვარა, კაცი თვითონ გაუჩენს საქმეს თავის თავს უშენოდ და რა უბედურებას გამოიგონებს ვინ იცის! შენ რომ გჭირია ის საფიქრალუ უნდა მისცე.მაშინ იქნება მათი საქმე კარგად და ბედნიერად.
ფულს შოულობს ყველა, მაგრამ ვინ - რისთვის? ზოგს საარსებო სახსრების შოვნა ამოძრავებს. მეორეთ - შენახვისა. მესამენი ფულით ფულისავე შოვნით არიან გატაცებულნი, თანხის,კაპიტალისგასაზრდელად იღწვიან. ასევეა სამსახურიც. მსახურობენ იმიტომ, რომ სხვა შემოსავლის წყარო არ გააჩნიათ. რევოლუციამდე ზოგს არც ფული აკლდა, არც ქონება, მაგრამ სამსახურს ხალხთან სიახლოვეს, ფილანტროპიული მოღვაწეობის საშუალებად მიიჩნევდა და მსახურობდა: ისეთებიც იყვნენ, რომ მხოლოდ ტახტისა და სამშობლოს ერთგულების გამო მსახურობდნენ, ჯამაგირს არაფრად აგდებდნენ, მაგრამ ადამიანთა უმრავლესობისათვის სამსახური მაინც დაწინაურების, კარიერის გაკეთების საშუალება იყო.
-ხომ შესაძლებელია, რომ მომავალში მეცნიერებამ, მენდელეევის პერიოდული სისტემის დარად, ადამიანის ხნეობრივი თვისებების სისტემაც ჩამოაყალიბოს? აღმოჩნდება, რომ არსებობს ამდენი და ამდენი უკვე ცნობილი თვისება, ვთქვათ, სიყვარული, სიძულვილი, სიკეთე, სხვანი და სხვანი, ხოლო ცხრილის ამდენი და ამდენი უჯრა დროებით შეუვსებელი დარჩება. მერე გავა დრო და თავისი ბინადარი, ალბათ, ზველა უჯრას გამოენახება.
ზოგი ადამიანი სახელიან ხალხთან ნაცნობობას საგანგებოდ ეძებს და მერე ტრაბახობს, წუხელს ამა და ამ კაცთან ერთად აქა და აქ ვიყავიო. ამაში პატივმოყვარეობაცაა და ანგარებაც.
სანამ თვალი არ გაძღება, კუჭი არ გაძღება იქამდე. შიმშილმა იცის ეს.
ადამიანი დროთა განმავლობაში თავის თავს ყველაფერს მიუტევებს, ყველაფერს ურიგდება, ყველაფრის გამართლებას პოულობს.
დასავლეთ საქართველოში ყველა ზრდილობიანია, ყველაფერს თავაზიანად აკეთებენ. სტუმრად მისულს ზრდილობიანად გიმასპინძლდებიან; ალბათ, ყელის გამოჭრასაც ზრდილობიანად ახერხებენ.
სულელი ქალი ადვილი დასაყოლიებელია. მამაკაცები ამ სისუსტეტს ალღოთი გრძნობენ და ამიტომ მით უფრო ეტანებიან, ვიდრე საშუალო გარეგნობის, მაგრამ გონიერ ქალებს.
სული ტკბილია და სულმა უკეთ იცის.
ჩვენს პოტენციაში, ქვეცნობიერებაში მუდამ არის დასკვნა ან მისი ჩანასახი, ნაცნობი, ნაფიქრი საგნის გარშემო და როცა სხვანი ამ დასკვნას სიტყვიერ, ჩამოყალიბებულ ფორმაში გვთავაზობენ, იგი ცნობილ ჭეშმარიტებად და ამასთან, ჩვენს მიერ დადგენილ ჭეშმარიტებად გვეჩვენება.
ჩვენი საქმეების შენობა ჩვენივე ზნეობის საძირკველზე დგას: ერთნი ჯერ მოუქცევიან და შემდეგ ეძებენ, ვერ პოულობენ და ამიტომ თხზავენ თავისი საქციელის გამართლებას. მეორენი იძულებულნი არიან, კანონს თუ საზოგადოებრივ აზრს ანგარიში გაუწიონ; ამიტომ თავისმომავალ ცუდ საქციელს დიდი რუდუნებით ნიღბავენ და უანგარობის სამოსელში ხვევენ. მესამენი მომავალ საქციელს ჯერ საკუთარი ზნეობის პოზიციებიდან განიხილავენ და შემდეგ ამოქმედდებიან ან თავს შეიკავებენ. მაგრამ, არიან ადამიანები, რომელნიც, ზნეობის გაუთვალისწინებლად, წინასწარ განუსჯელად მოქმედებენ, არც მერე ეძებენ ზნეობრივ გამართლებას და საქციელი კი ყოველთვის სწორი გამოუდით.
კაცმა ყურები რომ დაიცოს, ჭორი ნესტოებიდან შეუვა.
ყველა სარწმუნოებაში და ჩვენს სახარებაშიც მარტო ის მწამს და მომწონს, ასეთი და ისეთი უნდა იყოს ადამიანიო, რომ წერია. დანარჩენი, მე თუ მკითხავს ვინმე, არ ვარგა იქ. საკვირველი ის არის სწორედ, იმ უვარგისის დანარჩენისათვის რომ შედიან მონასტერში ბერად. ისე, კაი საქმის საკეთებლად ერისკაცობა სჯობს.
ადამიანებიდროს მეგობრებთან... როგორ გითხრათ... ერთი სიტყვით, სასურველპირებთან ატარებენ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, დროს ტარება ტვირთად, თითქმის ძალადობად იქცევა ხოლმე.
არიან ქალები, რომელთა სილამაზე და მომხიბვლელობა ურთიერთობაში იჩენს ხოლმე თავს და არა დანახვისთანავე. მათ სილამაზეს მიგნება სჭირდება.
-შიში, საბოლოო ჯამში, მხოლოდ ერთიარსებობს - სიკვდილის შიში!
ვაკვირდები ცხოვრებას და ერთი მაგალითიც კი ვერ აღმოვაჩინე, რომ სიკვდილის შიშს და მისგან მომავალ თავკერძობას რაიმე შეეძლოს, გარდა ბოროტებისა...
ბოროტ კაცს, შეეშინდეს იქნება კანონისა და სამაგიეროსი და იმ განზრახულ ბოროტებას აღარ ჩაიდენს მაშინ, მართალი ეს, მაგრამ ბოროტი იმის ბოროტია, რომ კანონიერ გზას გამონახავს და ისე იზამს თავისას. კანონს ის შეუძლია მარტო, რომ თვალსაჩინო ბოროტების მაგიერ, ძნელად შესამჩნევს ჩაადენინებს ჩამდენს.
სიკეთე სხვათა კეთილდღეობისთვის საკუთარი ინტერესებისა თუ თავის გაწირვის, მსხვერპლად მისვლის უნარია. უარეს შემთხვევაში, სიკეთე ის არის, რაც,შესაძლოა, მხოლოდ ერთს ასარგებლებს, მაგრამ ისე კი, რომ სხვებს ზიანს არ მისცემს.
მხოლოდ მსხვერპლის გაღების უნარის მქონეს შეუძლია, თავის არსებაში სიკვდილის შიშს სძლიოს და დამძლევი იმ ზომით დასძლევს, რა ზომითაც განგებისაგან აქვს სიკეთე მიმადლებული.
სასაცილო იმდენი არაფერი იყო, მაგრამ როცა ადამიანებს ერთმანეთთან ყოფნა უხარიათ, მაშინ ადვილად და გულიანად იცინიან ხოლმე.
არაყით აღგზნებული კაცის გონებაში ბინდი ისადგურებს, მისი ენა სიმახინჯისა და დაუნდობლობის ენაა. ღვინით აღგზნებული კაცის გონებაში ნათელი დგება, მისი ენა სილამაზისა და სიყვარულის ენაა. არაყი - მსჯავრია, ღვინო - მიტევება...
არ არსებობს თანხმობა იმ თანხმობაზე დიდი, რომელიც აზრთა სხვადასხვაობით მიიღწევა!...
სიცოცხლისა და კულტურის შენარჩუნებაც ფუნქციაა, მაგრამ ვიწო ეროვნული, ძლიერი სახელმწიფოს არსებობისთვის უვარგისი.
რანი ვართო რომ ბრძანეთ, უდიდეს ბოდიშს ვიხდი, მაგრამ სიმართლე უნდა მოგახსენოთ: საშოვარს გადაგებული გათითოკაცებული, ყოფილი ერი.
ეგ არის, ვინ რას ირჩევს შესალეწ და ასაღებ ციხედ! ერთნი მეტოქეს, თავისაზე ნიჭიერს, თუ პატივმოყვრეობის ხელმყოფე ებრძვიან, ამაში ხარჯავენ მხნეობას, ნიჭს, სხვა სულიერ ძალებს. სამწუხაროდ, ეს შემოქმედთაგან დიდი და უმდარესი ნაწილია. მეორეებს ბრძოლის ღირსად ერთადერთიციხესიმაგრე მიუჩნევიათ - საკუთარი არსება! ესენი დაუნდობლად, უკომპრომისოდ, სამკვდრო-სასიცოცხლოდ ებრძვიან თავის თავს, რომ რაც შეიძლება მეტი გამოსძალონ საკუთარ შესაძლებლობებს. ეს არის შემოქმედთა უამაღლებულესი ნაწილი! პირველთა ბრძოლის მონაგარი, საბოლოო ჯამში, ნივთიერი ქონება. მეორეთა ბრძოლა სულიერი მონაგარით გვირგვინდება.
ყველა ქალი ყველა მამაკათან ყველანაირ ურთიერთობაში იჩაგრება.
სიყვარულს ბედნიერება და სიხარული მხოლოდ მამაცებისთვის მოაქვს, მორევში უყოყმანოდ გადაშვებისთვის. მხდალის ტრფიალი შიშით და ანგარებით არის თანხლებული მუდამ, რა ღირსი არის და ვინ გაიმეტებს მისთვის ბედნიერებას!
იმდენად მიყვარხართ, ისე არის ჩემი სული და გონება სავსე თქვენი არსებით, რომ მეშინია ამ სიყვარულის უკვე. ასეთმა გრძნობამ პირველ ხორციელ სიახლოვეში ხან თოფისწამალივით თვალის დახამხამებაში აფეთქება და მცირედი კვამლი იცის და ხან ნედლი თხმელასავით უცეცხლო ბჟუტვა და გულის გამაწყალებელი ბოლვა. მოსვლა რა არის - მოვალ, მაგრამ ჩემი ბედუკუღმართობით ის მოსვლა ერთადერთი თუ აღმოჩნდა და ისიც უვარგისი, მაშინ რას გიტოვებთ მოსაგონრად ან რა მიმაქვს საოცნებოდ?!
კაცობრიობას ნამდვილი ჭკვიანი კაცები ერთობ ნაკლები ურევია. ეს განსაკუთრებით ცხადი და ნათელია მონარქების, პრეზიდენტებისა და კანცლერებისათვის, რომელთა ენაყე ამას "ჭკვიანი კაცებს პრობლემა" ქვია, მაგრამ მათ წინაშე მუდამ დგასმეორე, გაცილებით მძიმე და მარადის გადაუჭრელი "გონებაშეზღუდული კაცების პრობლემა" - კაცობრიობის უდიდესი ჭირი.
სახელმწიფოს მართვისათვის დაბადებულად თავის თავს, სწორედ და უპირველესად ყოვლისა, შეზღუდული და სულიერად ხელმოკლე კაცები სთვლიან. ისინი გასაოცარი მხნეობითა და შეუპოვრობით მიიწევენ წინ და მათგან უბეჯითესნი აღწევენ კიდეც მიზანს - მართვის მეტ-ნაკლებად მნიშვნელოვან სადავეებს. მე ბევრი მიფიქრია ასეთთა წარმატების ბუნებასა და მიზეზებზე. მგონი არ ვცდები, თუ ვიტყვი, რომ, ყოველივე ეს მანიაკობიდან მოდის. როცა კაცს თავისი უპირატესობა ფანატიკურად სწამს, მაშინ მისი ყოველი ქმედება, ყველა საქციელი თავხედობამდე გაბედულია. ეს ცნობილია. თავხედობა გოდოლებს მუსრავს, მაგრამ დაპყრობილის შესანარჩუნებლად არ კმარა, - იქ ჭკუა, განზოგადების უნარი, მოქმედებაა საჭირო, რაც ჩვენს შემთხვევაში თავიდანვეა გამორიცხული, - ჩვენ ხომ შეზღუდულ კაცებზე გვაქვს საუბარი. ამდენად, გოდოლი შედარებით მალე გადადის ხოლმე სხვის ხელში და "კაცობრიობის უდიდესი ჭირი" ქრონიკულ ხასიათს იღებს.
უდანაშაულო თუ ხარ და შემოგკრა ვინმემ, საპასუხოდ თუ არ შემოკარი შენც, წავა ის კაცი თავის გზაზე და უეჭველად ინანებს იმ საქციელს; არ გყავს მტრად ის კაცი, იცოდე შენ. მაგრამ თუ შემოარტყამ შენც - მტერია უკვე შენი ის.
კახეთში, ვთქვათ, სიღნაღიდან ალაზნის ველს გადახედავ - ისეთი სანახავია ტიალი, რომ ყელში ჯავრის გორგალს მოგაყენებს, ეგეთი ძალა აქვსო იქაურ ადგილებს, - სულზე ფეხს დაგადგამს, შენ ნაკლები ხარო! ადგებიდა გულის მოსაფხანად შენსავე ხარებს პატრონის დედას შეაგინებ და ამაყ სიმღერას იტყვი. გურია-აჭარაში როგორ არის რომა, იქაური მთა-ბარისა და ცა-ზღვის შემხედვარეს ფიქრი ელვასავით დაგირბის, გონებას სისხარტე ემატება, , შენი თავი სხვაზე უკეთესი გგონია და, აკი სიმღერაც ქედმაღალი და თვამომწონე აქვთ. სამეგრელოსა და სამურზაყანოში კიდევა, სერზე შემოდგები, არემარეს თვალს გადაავლებ და რაღაცნაირი მოწიწებული ხდები, კაცოო! ზრდილობა და თავაზიანობა გწყურია, ლამის უნაგირიდან ჩამოხტე, ცხენს კისერზე მკლავი გადახვიო - მეპატიოს, რომ ზურგზე გეჯექიო - და ღიღინი მოგინდება ლაზათიანი, თავმდაბალი, მოკრძალებული ღიღინი!
ახალგაზრდა ხელქვეითებმა იციან, უფროსებთან საუბარში უმნიშვნელო რაღაცეებს შეიცხადებენ ხოლმე, ამით საქმისადმი თავისი კეთილსინდისიერი დამოკიდებულების დემონსტრაცია სურთ. მხნე და ერთგული მომუშავეების სახელს იმკვიდრებენ.
ორი ქალის ურთიერთობაში ყალბი ბევრად სჭარბობს ალალს.
ქალები "ამა ქვეყნისა ძლიერთ" ან, უბრალოდ, სახელიან მამაკაცებს სიყვარულზე ადვილად დაჰყვებიან ხოლმე და მერე კი, თუ მოხერხებული შემთხვევა მიეცათ, ამ სიყვარულს ტრაბახობენ კიდეც, - რა თქმა უნდა, მისაღებ ფორმებში.
ქართველ მამაკაცებს ცხენი იმიტომ უყვართ, რომ ზედ ქალის შემოგდება შეუძლიათ.
-სათნოება?... საშუალო ნამეტნაობასა და უკმარისობას შორის, უსამართლოდ მოხვეჭასა და უმა��თებულოდ მიცემას შორის. როცა ძლიერება განშორებულია სიმართლესა და სიბრძნეს - იქ სათნოება არ არის. შენ უკიდურესობების კაცი ხარ და სათნოება კი ზომიერებაა.
ადამიანი ვარ, მეტი მწყურია და მინდა, ვიცოდე, რაზე გადის ჩემი შესაძლებლობის ზღვარი, გასაქანი მჭირდება.
როცა ორმა ადამიანმა ამა და იმ თემაზე საუბარს გვერდი აუარა - მომავლისათვის გადადო, მესამედ, ვითომ უადგილოდ ჩათვალა, დაბოლოს თვითდინება არჩია, მაშინ რაც უფრო მეტი დრო გადის, ის საუბარი მით მძიმე, საჩოთირო და შეუძლებელი ხდება.
ამა თუ იმ ერისათვის დამოუკიდებლობა საჭიროა იმდენად, რამდენადაც მისი ეროვნული, მოქალაქეობრივი და კულტურულ-ეკონომიკური ინტერესების დაკმაყოფილებაა საჭირო და აუცილებელი.
რევოლუცია შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ თუ ყველა, მთელი საზოგადოება, კაცი და ქალი, ბებერი და ბავშვი, მ��მხრე და მოწინააღმდეგე - თუ ყველა რევოლუციაზე ლაპარაკობს.
ადამიან, პიროვნება, თითქმის ყოველთვის ტყუის, ხალხი, ერი - ყოველთვის მართალია. ხალხი უნდა გაიცნო და აუცილებლად შეგიყვარდება. მაშინ პიროვნებასაც სხვა თვალით შეხედავ. კაცი საზიზღარი კი არ არის - საცოდავი და საბრალოა.
იმპერიის დამოკიდებულება, როგორც საკუთარ მოქალაქეებთან, ისე სხვა სახელმწიფოებთან, განისაზღვროს ფორმულით: "გჭამ იმიტომ, რომ შენ არ შემჭამო, და იმიტომაც გჭამ, რომ ორგანიზმი გასუქებას მტხოვს!"
ადამიანს აქვს მოთხოვნილება, რაიმე სწამდეს.
გასაჭირში სასაცილო მეტია, ვიდრე სამწუხარო.
January 15, 2016
Consciously or unconsciously, I tend to place higher expectations on novels over 500 pages in length. After all, reading a 'monster-sized' novel is a significant time commitment; one to two weeks of your life spent in 'conversation' with one author. I'd like to come out of the experience feeling as if I hadn't wasted my time...
I certainly had my expectations and trepidation when I first began Amiredzhebi's magnum opus, "Data Tutashkia". But I must say, almost from the very beginning, I sensed that I was immersing myself in something special...
Before, however, we get to the novel, I'd like to spend a few moments speaking about Amiredzhebi himself. Chabua Amiredzhebi (1921-2013) was born in Tblisi, Georgia. He was a descendant of the ancient Amiredzhebi line of Georgian aristocracy. In 1938, his Father was repressed and sentenced to 10 years in prison camps. Amiredzhebi had, understandably, a negative view of bolshevism from youth. He said that:
"the 'changeover from one social system to another is, for the most part, unjustified. This is of course well known to the individuals or groups of people who take upon themselves the mission of prophets or organizers of the new way of life. Their objectives stipulate self-interest.'."
In 1944, Amiredzhebi was himself sentenced to 25 years imprisonment for anti-state political activity. Remarkably enough, Amiredzhebi escaped from prison not one, not twice, but three times! After the third escape, he obtained some fake documents, moved to Belorussia and became a director of a factory. Later on, Amiredzhebi was to be given an award by the state; while his documents were being reviewed during the award allocation process, Amiredzhebi's past was uncovered and he was sent back to prison with an additional sentence for his jailbreak. Amiredzhebi then participated in a prison revolt..eventually, however, he was released in 1959. From 1960 onwards, Amiredzhebi started writing. "Data Tutashkia" is the author's magnum opus. It was originally written in Georgian, but then, self-translated by the author himself in 1976. A movie was later made based by on the book (guess who wrote the screenplay?) Interestingly enough, towards the end of his life, Amiredzhebi received permission to become a monk from the Georgian Orthodox Church. One of Georgia's greatest modern writers died in December, 2013.
Now back to the story at hand...
Glancing at the cover, one might think that "Data Tutashkina" (DT) a rather simplistic novel about a Georgian outlaw (Data Tutashkina) and his remarkable ability to escape capture from the Russian Imperalist gendarmes. But no, DT is a big, huge novel with big ideas. And what's more, it is a tale of two cousins, both almost identically blessed with the same physical and intellectual traits, but travelling two morally different paths.
The novel is divided into 4 parts chronicling its hero's, DT's, moral evolution, interestingly enough, always narrated from the perspective of a multitude of characters from DT's past. DT is a man who from birth, can not stand injustice and wrongdoing. At the very beginning of the novel, we learn that he was convicted of an accidental killing that even the victim absolved him of! This then began his life as a fugitive, constantly running from police desperate to catch him. Throughout the novel, DT goes from place to place, sees evil and struggles with how to overcome it. In the first part of the novel, DT attempts to help those wronged with little result, as either the individual wronged (strangely enough) continues to allow him/herself to be wronged (as in the case of the loser at cards continuing to allow himself to be cheated by card sharks); or the injured and insulted, once rescued by DT, start, themselves, to injure and insult (as was the case with the married pair whom DT assisted to purchase a cow). An excellent, memorable tale in this section of the novel was that of the hospital patients, whom DT likened to the cannibal rats bred by one of the residents.
In the second part of the novel DT, saddened by his previous experiences, decides not to intervene at all in societal issues unless absolutely certain that his actions would bring good. His new stance had the result of people forgetting all of his past good deeds, and turning on him for his 'indifference'.
In the third (and my favourite) part of the novel, DT, who has by this point lost his way, attempts to mingle in society in order to determine for himself a meaning and way forward in life. He joins the company of a lawyer and a mysterious woman and their little group engages in various philosophical debates over drinks (which it seems was/is a national pastime in Georgia!). This portion of the story was both interesting, in terms of the philosophical debates, and suspenseful (i.e. what are the relationships between each party? How do they truly regard each other?) The segment's climax, the dinner at the lawyer's home (with its 'mystery' guest), was particularly suspenseful and well-written.
In the next section of the novel, DT decides that evil can only be overcome by force. Here, we learn more about DT's cousin, who by this time, is one of the Russian imperial gendarme's 'best and brightest'. Completely -ahem- 'devoted' to his job and - ahem- ahem- 'unbiased', he zealously oversees a program to rid the region of 'dangerous' outlaws such as his cousin. It is in this section that we truly gain an understanding of which of the brothers really is the danger to society and the regime.
In the final part of the book, DT finally decides for himself, based on all of his past experiences, that the best way to rid the world of evil is to do good. This section of the novel features a gripping ending, as well as the final confrontation between Data and his family.
The character of DT was wonderfully written by Amiredzhebi, and I fell in love with his innate goodness and humanity. The other main characters, the Russian Count and Data's Cousin, were also well-fleshed out. I despised DT's cousin just about as much as I loved DT!
As mentioned previously, there were some very thought-provoking philosophical discussions in the novel, as well as some interesting background on prison conditions, secret police operations and daily life in pre-revolutionary Georgia.
DT is not a novel that will leave you feeling indifferent towards any of the main characters. I loved some and thoroughly despised others. The novel's ending left me in tears and well- I'm still thinking about all the philosophical ideas raised in the novel! Its not light reading, but its excellent reading that will keep you thinking and thinking.
I thoroughly recommend this wonderful novel, which definitely deserves its place among the world's 'big' books. 3 out of 3.
I certainly had my expectations and trepidation when I first began Amiredzhebi's magnum opus, "Data Tutashkia". But I must say, almost from the very beginning, I sensed that I was immersing myself in something special...
Before, however, we get to the novel, I'd like to spend a few moments speaking about Amiredzhebi himself. Chabua Amiredzhebi (1921-2013) was born in Tblisi, Georgia. He was a descendant of the ancient Amiredzhebi line of Georgian aristocracy. In 1938, his Father was repressed and sentenced to 10 years in prison camps. Amiredzhebi had, understandably, a negative view of bolshevism from youth. He said that:
"the 'changeover from one social system to another is, for the most part, unjustified. This is of course well known to the individuals or groups of people who take upon themselves the mission of prophets or organizers of the new way of life. Their objectives stipulate self-interest.'."
In 1944, Amiredzhebi was himself sentenced to 25 years imprisonment for anti-state political activity. Remarkably enough, Amiredzhebi escaped from prison not one, not twice, but three times! After the third escape, he obtained some fake documents, moved to Belorussia and became a director of a factory. Later on, Amiredzhebi was to be given an award by the state; while his documents were being reviewed during the award allocation process, Amiredzhebi's past was uncovered and he was sent back to prison with an additional sentence for his jailbreak. Amiredzhebi then participated in a prison revolt..eventually, however, he was released in 1959. From 1960 onwards, Amiredzhebi started writing. "Data Tutashkia" is the author's magnum opus. It was originally written in Georgian, but then, self-translated by the author himself in 1976. A movie was later made based by on the book (guess who wrote the screenplay?) Interestingly enough, towards the end of his life, Amiredzhebi received permission to become a monk from the Georgian Orthodox Church. One of Georgia's greatest modern writers died in December, 2013.
Now back to the story at hand...
Glancing at the cover, one might think that "Data Tutashkina" (DT) a rather simplistic novel about a Georgian outlaw (Data Tutashkina) and his remarkable ability to escape capture from the Russian Imperalist gendarmes. But no, DT is a big, huge novel with big ideas. And what's more, it is a tale of two cousins, both almost identically blessed with the same physical and intellectual traits, but travelling two morally different paths.
The novel is divided into 4 parts chronicling its hero's, DT's, moral evolution, interestingly enough, always narrated from the perspective of a multitude of characters from DT's past. DT is a man who from birth, can not stand injustice and wrongdoing. At the very beginning of the novel, we learn that he was convicted of an accidental killing that even the victim absolved him of! This then began his life as a fugitive, constantly running from police desperate to catch him. Throughout the novel, DT goes from place to place, sees evil and struggles with how to overcome it. In the first part of the novel, DT attempts to help those wronged with little result, as either the individual wronged (strangely enough) continues to allow him/herself to be wronged (as in the case of the loser at cards continuing to allow himself to be cheated by card sharks); or the injured and insulted, once rescued by DT, start, themselves, to injure and insult (as was the case with the married pair whom DT assisted to purchase a cow). An excellent, memorable tale in this section of the novel was that of the hospital patients, whom DT likened to the cannibal rats bred by one of the residents.
In the second part of the novel DT, saddened by his previous experiences, decides not to intervene at all in societal issues unless absolutely certain that his actions would bring good. His new stance had the result of people forgetting all of his past good deeds, and turning on him for his 'indifference'.
In the third (and my favourite) part of the novel, DT, who has by this point lost his way, attempts to mingle in society in order to determine for himself a meaning and way forward in life. He joins the company of a lawyer and a mysterious woman and their little group engages in various philosophical debates over drinks (which it seems was/is a national pastime in Georgia!). This portion of the story was both interesting, in terms of the philosophical debates, and suspenseful (i.e. what are the relationships between each party? How do they truly regard each other?) The segment's climax, the dinner at the lawyer's home (with its 'mystery' guest), was particularly suspenseful and well-written.
In the next section of the novel, DT decides that evil can only be overcome by force. Here, we learn more about DT's cousin, who by this time, is one of the Russian imperial gendarme's 'best and brightest'. Completely -ahem- 'devoted' to his job and - ahem- ahem- 'unbiased', he zealously oversees a program to rid the region of 'dangerous' outlaws such as his cousin. It is in this section that we truly gain an understanding of which of the brothers really is the danger to society and the regime.
In the final part of the book, DT finally decides for himself, based on all of his past experiences, that the best way to rid the world of evil is to do good. This section of the novel features a gripping ending, as well as the final confrontation between Data and his family.
The character of DT was wonderfully written by Amiredzhebi, and I fell in love with his innate goodness and humanity. The other main characters, the Russian Count and Data's Cousin, were also well-fleshed out. I despised DT's cousin just about as much as I loved DT!
As mentioned previously, there were some very thought-provoking philosophical discussions in the novel, as well as some interesting background on prison conditions, secret police operations and daily life in pre-revolutionary Georgia.
DT is not a novel that will leave you feeling indifferent towards any of the main characters. I loved some and thoroughly despised others. The novel's ending left me in tears and well- I'm still thinking about all the philosophical ideas raised in the novel! Its not light reading, but its excellent reading that will keep you thinking and thinking.
I thoroughly recommend this wonderful novel, which definitely deserves its place among the world's 'big' books. 3 out of 3.
December 11, 2023
Дата батоно, доста време прекарах с теб, близо 800 страници, това мисля е най-дългата книга, която лично съм чел досега, също и една от най-добрите. Бях толкова приятно изненадан. Аз съм на 22 години, за времето, в което прочетох тази книга май малко порастнах. Интересно, на тези години имам чувството, че се променям с дни, а може и до края на живота си да съм така, не знам.
На какво ме научи Дата? На това, че за да си голям човек не е нужно да си перфектен. Самият Дата Туташхиа прави много грешки през живота си, от бурните си млади години, в които с всички сили се бори за доброто по света, но многократно остава разочарован от хората, на които е помогнал. През периода, в който става тотално безразличен към всички човешки болки и страдания, спира да помага на хората и се отдалечава от тях. Губи своето добро име на закрилник на народа. Донякъде губи и себе си ( предполагам период, преживян от доста хора ). По-късно той отново се връща към своя престъпен живот на абраг, но макар и престъпник за държавата той винаги запазва своите качества на добър и достоен човек. Най-отчетливите му качества са доброто му сърце, умът му остър като бръснач, изключителните му ловкост и хитрост. Абсолютно магнетичен герой, носещ покоряваща аура. Всеки обикновен човек, видял или докоснал се до Дата Туташхиа остава завинаги запленен от образа му. Човек, намирал и губил себе си хиляди пъти, човек смел и силен, човек с грешки и грехове. Но човек! В свят, в който е почти невъзможно да видиш такъв. В свят на вълци, овце, лисици и плужеци, той е човек. Мисля, че това беше и най-големият урок, който си взех от тази книга. Как да бъдеш човечен, как трябва да не нараняваш и оскърбяваш, а да защитаваш унижените и оскърбените. Да не бъдеш тиранин, а закрилник.
Това е книга прекалено комплексна и многопластова за едно кратко ревю, доста напомня роман на Достоевски. Изключително ми хареса комбинацията от голяма доза приключения и силно философска и екзистенциална творба. Нещо като по-динамичен Достоевски. Авторът безспорно е на световно ниво. Имам страшно много неща да кажа, но се опасявам, че ще направя това ревю прекалено дълго и никой няма да го прочете, така че съм към края.
Само два цитата, направили ми силно впечатление:
"И аз моля провидението да ми върне вярата, вярата в това, че... че разрушеното от враждата ще бъде възстановено от любовта. Е-ех имах я някога!" - Дата Туташхиа в заведението на Гоги.
"Другари! По-добре ужасен край, отколкото безкраен ужас!"
На какво ме научи Дата? На това, че за да си голям човек не е нужно да си перфектен. Самият Дата Туташхиа прави много грешки през живота си, от бурните си млади години, в които с всички сили се бори за доброто по света, но многократно остава разочарован от хората, на които е помогнал. През периода, в който става тотално безразличен към всички човешки болки и страдания, спира да помага на хората и се отдалечава от тях. Губи своето добро име на закрилник на народа. Донякъде губи и себе си ( предполагам период, преживян от доста хора ). По-късно той отново се връща към своя престъпен живот на абраг, но макар и престъпник за държавата той винаги запазва своите качества на добър и достоен човек. Най-отчетливите му качества са доброто му сърце, умът му остър като бръснач, изключителните му ловкост и хитрост. Абсолютно магнетичен герой, носещ покоряваща аура. Всеки обикновен човек, видял или докоснал се до Дата Туташхиа остава завинаги запленен от образа му. Човек, намирал и губил себе си хиляди пъти, човек смел и силен, човек с грешки и грехове. Но човек! В свят, в който е почти невъзможно да видиш такъв. В свят на вълци, овце, лисици и плужеци, той е човек. Мисля, че това беше и най-големият урок, който си взех от тази книга. Как да бъдеш човечен, как трябва да не нараняваш и оскърбяваш, а да защитаваш унижените и оскърбените. Да не бъдеш тиранин, а закрилник.
Това е книга прекалено комплексна и многопластова за едно кратко ревю, доста напомня роман на Достоевски. Изключително ми хареса комбинацията от голяма доза приключения и силно философска и екзистенциална творба. Нещо като по-динамичен Достоевски. Авторът безспорно е на световно ниво. Имам страшно много неща да кажа, но се опасявам, че ще направя това ревю прекалено дълго и никой няма да го прочете, така че съм към края.
Само два цитата, направили ми силно впечатление:
"И аз моля провидението да ми върне вярата, вярата в това, че... че разрушеното от враждата ще бъде възстановено от любовта. Е-ех имах я някога!" - Дата Туташхиа в заведението на Гоги.
"Другари! По-добре ужасен край, отколкото безкраен ужас!"
October 26, 2018
This book is supposed to be a big important novel in Georgia. If you want to read it in English translation though, your only option is this 1985 soviet foreign language press edition, which is impossible to find online. I don't speak a word of Georgian but I suspect the translation isn't very good quality, because it reads quite clunkily, and there are odd turns of phrase and even a few errors here and there. The most interesting thing about the book is its structure. Its about this noble outlaw called Data Tutashkhia who is wanted by the tsarist government, but there's a framing device where the story is being narrated years later by the former head of the police in Georgia as well as being supplemented with documents from his files that include accounts from other characters, letters, and so on. so the book can jump around from some peasant farmer's story about the time he met Data Tutashkhia to the head of police talking about the nature of man and morality without it feeling forced. It's hard to tell how good any of this stuff actually is though, because of the clunky translation. I only read the first volume and probably won't read the second because the style started to annoy me. Someone really ought to retranslate it so that us English monoglots can work out if it's actually a good book or not, but how many Georgian to English translators are there out there?
June 28, 2013
Една от великите, разтърсващи книги, които оставят следи дълго след като ги прочетеш. Четох я преди доста време, след като бях попаднала на препоръка за книгата от Дмитри Иванов.
��ова е книга, която разглежда дълбоки социални и общочовешки проблеми - борбата на личността срещу системата, "истината" на закона срещу малката истина на човека извън закона и т.н. и в същото време е написана великолепно.
Книга която със сигурност пак ще прочета след време.
��ова е книга, която разглежда дълбоки социални и общочовешки проблеми - борбата на личността срещу системата, "истината" на закона срещу малката истина на човека извън закона и т.н. и в същото време е написана великолепно.
Книга която със сигурност пак ще прочета след време.
March 8, 2018
When I try to think of a favorite novel - one that goes far beyond the amusing wonder of most scifi and shortterm enjoyment of random romance flicks, and honestly just transcends time - East of Eden is the first thing that comes to mind. Data Tutashkhia is a very close second. This is a book that I need to find the perfect and most robust edition of, and pass it down for centuries to come.
That about sums it up.
That about sums it up.
November 13, 2017
"For a Fistful of Philosophy"---an Eastern Western
Buried in the USSR and in the Tsarist Empire before it, Georgia remained an unknown nation in the West for two centuries, emerging into the game of nations only in 1992. Years ago I read the Georgian national epic, "Man in the Panther's Skin" by the 12th century poet Shota Rustaveli, a complex tale of love and adventure. Georgian literature in English translation is hardly prevalent, so this novel was only the second work I'd ever run across. It too is something of an epic. DATA TUTASHKHIA, by a novelist about whom I know absolutely nothing---Chabua Amirejibi---is clever, well-written, and well-thought out, a novel that is not only highly popular in its native land, but also, as a TV series, popular in Russia. I cannot read either the original Georgian or Russian. The English version that I bought some years ago in a Soviet bookstore in Australia is one of the worst-translated books I have ever read. Just appalling. In spite of that, I can recommend this novel very highly. The quality of the original shines through no matter what travesties were wrought by an incompetent translator.
Data Tutashkhia is an "abrag" or Robin Hood-like outlaw, hiding in the mountains of Georgia, occasionally wandering into Russia proper or Turkey. People tell tales of his prowess, his honor, and his sense of justice, adding much more to the legend than exists in reality. Not only is he a crack shot and good with his fists, but he has a keen grasp of human psychology. He is also a most philosophical bandido. His first cousin, together with the head of the Caucasian gendarmerie, try to catch the outlaw. The book is a tale composed of many episodes, told from many points of view, stretching over almost 30 years. For much of the book, Tutashkhia himself remains a distant figure, like an idol peering down from a mountain eyrie. We only meet him towards the end. Each episode has a clever, often humorous character---there are satires of Stalinesque totalitarianism, sharply drawn sketches of police methods then (and probably now too), interesting portraits of Georgian society in those long gone days, lengthy toasts that discuss Georgia's historical fate, love, and wine, much philosophy that seems to stem from Eastern religious sources, perhaps Zoroastrianism, and some scenes that were certainly cribbed from Hollywood westerns, maybe Clint Eastwood. It is a lively grab bag of a book, with scarcely a dull moment. I even met my first raiser of cannibal rats---bought to get rid of other rats. Any parallels with human society are NOT accidental ! If all this intrigues you, try to get a copy of DATA TUTASHKHIA. Hopefully you'll find a better translation than mine.
Buried in the USSR and in the Tsarist Empire before it, Georgia remained an unknown nation in the West for two centuries, emerging into the game of nations only in 1992. Years ago I read the Georgian national epic, "Man in the Panther's Skin" by the 12th century poet Shota Rustaveli, a complex tale of love and adventure. Georgian literature in English translation is hardly prevalent, so this novel was only the second work I'd ever run across. It too is something of an epic. DATA TUTASHKHIA, by a novelist about whom I know absolutely nothing---Chabua Amirejibi---is clever, well-written, and well-thought out, a novel that is not only highly popular in its native land, but also, as a TV series, popular in Russia. I cannot read either the original Georgian or Russian. The English version that I bought some years ago in a Soviet bookstore in Australia is one of the worst-translated books I have ever read. Just appalling. In spite of that, I can recommend this novel very highly. The quality of the original shines through no matter what travesties were wrought by an incompetent translator.
Data Tutashkhia is an "abrag" or Robin Hood-like outlaw, hiding in the mountains of Georgia, occasionally wandering into Russia proper or Turkey. People tell tales of his prowess, his honor, and his sense of justice, adding much more to the legend than exists in reality. Not only is he a crack shot and good with his fists, but he has a keen grasp of human psychology. He is also a most philosophical bandido. His first cousin, together with the head of the Caucasian gendarmerie, try to catch the outlaw. The book is a tale composed of many episodes, told from many points of view, stretching over almost 30 years. For much of the book, Tutashkhia himself remains a distant figure, like an idol peering down from a mountain eyrie. We only meet him towards the end. Each episode has a clever, often humorous character---there are satires of Stalinesque totalitarianism, sharply drawn sketches of police methods then (and probably now too), interesting portraits of Georgian society in those long gone days, lengthy toasts that discuss Georgia's historical fate, love, and wine, much philosophy that seems to stem from Eastern religious sources, perhaps Zoroastrianism, and some scenes that were certainly cribbed from Hollywood westerns, maybe Clint Eastwood. It is a lively grab bag of a book, with scarcely a dull moment. I even met my first raiser of cannibal rats---bought to get rid of other rats. Any parallels with human society are NOT accidental ! If all this intrigues you, try to get a copy of DATA TUTASHKHIA. Hopefully you'll find a better translation than mine.
September 6, 2016
ძალიან ძალიან ძალიან ძალიან დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა როგორც მახსოვს... ახლა რომ წავიკითხო უკვე აღარ ვიცი, მაგრამ მერე წაკითხული გორა მბორგალიც კი მაგრად მომეწონა და ეს ალბათ კიდევ უფრო მეტად გაასწორებს.
ვერ ვხვდები რას უწუნებენ ამ რომანს, ვერ ვხვდები. თუ ამას კითხულობს ვინმე, ვისაც რამე არ მოსწონს, ძალიან გეხვეწებით - მითხარით რა არის ეგ! :)
ვერ ვხვდები რას უწუნებენ ამ რომანს, ვერ ვხვდები. თუ ამას კითხულობს ვინმე, ვისაც რამე არ მოსწონს, ძალიან გეხვეწებით - მითხარით რა არის ეგ! :)
June 15, 2022
I am writing this review in English, so, you, poor only English speaking folks could realize how amazing this book is and how necessary it is to find a hard copy in English to read it ASAP (no e-version in Eng).
The narration style, the plot, change of perspectives, strong moral principles, picturesque characters and political philosophy make this book extremely special and relevant even today. I enjoyed every page of it and will definitely reread in a couple of years!!!
The narration style, the plot, change of perspectives, strong moral principles, picturesque characters and political philosophy make this book extremely special and relevant even today. I enjoyed every page of it and will definitely reread in a couple of years!!!
March 1, 2020
I loved it. It’s been my second time reading the book, but I lived through it once again, and felt it, and I don’t know, there are so many people that should read this book and see what life is really about.
Data must be each and every man’s role model. Well, to an extent of course.
Data must be each and every man’s role model. Well, to an extent of course.
January 26, 2021
A book that can't be read only once, but rather needs revisiting since it becomes better with age. Or maybe you are lost in life and just need to remember what's important and right.
This book is a philosophy, a masterpiece of rare occurrence. I'm lucky that it was written in my mother tongue and I got to experience its world fully. And hopefully one day, there can be a good English translation available for international readers, so they can as well enjoy this rare gem.
This book is a philosophy, a masterpiece of rare occurrence. I'm lucky that it was written in my mother tongue and I got to experience its world fully. And hopefully one day, there can be a good English translation available for international readers, so they can as well enjoy this rare gem.
November 23, 2021
Oxuduğum ən gözəl kitablar silsiləsinə daxil oldu bu kitab. Müəllifi özəlliklə çox sevdim.
Data Tutashxia şəxsiyyəti insanı öz mənəvi gücü ilə valeh edir. Bu insan üçün yalnız bir qanun var – onun yaxşılıq və pislik haqqında şəxsi anlayışı. Nəsə ona düzgün görünürsə, inqilabi hərəkətlərdə iştirak edir, verilən sözə və üzərinə götürdüyü öhdəliklərə sadiq qalır.
Bir sözlə möhtəşəm!
Data Tutashxia şəxsiyyəti insanı öz mənəvi gücü ilə valeh edir. Bu insan üçün yalnız bir qanun var – onun yaxşılıq və pislik haqqında şəxsi anlayışı. Nəsə ona düzgün görünürsə, inqilabi hərəkətlərdə iştirak edir, verilən sözə və üzərinə götürdüyü öhdəliklərə sadiq qalır.
Bir sözlə möhtəşəm!
August 17, 2020
წიგნი, რომელსაც მასშტაბები არ აქვს. ჩემი აზრით, ეს არის ქართული ლიტერატურის ერთ-ერთი შედევრი. არსებობს ისეთი წიგნები, რომელიც აუცილებლად წაკითხული უნდა გქონდეს, ეს წიგნი კი სწორედ ამ კატეგორიას მიეკუთვნება.
August 15, 2025
ეს რომანი ჩემი პირველი წიგნია აბიტურიენტობის შემდგომ ანუ შეიძლება ითქვას რომ "დათა თუთაშხიათი" ვიწყებ წიგნების სამყაროს გაცნობას.
"დათა თუთაშხია" არის წიგნი საინტერესო სიუჟეტით, საინტერესო პერსონაჟებით და ყურადღებას ამახვილებს უამრავ ზნეობრივ საკითხზე. ჩემი აზრით სრულყოფილებისთვის ამ წიგნს ბევრი არ აკლია, უბრალოდ, პირადად მე დასასრული არ მეყო, ის იდუმალება და სიმბოლოები დამაკლდა, რაც, მაგალითად, "დიდოსტატის მარჯვენასა" და "სამოსელ პირველში" დავინახე, თუმცა ამ ყველაფერს ხელი არ შეუშლია იმაში, რომ წიგნი "ზედმეტად საინტერესოდ" დარჩენილიყო.
დათა თუთაშხია მთლად სრულყოფილ პიროვნებად ვერ მივიჩნიე; ბევრ მის მიერ გამართლებულ საქციელს ვერ დავეთანხმე. საბოლოო ჯამში წარმოდგენაში მივიღე პიროვნება, რომელიც იმას აკეთებს რაც თვითონ სურს, ოღონდ იმ ზნეობრივი საზომით, რომელიც მას ახალგაზრდობაში უხვად ასწავლეს.
რახან დათა თუთაშხიამ დიდად ვერ მომხიბლა, ჩემი ყურადღება მუშნი ზარანდიამ მიიქცია. მისი პერსონაჟით კარგადაა გადმოცემული თუ როგორი უნდა იყოს თავის საქმეზე შეყვარებული ადამიანი. ასევე მომეწონა რევოლუციის მიმართ მისი დამოკიდებულება, რომელიც კარგადაა ნაჩვენები მის დოცენტთან საუბარში. მინდა ვთქვა რომ მუშნი ჩემი საყვარელი პერსონაჟი იყო სანამ იმპერატორის ლაქიად იქცეოდა.
ფრაზა,ქრისტე იუდას გარეშე არაფერი იქნებოდაო, მუშნის ერთ-ერთ უმაღლესი დონის ბოროტმოქმედად აქცევს ქართულ ლიტერატურაში.
პერსონაჟების გარშემო შექმნილი გარემო და იმდროინდელი საზოგადოება ძალიან კარგად იყო აღწერილი. ზნეობრივი საკითხები და დარიგებებიც ზუსტად იყო მოცემული. ერთი სახარებით "თამაშს" ვერ გავუგე
(წინამძღვარ ეფემიას მომენტში) და ბევრი ხარვეზიც აღმოვაჩინე მასში. ასევე, გრაფისა და მუშნის თავებში ხშირად გონების დაძაბვა მჭირდებოდა, რომ დიალოგიდან აზრი გამომეტანა, მაგრამ აქაც შეგვიძლია დღევანდელობასთან პარალელი გავავლოთ, რომ საუბრის მანერას დღეს ასეთ დიდ მნიშვნელობას აღარ ანიჭებენ.
დასასრული თითქოს ძალიან მალე მოვიდა და ისე დამთავრდა, რომ თითქოს ვერ გავიგე რა შედეგი მოიტანა დათა ამდენწლოვანმა "აბრაგობამ". სხვა, მუშნის ღალატი, მისი ვერაგული გეგმა და საბოლოოდ გამარჯვება საკმაოდ კარგად იყო ნაჩვენები და მართლაც ერთ-ერთ ყველაზე ტრაგიკულ და მგრძნობიარე დასასრულად შეგვიძლია მივიჩნიოთ.
საბოლოო ჯამში ეს წიგნი ჩემთვის, მართლაც, უმაღლესი დონეა და ის წიგნია, რომელიც უნდა წაიკითხო სანამ ცოცხალი ხარ, თუმცა რაღაც რაღაც ხარვეზებისდა გამო მე მას სრულყოფილებებს ვერ მივაკუთვნებ... მაგრამ კმაყოფილი ვარ ჩემს გადაწყვეტილებაში, რომ ჩემ პირველ სერიოზულ წიგნად, სწორედ, "დათა თუთაშხია" ავირჩიე.
"დათა თუთაშხია" არის წიგნი საინტერესო სიუჟეტით, საინტერესო პერსონაჟებით და ყურადღებას ამახვილებს უამრავ ზნეობრივ საკითხზე. ჩემი აზრით სრულყოფილებისთვის ამ წიგნს ბევრი არ აკლია, უბრალოდ, პირადად მე დასასრული არ მეყო, ის იდუმალება და სიმბოლოები დამაკლდა, რაც, მაგალითად, "დიდოსტატის მარჯვენასა" და "სამოსელ პირველში" დავინახე, თუმცა ამ ყველაფერს ხელი არ შეუშლია იმაში, რომ წიგნი "ზედმეტად საინტერესოდ" დარჩენილიყო.
დათა თუთაშხია მთლად სრულყოფილ პიროვნებად ვერ მივიჩნიე; ბევრ მის მიერ გამართლებულ საქციელს ვერ დავეთანხმე. საბოლოო ჯამში წარმოდგენაში მივიღე პიროვნება, რომელიც იმას აკეთებს რაც თვითონ სურს, ოღონდ იმ ზნეობრივი საზომით, რომელიც მას ახალგაზრდობაში უხვად ასწავლეს.
რახან დათა თუთაშხიამ დიდად ვერ მომხიბლა, ჩემი ყურადღება მუშნი ზარანდიამ მიიქცია. მისი პერსონაჟით კარგადაა გადმოცემული თუ როგორი უნდა იყოს თავის საქმეზე შეყვარებული ადამიანი. ასევე მომეწონა რევოლუციის მიმართ მისი დამოკიდებულება, რომელიც კარგადაა ნაჩვენები მის დოცენტთან საუბარში. მინდა ვთქვა რომ მუშნი ჩემი საყვარელი პერსონაჟი იყო სანამ იმპერატორის ლაქიად იქცეოდა.
ფრაზა,ქრისტე იუდას გარეშე არაფერი იქნებოდაო, მუშნის ერთ-ერთ უმაღლესი დონის ბოროტმოქმედად აქცევს ქართულ ლიტერატურაში.
პერსონაჟების გარშემო შექმნილი გარემო და იმდროინდელი საზოგადოება ძალიან კარგად იყო აღწერილი. ზნეობრივი საკითხები და დარიგებებიც ზუსტად იყო მოცემული. ერთი სახარებით "თამაშს" ვერ გავუგე
(წინამძღვარ ეფემიას მომენტში) და ბევრი ხარვეზიც აღმოვაჩინე მასში. ასევე, გრაფისა და მუშნის თავებში ხშირად გონების დაძაბვა მჭირდებოდა, რომ დიალოგიდან აზრი გამომეტანა, მაგრამ აქაც შეგვიძლია დღევანდელობასთან პარალელი გავავლოთ, რომ საუბრის მანერას დღეს ასეთ დიდ მნიშვნელობას აღარ ანიჭებენ.
დასასრული თითქოს ძალიან მალე მოვიდა და ისე დამთავრდა, რომ თითქოს ვერ გავიგე რა შედეგი მოიტანა დათა ამდენწლოვანმა "აბრაგობამ". სხვა, მუშნის ღალატი, მისი ვერაგული გეგმა და საბოლოოდ გამარჯვება საკმაოდ კარგად იყო ნაჩვენები და მართლაც ერთ-ერთ ყველაზე ტრაგიკულ და მგრძნობიარე დასასრულად შეგვიძლია მივიჩნიოთ.
საბოლოო ჯამში ეს წიგნი ჩემთვის, მართლაც, უმაღლესი დონეა და ის წიგნია, რომელიც უნდა წაიკითხო სანამ ცოცხალი ხარ, თუმცა რაღაც რაღაც ხარვეზებისდა გამო მე მას სრულყოფილებებს ვერ მივაკუთვნებ... მაგრამ კმაყოფილი ვარ ჩემს გადაწყვეტილებაში, რომ ჩემ პირველ სერიოზულ წიგნად, სწორედ, "დათა თუთაშხია" ავირჩიე.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Displaying 1 - 30 of 60 reviews