Αυτοπροσωπογραφία με ρώσικο πιάνο

by Wolf Wondratschek, Ελίζα Παναγιωτάτου (Translator)

Σε ένα καφέ της Βιέννης, ένας συγγραφέας συναντά έναν παράξενο κύριο, τον ηλικιωμένο Ρώσο Σουβόριν. Ο Σουβόριν, κάποτε διεθνούς φήμης πιανίστας στη Σοβιετική Ένωση, βάζει ένα πρόωρο τέλος στην καριέρα του όταν αναπτύσσει μια έντονη αποστροφή για τον ήχο του χειροκροτήματος. Αυτός ο εκκεντρικός χαρακτήρας –γοητευτικός, θλιμμένος, αφοπλιστικά ειλικρινής– γνωρίζει ότι το τέλος της ζωής του πλησιάζει κι έτσι πείθεται να αφηγηθεί την ιστορία του. Μιλά για τα πάντα, για την ελευθερία και την εξέγερση, για την ομορφιά και τη φθορά, για την αθανασία που χαρίζει η τέχνη. Στις συναντήσεις τους οι δύο άντρες αναπτύσσουν μία δυνατή φιλία, μία σχέση αλληλεξάρτησης.

Μεθυστική αλλά και μελαγχολική, με νότες από Ναμπόκοφ, Ζέμπαλντ και Μπέρνχαρντ, η Αυτοπροσωπογραφία με ρώσικο πιάνο είναι μια λογοτεχνική σονάτα για την ομορφιά, τη μουσική και το πάθος, γραμμένη από έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους γερμανόφωνους συγγραφείς.

Genres: Fiction, German Literature, Music, Germany, Novels

216 pages, Paperback

First published April 1, 1997

Reviews

[Eva Pliakou · Rating 5 out of 5]

Ένας μεθυστικός διάλογος ενός συγγραφέα με έναν άνθρωπο που δεν έχει πια τίποτα να χάσει, με έναν μουσικό, διανοούμενο, ερωτευμένο, ηλικιωμένο άντρα που επισκέπτεται ξανά και ξανά κομμάτια της ζωής του προσπαθώντας να αναβιώσει κάτι από το χαμένο παρελθόν. Οι σερβιτόροι περνάνε με καφέδες και γλυκά στους δίσκους, οι άνθρωποι μιλάνε και γελάνε δυνατά, κουτάλια χτυπάνε στα τοιχώματα των φλιτζανιών και οι πρωταγωνιστές χαμηλόφωνα συνομιλούν για ό,τι είναι σημαντικό στη διάρκεια μιας ζωής.

Μικρό δείγμα ευαισθησίας:

«Η σχεδόν κυβιστική παρατήρησή του για το σπίρτο και το στρογγυλό κύπελλο της πίπας δεν ήταν εντελώς άστοχη. Θα μπορούσε, όμως, να με είχε απλώς συμβουλέψει να έχω το νου μου για κάποια που φορούσε κάτι γυαλιά «που όμοιά τους δεν έχετε ξαναδεί πάνω σε μύτη ανθρώπου». Πρέπει να έχει, υπέθετε, ολόκληρα συρτάρια γεμάτα με δαύτα, αν όχι ντουλάπες. Είναι παρατημένα όπου μπορείς να φανταστείς, ένα πραγματικό μουσείο γεμάτο γυαλιά, κι όμως εκείνη αρνείται πεισματικά πως πίσω από αυτό κρύβεται κάτι παραπάνω από ένα απλό καπρίτσιο. Είναι άραγε η ανάμνηση παιδικών γενεθλίων που δεν μπόρεσε ποτέ να ξεχάσει, η αγάπη για τις μεταμφιέσεις, και το δέρμα της, που δεν άντεχε το μακιγιάζ; Μήπως κάποιος νεαρός, θέλοντας να ξεχωρίσει από τους ανταγωνιστές του που διεκδικούσαν την προσοχή του κοριτσιού από την Οδησσό, είχε κάποτε κόψει ένα κομμάτι πολύχρωμο χαρτόνι, το είχε διπλώσει δεξιοτεχνικά και είχε τοποθετήσει αυτό το αποτυχημένο, όπως όφειλε να παραδεχτεί, αποτέλεσμα πάνω στη νεανική της μύτη; Είχε, άραγε, υποκύψει στη γοητεία του, ενώ οι άλλοι γελούσαν; Και μήπως από τότε και μετά όλα τα άλλα γυαλιά ήταν για εκείνη ένα σύμβολο, η ηχώ μιας πρώτης, αθώας, αμέριμνης ερωτικής εξομολόγησης;»

[Nasia · Rating 4 out of 5]

Αυτό το βιβλίο μου υπενθυμίζει γιατί αγαπώ τόσο τον ρωσικό τρόπο σκέψης, τους μεγάλους Ρώσους, την ψυχή τους, την αγάπη τους για τις μεγάλες τέχνες και τα μικρά πράγματα.
Είναι ένα πολύ συνειρμικό βιβλίο, όπου ένας συγγραφέας συναντά έναν Ρώσο πιανίστα, τον Σουβόριν και έκτοτε μαθαίνει τα πάντα για την ζωή του. Με μικρές, κοφτές προτάσεις που πηδούν από το ένα θέμα στο άλλο, με αφηγήσεις που αλλάζουν πρόσωπα πρωταγωνιστών και μαγικές ιστορίες άλλων εποχών για μεγαλεία σε όπερες της Ευρώπης και επαναστάσεις, για συγκεντρώσεις πνευματικών ανθρώπων στην Βιέννη, ένοιωσα σαν να ακούω τον Σουβόριν να μου μιλάει... (στο μυαλό μου ο Σουβόριν είναι η αρσενική εκδοχή της Ντένης Μαρκορά, μη γελάτε, για καλό το λέω).
Άραγε πώς είναι να είσαι πιανίστας και να σιχαίνεσαι να σε χειροκροτούν μετά από κάποιο ρεσιτάλ σου ; Ο Τολστόι είχε δίπλωμα οδήγησης; Ο Μότσαρτ θα μπορούσε να οδηγήσει μια Ρολς Ροις ;
Ο συγγραφέας αν και Γερμανός, κατάφερε στο μυαλό μου να αποτυπώσει παρα πολύ σωστά την ρωσικότητα του Σουβόριν!

[Mark Zvonkovic · Rating 5 out of 5]

In Self-Portrait With Russian Piano the visible conceals the invisible.

Who’s talking? That’s a big mystery in Self-Portrait With Russian Piano, although the novel isn’t a mystery. Only the narrator is mysterious, because it is difficult to determine when he is narrating or when his protagonist, Suvorin, is reminiscing about his career as a pianist. The narrator presents himself as an ancillary character in the story. It’s a disguise, and with careful observation you will see that, on account of the empathy in his sly commentary, the narrator is a second protagonist who has most likely also suffered from old age and loss. Suvorin’s life is not so much quoted by the narrator as it is lamented.

A reader of this novel must be patient with the prose and work to disregard all the conventional reading techniques normally used to follow a story. One cannot be lazy. There is not the usual punctuation, and no quotation marks, to let one know who is talking or who is observing. And pronouns do not help. It is context only that tells you who the “I” and the “he” are, and then it is easy to lose track. A setting can with the turn of the page soar away like a helium balloon, the string to which you had not a firm grasp. And the narrator sometimes photobombs.

To some extent, reading this novel is similar to learning a new language. It is helpful to read and reread the first chapter to figure out the cadence. Halfway through the first paragraph a sentence starts with an “I.” On account of the sentences before it, you may think it is the narrator continuing his opening scene. It isn’t. The “I” is Suvorin. And then, only two pages later, the narrator leaps into the narrative with his own “I,” saying, “I hear a man talking.” Only two paragraphs later Suvorin’s “I” returns: “I look forward to it.” This complexity exists on almost every page of the novel, and you must train your ear to hear it.

Generally, when you come across a third person pronoun, the “I” that follows it will be Suvorin. But not always. This is the author’s genius at work, for his use of first and third person pronouns allows him to create multiple dimensions in the relationship between the protagonist and the narrator. Here is an example: “He looked past my head at something on the wall. The blessing of a long life? I don’t know. Just more unfulfillable dreams.” Who is the “I” in this passage? One must think about colors without shapes. And then, just when you think you have it, Suvorin talks about friends from his past, first Zagursky, and later Schiff. Before you know it, Suvorin becomes a narrator himself, and then another dimension is added to the story when our original narrator speaks from Schiff’s point of view.

In Chapter V the reader gets a clear view of the narrator’s subtle digressions. He reports observations about Suvorin by a waiter, who tells that Suvorin was once captivated by the eyes of the waiter’s wife. The narrator comments later that he doesn’t think that the waiter understood “that the old gentleman, as he called him, had fallen outside of time. Nowadays people like him only exist in novels. They’re a sorry lot.” And then, before you can say, “Schubert,” Suvorin is speaking again, this time about his distaste of applause. Chapter IX is aptly titled, “Who Knows Who It Is You’re Talking To?” The chapter is the novel’s allegro. The answers Suvorin gives make the narrator furious. Suvorin, he says, “plays with his answers like children play with putty.”

Is it worth it? To exercise careful observance on every page turn? Hell, yes! The beauty one experiences from reading this novel is priceless. Think about sitting on a bench at the Metropolitan Museum. In front of you is a Van Gogh. Do you just give it a glance or do you work at looking at its complexity? Think about a Schumann symphony. Do you fast forward between movements? Now, if you were expecting a Lee Child novel, you may be in the wrong place.

The novel’s settings include Vienna and Russia. The narrator’s interviews take place in Vienna, a city Wondratschek uses to illustrate Suvorin’s struggles with aging. Suvorin “was making his way through a maze, that of his apartment, that of the city, that of his wandering course through a life that would have driven so many others to surrender, if not to suicide.” He goes to cafes, often to La Gondola with the narrator, to graveyards, to secondhand bookshops, and to a Russian Orthodox Church where he encounters a priest coming down an aisle with a toolbox, to whom he says, “Here I am, a little man in need of help.” As a child in Russia, Suvorin’s relatives brought him postcards. They are lost when his grandmother dies. His life in Russia appears when he slips “into a gap in memory, no shoes, no dream.” Wondratschek’s imagery is beautiful in these Russian passages, even if distressing. Chickens bleed to death in Suvorin’s hands. The Germans take their soap and matches. “People who went to bed didn’t get up again.” And then came the Stalin men, the ones who wanted to rid Suvorin of his “political errors.” They took his piano, and then, worse, he became a state-sponsored pianist, always with one foot in a labor camp.

When finished reading Self-Portrait With Russian Piano, the reader must stand back and ingest the music that has been played. It’s sometimes hard to find a tune amongst the novels absurd dimensions. When your mind wants to assign a rigid meaning to the passages in Wondratschek’s brilliantly layered narrative, do not let it do so. Some passages change from refrain to interlude, depending on how your read them. In Suvorin’s words, “Music isn’t a room you repaint.” And, finally, the novel’s characters may not be who they appear to be. In fact, Suvorin may be a ghost, a figment of the narrator’s imagination. One of them observes at one point that “(t)he visible conceals the invisible.” Instead of feeling lost, read a paragraph twice and let yourself be surprised!

[νίκη κωνσταντίνου-σγουρού · Rating 5 out of 5]

*ένα μυθιστόρημα σε (δεκαοχτώ) ερωτήσεις

☁️

«όλα όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας είναι εξισώσεις, λένε τα μαθηματικά. ησυχάστε, λέει η ποίηση.»

☁️

[οι καρτ ποστάλ, τα καραμελωμένα κρεμμύδια, τα καφέ της βιέννης...]

[David Carrasco · Rating 4 out of 5]

¿Se puede medir el peso de una vida en la música que ha dejado atrás?

Si la respuesta es sí, entonces el viejo pianista ruso que protagoniza Autorretrato con piano ruso lleva dentro un universo entero de notas, silencios y recuerdos. Pero la memoria no es un museo: se erosiona, se reescribe, se traiciona a sí misma. Y ahí está la clave de esta novela.

Wolf Wondratschek construye un libro que es menos una historia y más una conversación en la penumbra de un bar, con un vaso de vodka medio lleno y un piano desafinado en la esquina. La trama –si es que podemos llamarla así– transcurre en Viena y sigue a un narrador anónimo, un escritor que escucha los monólogos de Suvorin, un pianista soviético que ha vivido demasiado, ha amado demasiado y, sobre todo, ha perdido demasiado. Entre recuerdos de Moscú, Viena y la nada de la vejez, el viejo músico desgrana su vida como quien repasa partituras olvidadas: con nostalgia, rabia y un filo de ironía que lo mantiene a flote.

La novela no avanza, más bien oscila. No narra, más bien recuerda. Y lo hace con una prosa afilada, a veces elusiva, a veces brutalmente poética. Leerla es como escuchar a un pianista tocar a solas en una habitación oscura: a ratos sublime, pero a ratos casi insoportable. Wondratschek nos lanza en medio de la corriente de conciencia de un hombre marcado por el recuerdo.

”Cuando cuenta algo sobre él, a veces no sabes de qué está hablando. Setenta años de vida no pueden esfumarse entre las frases tan fácilmente (…) Por lo que no esperes respuesta cuando le preguntes algo. Se mezclan demasiadas cosas. En el mejor de los casos, obtendrás fragmentos de una narración encerrada en su cabeza, sin principio ni fin."

Wondratschek no ofrece una historia cerrada ni le da al lector una estructura tradicional. Esto no es una sinfonía de Beethoven o Mahler, es más bien una de esas composiciones de Ligeti o Schoenberg en las que la música parece deshacerse en el aire, sin una melodía que la guíe, solo un flujo de notas que se arremolinan como pensamientos dispersos. Una improvisación de palabras en la que el ritmo lo marca el tono confesional del protagonista.

Y, sin embargo, lo que cuenta pesa. Mucho. Bajo la voz de Suvorin, el libro habla de la decadencia de la Unión Soviética, del precio del arte, del exilio y la soledad de quienes han vivido más allá de su época. La esposa de Suvorin quiso ser enterrada en su tierra natal, pero la única manera de cumplir su deseo fue al revés: traer un pedazo de Rusia hasta su tumba.

”Al final me vi obligado a cumplir la última voluntad de mi esposa de ser enterrada en tierra rusa. Bueno, no se refería a que debía llevar el cuerpo a Moscú: lo que quería decir era algo más poético. Sentía nostalgia, así era ella. Añoraba la tierra de su hogar. Así pues, le encargué a mi antigua alumna que me enviara tierra desde Rusia. Los gastos de envío a cargo del destinatario, por supuesto. Es una mercancía pesada.”

Un gesto absurdo y poético, como tantos en la historia rusa. Porque el exilio no se borra con los kilómetros, y menos con los años. El pianista de Wondratschek también es un exiliado, pero de un tiempo más que de un lugar. Un testigo incómodo de ese mundo, de las últimas décadas del régimen soviético, de un sistema que se desmoronaba con la misma torpeza burocrática con la que antes había impuesto su ley. Suvorin arrastra una memoria incómoda, no solo del fin de una era, sino de un tiempo anterior donde todo era aún más expeditivo. Una memoria que se resiste a morir. No hace falta que nadie lo nombre: está ahí, en cada pausa, en cada nota que se queda suspendida en el aire.

Es un país donde la historia pesa como una lápida, donde hablar demasiado puede costarte la vida y donde los recuerdos son tan peligrosos como las opiniones.

“Nunca digas lo que piensas, especialmente en una dictadura. Eso seguro. Siempre hay alguien que llama a tu puerta, aunque solo sea interesándose por la salud de tu madre.”

Pero lo más fascinante es cómo Wondratschek escribe sobre la música: no la describe, la hace sonar. Cada frase está impregnada de ritmo, de cadencia, de ecos de conciertos que solo existen en la memoria del pianista. Porque Wondratschek no solo menciona la música, la respira. A través de Suvorin, el autor nos lleva de la mano por una serie de homenajes a aquellos que dieron su vida por las notas, como si cada mención de Gould, Richter, Schubert, Beethoven o Bach fuera una plegaria. La música clásica aquí no es solo un fondo para la historia, es la clave misma que descifra la profundidad del ser humano, el único refugio en un mundo que ha dejado de entender su propio lenguaje. Y cuando Suvorin habla de sus intérpretes, lo hace con el mismo respeto con el que se nombra a los dioses caídos: su música es la única salvación, su silencio, el único consuelo.

Suvorin no es el genio romántico que la cultura popular nos ha enseñado a imaginar. No hay arrebatos de locura, ni extravagancias, ni ese halo de divinidad que se atribuye a los virtuosos. Él es un "obrero de la música", alguien que entiende la mecánica de cada nota y la ejecuta con precisión. Quizá por eso su desencanto con la manera en que el público recibe la música es tan brutal: detesta los aplausos, los vítores, esa euforia que disuelve lo que acaba de interpretarse. Para él, la música debería terminar en silencio, un respeto absoluto por el instante que acaba de morir. Pero eso fue su suicidio artístico en una Unión Soviética donde el arte “pertenece al pueblo”

”Todavía no se ha desvanecido del todo la última nota cuando, de repente, griterío, ruido y vítores. Ni un momento de silencio, ni medio segundo. ¡Qué ignorantes! ¡Qué bárbaros! Sin reverberación, sin detenerse, sin emocionarse, ni rastro de haberse olvidado de ellos mismos en los que han estado escuchando. De hecho, he rezado cada vez para pedir que fueran incapaces de moverse. Por favor, gente del público, tranquilos. ¡Quedaos quietos! Quedaos sentados y en silencio. Levantaos, marchaos, haced lo que queráis con la música que acabo de interpretar, lo que deseéis, pero no hagáis ningún ruido. ¿Qué tipo de persona estalla en júbilo después de una sonata de Schubert, por ejemplo esa tardía en si bemol mayor, que completó dos meses antes de morir?”

Autorretrato con piano ruso juega con las fronteras entre quien narra y quien está siendo narrado. Es difícil seguir quién habla en cada momento, y la ausencia de guiones de acotación en los diálogos crea una atmósfera confusa, casi como un rompecabezas, que se complica aún más cuando quien habla lo hace, a su vez, de su conversación con un tercero. Esto, por supuesto, no es un error del autor o del editor, sino una decisión estilística que obliga al lector a involucrarse profundamente con la novela y, en algunos casos, puede acabar frustrándolo. Wondratschek nos invita a escuchar, a mirar, a leer con otros ojos, a un ritmo distinto al habitual. Porque, en el fondo, cada “yo” y cada “él” de la narración se enredan en una danza que marca el flujo de la historia. Es como si el narrador se mezclara con Suvorin, como si ambos compartieran una misma historia, una misma vejez, una misma decadencia, lanzando preguntas, reflexiones y recuerdos que, en un momento, despiertan al lector y, al siguiente, lo dejan con una incomodidad difícil de sacudir.

Suvorin no es un héroe trágico ni un sabio que destila lecciones de vida. No busca redención ni comprensión. Bebe, recuerda, se queja, se ríe de sí mismo.

"¿Sabe lo decepcionante que resulta al llegar a una encrucijada no poder seguir en ambos sentidos al mismo tiempo? No soy filósofo. No lo entiendo. Lo mismo me pasa con la bebida. Siempre son decisiones equivocadas."

Sabe que ha cometido errores y que seguirá cometiéndolos. No pretende comprender su vida; solo la deja correr, una copa tras otra, un recuerdo tras otro.

Y es que la vejez es como una melodía que se desacelera imperceptiblemente hasta que, de repente, notas que el tiempo ya no corre igual. Suvorin lo sabe. Lo siente en su cuerpo, en los espacios vacíos de su conversación, en el modo en que su memoria se vuelve más caprichosa. Pero no es solo él. La novela misma parece deslizarse en ese mismo estado: un vaivén de voces que se entremezclan, un conjunto de recuerdos que flotan como notas en el aire antes de desvanecerse.

Las ciudades que marcan la novela –Viena, Moscú– son también un personaje más. Wondratschek usa el entorno para ilustrar el combate de Suvorin contra el paso del tiempo, los recuerdos y la pérdida. Escuchamos al pianista en cafés, cementerios, librerías de segunda mano, incluso en una iglesia ortodoxa rusa. Cada espacio, cada objeto, se llena de una nostalgia que se nos cuela en los huesos. Pero la belleza está también en las grietas, en esos momentos de angustia cuando la historia de Suvorin, como sus memorias, es ya una sombra borrosa. El dolor de las pérdidas, la brutalidad de un pasado desgarrado, la melancolía de los recuerdos que no encuentran su lugar.

Este no es un libro para quien busque giros argumentales o un cierre redondo. Es una lectura que exige paciencia —mucha—: no tiene una trama convencional ni avanza con una estructura tradicional. Para algunos, esta novela será un laberinto árido. Pero para quienes disfrutan del ritmo confesional y de las novelas que se sienten como una partitura más que como un relato, este libro puede ser una experiencia enriquecedora.

Al final del libro, queda la sensación de que la vida de Suvorin no es solo música, sino también olvido y muerte. Y entonces surge la pregunta: ¿quién está realmente narrando esta historia? ¿No estamos en el fondo leyendo una autobiografía? ¿Acaso no estamos contemplando un autorretrato? ¿O es quizá simplemente un sueño? Tal vez nunca lo sepamos, tal vez sea solo un eco del pasado. Porque la música, como la memoria, no es eterna. Vibra un instante y luego se disuelve en el aire, dejando solo su eco. Y cuando se apaga, lo único que queda es el silencio.

Y si llegas al final de esta novela con la sensación de que no la has entendido del todo, tampoco te preocupes demasiado. Uno no tiene por qué ‘entender’ la Sinfonía Inacabada de Schubert para gozar de ella, ¿no es cierto?

[Morgan · Rating 3 out of 5]

While this is a book where nothing actually happens it managed to hold my interest. The prose exudes atmosphere.

The narrator meets the once renowned Russian pianist, Suvorin in a coffee house in Vienna.

Now in the twilight of his years Suvorin, sometimes melancholy, sometime not, recounts for the narrator his career and his music and speaks sorrowfully about his wife who died in a tragic traffic accident.

After several months when the narrator returns to the coffee house it has obviously changed hands. No one he meets remembers the Russian pianist.

Was it real or was it a dream?

[Liberis · Rating 4 out of 5]

Ρώσος στη Βιέννη. Πιανίστας. Μιλά για μουσική, έρωτα, ζωή. Βιεννέζικη ατμόσφαιρα. Όχι ύστερης Αυστροουγγαρίας, αλλά με την αχλύ της. Από παντού μουσική. Μπετόβεν, Μότσαρτ, Μπραμς. Είχε σελίδες συναρπαστικές, μεστές, σε παρασέρνουν. Σε κάποια σημεία έριχνε τον ρυθμό σε πιο ήρεμες καταστάσεις. Ναι!

[Φώτης Καραμπεσίνης]

DNF
Έφτασα ως τη μέση, δεν βρήκα νόημα να συνεχίσω. Ποιος ξέρει...

[Didi Sot · Rating 4 out of 5]

Ο ηλικιωμένος Ρώσος- άλλοτε μεγάλος πιανίστας- Σουβόριν αφηγείται τις αναμνήσεις του σε έναν συγγραφέα. Οι συναντήσεις τους ατάκτως τακτικές, πάντα στο ίδιο σημείο, πάντα με την ίδια ρουτίνα. Η αφήγηση περιλαμβάνει τα πάντα από άποψη θεματολογίας: προσωπικές στιγμές, ιδιοτροπίες του χαρακτήρα, το ταξίδι της ζωής, τη μουσική, την τέχνη, την αγάπη και κυρίως είναι έντονα χρωματισμένη από τη μετάβαση της επανάστασης σε ένα γραφειοκρατικό καθεστώς συχνά επικίνδυνο απέναντι σε οποιαδήποτε φωνή δημιουργίας, στην τέχνη που ξεπερνούσε τα ιδεολογικά στεγανά, επιρρεπές στη λογοκρισία. Αλλά μπορεί η τέχνη να μπει σε στεγανά; Και η μετανάστευση σε τόπους πιο ελεύθερους, κουβαλώντας μαζί το χώμα της γενέτειρας.
Μέσα και πέρα από την αφήγηση των αναμνήσεων, η ανάγνωσή του μπορεί να αφήσει και πιο βαθιά υπαρξιακά ερωτήματα. Το πιο αμείλικτο για μένα "τι συμβαίνει σε αυτό το στάδιο που οι αναμνήσεις είναι πιο πολλές από το παρόν και το μέλλον, που η καθημερινότητα κατακλύζεται από την παρουσία του παρελθόντος και το σώμα ζει κυρίως μέσα από τις αναμνήσεις του;".

[Stefania · Rating 4 out of 5]

H ψυχή ανοίγει στο σκοτάδι. Οι αντιδράσεις της, το ξέρουμε, δεν είναι προβλέψιμες. Είναι κουκουβάγια. Όταν έχει φως, κρύβεται. Και θέλει, όπως κι εγώ, να είναι μόνη.

[La lettrice controcorrente · Rating 3 out of 5]

Tre stelle e mezzo
Autoritratto con pianoforte russo di Wolf Wondratschek (Voland) è un libro che ipnotizza. Ero indecisa tra un bel po' di titoli e quando ho letto l'incipit di questo non mi sono più fermata. 

Primo romanzo che leggo di  Wondratschek sono rimasta incantata. Merito sicuramente della traduzione di Cristina Vezzaro che come musica ci accompagna in ogni pagina: scorrevole e dolcemente incalzante. 

Insomma Autoritratto con pianoforte russo non si può smettere di leggere, per farlo si può solo finirlo.

Protagonista l'amore per la musica e la libertà. Siamo a Vienna e in un caffè uno scrittore incontra, ma soprattutto ascolta Suvorin, pianista russo che ha interrotto bruscamente la sua carriera.

La morte della moglie, avvenuta in un incidente, ha cambiato la vita di Suvorin che ricorda i tempi andati con malinconia e nostalgia.
RECENSIONE COMPLETA: www.lalettricecontrocorrente.it

[Mientras Leo · Rating 4 out of 5]

Lo he disfrutado, aunque decae un poco es una gran lectura. Tiene un comienzo precioso.

[Nicki Markus · Rating 4 out of 5]

Self-Portrait with Russian Piano was an engaging and thoughtful work. The lyrical prose was the perfect balance to the music-infused story, and the piece presented interesting character studies of both Suvorin and the narrator, while also pursuing interesting themes such as the nature of art and its impact on our lives. This is perhaps not a piece that will appeal to every reader, but I found it captivating and would definitely read more from this author in the future.

I received this book as a free eBook ARC via NetGalley in exchange for an honest review.

[Otto · Rating 3 out of 5]

Ein alter, etwas verwahrloster russischer Pianist in Wien monologisiert über Musik und Musiker, das Konzertleben, begleitet vom Ich Erzähler, seiner Lokalbekanntschaft. Nicht immer ist klar, wer da jetzt erzählt, über lange Passagen ist es auch der Cellist Schiff. Als Musikliebhaber hat es mich schon angesprochen , als Sprachliebhaber auf alle Fälle. In der Stimmung melancholisch, Altherrenhaft.

[Read me two times · Rating 3 out of 5]

"Conosce la delusione, a un bivio, di non poter andare al tempo stesso in entrambe le direzioni?"

Questo libro non solo va in entrambe le direzioni, ma in tutte! Sembra breve (sono solo 170 pagine), ma ognuna è talmente densa da poterci scrivere sopra dieci saggi. Stranamente, mi è piaciuta la scrittura di questo esponente della beat generation tedesca. Dico stranamente perché a me la letteratura beat dice poco. Invece mi è piaciuta questa storia di artista russo che in vecchiaia, dopo la morte della moglie, si perde in quello che è stata la sua vita. Mi è piaciuta la scrittura, senza inutili fronzoli ma altamente evocativa.
L'ultimo capitolo mi ha un po' confusa, forse perché è in una dimensione onirica e non si capisce cosa sia reale o no.

"La musica la si può far esplodere solo quando non è ancora composta".

[Jim Mcvoy · Rating 5 out of 5]

I loved this book. The writing is fresh and the translation is seamless. I enjoyed the character of the Russian pianist as well as the setting in Vienna. For once, an author manages to incorporate musical observations that actually ring true to this musician...

[Brendan Monroe · Rating 2 out of 5]

Somehow, this has been compared to the works of Thomas Bernhard and, on paper, that seems to track. A somewhat stream-of-consciousness type thing that features an older artist venting about his annoyances, and general misanthropy, in a Viennese cafe to an unnamed narrator who may or may not be himself.

Yes, sounds very Bernhard.

Except it's not.

At all.

Bernhard's diatribes are fascinating, his invective hilarious. But "Self-Portrait with Russian Piano" lacked all that for me. It all felt rather bland, tedious in a way that Bernhard never is.

Maybe the fault lies in the translation, maybe with the portrait.

[Panagiotis · Rating 4 out of 5]

Εδώ έχουμε ένα καλό βιβλίο κατά τη γνώμη μου. Καλό και δύσκολο. Αλλά αυτό δεν είναι αποθαρρυντικό. Χρειάζεται που και που και κανένα τέτοιο ανάγνωσμα-σπαζοκεφαλιά που σε κάνει να γυρνάς πίσω και να ξαναδιαβάζεις παραγράφους ή και κεφάλαια ολόκληρα.

Είχα καιρό να διαβάσω ένα βιβλίο τέτοιας δυσκολίας. Μη σας ξεγελάσει το μικρό του μέγεθος. Στο σύνολό της, αυτή η "αυτοπροσωπογραφία", απαιτεί την προσοχή σας, την πλήρη προσοχή σας σχεδόν μέχρι εξάντλησης. Δεν διαβάζεται σαν οποιοδήποτε άλλο μυθιστόρημα ή διήγημα, χαλαρά.

Ο συγγραφέας παρουσιάζει δύο βασικά πρόσωπα, έναν παλαίμαχο Ρώσο πιανίστα που μοιράζεται τις εμπειρίες του με τον άναρχο τρόπο ενός ηλικιωμένου μυαλού και τον συνομιλητή του που έχει και ρόλο αφηγητή. Οι εναλλαγές οπτικής είναι συνεχείς. Μέχρι να συνηθίσει κανείς τον τρόπο γραφής είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθεί ποιος από τους δύο έχει το λόγο, ή αν είμαστε μέσα σε μια αναπόληση του ενός ή του άλλου. Και όχι δεν υπάρχει στίξη που να διευκολύνει το διάλογο (παυλίτσες κλπ). Ότι πιάσεις φίλε/φίλη.

Σαν να είσαι σε όνειρο, που ξυπνάς και δεν είσαι σίγουρος τι είδες ή ποιοι "παίζανε" στο όνειρο σου και λίγα λεπτά μετά όλα είναι συγκεχυμένα. Νομίζω δεν έχω βρει πιο ταιριαστή απόδοση του ονειρικού περιεχομένου σε κείμενο, απ' ότι αυτή.

Στο κείμενο, η τέχνη έχει κυρίαρχο ρόλο και αυτό είναι απολαυστικό. Αν έχετε και κάποια σχέση με μουσική, θα βρείτε πολλά πράγματα να ταυτιστείτε. Υπέροχες οι σελίδες με τον Heinrich Schiff (σπουδαίο βιολοντσελίστα) ο οποίος μπαίνει (προσωρινά) σαν έξτρα πρόσωπο στην αφήγηση.

Επανερχόμενο μοτίβο μου φάνηκε αυτό της απώλειας, ενός αγαπημένου προσώπου, της τέχνης ενός καλλιτέχνη, της ελευθερίας. Αλλά περιγράφω πολύ αδέξια το με τι ασχολείται το βιβλίο. Ξέρω μόνο ότι έχω τσακίσει σχεδόν τις μισές σελίδες του στα σημεία που μου φάνηκαν όμορφα.

Διαβάστε το και ίσως όλα αυτά να μην είναι τίποτε άλλο από ψίθυροι καποιου νεκρού πάνω από τον ώμο σας. Και δώστε το σε κάποιον να το διαβάσει. Και μετά συζητήσετε το...Και πείτε μου κι εμένα τι καταλάβατε, γιατί κάτι νομίζω αλλά δεν είμαι και σίγουρος...Μάλλον θα το ξαναδιαβάσω. Ωραίο.

[Katerina · Rating 5 out of 5]

Αυτό το μυθιστόρημα με κατέκτησε αργά και σταθερά μέχρι που στο τέλος διάβασα τις τελευταίες πενήντα σελίδες μαζεμένες. Είναι σαν ξόρκι, σαν μαγικό, σαν παρηγοριά και σαν απαλό χτύπημα στον ώμο. Απίστευτα τρυφερό και παράλληλα δροσερό και αφυπνιστικό σαν νεράκι του ποταμού. Δεν διαβάζεται εύκολα γιατί βασικά δεν έχει πλοκή. Όταν κάποιος γράφει τόσο καλά όμως, αυτό δεν έχει σημασία.

[Sabrina Chapadjiev · Rating 3 out of 5]

As a pianist, I have a fetish for a book about pianists. Because I'm a narcissist, obviously.

No, really - there is something absolutely singular about the instrument and the relationship a musician develops with it. It is both sacred and grotesque, holy and profane, and a relationship that I'm unsure other artists have with inanimate objects. Does a writer longingly consider their relationship with their pen or iMac? Does the artist wistfully recount their relationship with their brushes or the miles of canvas stretched? Not really - because those instruments are an end to creating the art - you write the poem, and it lays on the page. You paint a portrait, and it hangs on a wall. The imperceptible nature of time means that the art of music only exists between the pianist and her instrument, only in their relationship. Yes, there will be a recording, but that too is ephemeral.

And in this one paragraph, I've already spoken more about the actual relationship between an artist and their instrument than this book suggests it will in its title.

Simply, there are some moments of utter beauty at this beginning of this somewhat tone-poem of despair that float on the notion of a pianist tortured by applause. The first part of the book is beautiful and haunting - a man contrasting our societal ovations for artists against the private revelations that occur in true art.

But then it just devolves. I don't know if Wolf decided, 'Hey, I'm a white man - and people lovvvvvvve hearing us talk aimlessly in bars....so much that I don't even need to say who's talking and that can be like....'a thing!' like a 'device' of mine.

I can't tell if he just got lazy, or lost the thread of this story, but what began to be a beautiful treatise on the tortured soul of an artist devolved into some dude whining. And then I couldn't tell who was whining, and then I was forcing myself to finish the book.

So, some beautiful moments - but sadly, I got lost in his device and was utterly disappointed.

Although this is a different type of book, I would recommend those obsessed with piano narratives to instead check out 'Wunderkind' by Nikolai Grozni, or the thrilling biography, "The Secret Piano: From Mao's Labor Camps to Bach's Goldberg Variations" by Zhu Xiao-Mei.

(Also noted is that all three books set a pianist's solitary journey against a Communist regime - so I guess I really do have a pretty specific book fetish. ;)

[Γιάγκος Πλατής · Rating 5 out of 5]

Μπορείτε να βρείτε την παρουσίασή μου και στη στήλη de-book του debop.
https://www.debop.gr/deBlog/de-book/d...

Σε ένα καφέ της Βιέννης, ένας συγγραφέας συναντά τον πάλαι – ποτέ Ρώσο πιανίστα Σουβόριν, o oποίος βρίσκεται στη δύση της ζωής του. Η νωχελική ατμόσφαιρα του καφέ ακουμπάει τις πιο ευαίσθητες χορδές της ψυχής και σιγά σιγά οι αναμνήσεις ξεπηδούν σαν ασπρόμαυρα πλήκτρα από ένα ξεκούρδιστο πιάνο. Έτσι, ξεκινάει ένας υπαρξιακός χειμαρρώδης διάλογος, ανάμεσα στους δύο, περιτυλιγμένος από τη νοσταλγική αύρα του παρελθόντος και των χρυσών εποχών.

Έχοντας περάσει έναν Γολγοθά εμπειριών, ο πρώην πιανίστας της Σοβιετικής Ένωσης, έχει χάσει, εδώ και πολλά χρόνια κάποια, το αίσθημα ευχαρίστησης και επιβεβαίωσης που έχει ένας μουσικός μόλις ακούει το ένθερμο χειροκρότημα του κοινού μετά από ένα ρεσιτάλ. Επισκέπτεται, λοιπόν, άλλες φορές δειλά και άλλες θαρραλέα, διάφορα κομμάτια της ζωής του και το κουβάρι ξετυλίγεται μπροστά του συνειρμικά, εικονοπλαστικά και λυρικά, καθώς οι καφέδες και τα γλυκά, που σερβίρονται συνέχεια γύρω, ελαφρύνουν και παρηγορούν τη μελαγχολία μιας καλλιτεχνικής φλόγας που φαίνεται πλέον να υπάρχει με το ζόρι.

Σε όλη τη διάρκεια του βιβλίου, είναι διάχυτη η παραδοσιακή και αυθεντική τάση ενός Ρώσου να διατηρήσει και να μεταλαμπαδεύσει τις αξίες της τέχνης στους επόμενους, ένας εκ των οποίων, είναι και ο συγγραφέας. Παρά την καριέρα που έχει ξεφτήσει, παρά τη μουσική που δεν ακούγεται πια συχνά, παρά τα τραύματα μιας ζωής που είχε από όλα, μέσω του μεθυστικού λόγου του Σουβόριν, η τέχνη παίρνει πάντα στο τέλος σάρκα και οστά. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι σαν να ενσαρκώνεται σε Μούσα και να στέκεται αμίλητη δίπλα από τους δύο άντρες που μιλούν για εκείνη με εγκωμιαστικά και διθυραμβικά λόγια.

Ενδεχομένως ο μεγάλος μουσικός να αισθάνεται σαν λύτρωση και ταυτόχρονα υποχρέωση την ειλικρινή εξιστόρηση των γεγονότων της ζωής του, τώρα που τα απομεινάρια στέκονται πελώρια και η υπαρξιακή αγωνία του θανάτου καραδοκεί στη γωνία και πλησιάζει όλο και πιο κοντά.

Εδώ μέσα υπάρχει ό, τι είναι σημαντικό στη διάρκεια της αιωνιότητας. Ό, τι αξίζει και ό, τι έχει χαθεί αλλά δε λησμονείται. Αυτό το βιβλίο είναι ένα ρεσιτάλ χωρίς χειροκρότημα, μια συγχορδία που μια νότα της φαλτσάρει τόσο ώστε να γίνει αμέσως αντιληπτή από έναν ειδήμονα, ένας πικρός καφές που πίνεται στο λυκόφως. Αυτό το βιβλίο ανήκει σε αυτούς που ζουν την πραγματικότητα με όλες τις αισθήσεις ανοιχτές και απορροφούν τα ερεθίσματά της σαν σφουγγάρια.

[Γιώργος Πισίνας · Rating 2 out of 5]

Δε ξέρω και δε μπορώ να πω γιατί, και είναι κρίμα να μη σου αρέσει κάτι και να μη μπορείς να εστιάσεις ακριβώς στα σημεία ενόχλησής σου. Σίγουρα το διάβαζα ευχάριστα. Μπορώ να αρκεστώ, στο ότι δεν ήταν για μένα, τουλάχιστον όχι για τον τρέχοντα εαυτό μου. Είχε καλά σημεία, ενώ σίγουρα έχει αριστουργηματική γραφή, Όμως ενώ ξεκινήσαμε τη σχέση μας πολύ καλά, αυτή δε προχώρησε όπως ήλπιζα.

[Anna B · Rating 3 out of 5]

Closer to a 3.25. A book where nothing happens other than a look inside the life of an aging Russian pianist.

[Martha Anne Toll]

Shout out for this book here https://themillions.com/2020/12/a-yea...

[Ελένη Αθανασίου · Rating 3 out of 5]

Με κούρασε κάπως, λίγο, αρκετά μάλλον...2.5..

[David Dunlap · Rating 1 out of 5]

I tried. I really tried to like this book. It's a novel about an elderly Russian concert pianist, living in Vienna. He has retired from the stage due to his extreme distaste for applause.

So far so good, right?

There are nuggets here and there about performers of the past, as well as the great composers.

Good, right?

But...

But, for whatever reason(s), I just did not find this book particularly appealing. For one thing, there is a complete lack of quotation marks. How many people are there in this book? Sometimes, I believe there is a narrator distinct from pianist Suvorin; at other times, I believe he is merely talking to himself (the title of the book helps feed this assessment. In the end, it's just too confusing and there are too many languors to make up for the 'fun' bits about classical music.

I threw in the towel at page 97.

[Frances · Rating 4 out of 5]

I came to this book based entirely upon the NYT review.

Ethan Hawke writes that "this septuagenarian is said to have launched a one-man German Beat Generation with his first novel, “When the Day Still Started With a Bullet Wound,” published in 1969 with arguably the greatest title of any debut in the history of the world. I am told he is among Germany’s most successful living writers."

How could one not go to this book immediately? And it is wonderful, the story of an aging pianist who has developed an aversion to applause, set in Vienna.

[Tosh · Rating 4 out of 5]

"Self-Portrait with Russian Piano" is an interesting title to this dream-like narrative of an unknown narrator having a series of cafe meetings with a Russian pianist named Suvorin. The novel goes from first-person to third and beyond, as we get a series of stories about a great musician's life. Does the title hint that the Suvorin is giving the story about his life, or is it more of an imagined or made-up landscape by our mysterious narrator?

I never heard of Wolf Wondratschek, whose name sounds like a James Bond villain, but that is probably because I'm a Californian fellow with love for the exotic - real or not real. The location is set in Vienna and a series of cafes or an Italian restaurant. Suvorin mostly orders water and is keen to talk about his life to this stranger. He is old, a widow, and it seems that he may have met a new and one presumes a young lover. We are never sure what is fact or fiction, but we do get the full personality of Suvorin, in that reminds one of an eccentric Glenn Gould. Like that pianist, Suvorin grew to dislike the sound of applause from a live audience. He prefers silence or a meditative series of moments after performing a piece.

The duality is that it is a book about music and the dream-like encounters one has in life, and perhaps a bit of a self-conversation among the pros and cons of culture in a city like Vienna. Wonratschek is an amazing writer, and this tightly told work in short chapters, which reads like a short story to me at times, is quite remarkable.

[Krenner1 · Rating 4 out of 5]

I admit I finished this novel and thought, what just happened? It's possible it's way over my head and I missed a lot, but I marveled at the gorgeous writing and bookmarked so many pages on the words alone. The story? There isn't much of one...is there? We hear the musings of a famous Russian pianist who has been a contrarian to the art: he despises applause, and when the conductor asks him to play louder he plays softer. Now as an old man, he rambles on....

"I hear his angels in the apartment. I hear them listening when I sit at the piano. I hear the quiet of their presence. Maybe that's what I wanted when I played: to make angels sing, to make their invisibility, their silence, ring out....The young and old women who bathed me as a child believe in all that....What had they done, where had they gone wrong with this child, who didn't stare up at the sky or into the pots in the kitchen, but at his hands, at how they fluttered when he moved his fingers, how they galloped when they moved? Was this their handiwork?"

"To witness him at the piano was more than just a musical experience...he looked as if he were tormented by a hopeless ignorance. Here was a performer who was searching for the as yet undiscovered, comparable with an archeologist who senses a find under the ground on which he stands and begins to dig with the lightest of tools, with a brush, maybe, or a small spoon. The man who starts with a pickax will destroy everything. Bravura destroys everything."

[Peri Morfosis · Rating 4 out of 5]

Η Αυτοπροσωπογραφία με ρώσικο πιάνο είναι ένα βαθιά στοχαστικό έργο που εξερευνά την ανθρώπινη ψυχή, την απομόνωση και τη σύνδεση μέσα από τα μάτια ενός γηρασμένου πιανίστα, του Αλεξάντρ Σουβόριν. Ο συγγραφέας, με έναν αριστοτεχνικό τρόπο, αναπτύσσει μια ιστορία που πλέκει το παρελθόν και το παρόν, την τέχνη και την πραγματικότητα, σε έναν καμβά όπου κυριαρχεί η μελαγχολία και η αναπόληση.

Ο Σουβόριν, ένας διάσημος πιανίστας της σοβιετικής εποχής, ζει πλέον μόνος και απομονωμένος στο Βερολίνο. Μέσα από τις συζητήσεις του με έναν νεαρό αφηγητή, ξετυλίγεται το κουβάρι της ζωής του. Η αφήγηση εναλλάσσεται ανάμεσα σε αναμνήσεις από το παρελθόν, όταν η μουσική του καριέρα ήταν στο απόγειό της, και στο παρόν, όπου η μοναξιά και η απογοήτευση κυριαρχούν. Ο Σουβόριν παλεύει με τα φαντάσματα του παρελθόντος και την απώλεια των ανθρώπων και των ιδεών που κάποτε του έδιναν ζωή.
Αποκαλύπτει την εσωτερική του πάλη να συμφιλιωθεί με τη φθορά και την αλλαγή, τόσο στη δική του ζωή όσο και στον κόσμο γύρω του.

Ο Βόντρατσεκ καταφέρνει να δημιουργήσει έναν πλούσιο, πολύπλευρο χαρακτήρα στον Σουβόριν, ο οποίος γίνεται ο καθρέφτης των δικών μας ανησυχιών και φόβων. Το μυθιστόρημα διαπραγματεύεται ζητήματα όπως η φθορά της τέχνης και της δημιουργικότητας με την πάροδο του χρόνου, η μοναξιά και η αδυναμία να βρει κανείς νόημα όταν η ζωή χάνει τα παλιά της στηρίγματα.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία του βιβλίου είναι η γλώσσα, η οποία είναι εξαιρετικά ποιητική και γεμάτη εικόνες. Ο συγγραφέας καταφέρνει να μεταφέρει με μοναδικό τρόπο την αίσθηση της μουσικής μέσα από τις λέξεις, ενώ παράλληλα αποτυπώνει με ακρίβεια την αποξένωση και τη μοναξιά του πρωταγωνιστή.

Το βιβλίο δεν είναι απλά μια ιστορία για τη μουσική ή έναν γηρασμένο καλλιτέχνη. Είναι μια βαθιά ανθρώπινη αφήγηση που εξετάζει τη σχέση μας με το παρελθόν, την απώλεια και την τέχνη. Ο Σουβόριν αντιπροσωπεύει όχι μόνο τον καλλιτέχνη που παλεύει με τις αναμνήσεις του αλλά και κάθε άνθρωπο που προσπαθεί να βρει νόημα στη ζωή του καθώς γερνά.