Хвороба Кітахари

by Christoph Ransmayr, Крістоф Рансмайр, Максим Солодовник (Translator)

«Хвороба Кітахари» — хронологічно третій роман у доробку Крістофа Рансмайра. Задум цього тексту виник ще у 80-ті, але вперше він вийшов друком 1995 року, адже найбільшою розкішшю у житті автор вважає можливість не поспішаючи працювати над текстом, шукаючи в мандрах найрізноманітнішими країнами відповідей на важливі питання. Відзначений 1996 року престижною європейською премією «Aristeion» і нині вже перекладений 16-ма мовами, роман «Хвороба Кітахари», за оцінкою часопису «Literary Review», «на відміну від багатьох інших постмодерністських мозаїк, вражає серйозністю та неабиякою пристрастю».
Неоднозначність, багаторівневість месиджу — невід‘ємна складова творчості видатного австрійця — відчуваються тут навіть гостріше, ніж у всесвітньо відомому «Останньому світі», даючи читачеві змогу по-справжньому заглибитись у пронизливу красу і своєрідну ліричність життя персонажів цього виразно кінематографічного тексту, який тільки на перший погляд може здаватися просто новим етапом авторської гри із жанром «альтернативної історії».

Genres: Fiction, German Literature, Dystopia, Germany, Novels, Contemporary, Literature

328 pages, Hardcover

First published September 1, 1995

About the author

Born in Wels, Upper Austria, Ransmayr grew up in Roitham near Gmunden and the Traunsee. From 1972 to 1978 he studied philosophy and ethnology in Vienna. He worked there as cultural editor for the newspaper Extrablatt from 1978 to 1982, also publishing articles and essays in GEO, TransAtlantik and Merian. After his novel Die letzte Welt was published in 1988 he did extensive traveling in Ireland, Asia, North and South America. In 1994 he moved to West Cork, Ireland, as a friend offered him to lease a splendid house at the Atlantic coast for a very affordable rent, and also because of the artists exemption in the Irish income taxation. In 1997 Ransmayr read his short story Die dritte Luft oder Eine Bühne am Meer, written for this occasion, as keynote speech for the Salzburg Festival. After his marriage in the Spring of 2006 Ransmayr returned to live in Vienna.

Reviews

[Vit Babenco · Rating 5 out of 5]

The Dog King is a magnificent piece of alternative history – Germany was defeated in the World War II and was literally immersed in the medieval darkness by the occupation of many Allied forces. The novel belongs in the sphere of excellent magical realism but at the same time, it is overwhelmed with Kafkian motifs of despair and its plot borders on the morose Gothic. The narration is enigmatic, chimeric and beautiful…

Lily arrived on the evening of the day of the concert, riding her mule up the tree-lined drive – and she was as beautiful as a pagan princess in the blacksmith’s wife’s illustrated Bible. She was late; Ambras and Bering had been waiting impatiently on the ground-floor veranda of the house of dogs. The Crow stood ready to go in the evening sun. The beak of the hood, the hammered pinions of the doors, even the taloned grille open to snatch prey were as shiny as on the first day after major repairs. The bodyguard had spent the afternoon tuning the bird’s valves, brushing spark plugs, filing points, and polishing enamel and chrome with doeskin. The car doors stood open.

But the best thing about this novel is its deepest introspection and contemplation on the nature of human destiny…

The prisoners and their guards had long since vanished aboard ships rattling with the sound of chains, when fishermen noticed the sound of barking dogs still coming from the island. A few of the beasts from the pack must have stayed behind – been abandoned, chased off, or simply forgotten. Who could say nowadays? The fact remained that with each new generation of increasingly savage offspring, these bloodhounds were now as wary of men as their prey was. They loved shadows, hid in the underbrush by day, rarely came down to the beach, and were hunted with shotguns or harpoons by fishermen and bird catchers who sometimes spent the night in the prison ruins.

Stray dogs and stray humans have similar fates.

[Tijana]

Morbus Kitahara je još jedna na listi knjiga koje sam dugo čuvala za kad mi usfali šta da čitam, i za razliku od nekih drugih (odnosno Barnabija Radža) ovaj roman je sasvim opravdao očekivanja, u smislu da je to prvoligaški Ransmajerov roman a Ransmajer je ionako prvoligaški pisac. I tako, što se tiče kvaliteta, preporuka 100%, ovo je na nivou Poslednjeg sveta i treba da se čita lagano i na parče. Pošto knjiga počinje epilogom, tj. sa tri leša na pustom ostrvu, sve što nas očekuje jeste da saznamo otkud ti leševi (za koje posle prve recimo četvrtine možemo dosta pouzdano da pretpostavimo ko su) na ostrvu.
Ali to je zapravo sporedno. Bitno je da je Morbus... u suštini klasična alternativna istorija u kojoj Nemačka posle Drugog svetskog rata nije bila podvrgnuta Maršalovom planu nego planu izvesnog fiktivnog Stelamura koji je predvideo potpuno ukidanje industrije, i to ne samo vojne već svega do železnice i struje. A prva atomska bomba bačena je tek negde 1968. I Ransmajer sve to razvija stilski besprekorno (po običaju) a solidno uverljivo, sa stanovišta likova koji u nekoj dubokoj provinciji ne prate vesti već moraju da ih krpe od komadića informacija. Koncentriše se na nešto što nije baš ljubavni trougao ali bi u nekoj srećnijoj varijanti moglo biti, ovako je samo patnja za sve troje uključenih. I za sve pare se rasipa bogatom simbolikom i na nivou slika i na nivou zapleta i koristi, ponavlja i varira lajtmotive da bi mu i Vagner pozavideo. (Ima i scena rok-koncerta koja je neočekivana ali sjajna, uz bonus poen - bend se zove "Patonov orkestar").

Neobično je možda samo to što knjiga koja u suštini puca od radnje istovremeno gaji sporo i smireno pripovedanje sa velikim pauzama između konkretnih događaja, tako da je uopšte ne doživljavate kao nešto akciono. Čak ni Lili Brazilijanku, koja nije prava Brazilijanka ali je mlada, lepa i tajanstvena švercerka koja nabavlja i prenosi sve od hulahopki do dragog kamenja, sa vernom mazgom i snajperom, i umesto klintistvudovskog ponča ima kožnu jaknu s perjanim ukrasima, i sve u svemu može da vam bude dovoljan razlog za čitanje.

[Ernst · Rating 3 out of 5]

Habe in den letzten Wochen ein Programm gestartet, um Platz zu schaffen und daher einige Langzeitgäste (manche seit vielen Jahren, wie dieser ältere Ransmayr) aus meinem Regal mit ungelesenen oder nur angefangenen/weggelegten Büchern durchgearbeitet:

4🌟 Weiß - Bret Easton Ellis
4🌟 Alles hat seine Zeit - Karl Ove Knausgard
3🌟 Die Imker- Gerhard Roth
3🌟 Morbus Kitahara - Christoph Ransmayr
2🌟 Zeremonie des Lebens - Sayaka Murata
2🌟 Die Plotter - Un-Su Kim
2🌟 Schnee - Orhan Pamuk
2🌟 Glory - Noviolet Bulawayo
1🌟 Die Jahre - Annie Ernaux
1🌟 Ich bin der Vogel - Karl Kraus

Morbus Kitahara war schon sehr lange auf der Liste, immer wieder angefangen, aber nie hat mich die Geschichte besonders interessiert bzw. hat mich die morbide Stimmung abgetörnt. Daran hat sich auch jetzt beim vollständigen Lesen nicht viel geändert.

Es ist ein sehr dunkel-düsterer Roman, der sprachlich sehr angemessen geschrieben ist und die morbide, hoffnungsarme, dystopische Stimmung überzeugend vermittelt.
Die poetisch-ästhetisch geschliffene Brillanz, mit der etwa Cox oder Der Fallmeister verfasst sind, vermisse ich hier bisweilen, aber das ging angesichts des Gegenstands wohl nicht, denn Ransmayr will ja die Atmosphäre mit sprachlichen Mitteln transportieren. Vielleicht hat er sich in seinen späteren Werken aber auch weiterentwickelt und sein Können, sein Ausdrucksvermögen weiter verfeinert.

Wie auch immer, es ist gut geschrieben, kongruent in Sprache und Inhalt und daher rührt auch meine 3🌟 Bewertung.

Das Sprachliche war hier für mich aber nur ein Faktor, viel stärker im Vordergrund stehen für mich hier die Atmosphäre und in gewisser Weise der Plot und die Protagonisten.

Das ist zwar Geschmackssache, aber mir hat das alles überhaupt nicht gefallen. Ich hab die Geschichte nicht gerne gelesen, die Figuren sind alle mehr oder weniger unsympathisch und so empfand ich kaum Empathie mit den Protagonisten. Überall ist es dunkel und feucht, aussichtslos, no future, zieht mich als Leser völlig runter. So gesehen wäre es eher eine 1-2🌟 Bewertung. Aber das wäre zu subjektiv für diesen Roman, der natürlich trotz der negativen Gefühle, die er bei mir hervorruft, die schriftstellerische Qualität des Autors offenlegt.

Eine Anmerkung noch zur Plotidee, mit der ich mir aus heutigem Blickwinkel im Jahre 2025, eher schwer tue. Eine alternative beklemmende Realität heraufzubeschwören, ist irgendwie immer reizvoll, aber so hoffnungslos wie es sich hier entwickelt, ist mir einfach zu einseitig. Die Frage wozu, was hat den Autor so gedrängt dieses Buch zu schreiben, bleibt für mich eher unbeantwortet. Sicher man kann das machen, es gab auch schon Fiktionen in denen Deutschland den zweiten Weltkrieg gewonnen hat. Aber was soll damit illustriert werden, wie sehr alles am seidenen Faden hing, wie dankbar wir sein sollten?

Ich kann für mich folgendes herleiten, ich denke, vor 09/11 war der Blick auf Katastrophen oder Dystopien ein anderer. Ende der 90er Jahre ging es uns gut, es war auch mal die Rede von der langweiligsten Ära. Der eiserne Vorhang war gefallen, Deutschland war vereinigt, der Euro stand vor der Tür, der Jugoslawien Krieg war zu Ende, im weißen Haus regierte ein nicht unumstrittener, aber irgendwie harmloser, charmanter Sunnyboy. Die Zeiten waren irgendwie „unschuldig“, hedonistisch, konsumorientiert, die digitale Revolution startet, PCs, Handys und das Internet beginnen gerade zu Bestandteilen unseres Alltags zu werden. Die größte Sorge war damals der drohende Blackout zum Jahrtausendwechsel und ein drohendes Finanzfiasko aufgrund der Immobilienblase.
Im Kino wurde die gepflegte Langeweile durch allerlei fiktive Bedrohung - vor allem aus dem Weltall - zerstreut, Independence Day, Armageddon, Deep Impact …
Also warum nicht eine richtig düstere Dystopie schreiben? Passt irgendwie. Ob das nur dem Zeitgeist geschuldet ist, kann ich nicht sagen, vermutlich nicht, denn das literarische Ergebnis hat durchaus etwas Zeitloses, im übrigen ein Qualitätsmerkmal von Ransmayr; aber ich kann für mich einschätzen, dass ich es damals vielleicht mit etwas entspannterem Schauer gelesen hätte, während ich mich heute einfach unwohl damit fühle und keine Freude daran habe, zumal die Realität so manche Dystopie bereits übertrifft.

[Iryna Chernyshova · Rating 4 out of 5]

Кінець (як і початок) так собі, а в цілому хороша книга про спокуту, памʼять і різні речі, які нашому суспільству ще доведеться опрацьовувати. Є кілька дахозносних сцен, які запамʼятовуються надовго. Курей і собак шкода. Десь до 30 сторінки я гуглила назви, аж потім зрозуміла що це дистопія взагалі-то.

[William2 · Rating 4 out of 5]

A counterfactual fiction about post-WW2 Germany returned to an agrarian society based on The Morgenthau Plan—a proposal ultimately rejected by the Allies which would have obliterated Germany's ability to wage war by eliminating industries key to military strength. Harrowing.

[Vasyl · Rating 5 out of 5]

Як на мене тут прям сильно проступають вайби “Ста років самотності” і Макондо. Звичайно, замість магічності тут скоріше присутні краплини альтернативної історії, але поетичність, химерність, ірреальність - все на місці.

Історія будується на тому, що після Другої Світової Війни союзники вирішують не відбудовувати Німеччину, а, навпаки, загнати все що залишилося в камʼяну добу. Конфіскується техніка, розбираються залізниці, заводи, електростанції, все повертається до ручної праці доіндустріальної доби.

В принципі якщо ви з України і читаєте це після повномасштабного вторгнення, і можете уявити що події відбуваються не десь в Альпах, а десь за Уралом, то історія набуває більш яскравих кольорів. Звичайно, автор-німець, був би не проти щоб ви поспівчували героям, вони може теж трохи люди, і якось “всьо нє так однозначно”. Але якщо не гратися в цю гру, і не давати співчуттю себе намахати, то все виглядає напрочуд логічним. Ні, не люди, ні не сильно нелогічно страждають, ні не покаялись, і навіть їх діти не сильно від них відрізняються. І навіть фінал є досить закономірним.

[Len · Rating 4 out of 5]

To set the scene - as I see it. This is a What If...? novel which leads to a dystopia. What if, at the end of the war in Europe in 1945 with the Third Reich defeated, atomic weapons had yet to be developed? The war against Japan continues for another thirty years as the Japanese army and navy are pushed back to their homeland kilometer by kilometer, or island by island, and then battle after battle from Hokkaido in the north and Kyushu in the south. The allies have few resources to spare to control Germany and Austria and so a version of what, in or timeline, was called the Morgenthau Plan is brought into play. What is left of the Reich will be partitioned into a number of rural enclaves. The cities have been bombed and shelled out of existence, the transport network and all industries that could rebuild a war footing dismantled. The people must live almost hand to mouth. Anything that must be manufactured or imported would have to be bartered or begged for from the occupying forces.

The story takes place in Austria, somewhere around the mountains of Tirol. This is given away by the quarrying green granite and one of the characters picking up rough emeralds to trade for army supplies. The main characters are Bering, the village blacksmith who was born in the later years of the war and was the son of a former Wehrmacht soldier who fought in North Africa; Lily, known as "the Brazilian", a young trader who rides through the mountains and down to the lowlands where the main Allied army base is and is the daughter of a former SS officer who worked at the local forced labour camp; and Ambras, the Dog King, a former slave worker at the camp who had worked in the ladies' fashion business before the war and was arrested by the Gestapo for sleeping with one of his Jewish models.

Ambras is appointed to be the Allied forces administrator at the granite quarry and he takes on Bering as his bodyguard and chauffeur, and possibly as a friend - Ambras is the only person in the community allowed a car. Lily is a free spirit who may represent a hope for the future or at least as someone capable of living beyond the depressive reality everyone else believes will never end. As these three come together the new society of Germany and Austria is described piece by piece in disturbing detail.

In its own way, which is often very downbeat, it is a wonderful creation. And then in the final three chapters it left me baffled. The trio finish in Brazil. I can't disclose any spoilers as I failed to understand what was happening. If it was an attempt to introduce optimism - for the first time in the whole novel - it didn't work for me. Even so, it is an interesting dystopian view of a world which thankfully never happened and well worth reading.

[Андрій Гулкевич · Rating 4 out of 5]

Альтернативна історія про реальність. Темну, паскудну, але з крихтами світла, яке усе ж приречене. Роман вкрай похмурий і доля персонажів визначена наперід. Загалом, тір складний, бо не надто хочеться вірити в ті речі, які направду можуть статися, а де-не-де відбуваються.

[Sini · Rating 4 out of 5]

Geen gelul, mensen: "Morbus Kitahara" van Christoph Ransmayr is een ronduit formidabele roman, en net zo verpletterend als Ransmayrs meesterwerk "De laatste wereld". Of misschien zelfs nog wel verpletterender. Elke alinea is verbluffend van stijl, elke beschrijving schittert als een uniek en volstrekt origineel juweel, elke passage jaagt je voort naar de volgende terwijl hij tegelijk tot herlezen noodt. Elke pagina is bovendien verbijsterend door zijn enorme verbeeldingskracht en creativiteit, en door de wijze waarop nauwelijks invoelbare ervaringen en alternatieve werelden toch invoelbaar worden gemaakt. Ik ben kortom flabbergasted en euforisch, hoe verontrustend het boek ook zijn moge.

"Morbus Kitahara" zuigt ons mee in de bizarre wereld van het fictieve gehucht Moor, in het Oostenrijk van vlak na de Tweede Wereldoorlog. Maar die is anders verlopen en geëindigd dan in de ons bekende werkelijkheid: Oostenrijk en Duitsland zijn niet door de geallieerden bevrijd, maar worden bezet gehouden door de buitenlandse - Amerikaanse- overwinnaars. De hele gemeenschap werkt bovendien in een steengroeve, en bovendien is Moor verklaard tot "boetegebied" waarin de verschrikkingen van de oorlog en van de kampen op onnavolgbaar barokke wijze worden herdacht en nagespeeld. Van een "Wirtschaftswunder" is geen sprake, want Moor is een woestenij vol van adembenemend beschreven verval. Een woestenij bovendien waarin de chaos van de voorbije oorlog alsmaar voort blijft woeden, in de vorm van hallucinante spookbeelden en herinneringen. Bovendien, de wereldoorlog zelf blijft ook maar voortwoeden: Japan wordt verslagen, net als in de ons bekende werkelijkheid en op vergelijkbare vernietigende wijze, maar in "Morbus Kitahara" gebeurt dat pas tientallen jaren na de Europese oorlog. Wat de personages alleen ervaren in de vorm van spectaculaire maar onwerkelijke televisiebeelden, vol van bevreemdende lichteffecten en paddenstoelwolken. En Moor zelf wordt bestuurd door de gehate Ambras, bijgenaamd "de hondenkoning": een kampoverlevende vol troebele haat en onverwerkte herinneringen, leider van een meute verwilderde en verscheurende honden. Een even mythische, groteske als meelijwekkende figuur.

"Morbus Kitahara" heeft dus wel wat weg van een "as if"- roman: van een roman dus die ons laat zien hoe de wereld er uit zou kunnen zien als de geschiedenis op een paar punten net anders zou zijn verlopen. Maar die andere en alternatieve wereld wordt in "Morbus Kitahara" niet uitgelegd of toegelicht of op logische wijze verhelderd: hij wordt ons als verontrustende chaos getoond, en in die chaos word je meegezogen. Voor de lezer wordt die wereld net zo vanzelfsprekend als voor de inwoners van Moor, hoe bizar die wereld ook is. Dat is een behoorlijk enerverende ervaring. En nog wat enerverender is hoe die zo vreemde wereld tegelijk allerlei uitvergrotingen of vervormde beelden bevat van fenomenen die we wel menen te kennen: de verschrikkingen van de kampen, de alomtegenwoordigheid van oorlog en geweld, de mechanismen van militaire repressie en dictatuur. Maar juist door de vervorming laat Ransmayr de verontrustende vreemdheid van die zogenaamd "bekende" fenomenen scherp zien. Moor doet bijvoorbeeld denken aan Mauthausen, maar is tegelijk op verontrustende wijze anders: alsof Mauthausen en Auschwitz geen eenmalige fenomenen zijn, maar spookbeelden die zich in meerdere gedaanten kunnen herhalen. Ambras is op verontrustende wijze slachtoffer en dader tegelijk, en is als leider van een hondenleger bijna de personificatie van het irrationele karakter van elke macht. Juist door het bizarre karakter van dat hondenleger. De wijze waarop kamptaferelen worden nagespeeld in Moor benadrukt naar mijn gevoel vlijmscherp het onbevattelijke van die kamptaferelen: alsof die niet realistisch zijn uit te beelden, alsof elke poging om die taferelen te verbeelden wel moeten ontaarden in bizar toneel. En de woestenij van Moor, rondom de steengroeve die zo aan Mauthausen doet denken, belichaamt naar mijn gevoel treffend de ordeloosheid die onder elke beschaving schuilgaat, of de chaos die zichtbaar wordt als je een paar laagjes van onze beschaving afpelt.

Ransmayr ontvouwt dus met veel verbeeldingskracht een heel vreemde en groteske wereld, die bepaalde verontrustende vreemdheden in onze bekende wereld uitvergroot en scherp belicht. Daarbij neemt hij ons ook mee in behoorlijk bizarre achtbanen van emoties. Bijvoorbeeld de woede, de haat maar ook het verdriet van Ambras. En zijn verlangen naar andere werelden, bijvoorbeeld door zijn fascinatie voor gesteenten en hun "glanzende diepte van kristallijnen structuren". Want "in deze nietige kristaltuinen, waarvan de bloesems en sluiers in het tegenlicht zilvergroen glansden, ontwaarde hij een geheimzinnig en tijdloos beeld van de wereld, dat hem de verschrikkingen van zijn eigen geschiedenis en zelfs zijn haat een ogenblik liet vergeten". Die zinnen over zijn verlangen zijn naar mijn smaak prachtig. Maar de uitgebreide beschrijvingen van zijn kwellingen, en van zijn bijna hallucinatoire herbelevingen van het kamp, zijn ronduit adembenemend.

Niet minder imponerend zijn de beschrijvingen van het gekwelde gemoed van zijn lijfwacht Bering. Prachtig wordt diens oogziekte beschreven, de blinde vlek in zijn zichtveld die eigenlijk een gat in zijn wereld is. Schitterend wordt beschreven hoe Bering als krijsend kind opgroeit tussen kippen, zonder vader, en hoe hij een veel te scherp gehoor ontwikkelt om te kunnen aarden in de wereld van de mensen. "Maar al lang voor hij zijn eerste stap in de wereld had gezet, leek de krijser te hebben gevoeld dat de geluiden van de vogels voor iemand met een scherp gehoor een veel betere toevlucht boden dan het rauwe gebrul vaneen mens: tussen de diepe en de hoge registers van het dierlijke gezang lag al die geborgenheid en rust waarnaar je in een door scheuren getekend huis kon verlangen". Geen wonder dat hij als volwassene vaak droomt een vogel te kunnen zijn die kan vliegen. Geen wonder dat hij uit schroot een kunstwerk bouwt, dat tegelijk een wagen is met de kenmerken van een vogel, en rijdend in die wagen heeft hij soms het gevoel dat hij vliegt. Maar dat gevoel is opgebouwd uit illusies, zoals de wagen is opgebouwd uit schroot. Geen wonder dus dat niet hij het is, maar juist Ambras die op enig moment vliegt. Of liever: in de leegte valt, en door die val voor even van zijn kwellingen en drukkende lasten wordt bevrijd: "De gloeiende schouders, de armen, zo licht dat hij ze eindelijk weer boven zijn hoofd kan tillen, hoog boven zijn hoofd. En terwijl deze strop, dit touw, dit snoer cirkels door de lucht slaat, lussen, spiralen, verliest alles wat hem bezwaard en gekweld heeft aan gewicht. En dan, bevrijd van alle blokken en stenen, wordt de hele wereld licht en lichter, begint op te stijgen, steeds hoger, trekt hem zachtjes het touw uit de handen en drijft met de rookwolken weg". Die bevrijdende val van Ambras ontroerde mij. Maar het onvermogen van Bering om te vliegen ontroerde mij ook. Net als de impliciete conclusie dat het kennelijk onmogelijk is om deze groteske wereld te ontstijgen. Maar misschien niet om hem los te laten. En ook niet om te dromen van andere, verlossende werelden.

Ransmayr toont ons in "Morbus Kitahara" dus een bizarre wereld die een uitvergroting of vervorming is van onze eigen bizarre wereld, en door zijn magnifieke stijl laat hij ons nog in die wereld geloven ook. Bovendien dompelt hij ons onder in de vreemde lotgevallen van enkele groteske personages, die door hun verontrustende vreemdheid ver van ons af lijken te staan maar die ons toch ontroeren. "Morbus Kithara" verbeeldt naar mijn smaak bovendien op fenomenale wijze de chaotische onherbergzaamheid die ook in onze eigen wereld volop te vinden is. En tegelijk verbeeldt "Mobus Kithara" ook heel fraai het verlangen om aan die onherbergzaamheid te ontsnappen. Ik ben kortom helemaal blij en gelukkig met deze zo verontrustend- prachtige roman.

[Caspar · Rating 4 out of 5]

Junge, Junge, das war düster.

Das Ausgangsszenario ist folgendes: Nachkriegsdeutschland nicht als Nation des Wirtschaftswunders, sondern in einer Art modernem Mittelalter gefangen. Die Alliierten haben im fiktiven "Frieden von Oranienburg" die Deindustrialisierung der Verlierer beschlossen, sodass irgendwann in den 70er Jahren, wo die Handlung angesiedelt ist, pro Dorf ein Fernseher und weniger als ein Auto die Regel sind.

Städte wurden gezielt entvölkert, die Menschen arbeiten in Salzsiedereien, Steinbrüchen und Rübenkompanien. Ransmayr nutzt Sprache gezielt, die ländliche, archaische Szenerie brennt sich dem Leser regelrecht ins Gehirn: Steinbrecher, Lederleute, Schmied sind einige Bezeichnungen für die Menschen, Moor, Haag und Brand für Ortschaften dieses rauen Landes. Alles quillt fast über vor augenfälliger Symbolik.

Die Handlung entspinnt sich recht langsam und da die "Protagonisten" Bering, Ambras und Lily alle drei keinen Anlass zum Sympathisieren geben, verliert man sich eher in den ausführlichen Beschreibungen der geradezu albtraumhaften Landschaften. Das Lesen gleicht oft einer Suche nach Hinweisen auf den geschichtlichen Verlauf und die gesellschaftliche Strukturierung dieser alternativhistorischen Dystopie. Ransmayr gelingt es, diese so subtil in die Handlung mit einzuweben, dass ein durchweg organisches Gesamtwerk zurückbleibt.

Eine einfach Lektüre ist "Morbus Kitahara" sicher nicht, denn im Endeffekt bekämpfen sich alle Charaktere selbst oder gegenseitig. Außer einem ekstatischen Musikkonzert trieft der Roman vor schwelender Wut, Bitterkeit und Hoffnungslosigkeit. In meinen Augen ist das aber atmosphärisch so dicht, dass es den Leser in seinen Bann zieht. Also eine klare Empfehlung.

Die Rezension in der FAZ (1995) geht etwas mehr in die Tiefe und auf die Symbolik und Interpretation ein, nach Lektüre des Buchs sehr zu empfehlen: https://www.faz.net/aktuell/feuilleto...

[Denise Ballentine · Rating 2 out of 5]

I really wasn't sure how to rate this. One star seems too low. A very odd book. Most people I know would not even attempt to plow through this and figure it out. It presents a story that takes place in a post WW2 Germany that is an alternative to the way things really turned out in that country. Kind of strange and confusing, but compelling in a weird way. I can't think of anyone I would recommend this to, except for someone who is up for a very challenging read.
(Because it is a translated novel, maybe it reads better in German.)

[EmBe · Rating 3 out of 5]

Die Lektüre liegt schon lange zurück. Ich war fasziniert von dem Stil und der beschriebenen Welt. Aber ich fand keinen emotionalen Zugang. Es war auch recht düster, was mir selbst weniger gefällt. Ramsmayr hat eine ganz eigene Welt aus Sprache geschaffen. Eine, die nur als Sprachwerk und Grundstimmung/Atmosphäre existiert, archaisch und isoliert. Er wollte nicht wie ein SF-Autor eine Alternativwelt realistisch und spekulativ ausgestalten. Er ist kein Unterhaltungsschriftsteller. Das macht seinen Roman für Leser mit Unterhaltungsinteressen schwer zugänglich.

[Peter Allum · Rating 2 out of 5]

Prize-winning novel of dystopian post-WW2 Germany. Left me cold.

Nazi Germany is defeated by the allies, who impose a draconian peace settlement: the country's modern infrastructure is removed, taking it back to a pre-industrial age. The occupying allied army also imposes a cultural program that forces citizens to accept responsibility and repent for the evils of Nazism--the concentration camps and forced labor. (I had assumed that this was Ransmayr's own radical reimagining of history, but the Goodreads review by William2 (thanks!) notes that de-industrialization was actually considered by the allies in the Morgenthau Plan, eventually rejected as likely to cause mass starvation in Germany.)

The novel revolves around three characters living in the mountainous town of Moor: Bering, a blacksmith's son, born on the eve of Germany's defeat; Ambras, appointed by the Americans as the town's most powerful leader, managing the stone quarry where he was formerly slave laborer; and Lily, stranded in Moor as a young German refugee, and now a resourceful black market trader. After Bering uses his metal-working skills to repair Ambras's car, he is recruited as bodyguard. Through Ambras, he meets and falls in love with Lily.

The Dog King comes with strong praise from the German press ("masterly", "brilliant", "a gem", "beautiful") as well as from Salman Rushdie ("brilliantly clever"). In 1996, it shared with Rushdie's latest novel the EU's Aristeion Prize.

Judged by these standards, the novel sadly disappoints. The conceit of Germany's return to a pre-industrial past is intriguing, but never fully developed. It serves as stage scenery rather than as device for examining questions of guilt, retribution, forgiveness, realpolitik, etc. Ransmayr's purpose is also unclear when he presents WW2 as continuing in Asia for another two decades, ending only when the atomic bomb is dropped on Japan sometime in the 1970s.

The setting would matter less if this was a strong character-driven novel. However, the three main protagonists are shallowly drawn and the male characters are all passive: Ambras follows the instructions of the occupying allied army; Bering is subservient to Ambras; and Bering's father is a hapless drunk. The women are more active but live in worlds of their own: Bering's mother is obsessed with religion, while Lily effectively lives as a hermit.

With characters who are thinly drawn, passive, and inward-looking rather than communicative, the novel fails to captivate. There are strong episodes of adventure but the focus is less on the emotional impact than on the practical aspects of how challenges are overcome.

Arguably, there is a rich vein of symbolism in the novel. Cleverer minds than mine can perhaps find a deeper meaning, but the symbols seemed random (birds, flight, speed, blindness, dogs, guns, …).

Finally, the ending is just plain bizarre.

[Frau Becker · Rating 3 out of 5]

Meine Güte, das war finster. In einer alternativen Realität endete der Zweite Weltkrieg mit dem "Frieden von Oranienburg", der im Sinne des Morgenthau-Plans die Deindustrialisierung Deutschlands einleitete. Zum Zeitpunkt der Romanhandlung, etwas 25 Jahre später, die Besatzung durch die Siegermächte dauert an, zeigt sich am Alpenkaff Moor, was das bedeutet. Alles ist kaputt, alles ist mühsam, Hass und Misstrauen prägen die zwischenmenschlichen Verhältnisse. Statt historischer Aufarbeitung der deutschen Kriegsverbrechen stehen hohle Büßerrituale, statt Versöhnung Rache. Im Gegensatz zu unserer Welt hat sich hier niemand darum bemüht, die Kriegsverlierer in den Kreis der freiheitlichen Demokratie zu integrieren (die USA scheinen hier eher ein sinistre Militärdiktatur als das Leuchtfeuer der Demokratie), und so ist auch die Gesellschaft vom Zerfall geprägt. Das ist von einer beklemmenden Roheit, die sich auch immer wieder in Schilderungen heftigster Brutalität äußert, insbesondere wenn die jeweiligen Vorgeschichten der drei Protagonisten erzählt werden, die allesamt durch die Gräuel des Krieges geprägt sind. Das ist auch sprachlich ganz groß, Ransmayr versteht es wie kein zweiter deutschsprachiger Gegenwartsautor, durch Sprache Atmosphäre zu erzeugen. Das hat im ersten Drittel eine wahnsinnige Sogwirkung, die aber leider nicht bis zum Ende anhält. Denn irgendwie kommt die Geschichte nicht so recht in Gang. Immer wieder werden Erzählfäden aufgerissen, die dann aber doch nicht wirklich zu was führen, allen voran die titelgebende Augenkrankheit, aber auch der Rohrkrepierer von Liebesgeschichte oder Nebenaspekte wie die religiösen Visionen von Berings Mutter. Entweder ist das so schlau und raffiniert konstruiert, dass ich es nicht kapiere, oder etwas zu beliebig. Der Stil ist grandios, und es gibt immer wieder, auch später im Roman, Passagen, bei deren Lektüre man ob ihrer sprachlichen Brillanz den Mund nicht mehr zu kriegt. Allerdings verliert der Autor darüber das eigentliche Erzählen zu sehr aus dem Blick, und am Ende nervt es nur noch, weil einem diese Figuren doch im Grunde herzlich egal sind.

[Holly · Rating 4 out of 5]

Set in Germany in a small mountain village during and after WWII. An imaginary past half true and half modified, the Japanese and the bomb show up approximately 20 years later... Three characters take main stage - Bering, a man born at the end of the war to a religious mother and a blacksmith father who fought in the war for Germany - Lily, a refuge whose father had worked in the concentration camps - and The Dog King, Ambras, former prisoner who barely escaped dying in the same mountain village where he becomes defacto ruler when the occupying forces all leave.

The magical realism was understated but nicely executed. Bering, due to proximity to his mother's chickens with whom he shared all of his early hours, had a strange connection to birds - and sometimes reverted back to squawking. The liberties taken w/ history also were nicely done; the author had creative reign while the reader uneasily pieced together the reality of post WWII on the zens of Moor.

However, was it the author's original text or the translation that resulted in random akward sentences? Dangling participles, incomplete sentences...it only takes a few to put the reader mind on edge. I was also bothered by the change in title. This book was not about the dog king primarily; we get to know Bering most...

Great parallels drawn between what we see and what we know, the fine line between good and evil, and the incalculable price survivors pay for war...

[Barbara · Rating 2 out of 5]

I didn't see what the point was. I get the setting, the characters, what happened, but it doesn't have a point. And the ending didn't make sense at all. I just didn't get the book, for most of it I was thinking 'yeah, so?', what was he getting at. I guess it's a good set up if you want to think about an alternate ending yourself but you don't really need the book for that.

[Юра Мельник · Rating 3 out of 5]

Мабуть це геніальна книга але я не дочитав.

[Isaac · Rating 3 out of 5]

I'm not sure how many stars to give in truth. Seeing that this book was originally entitled after the name of Bering's eye disease was an ah-ha. The book and that title are a better fit. I also prefer that cover.

The description on the back cover of the copy I have doesn't say what is said here about this book in the information.

I liked it although I don't know if I understood the ending- very bleak and seemed to continue the theme of punishment and penance.

I may add more to this later.

[David Bachmann · Rating 5 out of 5]

Man fühlt sich im Salzkammergut, am ehesten in Ebensee: Dunkel, verlassen, am Ende des Tales. Dort könnte die Handlung auch gespielt haben: zwischen KZ, Industrieruinen und einer Bahnstation. Großartige Literatur zu den Nachkriegsjahren bei den Kriegsverlierern.

[Jacek · Rating 3 out of 5]

started pretty good, but rather heavy toward the end

[Angela Gause · Rating 1 out of 5]

Dystopisch, düster, muss man sich nicht antun.

[Benno Von Archimboldi · Rating 5 out of 5]

Schaurig-schöne Untergangserzählung mit nihilistischen Untertönen.
Nachdem der Zweite Weltkrieg für sie verloren ging, wird den Besiegten als Sühneleistung ein Leben in den Ruinen ihres Landes auferlegt: Kollektivschuld fordert Kollektivstrafe, weshalb die Dörfer und Städte nach dem Vorbild des (im Roman ungenannten) Morgenthau-Plans nicht wiederaufgebaut, sondern gezielt dem Verfall preisgegeben werden.

In einem dieser Dörfer am Fuße des Hochgebirges kreuzen sich die Lebenswege der drei Protagonisten Ambras, Bering und Lily. Ambras, ein Opfer des Regimes, der als Vertreter der Sieger zurückkehrt, stellt den Schmied Bering als Leibwächter ein. Lily wiederum, die als Kind im Dorf strandete, unterhält zu beiden eine unklare Dreiecksbeziehung.

Alle drei sind durch Traumata und Verlust gezeichnet. Entscheidender sind aber die Widersprüche, die nicht nur die Figuren charakterisiert: Der "Hundekönig" Ambras kehrt als mächtigster Mann ins Dorf zurück, nur um wie ein Penner zu leben. Der Schmied Bering ist ein introvertierter Träumer und verhinderter Künstler, der Metall behaut und trotzdem Zeit seines Lebens vom Fliegen träumt.
Lily erscheint schließlich den größten Teil des Romans widersprüchlich in ihrer Haltung zu den Männern des Romans, wirkt zärtlich und desinteressiert zugleich.

Der Schlüsselbegriff zum Lektüreverständnis ist wohl die Melancholie: Alles ist endlich, nichts lässt sich festhalten und was bleibt, sind nur Erinnerungen, bis diese zuletzt selber verschwinden.

Umso überraschender scheint, wie lebhaft, beinahe wollüstig dieser Untergang geschildert wird. Ransmeyer scheint für alles Worte zu finden, seine Welt wirkt unglaublich lebendig.

Hier liegt wohl eindeutig die Stärke des Romans: nämlich das Oppositionsprinzip derart erfolgreich ästhetisch fruchtbar zu machen. Aufbau und Zerstörung werden vereint im Prozess des Umbaus, der die Welt belebt, bis sie eines Tages in Entropie stillstehen wird.

[Riet · Rating 4 out of 5]

Pas halverwege in dit boek kwam ik er achter, dat ik het jaren geleden al eens gelezen had in het Duits. Daarin heette het "Morbus Kitahara". In de Engelse vertaling is dat de titel van een van de hoofdstukken. Het boek beschrijft de wereld in een stuk van Europa aan het eind van de tweede wereldoorlog. Maar de schrijver laat die oorlog nog doorgaan op de verschillende continenten. Het duurt b.v. 30 jaar voor de atoombom op Japan valt. Al die tijd moeten de bewoners van de streek ergens in Oostenrijk boeten voor hun oorlogsmisdaden. In hun dorp was een steengroeve, analoog aan die van Mauthausen. Een overlevende Jood uit dat kamp wordt de leider van steengroeve na de oorlog en eigenlijk de baas in het dorp. Hij houdt er een aantal gevaarlijke honden op na. Vandaar de titel. De zoon van de smid in het dorp wordt zijn 2de man en verder is er nog een vrouw, die door haar ouders is achtergelatenen en een manier zoekt om naar Brazilie te komen. Uiteindelijk komen ze daar alle drie terecht, maar het loopt niet erg goed af.

[Ninth · Rating 4 out of 5]

My personal notes:
- it took a white to get into the pace of the book and to know the characters
- a world where post war small town from is managed by the Allies and forced to slide backwards while other towns progress forward.
- all main characters died tragically after reaching paradise; they could not escape demons of their minds.
- Bering, Lily, Ambras as an interesting trio.
- Why did Lily make it out alive ? Because she travelled? Because she was fluid and adaptable? She has nothing else to live for after arriving at Brazil. Ambras did not have anything to really live for. Bering was a product of his parents' personalities and upbringing.

[Dosia · Rating 5 out of 5]

Zazwyczaj nie sięgam po książki osadzone w (po)wojennej Europie. Cieszę się, że tym razem zrobiłam wyjątek. Morbus Kitahara urzeka stylem pisarskim i surowością obserwacji na temat ludzkiej natury

[Tanja · Rating 3 out of 5]

Grausig. Arg.

[Róisín · Rating 5 out of 5]

"Wie leicht alles wird in der Leere". Hallo i'm not German. Nonetheless, I bought this book and am hoping to give it some praise.

[Shennety · Rating 4 out of 5]

Тяжелая и грустная книга, повествующая о сломанных судьбах людей. Это книга о боли и усталости тех, кого не пощадила война - будь ты победителем или проигравшим. Это книга, где нет места любви и состраданию, поэтому и к героям не испытываешь ничего, кроме легкой утомленности их бесполезным "барахтаньем" в океане жизни, в какой-то момент даже начинаешь желать им быстрой смерти, ведь только она способна наконец-то принести им облегчение и свободу.
Болезнь Китахары - это временное помутнение и слепота, то, чем заражены люди, не видящие выхода, переставшие понимать других людей, утратившие смысл своего сосуществования. Это люди-инвалиды, коим чужды человеческие чувства, их сломала война, оставив в душах и умах ничем неизгладимый шрам, который постоянно напоминает о себе приглушенной болью и чувством неизбежности катастрофы. Способны ли они спасти себя? Смогут ли вернуться к простым человеческим радостям? Ответ становится понятным буквально с первых страниц, но книга тем не менее заставляет с интересом следить за развитием сюжета до последних строк, и даже точка в конце предложения не способна оборвать их истории, которая живет теперь в вашей фантазии.

[daba · Rating 4 out of 5]

Germany has lost the second world war but instead of Marshall and his plan of re-investment things turned out the Morgenthau way which means that germany and austria were de-industrialised. the setting for this story is literally the middle of nowhere in an scenery that is a weird mixture of mad max and southern german stereotypes. the national socialism and the holocaust are set but from there history took a different path. so real or possible biographies take a different turn too... it is fictional but in combination with and contrast to the actual history it sometimes gets very vivid, critical and true and therefore a very good and interesting read.

The english title is The Dog King which refers to one of the three main characters, a slave labourer who know controlls the stone pit he was tortured in, still living among the people who inhabitated the grey shades between participating in the torturing and supporting the system by not doing anything. Now he is in charge, caught at the old place and in his memories.

[Quinn Slobodian]

I suppose it was supposed to be some kind of staged exorcism of normally-disavowed social demons but by a few dozen pages in, this book was such a thorough enactment of the persecution delusions of conservative postwar West Germans--we suffered as much as anyone, the Americans were barbarians and treated us horribly, they forced us to perform unreasonable acts of penance for crimes we did not even personally commit, etc.--that I was feeling queasy and couldn't go on. Some time later with a stronger stomach.