What do you think?
Rate this book
Zolang er nog tranen zijn
Hamburg, 13 mei 1939. Negenhonderd en dertig Duitse joden, onder wie Hannelore Klein en haar ouders, schepen zich in aan boord van de St. Louis. Ze hebben duur betaald voor wat wellicht de laatste kans is om te ontkomen aan de pogroms van het naziregime. Twee weken later, in de vroege ochtend van 27 mei, bereikt het schip Havana, de gedroomde asielhaven – maar de Cubaanse regering weigert de passagiers toe te laten. Er volgen eindeloze onderhandelingen, waar de hele wereld zich mee bemoeit, zonder resultaat. Het schip keert terug en Hannelore zal haar twaalfde verjaardag op zee moeten vieren.
Uiteindelijk verklaren België, Frankrijk, Nederland en Engeland zich bereid de vluchtelingen op hun grondgebied toe te laten. De familie Klein treft het slecht, zij belandt in Nederland en krijgt onderdak in het Amsterdamse Lloyd Hotel. Het is slechts een tussenstap in een noodlottige reis die zal voeren langs o.a. Westerbork, Theresienstadt, Auschwitz en Mauthausen. Alleen Hannelore overleeft. Na een maandenlange terugreis, helemaal alleen door Duitsland en Frankrijk, belandt ze ten slotte in haar ‘thuishaven’ Amsterdam.
Uiteindelijk verklaren België, Frankrijk, Nederland en Engeland zich bereid de vluchtelingen op hun grondgebied toe te laten. De familie Klein treft het slecht, zij belandt in Nederland en krijgt onderdak in het Amsterdamse Lloyd Hotel. Het is slechts een tussenstap in een noodlottige reis die zal voeren langs o.a. Westerbork, Theresienstadt, Auschwitz en Mauthausen. Alleen Hannelore overleeft. Na een maandenlange terugreis, helemaal alleen door Duitsland en Frankrijk, belandt ze ten slotte in haar ‘thuishaven’ Amsterdam.
172 pages, Hardcover
First published April 21, 2015
1 person is currently reading
44 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 26 of 26 reviews
March 23, 2017
The author, Hannelore Grünberg-Klein, is the mother of the well-known Dutch author Arnon Grunberg.
She was born in Berlin in 1927, shortly before Hitler's rise to power.
Her parents, Klein-Tannenbaum, were well-to-do orthodox Jews.
As a child, she didn't notice much of the hatred and agression against Jews. But that all changed after Kristallnacht in 1938 when she was 11. Her school and synagogue were destroyed too.
Her father didn't sleep at home anymore, out of fear of being arrested by the Gestapo during regular nightly razzia's.
Together with the other German jews, the hectic hunt for visa for whatever country that was willing to take them, began.
Her family wanted visa for America or Palestina, but couldn't obtain them. Finally, they got visa for Cuba. For her and her parents, her aunt Rosi and her niece Ruth, and her grandparents.
In May 1939, they boarded the ship MS St.Louis. There were 937 Jews with visa for Cuba on board of the St. Louis. When they arrived in Havana, they were denied access.
After several weeks of uncertainty about their fate, Belgium was the first country that was prepared to take the refugees, followed by the Netherlands, France, and finally England. In the port of Antwerp, the jewish refugees were split up into 4 groups to travel to these host countries, that weren't occupied by the Germans yet.
Hannelore and her family were among the group of 181 refugees who were accepted in the Netherlands. After a stay in the Lloyd Hotel in Amsterdam, they were transferred to the jewish refugee camp at Westerbork in Drenthe.
After the Germans occupied the Netherlands, it became a Durchgangslager (transit camp) for dutch jews.
Hannelore's family stayed in Westerbork for 4 years. In January 1944, her family was transported to Theresienstadt.
Her grandparents, aunt and niece survived the war in Theresienstadt. Sadly, she and her parents were transported to Auschwitz in September 1944. She never saw her parents again.
Hannelore was lucky to have been selected for work and was transferred to Freiberg, near Dresden in Germany. She worked in a factory that made aeroplanes during the war.
In March 1945, she was "evacuated" to the concentration camp Mauthausen in Austria. She and other prisoners barely survived. The treatment was so bad that the prisoners had to crawl because they couldn't walk upright anymore.
After the liberation of the camp by American soldiers -for many much to late- it took several months before she could return to her grandparents and aunt in Amsterdam in October 1945.
Hannelore married and gave birth to a daughter in 1963, who emigrated to Israel, and to a son in 1971, Arnon, the Dutch author, who lives in New York. She died in 2015 at the age of 87.
Despite her remarkable life, the book wasn't well-written. Her memoir reads like a boring, formal account : this happened and then that happened...
Her memoir earns an extra star for the admirable effort to write down what she has gone through though.
4/10
She was born in Berlin in 1927, shortly before Hitler's rise to power.
Her parents, Klein-Tannenbaum, were well-to-do orthodox Jews.
As a child, she didn't notice much of the hatred and agression against Jews. But that all changed after Kristallnacht in 1938 when she was 11. Her school and synagogue were destroyed too.
Her father didn't sleep at home anymore, out of fear of being arrested by the Gestapo during regular nightly razzia's.
Together with the other German jews, the hectic hunt for visa for whatever country that was willing to take them, began.
Her family wanted visa for America or Palestina, but couldn't obtain them. Finally, they got visa for Cuba. For her and her parents, her aunt Rosi and her niece Ruth, and her grandparents.
In May 1939, they boarded the ship MS St.Louis. There were 937 Jews with visa for Cuba on board of the St. Louis. When they arrived in Havana, they were denied access.
After several weeks of uncertainty about their fate, Belgium was the first country that was prepared to take the refugees, followed by the Netherlands, France, and finally England. In the port of Antwerp, the jewish refugees were split up into 4 groups to travel to these host countries, that weren't occupied by the Germans yet.
Hannelore and her family were among the group of 181 refugees who were accepted in the Netherlands. After a stay in the Lloyd Hotel in Amsterdam, they were transferred to the jewish refugee camp at Westerbork in Drenthe.
After the Germans occupied the Netherlands, it became a Durchgangslager (transit camp) for dutch jews.
Hannelore's family stayed in Westerbork for 4 years. In January 1944, her family was transported to Theresienstadt.
Her grandparents, aunt and niece survived the war in Theresienstadt. Sadly, she and her parents were transported to Auschwitz in September 1944. She never saw her parents again.
Hannelore was lucky to have been selected for work and was transferred to Freiberg, near Dresden in Germany. She worked in a factory that made aeroplanes during the war.
In March 1945, she was "evacuated" to the concentration camp Mauthausen in Austria. She and other prisoners barely survived. The treatment was so bad that the prisoners had to crawl because they couldn't walk upright anymore.
After the liberation of the camp by American soldiers -for many much to late- it took several months before she could return to her grandparents and aunt in Amsterdam in October 1945.
Hannelore married and gave birth to a daughter in 1963, who emigrated to Israel, and to a son in 1971, Arnon, the Dutch author, who lives in New York. She died in 2015 at the age of 87.
Despite her remarkable life, the book wasn't well-written. Her memoir reads like a boring, formal account : this happened and then that happened...
Her memoir earns an extra star for the admirable effort to write down what she has gone through though.
4/10
May 28, 2016
Een koel geschreven autobiografie van de moeder van Arnon Grunberg over haar vluchtelingenleven in de dertiger jaren en vervolgens de ervaringen van haar verblijf in Westerbork en daarna Theresienstadt en Auschwitz. Hannelore Grunberg was zeventien jaar toen zij in uiteindelijk in Kamp Mauthausen werd bevrijd. Haar doel was altijd om te overleven en ze ging gewoon stug door met keer op keer haar intuitie te volgen over wat haar de verstandigste weg leek. Vooral in Auschwitz, waar ze helemaal alleen voor zichzelf moest opkomen. Een wijze en dappere tiener, die haar koers al vroeg had moeten bepalen. Ik vond de autobiografie juist heel interessant om te lezen omdat het van alle sentimenten was ontdaan. Zodoende krijg je een bijna objectieve blik op het leven in de barakken, de werkzaamheden in de fabrieken en allerlei details over praktische zaken, zoals eten, kleding en schoeisel bemachtigen.
Je kunt concluderen dat Hannelore Grunberg alleen maar een exact chronologisch verslag van haar belevenissen heeft willen schrijven en geen emotioneel verslag. Dat is haar heel goed gelukt. Zelf verklaart zij op het eind van het boek dat zij als jong kind in de dertiger jaren en tijdens de jaren in Westerbork en de KZ's eigenlijk een kind en jonge tiener was, die niet echt besefte wat er gebeurde. We kunnen concluderen dat dit haar waarschijnlijk behoed heeft voor al te verlammende wanhoop en haar sterk gehouden heeft. Arnon Grunberg schrijft een heel liefdevol nawoord, waarin hij stelt dat zijn moeder altijd meer dan de oorlog is geweest en dat de oorlog haar als mens niet bepaald heeft. Dat vind ik een mooie uitspraak en dat voel je als je het boek leest.
Je kunt concluderen dat Hannelore Grunberg alleen maar een exact chronologisch verslag van haar belevenissen heeft willen schrijven en geen emotioneel verslag. Dat is haar heel goed gelukt. Zelf verklaart zij op het eind van het boek dat zij als jong kind in de dertiger jaren en tijdens de jaren in Westerbork en de KZ's eigenlijk een kind en jonge tiener was, die niet echt besefte wat er gebeurde. We kunnen concluderen dat dit haar waarschijnlijk behoed heeft voor al te verlammende wanhoop en haar sterk gehouden heeft. Arnon Grunberg schrijft een heel liefdevol nawoord, waarin hij stelt dat zijn moeder altijd meer dan de oorlog is geweest en dat de oorlog haar als mens niet bepaald heeft. Dat vind ik een mooie uitspraak en dat voel je als je het boek leest.
September 20, 2017
Het was duidelijk niet geschreven om een mooi verhaal te vertellen of met enige literaire ambitie maar ik vind het wel belangrijk dat dit soort herinneringen op schrift gesteld worden en bewaard blijven.
November 24, 2022
Omdat ik hoopte wat meer inzicht te krijgen in de zoon las ik de autobiografie van de moeder van Arnon Grunberg. Dit boek eindigt aan het einde van de 2e Wereldoorlog, dus lang voor de geboorte van de bekende zoon van mevr. Grünberg-Klein. Het relaas begint in 1939 in Duitsland waar haar Joodse familie toen woonde. Om aan de almaar toenemende jodenhaat te ontkomen tracht de familie een visum voor Cuba te krijgen. Ze vertrekken met de MS St Louis samen met meer dan 900 lotgenoten. Maar door politieke machinaties en geldhonger van plaatselijke dictator Batista en van zijn voorganger mogen de opvarenden niet ontschepen. Weken ligt het schip te wachten in de baai van Havana, tevergeefs. Dan wordt er nog geprobeerd aan te leggen in de VS, ook zonder resultaat. De MS St Louis keert noodgedwongen terug naar Europa. België is het eerste land dat toezegt een deel van de passagiers op te nemen. De familie Klein komt in Nederland terecht, later in Westerbork en uiteindelijk in Auschwitz. Hannelore overleeft het allemaal.
Ik vond het boek niet goed geschreven, nogal vlak verteld en zonder emotie ook.
Er zijn betere boeken door en over overlevers van de nazi-kampen verschenen.
Alleen het deel over de MS St Louis vond ik boeiend en natuurlijk ook bijzonder tragisch. Enkel omwille van dat onderdeel van de autobiografie toch nog 2 sterren.
Ik vond het boek niet goed geschreven, nogal vlak verteld en zonder emotie ook.
Er zijn betere boeken door en over overlevers van de nazi-kampen verschenen.
Alleen het deel over de MS St Louis vond ik boeiend en natuurlijk ook bijzonder tragisch. Enkel omwille van dat onderdeel van de autobiografie toch nog 2 sterren.
July 25, 2016
Het is een vrij droge opsomming van feiten. Af en toe komt Hannelores gevoel er even bij, maar de meeste tijd is het vrij zakelijk. Terwijl ze toch heel wat ellende heeft meegemaakt. Ze vertelt wel dat bepaalde zaken langs haar heen gingen toen ze in Westerbork zat met haar ouders, omdat ze nog te jong was. Echter, toen ze in Auschwitz kwam was ze toch al wat ouder en werd ze toch met de dagelijkse realiteit geconfronteerd. Door de schrijfstijl blijft het verhaal voor mij op afstand. Daardoor vond ik het lastig om me echt in te leven in Hannelore. Een gemiste kans.
May 31, 2017
Het verhaal an sich was heel indrukwekkend, maar ik vond de schrijfstijl niet fijn. Er kwamen heel veel namen langs, maar de meeste maar kort. Het was alsof je een haastig geschreven dagboek las van iemand die alles wilde onthouden.
July 2, 2016
Kan er aan herinneringen met zoveel gebeurtenissen een rating worden gegeven? Ik vind zelf van niet en daarom houd ik het neutraal met drie sterren. Het is een boek waarbij de kracht en doorzettingsvermogen naar boven komen. Waarbij de kracht van mevrouw Grünberg-Klein naar voren komt. Misschien voelde ze het niet zelf maar een overlevingsdrang was aanwezig en heeft haar in alles geholpen. Zij en anderen worden niet vergeten.
September 13, 2016
Ik zie veel opmerkingen over hoe het boek "koel" geschreven is, een opsomming van feiten.
Toch lees ik tussen de feiten door een onderdrukt verdriet. Het boek is veel meer dan enkel feiten. Het vertelt het verhaal van een meisje, een vrouw eigenlijk, die dapper heeft doorgezet maar daardoor haar gevoelens heeft onderdrukt (al is dit enkel maar mijn interpretatie).
Al met al vind ik het goed geschreven. De sobere manier van gebeurtenissen omschrijven past wel in het thema van het boek.
Toch lees ik tussen de feiten door een onderdrukt verdriet. Het boek is veel meer dan enkel feiten. Het vertelt het verhaal van een meisje, een vrouw eigenlijk, die dapper heeft doorgezet maar daardoor haar gevoelens heeft onderdrukt (al is dit enkel maar mijn interpretatie).
Al met al vind ik het goed geschreven. De sobere manier van gebeurtenissen omschrijven past wel in het thema van het boek.
June 9, 2015
Goed leesbaar relaas van een overlevende die haar unieke verhaal vertelt.
July 5, 2015
Zakelijk geschreven, maar daardoor misschien wel aangrijpender beschrijving van Hannelore's jeugd voor, tijdens en direct na de 2e wereldoorlog.
January 18, 2018
und auf Seite 66 habe ich das Buch abgebrochen.
Es lässt sich für mich einfach nicht flüssig lesen, es wird irgendwie alles "heruntergerattert" (Das Buch hat auch nur ca. 170 Seiten) Wenn ich ein Buch lesen, möchte ich mir das ganze ja ein wenig vorstellen können, das viel mir hier sehr schwer.
Es werden ganz viele Namen genannt, die nur irgendwie einmal vorkommen. Ich wusste teilweise gar nicht, ob ich mir die irgendwie merken soll, ob diese Personen wichtig für den weiteren Verlauf sind.
Ich finde es furchtbar, das ich dieses Buch nicht positiver Beurteilen kann, Frau Grünberg-Klein hat eine grauenhafte Zeit überlebt. Mit dem Schreibstil komme ich einfach nicht zurecht.
Es lässt sich für mich einfach nicht flüssig lesen, es wird irgendwie alles "heruntergerattert" (Das Buch hat auch nur ca. 170 Seiten) Wenn ich ein Buch lesen, möchte ich mir das ganze ja ein wenig vorstellen können, das viel mir hier sehr schwer.
Es werden ganz viele Namen genannt, die nur irgendwie einmal vorkommen. Ich wusste teilweise gar nicht, ob ich mir die irgendwie merken soll, ob diese Personen wichtig für den weiteren Verlauf sind.
Ich finde es furchtbar, das ich dieses Buch nicht positiver Beurteilen kann, Frau Grünberg-Klein hat eine grauenhafte Zeit überlebt. Mit dem Schreibstil komme ich einfach nicht zurecht.
March 1, 2019
Byla jsem na tuhle útlou knížečku zvědavá. Má pěkný obal. Ale..
Ale tedy na to, že by to měl být deník, tak je to napsáno divně a jsou tam tedy informace, které mi k věku dítěte nesedí, jako třeba kolik stálo vízum, kam a do jaké země se utíkalo, kam mířili Židí ze zemí do koncentráků a takové úřednické záležitosti. Ale...
Zase jsem se něco dozvěděla z pohledu, jak se chovali k německým Židům, jak to měli Židé v Nizozemí. Kam se před Hitlerem snažili utéct apod. Spousta informací mn zaujala. To tedy ano. Z této stránky doporučuji. A tedy náš přebal je hezčí.
Ale tedy na to, že by to měl být deník, tak je to napsáno divně a jsou tam tedy informace, které mi k věku dítěte nesedí, jako třeba kolik stálo vízum, kam a do jaké země se utíkalo, kam mířili Židí ze zemí do koncentráků a takové úřednické záležitosti. Ale...
Zase jsem se něco dozvěděla z pohledu, jak se chovali k německým Židům, jak to měli Židé v Nizozemí. Kam se před Hitlerem snažili utéct apod. Spousta informací mn zaujala. To tedy ano. Z této stránky doporučuji. A tedy náš přebal je hezčí.
May 30, 2019
One of those books that resonates with you. Not because it is a literary gem, but because it is a true story. A true story about a time that couldn't have been worse in our history. told in an unemotional, matter-of-fact style. This does not make the events described any less horrific. If you haven't read any memoirs of survivors of the Holocaust, I think, this should maybe not be the first you read, but it also shouldn't be the last.
January 14, 2021
Haphazard collection of facts and names. Not very personal or emotional, the title of this book seems not very well chosen. In my opinion not a good book,which does not mean that I don't respect the amazing feat of surviving the holocaust by the author.
September 4, 2017
Het is geen Nederlandse Levi. Maar Grünberg-Klein maakt indruk door de combinatie van ontastbaarheid en kwetsbaarheid.
March 20, 2021
Krachtig!
August 22, 2022
onvoorstelbaar. juist daarom zo belangrijk dat Grünberg-Klein het (ingetogen) heeft opgeschreven
March 29, 2024
i don't wanna rate someone's life experience, so im giving 4/5 just because the writing style didn't sit well with me. heartbreaking story
August 26, 2016
Ik heb dit boek gelezen als onderdeel van de vakantiebieb, en eerlijk gezegd weet ik niet wat ik ermee moet. Ik heb mijn fair share gelezen qua oorlogsboeken, van dagboeken tot romans en non-fictie. Maar ik weet niet wat ik met dit boek aan moet.
Het boek is ontzettend droog opgeschreven, zeker de eerdere hoofdstukken voelen aan als een wikipedia pagina: vol met opsommingen van feiten maar weinig emotie. Ik voel niets bij het lezen van dit boek.
Dit zou een fantastisch boek geweest kunnen zijn, als het anders werd verteld.
Het boek is ontzettend droog opgeschreven, zeker de eerdere hoofdstukken voelen aan als een wikipedia pagina: vol met opsommingen van feiten maar weinig emotie. Ik voel niets bij het lezen van dit boek.
Dit zou een fantastisch boek geweest kunnen zijn, als het anders werd verteld.
August 3, 2016
Sterren voor het boek, niet voor de gebeurtenissen.
Iedereen die een aantal geschiedenisboeken pakt kan de eerste hoofdstukken reproduceren. De schrijfwijze alsof het de herinneringen van een kind zijn doen voor mij af aan het tot stand komen van een geheel. Nutteloze opsommingen van straten en namen...deze waren beter een privé verslag in gegaan dan in boekvorm. Uitgelezen maar met tegenzin en diagonaal.
Iedereen die een aantal geschiedenisboeken pakt kan de eerste hoofdstukken reproduceren. De schrijfwijze alsof het de herinneringen van een kind zijn doen voor mij af aan het tot stand komen van een geheel. Nutteloze opsommingen van straten en namen...deze waren beter een privé verslag in gegaan dan in boekvorm. Uitgelezen maar met tegenzin en diagonaal.
July 27, 2016
Het verhaal lijkt soms door een toeschouwer geschreven te zijn, zonder emoties. Veel opsommingen van namen. Van de ene kant heel gedetailleerd, bijvoorbeeld wanneer het over de boot bij Cuba gaat, op andere momenten staan weken beschreven in een alinea.
Het boek leest wel snel weg, het interessante vond ik wel dat de eerste periode van Westerbork nu uitgebreider beschreven wordt.
Het boek leest wel snel weg, het interessante vond ik wel dat de eerste periode van Westerbork nu uitgebreider beschreven wordt.
May 31, 2015
Jammer dat er maar 1 boek van haar hand verschenen is. Ik had graag nog meer van haar vernomen
August 8, 2015
Een no-nonsense verslag van een Joodse vrouw die in haar jeugd de gevolgen van de Holocaust aan den lijve heeft ondervonden.
Haar sterke karakter heeft haar laten overleven.
Haar sterke karakter heeft haar laten overleven.
May 6, 2016
Prachtig en hartbrekend boek, echt een aanrader.
July 26, 2016
Heb al veel boeken gelezen over de oorlog en wat de Joodse vluchtelingen hebben ondergaan. Het heeft even geduurd eer ik in het verhaal zat, is heel zakelijk geschreven.
Had er meer van verwacht
Had er meer van verwacht
July 2, 2016
recensie volgt nog
Displaying 1 - 26 of 26 reviews