Dius

by Stefan Hertmans

Wanneer student Dius bij zijn docent Anton aanbelt en hem zijn onvoorwaardelijke vriendschap aanbiedt, begint alles in hun beide levens te schuiven. Wat hen bindt is hun verlangen om in een andere tijd te leven – de ruimte van de polders, de sublieme schilderkunst, de schoonheid die verloren gaat. En die alsnog, weliswaar te laat, een van hen wereldberoemd zal maken, ondanks de zware littekens die het leven hun toebrengt. Met Dius vertelt Stefan Hertmans het onweerstaanbare levensverhaal van een onmodieuze kunstenaarsziel, in de grote traditie van de oude schildersbiografieën.

Genres: Fiction, Roman, Novels, Dutch Literature, Literature, Ebooks, Audiobook

320 pages, Paperback

First published October 1, 2024

About the author

Stefan Hertmans is a Flemish Belgian author, poet and essayist. He is the author of a literary and essayistic oeuvre - including poetry, novels, essays, plays, short stories. His poetry has been translated into various languages and he has taught at the Ghent Secondary Art Institute and the Royal Academy of Fine Arts in Ghent. He has given lectures at the Sorbonne University, the universities of Vienna, Berlin and Mexico City, the Library of Congress in Washington D.C. and University College London. His work has been published in The literary Review (Madison) The Review of contemporary fiction (Illinois) and Grand Street (New York). He was awarded the ECI Literatuurprijs and the Golden Book Owl Audience Award for War and Turpentine, a novel based on his grandfather's notebooks recollecting his time before, during and after the First World War.

------------------------------------------------------

Stefan Hertmans is een Belgisch schrijver, dichter en essayist.

Hij is auteur van een literair en essayistisch oeuvre (poëzie, roman, essay, theatertekst, kortverhaal) dat hem in binnen- en buitenland bekend maakt. Zijn gedichten en verhalen verschenen in het Frans, Spaans, Italiaans, Roemeens, Kroatisch, Duits, Bulgaars. Hertmans doceerde aan het Stedelijk Secundair Kunstinstituut Gent en de Koninklijke Academie voor Schone kunsten (KASK, Hogeschool Gent) en leidde er het Studium Generale tot oktober 2010. Hij gaf lezingen aan de Sorbonne, de universiteiten van Wenen, Berlijn en Mexico City, Library of Congress (Washington), University College London. Zijn werk verscheen onder meer in The literary Review (Madison) The Review of contemporary fiction (Illinois) en Grand Street (New York). Hertmans werkte mee aan tijdschriften zoals Raster, De Revisor, Het Moment, NWT, Yang, Dietsche Warande & Belfort, Poëziekrant en Parmentier. Van 1993 tot 1996 was hij redacteur van het Nederlandse tijdschrift De Gids, hij recenseerde voor De Morgen en schreef de boekenbijlage van De Standaard. In Nederland publiceerde hij in Trouw.

In 2017 werd hij Commandeur in de Kroonorde.
Stefan Hertmans is een Vlaams schrijver, dichter en essayist.

Stefan Hertmans in de Nederlandstalige Wikipedia

Stefan Hertmans in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

Stefan Hertmans bij "Schrijversgewijs"


Stefan Hertmans is a Flemish writer, poet and essayist.

Stefan Hertmans in the English Wikipedia

Reviews

[Chris · Rating 5 out of 5]

Ik heb ‘Dius’ ademloos en tegelijk haast in één adem uitgelezen deze week (met dank aan een paar ziektedagen wegens virale infectie). Van bij het begin greep en sprak de roman mij aan, als een plek om in te blijven wonen en te vertoeven. Zo'n uitgelezen plek, zeg maar, zoals er een aantal beschreven worden in deze nieuwe roman van Stefan Hertmans. Kortom: het was zo’n boek waar ik omwille van de verwantschap en de herkenbaarheid, op heel wat vlakken en in vele lagen, extra ontvankelijk voor bleek.

‘Dius’ mag dan de titel zijn, deze tot de verbeelding sprekende figuur is niet het hoofdpersonage. Wel is hij de spil, zowel van de roman als van Anton, het hoofd- en ik-personage dat het verhaal van hun verstrengelde levens beschrijft. De manier waarop Stefan Hertmans dat doet, deed me aanvankelijk aan W.G. Sebald denken, meer bepaald aan zijn onvergetelijke 'Austerlitz'. Ik wachtte al lezende zelfs tot ik de eerste afbeelding of foto zou aantreffen (iets wat Hertmans reeds in eerdere boeken naar analogie met Sebald deed), want er passeren heel wat namen en werken uit de kunstgeschiedenis, met de klemtoon op de renaissance.

Maar deze keer geen afbeeldingen en al snel ook niet langer dat Sebald-gevoel. ‘Dius’ is immers veel minder onderzoekende fictie dan voorgangers als 'Oorlog en terpentijn' of 'De bekeerlinge'. Het is opnieuw puurdere fictie, hoewel Stefan Hertmans ongetwijfeld dicht bij zichzelf is gebleven en zijn schrijven een hernieuwde openheid en vrijheid doet vermoeden. Dat blijkt ook voor een deel uit zijn dankwoord en impliceert dat de hele roman doordrongen is van zijn liefde voor en kennis van onze westerse cultuurgeschiedenis, muziek, literatuur en filosofie. Daarnaast zorgt de auteur opvallend vaak voor ademruimte, door prachtig beschreven natuur- en seizoenpassages in te lassen en tenslotte met dat doorleefd, diepmenselijk relaas over een bepalende vriendschap, een onontkoombare liefde, een pur sang-kunstenaarschap en uiteraard ook over de dood.

Daarmee is ‘Dius’ voor mij een complete roman die je, zoals gezegd, in één adem meesleept, niettegenstaande hij ook uitnodigt om onderweg stil te staan bij een filosofische overpeinzing, een schilderij dat je even moet googelen of een passage die je doet stilstaan bij je eigen leven, je eigen overtuigingen, je vriendschappen en liefdes en de universaliteit van onze condition humaine. Dat gaat hier gepaard met veel schoonheid en melancholie. En in mijn geval dus ook met straffe verwantschap en herkenbaarheid (zelfs in kleinere details). Daardoor kan ik niet anders dan vijf sterren te geven en dit boek te blijven koesteren en herlezen.

[Petra De Sutter · Rating 5 out of 5]

Dius is het meest recente boek van Stefan Hertmans, een van mijn meest favoriete Vlaamse schrijvers. Reden genoeg om het te lezen dus. De titel intrigeerde me. Wie of wat is Dius?

Dius blijkt een ontembare en eigenzinnige artistieke jongeman te zijn die vriendschap sluit met de ik-figuur, Anton, een intellectuele kunstdocent. Anton is aan een doctoraat aan het werken, maar eigenlijk is hij vooral ongelukkig, een eeuwige zoeker, een twijfelaar. Hij voelt zich mislukt in de liefde, en geraakt gefascineerd door de onbevangenheid waarmee Dius in het leven staat. Het lijkt alsof Dius in alles slaagt in zijn leven terwijl Anton het gevoel heeft in alles te falen. Hun relatie levert een sprankelend verhaal op, een verhaal van aantrekking en afstoting.

De tekst staat bol van de culturele verwijzingen, en boeit door de virtuoze taal die Hertmans hanteert, met tal van zinnen die echte juweeltjes zijn en die je zou willen inkaderen. Dius, het personage zowel als het boek, verveelt geen moment. Hertmans laat ons kijken in de spiegel van ons eigen verleden, we herkennen er de fouten in die we zelf hebben gemaakt, en delen samen met Anton de hunkering naar hetgeen we verloren hebben. Spijt over gemiste opportuniteiten en mislukte keuzes.

Het gebeurt maar eens om de zoveel tijd, maar dit boek heb ik in één ruk uitgelezen. Uiteraard met Vlaamse polyfonie op de achtergrond. Dius liet me verward achter, en met een gevoel van weemoed en ontroering. Als na het lezen van Proust. Als na het bekijken van een meesterwerk van Bertolucci. Veel dank, Stefan.

[Carl Despriet · Rating 3 out of 5]

'Dius' heeft me niet overtuigd. De vriendschap tussen een jonge, talentvolle student met geniale trekjes en een suffe docent zonder enig charisma was voor mij al moeilijk om aan te nemen. Die vriendschap ontstaat bovendien ook niet spontaan, die twee groeien niet naar mekaar toe waardoor gaandeweg een hechte band ontstaat. Nee, de student komt zichzelf als vriend aanbieden. Alsof Hertmans aanvoelt dat die twee zich anders nooit tot elkaar aangetrokken kunnen voelen. Waarom Dius de docent als vriend wil wordt ook niet duidelijk. Een bizarre keuze.
Er wordt heel veel gezwegen wanneer ze samen zijn. Als je dus intelligente, scherpe dialogen of discussies verwacht kom je bedrogen uit. Geen verbaal vuurwerk. Anton, de docent, staat vooral met open mond naar het artistieke talent van Dius te kijken. Zelf kan hij alleen wat Wikipedia-weetjes over componisten en schilders debiteren. Er is nogal wat namedropping in het boek. Akkoord, Anton is kunstwetenschapper, maar ik kreeg de indruk dat Hertmans vooral wou illustreren hoe erudiet hij wel is. Te pas en vooral te onpas krijgen we kunstzinnige passages opgedist. Aan het eind reageert een personage met "Kun jij dan zelfs het lot van dat meisje niet zonder kunstzinnige mystificatie ervaren, Anton?". Kijk, dat had ik nu het hele boek door met die Anton. Het zorgt er ook voor dat er een afstandelijkheid gecreëerd wordt waardoor het lot van Anton me totaal onverschillig liet.
P.S. De karikaturale voorstelling van Jan Hoet (Jan Chapot in het boek) vind ik ook niet meteen geslaagd. Een beetje flauw zelfs.

[Sofie · Rating 3 out of 5]

Objectief kan de ervaren lezer niet anders de literaire kwaliteiten van dit boek erkennen. Hertmans schept ontzettend rijke beelden, zinnen en personages, waar je alleen maar van onder de indruk kan zijn. Ik zie wat hij beschrijft zo voor me alsof ik een film bekijk. Dat is knappe literatuur.

Subjectief, echter, stel ik na Oorlog en terpentijn opnieuw vast dat Stefan Hertmans niet voor mij is. Het is me te elitair, te klinisch en te intellectualistisch. Ik voel een afstand, ik mis betrokkenheid, het raakt me niet. Het is me allemaal wat te hoogdravend. Het is alsof deze roman me een verhaal vertelt met een nasale minachting in de stem, een arrogant pinkje in de lucht, met getrokken wenkbrauwen op mij neerkijkend van boven dikke brillenglazen.

Ik hou niet van gedetailleerde beschrijvingen van schilderijen. Die zaten me bij Oorlog en terpentijn en Het puttertje dat ik in dezelfde periode las ook al in de weg. Bij Max, Mischa & Tetoffensiven kan ik ze verdragen, maar zijn het ook mijn minst favoriete delen van het boek.

Ach, "de gustibus" nietwaar …

Geloof gerust de andere reviews, en lees het vooral zelf, want ik sla de bal hier ongetwijfeld helemaal mis.

[Boudewijn · Rating 5 out of 5]

Wat als één ontmoeting de loop van je leven volledig verandert?

Soms kruist iemand je pad die je leven voorgoed verandert—maar niet altijd in de richting die je zou hopen. In Dius neemt Stefan Hertmans ons mee in het innerlijke conflict van Anton, die worstelt met de gevolgen van een cruciale keuze: zijn vriendschap met Dius die een diepgaande invloed op zijn leven heeft gehad.

Dius speelt zich af in het Vlaamse polderdorpje (en fictieve?) Ganzenvliet, waar hij op uitnodiging van zijn student (Dius) aan zijn proefschrift gaat werken. Dius gaat meer en meer zijn leven beheersen waarbij de machtsrelatie (leraar versus student) volledig omgekeerd wordt. Al snel raakt Anton volledig in de ban van Dius, waarbij hij zijn oude leven als docent op de kunstacademie laat lopen en Dius als tegengif fungeert voor zijn vermoeide gedachten, de machinaties op de academie en de buitenwereld. Als ontheemden in het lawaai van de moderne tijd. Anton, de oudere, de minder begaafde, de man in Dius' schaduw.

Toch komen er barsten in de relatie, vooral wanneer Dius ervoor zorgt dat een ontluikende liefde van Anton voor een vrouw door zijn toedoen teniet wordt gedaan. Anton gaat zich afvragen hoe zijn leven eruit had kunnen gezien als hij Dius niet was tegengekomen, zijn liefde niet verloren was gegaan en hoe het dan was gelopen. Dius is inmiddels met zijn vriendin naar Italië vertrokken en Anton, moe van alles, gaat met pensioen en koopt het landhuis waar hij met Dius verbleef en slijt zijn dagen met lezen, muziek luisteren en nadenken over dat wat had kunnen zijn.

Totdat Dius ineens weer voor zijn deur staat. De oude vriendschap wordt vernieuwd, de wrok opzij geschoven en voordat Anton het weet is Dius weer in zijn leven. Hij verzorgt hem, hij krijgt vragen op zijn antwoorden en de verbroedering is daar.

Dius als ongrijpbare vriend en tegenstander. Dit boek daagt je uit om na te denken over de kracht van vriendschap en hoe onze levens door anderen vormgegeven worden, of we dat nu willen of niet. Hertmans’ vermogen om menselijke relaties met zoveel subtiliteit en gelaagdheid te beschrijven, maakte voor mij dit boek een aangrijpende leeservaring. Net als Anton, bleef ik na het lezen achter met vragen over wat had kunnen zijn—een getuigenis van Hertmans’ meesterschap.

Ik schrijf deze review met de muziek uit Dius op de achtergrond, een vriendelijk Goodreads lid heeft op Spotify een muzieklijst gemaakt. Het leek me niet meer dan toepasselijk als eerbetoon aan een schrijver die met stip tot een van mijn favorietste schrijvers is gaan behoren.


Asger Jorn - Verlust der Mitte (1958) (bron)

[Herman · Rating 4 out of 5]

Heel mooi boek dat je meeneemt in een levenslange vriendschap, die ook bepalend is voor de liefde van het hoofdpersonage. Naar mijn aanvoelen is dit ook een verhaal over nostalgie, dat als een mistbank doorheen de zinnen hangt. Van dichtbij merk je het niet onmiddellijk, maar wel als je kijkt van op een afstand.
Je voelt het metier van Hertmans, daarin doet hij me aan Brouwers denken.
Toch net geen vijf sterren voor mij. Ik miste op het einde wat spankracht en het was ook wat te voorspelbaar.
De lessen kunstgeschiedenis krijg je er gratis bij.
****1/2

[Ka Vee · Rating 5 out of 5]

Sprakeloos.......

[Mireille · Rating 5 out of 5]

De roman Dius was als een goede vriend: om de tijd en aandacht voor te nemen, soms te laten rusten maar er snel naar terug te keren vanwege een goed verhaal. Nadat ik de eerste 80 pagina’s in de trein had gelezen, besloot ik door te lezen op momenten dat het rustig om me heen was. Dus keek ik in zekere zin uit naar de avonden.

Eerst dacht ik door het thema mannenvriendschap nog terug aan het boek Aantekeningen over het verplaatsen van obelisken van Arjen van Veelen, maar waar dat een hommage is aan een echt bestaand hebbend maar overleden persoon van wie de schrijver zijn gangen nareist, is Dius een ode aan de mannenvriendschap in het algemeen met verzonnen personages. Dat leidde ik althans af uit het nawoord.
In het kort: Anton is docent kunstgeschiedenis aan de hogeschool, Dius een tien jaar jongere student die zomaar bij hem aanklopt met de mededeling vriend te willen zijn. Beiden zijn ze begeesterd door de kunsten, gaan er verschillend mee aan de slag in een gekraakt huisje in een mensenleeg landschap.

Stefan Hertmans is hier een echte verteller, in bloemrijke taal zonder alles te moeten zeggen. Hij laat genoeg aan je verbeelding over, al is het in sommige gevallen ook doordat woorden logischerwijs tekortschieten in de beschrijving van een schilderij. Om te weten welke kunst Dius en Anton zo betoverde, moet je wel afbeeldingen opzoeken. Zelf vind ik het absoluut niet erg wanneer een boek me ertoe aanzet meer op te zoeken; een verhaal gaat zo meer leven en ik leer veel bij. (Ik heb woorden als rizomatisch en scrutineus genoteerd; in het vervolg kijk ik of ik dodaarsen en talingen in het water zie; van barokke muziekstukken als passacaglia’s en sarabandes had ik nog maar weinig gehoord.)
De schilder Vittore Carpaccio, uit wiens ‘Young Knight in a Landscape’ details op het omslag van Dius prijken, kwam bijvoorbeeld meermaals voor. Van de muziek die de personages door de ruimte laten schallen heeft een andere lezer een afspeellijst op Spotify gemaakt.

De auteur laat de lezer naar de omgeving kijken op de kunstenaarsmanier van Anton (zo is het landschap ingedeeld, die kleuren zie je, daar vliegen de vogels). ‘Ik zie een geheel zonder delen, een overvloeiend iets, een fluïdum van indrukken, een eerste lichte weldadigheid die met de geuren komt, de eerste warmte en de langer wordende schemering.’ En over een dorsmachine die een stuk bos wegmaait: ‘De vernielingskracht beneemt ons de adem: op een week werken kan een dergelijk monster een halve provincie veranderen in een maanlandschap.’

Verder wil ik over de inhoud niet veel zeggen. De lezer moet het zelf ontdekken, het laten rijpen. In ieder geval staat voor mij vast dat Dius een van de favorieten van dit jaar is.

Nog een paar quotes:
– ‘Daar en toen ben ik die eenzaat geworden die telkens weer hoopt dat hij bij de normale mensenwereld kan behoren, om dan altijd weer vast te stellen dat het me niet lukt, dat ik het leven van de anderen verstikkend vind, dat ik naar dit oude gildehuis moet vluchten om hier, uithijgend van de nietszeggendheid van de meeste levens, moeizaam en geleidelijk te bekomen.’
– ‘De gebeurtenissen in de wereld defileerden sinds lang aan de rand van mijn aandachtskring voorbij.’

[Tessa Kerre · Rating 4 out of 5]

Zoals ik met de laatste romans van Stefan Hertmans altijd heb gehad: hij sleurt mij mee van bij de eerste bladzijden in een wereld waar ik graag vertoef. De vier sterren zijn voor de leesvreugd, voor het opzoeken van de schilderijen en ze te bestuderen, te zoeken naar details en het contentement als ik ze vond. En voor de mooie nuances, de grijswaarden. Toch was er ook wat vertwijfeling, irritatie en ogen gerol, waarvoor ik twijfelde een ster te minderen. Teveel afrekening. Teveel er te dik op. En terzelfdertijd gewild mysterieus.
Vier sterren dus, met de vierde wat lichter aangezet.

[Reyer · Rating 4 out of 5]

Dankzij de enthousiaste reacties hier op Goodreads had ik Stefan Hertmans’ Dius hoog op mijn lijst staan. Terecht, want ondanks het soms wat lijzige tempo is de roman over vriendschap en kunstbeleving van een niveau dat ik niet vaak tegenkom. Ik kan me moeilijk voorstellen dat de boeken die de shortlist van de Libris Literatuurprijs dit jaar wél hebben gehaald beter zijn.

Technische virtuositeit
Dat gezegd hebbende, begint Dius met een premisse die je als lezer hebt te aanvaarden: de jonge student Egidius de Blaeser, roepnaam Dius, belt op een dag vrijpostig aan bij zijn docent kunstgeschiedenis Anton, waarna een innige vriendschap ontstaat. Terwijl Anton – de ik-persoon vanuit wiens perspectief Hertmans vertelt – tot dan toe een tamelijk suf bestaan leidt, getekend door zijn huwelijk en proefschrift, blijft Dius een mysterie: de schrijver laat niets los over diens intenties. Dius verfoeit moderne, conceptuele kunst, toont meer aanleg voor technische virtuositeit dan voor filosofie en verheerlijkt de geschiedenis. Ondanks een vernietigend oordeel van de zelfingenomen juryvoorzitter van de universiteit is het de lezer grif duidelijk dat Dius’ werk boven dat van anderen uitstijgt.

Hoe weinig besefte ik toen dat de enige heldendaad in mijn leven erin zou bestaan mijn eigen middelmatigheid te leren verdragen.

Vriendschap versus liefde
Terwijl Hertmans zijn verhaal langzaam opbouwt, laat hij zijn hoofdpersoon reflecteren op de betekenis van vriendschap. Daarbij grijpt de schrijver gretig terug op de Klassieke Oudheid. Zo vraagt Anton zich in navolging van Cicero af of vriendschap superieur is aan de liefde, omdat ze meer steunt op een bewuste keuze voor een bepaald type mens dan op een blinde passie voor een erotische verschijning. Het antwoord waarom hij Dius destijds de deur niet heeft gewezen, vindt hij echter bij De Montaigne: ‘omdat hij het was en omdat ik het was’.

De roman bevat meerdere memorabele passages. Ik vond het auto-ongeluk met het hert ongelooflijk – in de beste zin van het woord – en de verborgen brief in het bureau was ook mooi gevonden. Helaas verliest het verhaal gaandeweg vaart; de laatste delen kwamen soms wat obligaat op me over. Tegelijkertijd was ik verbluft door Hertmans’ vermogen om kunst te beschrijven, zowel vanuit een esthetisch en filosofisch als een technisch perspectief. De vele verwijzingen naar zowel klassieke als moderne kunst spraken me zeker aan en de culturele discussies tussen de personages waren een plezier om te lezen. Daarentegen vond ik het jammer dat de hoofdpersoon zelf het prototype is van de passieve man die overal gedachteloos in meegaat – een type dat ik te goed ken uit de literatuur.

Met de rekening kwam het obligate glaasje limoncello, dat ze beleefd liet staan. Ik sloeg bij het opstaan het hare dan ook maar achterover; er is altijd wel een detail waardoor ik het decorum verknoei.

Asger Jorn - Verlust der Mitte

[Guillaume Calus · Rating 5 out of 5]

“Ik dook opnieuw in de levens van Vasari, en de hele ruimte leek mij te bevestigen in mijn zucht naar een ver verleden, een ingebeelde vrijheid waarvan ik dacht ze in mijn eigen tijd niet meer te kunnen vinden. Maar hier was het, dat tijdloze leven; het lag voor het grijpen. Het leek te ruisen boven het park en de akkers, tot ver voorbij de einder.”

[Bob Jacobs · Rating 3 out of 5]

Lang getwijfeld tussen 3 en 4 sterren. Goed boek, graag gelezen (boeken die me kunst die opzoeken die ik niet ken zijn altijd fijn!); maar hier en daar ergerde ik me aan enkele zaken. Exemplarisch hiervoor was het personage Jan Chapot, I mean.

[Fransien Vandeweghe · Rating 4 out of 5]

4,5 *

[Johan · Rating 3 out of 5]

Jan Chapot…. hoe verzin je het??

[Matthieu Wegh · Rating 4 out of 5]

? Leeskring Leiderdorp 28/10/25
# vriendschap; kunstenaars
🤔De schrijfstijl sprak mij vanaf het begin aan, de verhaallijn vond ik tot ongeveer blz. 80 voor mij teveel over details, namen van kunstgeschiedenis en klassieke muziek gaan. Daarna kwam het verhaal over de vriendschap tussen een kunstenaar en een docent meer tot zijn recht en heb ik genoten van de rest van het boek.
p133: Niets verstoort zozeer de rust die vriendschap nodig heeft als het verlangen naar de versmelting van lichamen. Lys wist dat; ik wist dat.
p295: Zoveel van wat we in anderen menen te zien is slechts de schaduw van onze vooroordelen, en daarmee van onze eigen frustraties
p318: Het verlangen om te lezen wat net buiten ons bereik ligt, behoort tot de diepste drijfveren van de literatuur.
=>Misschien Oorlog en terpentijn ooit
MW28/10/25

[Pieter Serrien · Rating 4 out of 5]

Prachtige roman over vriendschap, kunstbeleving en eenzaamheid (en spijt, liefde en meubels).

[Annelies Van Oost · Rating 4 out of 5]

Aanvankelijk vorderde mijn lectuur traag omdat ik de talloze verwijzingen naar schilderijen (veelal uit de renaissance), boeken, filosofen en muziek wilde uitpluizen. Omdat ik telkens uit mijn leesvaart geraakte door deze uitgebreide en uitwaaierende opzoekwerken heb ik deze gestaakt en heb ik aansluitend enige tijd gerouwd omwille van het besef dat een mensenleven te kort is om alles wat mooi en belangrijk is gezien/gehoord/geproefd/beleefd te kunnen hebben.

Na deze rouwperiode heb ik me overgeleverd aan het verhaal, dat zich op een voor mij perfect tempo ontvouwde. De bijzondere vriendschap tussen de twee protagonisten wordt in alle facetten en soms op een meedogenloze manier beschreven. Verwijzingen naar de klassieke mythologie en filosofie vormden uiteraard de hoogtepunten voor mij. De eenzaamheid van alle personages beklemde me. Het was soms zwoegen om mijn blije levensblik te handhaven.

Ik zou ze graag gekend hebben, de valk en de reiger. Maar wie is wie?

p.s. Bestaat er een overzicht van alle vernoemde werken en personen in het boek? Ik heb in het laatste deel iets gelezen over een schilder die een figuur met etterbuilen (door de pest over door het eten van beschimmeld graan) zo magnifiek weergaf, maar ik vind de referentie niet meer in het boek.

[Zinke Verstichelen · Rating 5 out of 5]

Wauw. Met bedachtzame en helder beschrijvende zinnen waan je je in de Vlaamse polders. De band tussen de personages overstijgt vriendschap en bewondering op een woordeloze manier.
De littekens die het verhaal achterlaat doen denken aan Kintsugi, de kunst van het lijmen van barsten, telkens met een verheven resultaat.

[Anneliese Tirry · Rating 5 out of 5]

Een boek dat zoveel melancholie oproept. Een boek dat baadt in het gouden licht van de herfst, alle kleuren wat zachter, wat milder.
Een boek waarin proza poëzie lijkt, met zinnen die ook bij de lezer weemoed oproepen.
Dit boek was een prachtig cadeau van Stefan Hertmans aan zijn lezers.
"... omwille van de dorst die we delen voor tijden die verafgelegen zijn en die ergens, door vroege herinneringen, in ons lijf geschreven zijn en ons ontheemd maken in het lawaai van onze tijd…”

[Maja Maes · Rating 4 out of 5]

Hoe droomachtig het was om in Dius' wereld te vertoeven.

[Rei Lee · Rating 5 out of 5]

Wat een prachtig boek.

Over vriendschap en liefde, de hoogtes en dieptes van het leven.

En dit alles doorvlochten met een fijngevoeligheid voor kunst, muziek maar ook de natuur. Een ode aan de kunstenaars maar ook ambachtsmannen.

Het verbaast me niet dat dit boek werd geschreven tijdens een schrijversresidentie op het domein van het kasteel van Gaasbeek.

Hertmans overstijgt zichzelf.

[looneybooks79 · Rating 4 out of 5]

https://looneybooks79.blog/2024/12/05...

Anton, een docent aan de kunstacademie denkt terug aan een student van hem, Dius. Met deze ietwat vervreemde en eigenzinnige jongen ontstaat een vriendschap die gecentreerd lijkt rond de liefde voor kunst.

Op een dag staat Dius aan de voordeur van Anton en verklaart dat hij met de man een vriendschap wil sluiten. Om deze vriendschap te vieren neemt hij de docent mee naar een polderdorpje Ganzevliet, waar Dius in een oud gildenhuis geregeld komt om te schilderen en te werken aan zijn kunst. De mannen geraken enorm gehecht aan elkaar, een vriendschap die de liefde overstijgt ontstaat. In Antons persoonlijke leven loopt niet alles zoals het zou moeten, zijn huwelijk loopt op de klippen doordat hij zijn vrouw met een collega bedriegt. Anton geraakt dan ook volledig in de ban van Dius' werk en hun gedeelde liefde voor het vroeger, een tijd waarin alles anders was en waar kunst nog betekenis had.

Maar naarmate de twee elkaar beter leren kennen geraken ze op een bepaald moment ook terug vervreemd van elkaar. Antons verlies van geliefde doet hem verlangen naar de rust van het gildenhuis, de polders, de eenzaamheid... hij zoekt eigenlijk het leven op dat Dius leidde. Maar Dius is intussen getrouwd met zijn Italiaanse Pia en is verhuisd naar Bergamo. Dus de twee verliezen het contact, tot op een avond Dius aan Antons deur staat, met een klein meisje, verminkt en ouder geworden.

Met veel liefde schrijft Hertmans over een wereld van kunst en de liefde voor een wereld waar snobisme hoogtij viert, maar waar meningen voor interpretatie vatbaar zijn. Dit vertaalt hij vooral in het personage van Jan Chapot (duidelijke verwijzing naar wijlen de kunstpaus Jan Hoet) die de waarde van talent verkeerd inschat, volgens Anton, en daardoor een kunstenaar zoals Dius de kans ontneemt te groeien.

Met dit ontzettend ontroerend verhaal raakt hij bij mij persoonlijk een zenuw omdat ik mezelf herken in de liefde die ikzelf ben leren koesteren voor de eenzaamheid, de uitgestrektheid en het afgelegen karakter van een klein dorp waar de tijd nog lijkt stil te staan. Dit gecombineerd met de liefde voor (schilder)kunst en dat van het woord, is dit boek een toppertje. Het is niet te vergelijken met eerder werk van de auteur, zoals 'Oorlog en Terpentijn' of 'De Bekeerlinge' maar de ziel in dit boek raakt diep en heel hard.

Het heel bipolaire karakter van Dius (misschien wel een verwijzing naar Deus, God?) zorgt voor een enorm interessant inzicht in het hoofd van een kunstenaar die op zoek gaat naar de perfectie, maar door die zoektocht er zelf onderdoor kan gaan.

Stefan Hertmans is een echt woordvirtuoos, die goochelt met metaforen, speelt met beeldtaal en hij sleurt je in de passie die kunst beoogt. Tegelijkertijd voel je zelf hoe de (zelfgezochte) eenzaamheid van de hoofdpersonages meditatief kan werken (en uit ervaring kan ik zeggen dat je afsluiten van de buitenwereld en uren staren naar een regenachtig en winderig polderlandschap heel heilzaam werkt, rust met zich mee brengt) en je doet verlangen naar een wereld waarin je soms eens kan zeggen: f*ck it all...

En daar bovenop wakkert Stefan bij mij persoonlijk ook nog eens de liefde voor Italië en de renaissance schilderkunst opnieuw aan en heb ik zin gekregen om te genieten van een aantal werken van oude (al dan niet bekende of onbekende) meesters te aanschouwen. Maar eveneens komt kunst zoals van Van Eyck, Lucien Freud en de schriele naakte lichamen van Egon Schiele aan bod.

Een klein meesterwerkje van één van 's Vlaanderens beste schrijvers!

[Karine · Rating 3 out of 5]

'Zo argeloos kan het verhevene zich vermommen in het alledaagse.' (p33)

' ... hier gaat het om in je leven, maak je keus. Ben je ontvankelijk of niet?' (p35)

[Sibrich van Baalen · Rating 4 out of 5]

Een boek om helemaal in te verdwijnen en dat is zeer welkom als je de werkelijkheid even wil ontvluchten. Heb altijd een zwak voor mannelijke personages die een beetje onhandig zijn. Hertmans stelt eigenlijk nooit teleur.

[Annet · Rating 5 out of 5]

Prachtige roman, zo eentje die je niet weg wil leggen, ook omdat Hertmans een meesterstilist is. De protagonist is een authentieke persoonlijkheid en kunstenaar. Hij gaat een platonische vriendschap aan met de verteller, die van wezenlijker betekenis lijkt dan de liefdesrelaties in het boek. De filosofische bespiegelingen daarover zijn interessant. Ondertussen word je ook nog getrakteerd op een flinke dosis Italiaanse kunstgeschiedenis van schilderwerken en klassieke muziek.

[Geert van Rooijen · Rating 3 out of 5]

Wat zou het een interessante verhandeling opleveren: een vergelijk tussen erudiete hoofdpersonen uit Vlaamse en Nederlandse romans. Van boven de rivieren zal een aantal personages van Mulisch, Buwalda, Wieringa, Thomése en De Jong vol bravoure zichzelf op de borst kloppen en uit het zuiden valt er wellicht wat subtieler tegengas op door Hemmerechts, Lanoye, Peeters, Claus en dus Hertmans. Zou het iets over de volksaard zeggen? Of is het mijn subjectieve invulling? Het behoeft vast meer studie, zeker als de paradox “wie stelt z’n eruditie nu ten toon: het personage of de auteur?” uitgewerkt zou worden.

Zomaar wat overpeinzingen tijdens het lezen van “Dius” bij de bijna essayistische passages over kunst in het algemeen en renaissancistisch schilderkunst in het bijzonder. Maakt het dat een goed boek? Niet per se. Ik vind het hier en daar afleiden. Mooi om te lezen (en eerlijk is eerlijk, ik ben geïnspireerd om weer eens een museum in te duiken), maar de vriendschap tussen Dius (wat een heerlijke samenvoeging van Deus en Diablo onder de smoes van de afkorting van Egidius, zodat die derde laag ook nog meegenomen kon worden) en Antoon biedt genoeg stof tot nadenken en had nog wel wat extra bladzijden verdiend. Alsook het lijden van Antoon na de verschillende liefdesbreuken en niet te vergeten het verdriet om de dood van Dius. En het toch wat zoete einde komt ook wat kortaf over naar mijn smaak.

Desalniettemin heb ik genoten!

[Noortje O. · Rating 3 out of 5]

Ik weet het niet. Het is een mooie verhaal, goed geschreven maar alle culturele beschouwingen en overpeinzingen over schilders en componisten, voelt als namedropping en gemaakt. Het verhaal heeft het niet nodig om mijn aandacht vast te houden.

[Ann · Rating 4 out of 5]

3,5 ⭐️ Onder de gigantische infodump schuilt een frèle, onevenwichtige vriendschap.

Leest vlotjes, maar is hier en daar pedant. Ik leer graag iets bij tijdens het lezen van een boek, maar hier was het op het storende af.

[Leone Mattheus · Rating 4 out of 5]

'Dius' is een van die zeldzame boeken - misschien wel het eerste - waarover ik mij eenvoudigweg geen oordeel kan vormen. De gustibus non est disputandum, zegt men, maar hier betrap ik mezelf op eindeloos wikken en wegen. Misschien ligt de oorzaak in mijn eigen verwachtingen, die torenhoog rezen. Het boek kon dan haast niet anders dan net onder die lat door glijden - en in dat geval zou de teleurstelling geheel aan mij toebehoren, niet aan Hertmans.
Toch, als een ware Blandino, kon ik niet anders dan met bewondering stilstaan bij de talloze verwijzingen die als talloze druppels over de pagina’s glinsteren: componisten, schilders, filosofen en zelfs mijn favoriet Cicero.
Hertmans is, zonder meer, een man van een zeldzame eruditie. Zijn boeken vormen een mozaïek van wijsheid en geleerdheid, waarin elke steen zorgvuldig gelegd lijkt door iemand die weet dat, zoals Cicero ooit schreef, historia magistra vitae est - de geschiedenis is de leermeesteres van het leven.

[Zimon · Rating 4 out of 5]

Niets is leuker dan een boek krijgen van vrienden met de boodschap: ‘dit is iets voor jou’. Even leuk is wanneer ze gelijk hebben.