Nee heb je: Notities over ziek zijn

by Renate Rubinstein

Dutch

Genres: Literature, Nonfiction

124 pages, Paperback

First published October 1, 1985

About the author

Rubinstein werd geboren in Duitsland. Ze moest op jonge leeftijd vluchten, waarna zij via Amsterdam en Londen uiteindelijk weer in Amsterdam terechtkwam. De vlucht van familie Rubinstein mocht niet baten, want de Duitsers arresteerden in 1940 haar Joodse vader en vermoordden hem later in Auschwitz. Deze gebeurtenis zou een bepalende factor worden in Rubinsteins leven en werk. Haar hele leven zou ze blijven zoeken naar een vader-figuur, wat volgens sommigen haar band met de Duits-Britse socioloog Norbert Elias zou verklaren.

Rubinstein volgde het Vossius Gymnasium te Amsterdam, maar werd na vier jaar van school gestuurd. Ze werkte drie dagen per week bij uitgeverij G.A. van Oorschot, en leefde samen met de jurist Willem Frederik van Leeuwen. Vervolgens werkte ze drie jaar in een kibboets in Israël en studeerde ze twee jaar aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Op grond van die studie kon ze in 1955 worden toegelaten als student politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens haar studie, die ze na twee jaar afbrak, begon ze haar carrière als schrijfster onder andere bij het Nieuw Israelietisch Weekblad en Propria Cures. Later schreef ze voor Vrij Nederland (VN), Het Parool, NRC Handelsblad, Avenue, Hollands Weekblad, Hollands Maandblad en Tirade.

Haar VN-columns, die vanaf 1962 wekelijks verschenen onder het pseudoniem Tamar, hadden een trouw publiek en werden gekenmerkt door een beknopte en heldere stijl, met soms zeer persoonlijke ontboezemingen over haar echtscheiding (gebundeld in Niets te verliezen en toch bang) en haar ziekte (gebundeld in Nee heb je) en verder over uiteenlopende onderwerpen zoals Friedrich Weinreb (polemiek met Willem Frederik Hermans), bijstandsmoeders (polemiek met Hugo Brandt Corstius over Selma Vrooland), wereldpolitiek, binnenlandse aangelegenheden, katten en bloemen.

In 1977 werd bij Rubinstein multiple sclerose geconstateerd. Dit bracht grote veranderingen in haar leven teweeg, die ze te boek stelde in Nee heb je (1985). Rubinstein overleed op 61-jarige leeftijd. Ze werd begraven op de Amsterdamse begraafplaats Zorgvlied.

Kort na haar dood verscheen haar boek Mijn beter ik, waarin onthuld werd dat ze jarenlang een geheime verhouding had met Simon Carmiggelt. Eerder was ze getrouwd met de literair criticus Aad Nuis en met de psycholoog en columnist Jaap van Heerden.

Reviews

[José Van Rosmalen · Rating 4 out of 5]

Renate Rubinstein was in de jaren zeventig en tachtig een bekende columniste. Zij schreef deze columns in ‘Vrij Nederland’ onder de naam Tamar. Zij kreeg op haar 47e multiple sclerose, MS. Aanvankelijk schreef ze niet over haar ziekte maar na een aantal jaren besloot zij dat toch te doen. Rubinstein had een onorthodoxe en eigenzinnige manier van schrijven, ze wilde mensen niet naar de mond praten. Ze is fel op het idee dat MS door psychische factoren zou kunnen worden bepaald, ze wil niet in sprookjes geloven. Aan de andere kant zoekt ze zelf ook haar heil bij alternatieve therapeuten, al weet ze dat die doorgaans valse hoop bieden. Ze noemt zichzelf nu ‘ invalide’, lid van een marginale groep voor wie gezorgd wordt. Ze is tegelijkertijd ook strijdbaar. Het boek is opgedragen aan de oude socioloog Norbert Elias, met wie ze ook diverse gesprekken voert. Elias is even oud als de vader van Renate zou zijn als hij niet in de oorlog was vermoord. Haar Joodse achtergrond komt terloops ter sprake. Het boek is voor mij goed herkenbaar omdat ik zelf vanwege een spierziekte niet meer kan lopen en ook wel ervaring heb met hoe we in Nederland met mensen met een handicap omgaan. Soms betuttelend, soms begripvol. Renate slaat nooit een meewarige toon aan. Haar stukken zijn inspirerend om weerbaar in het leven te staan, met alle twijfels die daarbij kunnen horen. En dood gaan we allemaal, maar maak ondertussen wat van je leven. Til niet te zwaar aan de korte spanne tijds dat je er bent, zo zegt Renate in de laatste zin van het boekje.

[Marit · Rating 3 out of 5]

Te veel losse flodders om echt iets uit te halen. Sommige notities (vooral die over hulpmiddelen) bezorgden me wel een glimlach. Annie S. is een legende, maar in deze schrijfwijze lijkt ze toch een beetje een crimineel.

[Fem · Rating 4 out of 5]

Ik hou van haar werk ❤️
Die toon is, ondanks haar onderwerpen, zo funny.

[Annelies Van Oost · Rating 5 out of 5]

Dit is thuiskomen. Mooie inzichten over leven met MS, over wat dat doet met jou en met je omgeving. Een sterk, scherp boekje geschreven door een sterke, scherpe vrouw. Ik zal dit zeker nog herlezen. Dat het geschreven is in mijn geboortejaar maakt sommige passages wat gedateerd, maar is symbolisch voor mij.

[Charlotte · Rating 4 out of 5]

Alhoewel lange tijd geleden geschreven, waarbij inmiddels de benadering van artsen wel enigszins veranderd is, toch boeiend door een nuchtere, maar ook gevoelige en invoelbare omgang met een chronisch progressieve ziekte, zowel door degene met de ziekte als haar omgeving ( die vaak minder gevoelig of onhandig hiermee omgaat ). Ook leerzaam nog steeds.

[Arjan Van Noort · Rating 3 out of 5]

Rubinstein blijft een bijzonder mens en dat klinkt ook door in deze beschouwingen over haar ziekte MS. Hoe is het om ziek te zijn en de dood in de ogen te zien, althans met de sterfelijkheid op termijn te worden geconfronteerd? Ook haar worsteling met beperkingen die steeds toenemen, maar ook de bevrijding die de ziekte biedt van de verplichting om gelukkig te zijn. Authentiek, eerlijk en zonder opsmuk verteld, maar blijft toch ook een beetje aan de oppervlakte hangen.

[Egbert Woerdeman · Rating 4 out of 5]

Mooi en met de nodige zelfspot geschreven. Interessant en leerzaam om je te kunnen verplaatsen in het leven en gevoel van de MS patiënt. Hoewel er sinds de jaren 80 en nu veel veranderd is met betrekking tot MS blijft het herkenbaar.

[Linda · Rating 3 out of 5]

Ik las dit boek omdat ik herkenning zocht, verrassend genoeg vond ik die duidelijk minder dan ik had verwacht. Wel leerde ik hierdoor andere perspectieven op ziek zijn kennen. De reflecties over Norbert Elias waren ook een levenslesje.
Wat een lekker mens is Rubinstein toch.

[Huub · Rating 4 out of 5]

Autobiografische columns over haar ervaringen met MS.

[Richard · Rating 4 out of 5]

Mooi

[Kimberley · Rating 4 out of 5]

Dit boek boeide mij enorm, vooral het eerste deel. Dit was heel persoonlijk geschreven en je las hoe de hoofdpersoon worstelde met de ziekte. Later werd het verhaal wat algemener en ging kwam de rompslomp van de maatschappij erbij. Dit vond ik minder, doordat het verhaal technischer werd. Het eindigde wel weer persoonlijk, dus dat vond ik wel fijn.

[Merel Rolf · Rating 4 out of 5]

Ontzettend humoristisch en ernstig tegelijk.

Soms is het hardop lachen om de kleine vondsten van Rubinstein, en om haar snedige stijl. Ook heerlijk troostrijk.

Aan het einde is er wat herhaling, terwijl ik het idee had dat er nog veel meer te vertellen was geweest. Niet helemaal compleet lijkt het.

Een aanrader!

[Belinda · Rating 3 out of 5]

Helaas kan ik Renate in dit boek moeilijker volgen dan in haar ander werk. Misschien omdat het een zeer persoonlijke optekening is van het verloop en haar beleving van haar ziekte.