Двенадцать

by Александр Блок

"Трагическим тенором эпохи" назвала Блока Анна Ахматова. "Тенор" - кумир публики, культовый герой... Именно таковым и был А.Блок в глазах современников. Время, преломившееся в его поэзии, сам облик Блока - добавили эпитет "трагический".
Поэма "Возмездие", вошедшая в настоящий сборник, подтверждает этот эпитет, и еще раз доказывает, что "трещина, расколовшая мир, проходит через сердце поэта". В сборник включены поэма "Двенадцать", вызвавшая столь неоднозначную оценку современников, "программные" стихотворения "Скифы" и "Пушинскому дому", знаменитая речь "О назначени поэта", а также драматургические произведения Блока.

Genres: Poetry, Russian Literature, Russia, Classics, 20th Century, Fiction, Literature

12 pages, Paperback

First published January 1, 1918

About the author

Алекса́ндр Алекса́ндрович Блок (16 (28) ноября 1880, Санкт-Петербург, Российская империя — 7 августа 1921, Петроград, РСФСР) — русский поэт, писатель, публицист, драматург, переводчик, литературный критик. Классик русской литературы XX столетия, один из крупнейших представителей русского символизма.

See also: Alexander Blok, Aleksandr Blok

Reviews

[Magdalen · Rating 4 out of 5]

И опять идут двенадцать,
За плечами – ружьеца.
Лишь у бедного убийцы
Не видать совсем лица. . .
__________________

Али руки не в крови
Из-за Катькиной любви?
– Шаг держи революцьонный!
Близок враг неугомонный!

Revolutionary the least, and full of symbols.

[Ярослава]

Прочитавши "Босыя на вогнішчы" Міхася Чарота й перечитавши шматки Тичини, пішла вперше прочитати ще й "Двенадцать" Блока - раніший текст із тієї ж типологічної категорії і одна з явних білих плям у моїй освіті. Є такі тексти, які через культурний осмос і так уявляєш, основні цитати можеш навести, навіть не займаючись літературою тієї країни, і тут завжди є ризик: а раптом там не буде нічого нового?
Загалом, якби мені треба було коротко розказати про "Двенадцать", я б і до читання розказала якісь базові елементи, бо начиталася достатньо критики: революція як страшна месіаністична релігія, дванадцять темних солдатиків-апостолів революції, які знічев'я убивають людей, і Ісус десь попереду, монтажна побудова й імітація found poetry, майбутнього нема, ніч чорна, сніг білий, вітер віє, людина не стоїть на ногах, жах і спокуса poshlost'і, оце от усе. Але навіть знаючи всі ці базові штуки - текст, звичайно, вражає, він сильніший, страшніший і химерніше зроблений, ніж ти до того готова, як то зазвичай буває з доброю поезією.

[philosophie · Rating 4 out of 5]

Η εμβληματική ποιητική σύνθεση του Μπλοκ που έχει θεωρηθεί ο αντικατοπτρισμός της δύναμης της επανάστασης, ένα αγνό μνημείο του επαναστατικού χάους των πρώτων χρόνων της εξέγερσης, σύμφωνα με τον Nikolai Bukharin, είναι άκρως συμβολιστική αλλά και σατιρική των πάντων.

Τρομάζει, τρέχει, σκούζει ο μπουρζουάς. / Τον κόσμο θα τον κάψουμε / στο αίμα θα τον βάψουμε - / Κύριε, ελέησον ημάς!

Αναμειγνύοντας κομμάτια προφορικής ομιλίας, τραγούδια και προσευχές με ονοματοποιητικές λέξεις, που μιμούνται ήχους όπλων, το ποίημα αφορά δώδεκα, αριθμός όχι αυθαίρετος, πολιτοφύλακες που περιπολούν τους δρόμους κι έρχονται σε επαφή με πρόσωπα χαρακτηριστικά της προεπαναστατικής ρώσικης κοινωνίας. Δεν ήταν ούτε τα μπερδεμένα συναισθήματα του ποιήματος ούτε οι συμβολισμοί του που του πρόσφεραν τη διάρκεια και την αναγνώριση, αλλά το αξιοθαύμαστο μείγμα φωνών και στυλ που περιέχει, ιδιαίτερα αξιοσημείωτα στη ρωσική ποιητική παράδοση του 19ου αιώνα.

[Anastasia · Rating 3 out of 5]

*Read for class.

Interesting how the rythm keeps changing in this one. I liked it, maybe even more than the poem itself.

[Bob Jacobs · Rating 5 out of 5]

Insane poëzie aan een rotvaart.

[Dame Silent]

Lu dans la traduction d'André Markowicz et écouté dans la mise en musique de Christian Olivier (2021, disponible sur Spotify). Expérience auditive hyper intéressante et très immersive ! Le texte est à découvrir pour le tournant qu'il marque dans la littérature russe et ce qu'il exprime de la révolution. Vraiment, c'est à lire/écouter au moins une fois !

[valerie · Rating 5 out of 5]

Блок - это голос эпохи. Блок - это вечная любовь. А поэма таинственна, многозначна и глубока. Чувствуется через каждую строку, как сильно волновала поэта судьба Родины и это не может не восхищать.

[Onno 283K · Rating 4 out of 5]

Ooit gekocht bij De Slegte rond 1980 en al die tijd in de boekenkast en nu eindelijk, dankzij Paustovski, een keer goed voor gaan zitten.

[Fusya · Rating 2 out of 5]

hate it

[Ulaş Gezgin · Rating 5 out of 5]

Aleksandr Blok'un "Oniki"si Üzerine (*)

-Bu şiir eleştirisi ve çevirisi, Evrensel Kültür Dergisi'nin Ekim 2002 sayısında yayınlanmıştır.-


"(...) ski dünyanın kölesi olarak kalıyoruz hala.
Daha büyük bir kötülükle lanetlenmişiz: Uyku ve yemek
gereksinimlerinden kurtulamıyoruz. Kimileri kuracak,
diğerleri yıkacak, çünkü "herşeyin bir zamanı var";
ama yapmaya ve yıkmaya hiç benzemeyen üçüncü bir güç
çıkana kadar herkes, köle olarak kalacak."- Aleksandr
Aleksandroviç Blok -Mayakovski’ye göndermediği bir
mektubundan, 17-30 Aralık 1918.


Mayakovski (1972), Blok’un ölümünden sonra kalem aldığı kısa bir yazıda, O’nu, her şairin kesinlikle hesaplaşması gereken bir yazın insanı olarak tanımlıyor. O’nun ölüm tarihini, Rus yazınının gümüş çağının bitişi olarak görenler de var (Bethea, 1998,
s. 174).


Slonim’e göre (1958), Blok, Rus simgeciliğinin doruk noktasıydı. 1880’de, bir hukuk profesörünün oğlu olarak dünyaya geldi. Dedesi, Petersburg Üniversitesi rektörüydü. Bu bilgilerden de anlaşılabileceği gibi, entellektüel anlamda son derece zengin bir çevrede büyüdü. Şiire başlayışı, Lyubov (Sevgi) Mendeleyeva’ya duyduğu derin aşk dolayısıyladır. Mendeleyeva, ünlü periyodik tabloyu insanlığa kazandıran kimyacı Dimitri Mendeleyev’in kızıydı. İlk şiirleri, Lyubov’a yazdığı lirik aşk şiirleridir.


‘Oniki’, Blok’un neredeyse son şiiri (Muchnic, 1961, s. 160). Bu şiir, çeşitli yazınsal çevrelerde şaşkınlık yaratırken, Bolşevikler’ce coşkuyla karşılanmıştı. Ama bu, uzun sürmedi. Yazın tarihinde, bu kadar değişik tutumlara yolaçan bir şiir herhalde az bulunur. Oniki muhafızın, İsa’nın oniki havarisiyle ilişkilendirilmesi ve dinsel çağrışımlar, Bolşevikler’ce sevilmezken; soylu aşkların simgeci, lirik şairi Blok’un -bir şiircik de olsa- resmi
ideolojinin sözcülüğünü yapması, çeşitli ülkelere dağılan göçmenler arasında hoş karşılanmayacaktı (Slonim, 1964, s. 8). Şiirin sonunda, İsa’yı kar ve tipi nedeniyle seçemeyip, ona ateş etmeleri, kimilerince onu reddetmelerine yoruldu (Bristol, 1996, s. 419). Yine de çoğunluk, durumu, İsa’nın oniki muhafıza öncülük ettiği biçiminde yorumladı; Blok’un amaçladığı da, büyük olasılıkla buydu. ‘Oniki’nin bitişini kendisi de beğenmemiş ama İsa’yla bitirmekten kendini alamamıştı (Struve, 1971, s. 8).


Bu bitirişe ilişkin bir başka yorum, Tolstoyculuğu anımsatıyor: Devrim’in dini yoktur ama iyiliğin yanında olduğundan, İsa, onunla, dolayısıyla oniki muhafızladır. İsa’nın takdirini kazanmak için Hıristiyan olmak gerekmez. İsa, hangi dinden olursa olsun, iyinin yanındadır (Poggioli, 1960, s.208). Bu yorum üzerine akıl yürütmek için dinbilim ve değer felsefesine (aksioloji) girmek gerekeceği ve bu da, yazının sınırlarını aşacağı için, daha ileri
gitmeyeceğiz.


Teknik açıdan bakılırsa, İsa’yla yapılan/yapılacak bir bitiriş bu bağlamda, ‘deus ex machina mı acaba?’ sorusunu akla getiriyor. Deus ex machina, klasik dram çıkışlı bir kavram. Sahnede oyun, içinden çıkılmaz bir duruma geldiğinde, tanrı(lar) mekanik şekilde sahneye indirilir ve sonsuz güçleriyle sorunu çözerlerdi. Bu yöntem, bir çok çağcıl yapıtta da görülebilir: ‘Hayat Güzeldir’ ve ‘Schindler’in Listesi’nde filmin sonuna yetişen kurtarıcı askerler, deus ex machinaya örnek olarak gösterilebilir çünkü askerlerin filmin akışıyla doğrudan bir bağlantıları yoktur; ‘pat’ diye çıkagelirler. Acaba ‘Oniki’de İsa’nın konumu bu mudur? Poggioli (1960) bu soruya, haklı olarak, olumsuz bir yanıt veriyor: İsa’nın, şiirin sonunda görünmekten öte bir işlevi yoktur. Muhafızların dünyasına müdahale etmemektedir. Sahnede aksayan bir şeyleri toparlamamaktadır (s. 208).


Yazınsal çevreleri şaşkına düşüren şey, lirik bir şair olan Blok’un, böyle bağıran çağıran bir şiir yazması ve kimilerine göre bu biçimde, Mayakovski’nin çömezi gibi davranmasıydı. Öte yandan, ‘Oniki’, Bolşevikler’ce o kadar tutuldu ki, üçüncü bölümdeki "Tüm burjuvaların kahrına/Dünyayı ateşle yakaca’z" dizelerinin, bezler üzerine yazılıp taşındığı sıklıkla görülüyordu (Gippius, 1972, ss. 191-192). Şiir, başarılı olsun olmasın, böyle bir onurlandırma, dünya yazın tarihinde çok az insana nasip olmuştur.


Slonim (1958), ‘Oniki’de, anlatının müziksel bütünlüğünün, kendilerine özgü tadları olan sokak dörtlükleriyle bir hayli süslü satırların bireşimi noktasında sağlandığını düşünüyor. Çoksesli dizelerde, gerçekçilikle simgeciliğin bir karışımı sergileniyor (Struve, 1971, s. 8). Fabrika şarkıları, sloganlar ve devrimci nakaratlardan bir mozaik oluşturulmuş (Poggioli, 1960, s. 205).


Şiir, oniki muhafızın bakış açısından akmaktadır. Şiirde, eski dünyadan geriye, yalnız bir kenter (burjuva), şişman bir papaz ve uyuz bir köpek kalmıştır (Bristol, 1996, s. 418). Poggioli (1960) dizelerdeki yansıtmacılıktan hareket ederek, ‘Oniki’de sinemayazımsal ve gazeteci yaklaşımlı bir yöntem kullanıldığı saptamasını yapıp, bu yöntemin izini sürüyor. O’na göre, Rus şair Blok’la, ‘Dünyayı Sarsan On Gün’ün yazarı, Amerikalı gazeteci John Reed, aynı yerleri, aynı kişileri, aynı olayları görmüştür. Aralarındaki en temel fark, kullandıkları iletim aracıdır: Blok, gerçekliği, şiirle ifade etmeyi yeğlemiştir. Bir diğer fark ise, Blok’un eski dünya betimlemelerine daha fazla yer vermesiydi (s. 206).


Şiirde, ses öğelerine sık sık başvuruluyor. Şiiri; ses, anlam ve yapı arasında bir uzlaşma olarak
düşünürsek (bkz. Gezgin, 2001), Blok’un ‘Oniki’de, dengeli bir uzlaşma ortaya koyduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Muchnic’e göre, Blok, şiire, fırtınalı havayla başlarken, kullandığı sözcüklerin sessel nitelikleriyle, rüzgarın esip duruş sesini yansılıyor(1): ‘Çyornıy vyeçir./Byelıy snyeg./Vyetir, vyetir!/Na nagah ni stait çilavyek./Vyetir, vyetir-/Na vsyom bojyem svyeti!(2)’ Blok, koyu harflerle gösterilen uzun hecelerle kısa heceler arasında bir
karşıtlık yaratmaya çalışmış (Muchnic, 1961, s. 161).
Rüzgar, Blok’un diğer şiirlerinde de önemli bir yere sahip ve bu ses öğelerini, Blok ilk kez bu şiirde kullanmıyor. Muchnic’in Devrim’i simgelediğini düşündüğü bu şiirdeki Petersburg kışların��n amansız rüzgarı, diğer şiirlerinde, Yazgı, Umutsuzluk vb. olarak da karşımıza çıkabiliyor (s. 161). Struve (1971) ise, şiirdeki tipinin Devrim’i, oniki muhafızı izleyen uyuz köpeğinse Eski Dünya’yı simgelediğini ileri sürüyor (s. 8).


Troçki, yazın ve siyaset arasındaki ilişkileri açımladığı ‘Yazın ve Devrim’ adlı yapıtında, tek
başına Blok’a bir bölüm ayırmıştı (Bkz. Troçki, 1960, ss. 116-125). Bu bölüm, şu altbaşlıkları taşıyordu: ‘Blok’un, Rus yazınındaki yeri’, ‘Blok simgeciliğinin devrim-öncesi öğesi’, ‘‘Oniki’ neden bir devrim şiiri değildir’, ‘ikilik’, ‘Blok ve kenterlik’. Troçki’ye göre, Blok, bir Ekim-öncesi şairidir. Şiirleri, baştan aşağıya, eski yaşam biçimini yansıtmaktadır ve kendini
hoşnut etmek için ortaya çıkmış yapıtlardır. Blok şiiri içerisinden, yalnızca ‘Oniki’ ölümsüz olacaktır. Bu şiirde, Blok, eski yaşam biçiminin etkisini, bilerek ya da bilmeyerek kırabilmiştir. Yine de, ‘Oniki’, alt tarafı, devrim sonrası dış dünyayı betimlemektedir ve bu niteliği, onu, devrim şiiri yapamaz. Bir Kızıl Muhafız’ın Katka’yı kıskançlık içinde öldürmesi, devrimci bir şiirin neresine oturabilir ki... Bu muhafız yakalansa, o koşullarda,
yargılanır ve kurşuna dizilirdi. Yeni düzen, iç savaş koşullarında, bireysel amaçlarla şiddet kullananları -hele bu, bir askerse- ağır bir şekilde cezalandırıyordu. Üstelik, muhafız Pet’ka (Petruha), Kat’ka’yı, devletin, O’na, düzeni sağlamak için verdiği silahla öldürüyor. Troçki, bu ikna edici gerekçeleri sunarak, ‘Oniki’nin devrimi değil karşı-devrimi betimlediğini öne sürüyor. Tüm bunlara karşın, sözlerine, ‘Zamanımızın en önemli yapıtıdır. Sonsuza dek kalacak.’ şeklinde son veriyor.


***

Şiir, bir tipi sahnesiyle açılıyor. Yer ve kişiler, neredeyse sinema diline özgü bir şekilde, kare kare aktarılıyor. Diğer bölümlerle karşılaştırıldığında, betimlemelere en çok yer verilen bölüm. Petersburg’lu sıradan halkın Devrim’e tepkisi, çeşitli karşıtlıklar içerisinde veriliyor: İnsanlar aç açık gezerlerken, giyecek ve yiyecekten yoksunlarken, iplere kocaman bez afişler asılıyor. Blok’un kendisi de, Devrim’in getirdiği yoksunluklardan biri olan ilaç eksikliği nedeniyle yitirmişti yaşamını (Bristol, 1996, s. 419). Birinci bölümü, halkın olumsuz tepkilerinin bir çeşit sıralanımı olarak görmek, olanaklı. Birinci bölümde, kişi sayısı bir hayli kabarık: İhtiyar kadıncağız, (burjuva) yazar, papaz, kürklü hanımefendi, aylak (biçare) ve -tahminimize göre- fahişeler.


İkinci bölümde, Blok, okuru, şiirin odağı olan oniki muhafızla tanıştırıyor. Bu tanışma, gayet simgesel oluyor. Onları, zihnimizde, herbiri birbirine benzeyen gölgeler olarak canlandırmamızı sağlıyor. Dişlerinde sarma sigaraları, omuzlarında tüfekler ve başlarında
kasketleriyle yürümektedirler. Konuşma çizgileri belirir. Ancak, bu konuşmaların aynı kişiye mi farklı farklı kişilere mi ait olduğunu anlayamayız. Konuşmalar, topluluğun malıdır ve zaten oniki muhafız da, oniki birey olarak değil tek beden olarak resmedilmektedir. Bu bölümde halk dili ağırlık kazanır. Muhafızların küfürlü konuşmalarına tanık oluruz.


İlk kez ikinci bölümde karşılaştığımız "Arkadaş, devrimcice yürü!/Var daha hasmımız bi’ sürü!" şeklindeki çifte dize, yama olarak, çeşitli bölümlerde de görülmektedir. Bu çifte dize, Devrim’in duası olarak da okunabilir, şiirin metronomu olarak da dinlenebilir, muhafızların kişiliğinde Devrimci Hükümet’in savaşımının bir ifadesi olarak da değerlendirilebilir. Bölüm sonundaki Rusya’ya kurşun atma yönlü çağrı ise, okuru şaşkına çeviriyor.


Kısa bir bölüm olan üçüncü bölüm, Blok’un bir fabrika şarkısına öykünmesinin bir ürünü.


Dördüncü bölümde, Kat’ka’yla Van’ka’yı birarada görüyoruz. Şiirin dramsal yapısı, bu bölümde başlıyor.


Oniki muhafızdan biri olan Pet’ka, Kat’ka’nın eski sevgilisidir. Beşinci bölümde, Pet’ka, yarı sitem yarı sevgiyle, Kat’ka’ya sesleniyor.


Altıncı bölümde, birinci bölümü anımsatır bir biçimde, sinemaya özgü bir anlatım var. Bölüm, bir cinayeti aktarmaktadır. Muhafız Pet’ka, Van’ka’yla Kat’ka’yı birarada görür ve muhafızlar ateş etmeye başlar. Van’ka kaçar, Kat’ka ölür.


Yedinci bölümde, Pet’ka, Kat’ka’nın ölmesinden dolayı pişmanlık ve üzüntü duyar. Bu insana özgü, gayet doğal duyguları, arkadaşları, bir devrimciye yakıştıramazlar.


Sekizinci bölümde, bir halk türküsü biçemi kullanılıyor. Blok, dokuzuncu bölümde, sokak dilinden uzaklaşıp, simgesel bir anlatımı yeğliyor.


Onuncu bölümün ilk dörtlüğü, bir halk türküsünden alındığı izlenimi veriyor. İzleyen çifte dizede, şiirsel bir dil kullanılıyor. Daha sonra ise, halk diline dönülüyor.


Onbirinci bölümde, dramsal çelişki artık bitmiştir. Oniki muhafız, ikinci bölümde nasılsa, şu an da öyledir. Sokaklarda onlardan başka kimse yoktur. Hiçbir konuşmaya tanık olmayız. Onbirinci bölümü, onikinci bölüm için bir geçiş parçası da sayabiliriz: Muhafızlar, yürümeyi sürdürmektedirler. Tipide bir karaltı görürler. Durmasını isterler. Durmaz. Ateş ederler. Ölmez. Önlerindeki, İsa’dır.


***

Slonim (1958), önemli bir noktanın altını çiziyor: ‘Devrim şairleri’ denilebilecek dört şairden hiçbiri işçi sınıfı kökenli değil (Blok ve Mayakovski, soylu kökenli; Pasternak, entelijensiya; Esenin, köylü) (s. 37). Üstelik, ‘Oniki’de muhafızlar da, lümpen proleterlerden başkası değil (Poggioli, 1960, s. 207).


‘Oniki’ye yönelik olarak ne söylersek söyleyelim, Blok, Rus şiirinin yapı taşlarından biri. Hatta geçtiğimiz yüzyılın son büyük şairi bile sayılabilir (Slonim, 1958, s. 200). ‘Oniki’ ile yine Blok’un kaleme aldığı ‘İskitler’i, Devrim sonrası yazınının başlangıç noktası saymak da olanaklı (Struve, 1971, s. 7).


Onikiler, Petersburg sokaklarında yürümeye devam ediyorlar hala...


(1) Benzeri özellikler gösteren iki şiir için bakınız: E. A. Poe, Çanlar
(http://yitikulke.hypermart.net/edgar-...) ve U. B. Gezgin, Sendikasız Zangoçlara Bir Adak (http://www.siir.gen.tr/siir/ulas_basa...\
m).


(2) ‘Kara akşam./Ak kar./Rüzgâr, rüzgâr!/Duramamada ayakta bir adam./Rüzgâr, rüzgâr-/En beteri, Tanrı’nın işleri arasından!’


Kaynakça


Bethea, D. M. (1998). Literature. In N. Rzhevsky. The Cambridge companion to modern Russian literature (pp. 161-204). Cambridge: Cambridge University Press.


Blok, A. A. (1972). From the diaries of Alexander Blok, an unsent letter to Mayakovsky, December 17-30, 1918. In W. Woroszylski. The life of Mayakovski (p. 248). (B. Taborski, Trans.). London: Victor Gollancz Ltd.


Bristol, E. (1996). Turn of a century: Modernism, 1895-1925. In C. A. Moser. The Cambridge history of Russian literature (pp. 387-457). Cambridge: Cambridge University Press.


Gezgin, U. B. (2001). Şiir üzerine bilimsel, felsefi, sanatsal değiniler. Anafilya, 5 (http://www.anafilya.net/y1_s05/gezgin...).


Gippius, Z. (1972). From the reminiscences of Zinaida Gippius. In W. Woroszylski. The life of Mayakovski (pp. 191-192). (B. Taborski, Trans.). London: Victor Gollancz Ltd.


Mayakovski, V. (1972). Mayakovsky’s article in the newspaper 'Agit-Rosta,' No. 14, August 10, 1921: Alexander Blok is dead. In W. Woroszylski. The life of Mayakovski (p. 293). (B. Taborski, Trans.). London: Victor Gollancz Ltd.


Muchnic, H. (1961). From Gorky to Pasternak: Six writers in Soviet Russia. New York: Random House.


Poggioli, R. (1960). The poets of Russia: 1890-1930. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.


Slonim, M. (1958). An outline of Russian literature. London, New York et Toronto: Oxford University Press.


Slonim, M. (1964). Soviet Russian literature: Writers and problems. New York: Oxford University Press.


Struve, G. (1971). Russian literature under Lenin and Stalin: 1917-1953. Oklahoma: University of Oklahoma Press.


Trotsky, L. (1960). Literature & revolution. (R. Strunsky, Trans.). Michigan: The University of Michigan Press.



-Yazanlar: Ulaş Başar Gezgin ve Elena Natalina-

[Nicola Di Leva · Rating 4 out of 5]

Lunga poesia, da leggere tutta in una volta, possibilmente una fredda e piovosa sera d'inverno.
Ho letto l'edizione Einaudi, che ha una bellissima traduzione, che mantiene ritmo e rime vicine all'originale (non so quanto a scapito del contenuto, che però è piuttosto semplice). Rimane quindi il tono a volte di canzonetta volgare, a volte di marcia militare, a volte sospeso e tetro, che contribuisce al fascino di questa poesia.
L'immagine che domina è una di quelle che resta: dodici uomini marciano nella bufera, di notte in città. Sono parte e rappresentano la Rivoluzione (quella russa, ma anche, come suggerito in introduzione, qualsiasi altra), e sono pur sempre semplicemente dodici uomini che tremano nel buio.
Ho apprezzato anche il piccolo riassunto a fine volume, che in effetti rende più scorrevole la lettura.
Il difetto di questa edizione è nell'introduzione: un po' troppo densa, ma soprattutto parla tanto dell'enigmatico e sorprendente finale, che sarebbe bello invece lasciar scoprire al lettore direttamente dalla poesia (sarebbe bastato mettere il commento in postfazione). Pure la copertina del libro riporta il finale, ma dai!

[Pooya]

مقدمه مترجم: انقلابی به بزرگی انقلاب اکتبر و تاریخ ساز چون آن، دامنه تاثیراتی بسیار نیز باید داشته باشد. چنان که امیدها و ناامیدی هایی را رقم زند و پیروزی و شکست آن توان یا سرخوردگی بسیار بیافریند، چنان که آفرید. انقلاب اکتبر یگانه ترین بود و هنوز که هنوز است یگانه ترین مانده است. یگانه در تحقق شعار مبارزه طبقه کارگر و فرودستان و پیروزی آنها در برابر نظم موجود. یگانه در به هم ریختن دنیای کهن و مناسبات اش و پایه گذاری دنیایی تازه با تاریخ مختص به خود و مناسبات خودش اگر چه دولت مستعجل. اما نهایتاً به قول لنین: هر قدر این روز بزرگ از ما دورتر می شود، اهمیت انقلاب روسیه روشن تر می شود.
سالگرد انقلاب اکتبر برای ما سالگرد پیروزی بزرگ طبقاتی به شکل عینی است و از این بابت است که باید گرامی داشته شده و با تعمق و تفکر در آن درس های فراوانی را که هنوز در آن نهفته است، یافته و روشن کرده و به انبان آموخته ها و تجربیات ریخت؛ تا در بزنگاه دوباره ای شاید مورد استفاده قرار گیرد.
نگرش شخصی من به مقوله مبارزه طبقاتی در جهان و(به دلیل زاده شدن) در ایران، نگرشی به دور از دگم نگری و تبدیل پدیده ها و مولفه ها به امر قدسی است. نه چنان است که برخی از اقشار متمرکز در برخی سازمان های کمونیستی می کنند و با چنان حدت و شدتی از گذشته خویش و رفقای پیشین دفاع می کنند گویی که این رفقا رسولانی مقدس بوده و زندگی و عملکرد آن ها خالی از اشتباه بوده است. این نگرش ها، نیمه مذهبی، دگم و ایدئولوژیک وار است. بت سازی ها، رسول سازی و تقدس انگاری اند. نگرش هایی که مارکسیسم و علم رهایی طبقه کارگر را به کلیشه واره ها و الگو واره هایی تقلیل داده اند که گاه حتا خود متد پایه ای و اولیه مارکسیسم را برنمی تابد. کمونیست های تقلیل گرا!
همه این ها به همراه عدم مداقه در متون و رویدادها و بازخوانی اسناد تاریخی مبارزه پرولتاریا در جهان و به خصوص متون تولید شده در ادامه زمانیِ آن تا امروز، دامن بخش بزرگی از چپ را گرفته است. ناتوانی چپ در ایران و جهان در راه سازماندهی طبقه کارگر به شکل عملی، خود دلیلی مبرهن بر این موضوع است که چپ به شکل کلی، حائز یک جمع بندی نظری تمام و کمال و به روز نیست و به دلیل همین فقدان ابزار تئوریک در عمل نیز ناتوان مانده و پراکنده و بی جان است. البته می شود فرافکنی کرد و کل تقصیر را انداخت به گردن امپریالیسم و سرمایه جهانی که در نقش آن هم شکی نیست. اما اینکه دشمن قوی تر از ماست دلیلی برای سرپوش نهادن بر کمبودها و کوته اندیشی های موجود در صفوف ما کمونیست ها نیست. این که اپورتونیست ها تاریخ مبارزه را به بیراهه کشانده اند، که کشانده اند؛ این فقدان را هیچ پوشش نمی دهد. چون در پاسخ به کسانی که این گونه از دل وضعیتی چنین اسفبار به جز درون جامه خویش را ندیدن سعی در پاره کردن جامه دیگران هم دارند باید گفت اگر شما درست می گویید و ابزارهای لازم تئوریک برای اتحاد طبقه کارگر و برپایی انقلابی عظیم و طبقاتی چون اکتبر را دارید، چرا در تمام این سال ها این چنین مفلوک و سرشکسته نشسته اید. شما تکان بخورید، ما در صف اول ایستاده ایم.
جدای از همه این ها باید گفت که: تلاش برای برقراری انقلاب تنها استارت تغییر مناس��ات فعلی و نظم موجود است. نقطه عزیمت است. با تمام باورهای پوسیده بورژوازی و خرده بورژوازی از لحاظ فرهنگی چه می کنیم؟ چنان که تجربه انقلاب ها در سرتاسر جهان نشان داده است و در متون تئوریک مارکسیستی نیز آمده است. مناسبات قبلی در دوران انقلاب هم چنان پابرجا هستند و در هم کوبیدن آن ها نیاز به قدرت انقلابی متشکل و البته آگاه و دقیق دارد تا دوباره به شکل محکم تری بازگردانده نشوند. شعر دوازده و الکساندر بلوک شاعر آن مصداق مشخصی برای طرح این موضوع است.
الکساندر بلوک روشنفکر اشرافی-مذهبی سرخورده از تمام مناسبات دنیای مذهب و سرمایه است. با تفکری نیمه عرفانی و آخرالزمانی که به دلیل وابستگی های بنیادین سبک زندگی اش به آن دنیا، به طبع منتظر ظهور منجی و در هم شکسته شدن عوامل رنج های اوست. دانایی او به عوامل رنج جهان از سر علم و شناخت او از شیوه مدیریت و بنیان های فکری آن ولی راه نجات او هم چنان بسته به همان دنیا و ایده آلیستی است. او نمی تواند از دنیای خود ببرد مگر با یک دگرگونی عظیم. واکنش او به جهانی که در آن می زید چنین است: “هر آنچه شما تا به حال نوشته اید اکنون درست نیستند، مردمی تازه می آیند. قلب های تازه را فتح می کنند. به این ها نیاز ندارند. پیروزی آن ها بر دنیای قدیم نشانگر پیروزی آن ها بر شماست. پیروزی بر اشعار شما، که فقط رنج دنیای قدیم را قبل از مرگش ابراز می کنند.” اشرافی ِمذهبی ما بلوک؛ این گونه روز محشر را زیر سئوال برده و از آن فرا می رود. اگر چه درگیر دوآلیسمی تمام و کمال است. از این بابت باید گفت که در برابر تمامی نظم کهن، الکساندر بلوک با همین جمله اش یک انقلابی به تمام معناست و نه البته هنوز یک سوسیالیست. شاید شعر کسی می آید فروغ فرخزاد را بشود نمونه تقلیل یافته این نوع در شعر فارسی دانست.
نگرش انقلابی بلوک نهایتاً با بروز انقلاب اکتبر مفری را یافته و به شکلی متوهمانه از خود فرا می رود. او آخرالزمان خودش را در انقلاب اکتبر می یابد و اکتبر بلشویک ها را معادل آن می پندارد. بلوک با این فرآیند از همه چیز تهی می شود نه دیگر امیدی می ماند که جهان تغییر کند و این امید، عرفان وی را به کمال ببرد و نه آخرالزمانی که او می پندارد، چنان بوده که می اندیشیده است. از این بابت است که ناتوانی و ضعف ایده آلیسم در برابر ماتریالیسم به چهره می آید. این تهی بودگی، او را در شعر و شاعری برای سال ها به خاموشی می برد چرا که آخرالزمان او از معنا تهی شده است.
وضع چپ ایرانی اما بی ربط به سرنوشت بلوک نمی تواند باشد. تمام امید و توان بخش بزرگی از چپ ایرانی در گذشته اش مانده است در گذشته ای که به آرزوی بدل شدن به نیروی محرکه یک انقلاب امیدوار بوده است. آن نیرو نه به رهبری او در قیام ۵۷، سر می رسد و او را به کناری می نهد و ناتوان و سرخورده از انجام کاری که پیش از این انجام می داده رهایش می کند. نگرش ایده آلیستی این بخش چپ به جهان او را خالی از همه چیز و به کاریکاتوری از خویش بدل می کند. ایده آل او از دست داده هایش در گذشته است، آن چه که برای او دست نایافتنی و در نتیجه مقدس شده است؛ و آن چه دارد دیگر هیچ است و آنچه قرار است داشته باشد چیست؟ امیدی به آن هم ندارد یا اگر دارد تمام و کمال وابسته به همان مناسبات پیشین خود است. اینجاست که ماتریالیسم دیالکتیک را باید در برابر این نمونه از ایده آلیسم نهاد.
بازگشت به شعر دوازده بلوک و بررسی و غور اساسی در آن به ما نشان می دهد که قدرت جذاب انقلاب می تواند تمام سرخورده های نظم فعلی را هم با خود همراه کند، اما آیا این ها به نیرویی برای پیشبرد انقلاب هم بدل می شوند؟ مسلما خیر. ستایش بلوک از رژه مسلحانه بلشویک ها، حمایت او از انقلاب اکتبر و ایستادگی او تا دم مرگ بر این مواضع حاکی از این موضوع است.
در شعر دوازده علی رغم استفاده از نمادها و نام های مذهبی که المان هایی مربوط به دنیای کهن اند. بلوک هیستریک وار در برابر بورژوازی هم قد علم می کند و از این بابت خود را از طبقه خویش بیرون می نهد و در صفوف انقلاب جا می گیرد. شعر و ستایش او از انقلاب اکتبر بی شک تاثیرگذار و جاودان و سندی تاریخی از این رویداد است. اگر چه او تنها یک بخش از انقلاب را درک کرده و آن هم ضرورت درهم شکستن است و ضرورت نوسازی آن را که فرآیندی مادی و زمان بر است در زمان انقلاب درک نکرده بود. اما او نه به عنوان یک سوسیالیست بلکه به عنوان یک انقلابی در خدمت سوسیالیسم در یاد و خاطره انقلابیون و تاریخ انقلاب خواهد ماند و شعر او نیز در تاریخ ادبیات روسیه و جهان.
از دید ادبی و هنری درباره شعر دوازده باید گفت که؛ این اثر در دوران خود از انقلابی ترین آثار در فرم و محتوا و سرشار از نوآوری در پیچش های زبانی است. سمبولیسم روسی بخشی از همان دنیای کهن است که بلوک علیه آن برخواسته و آن را به هم ریخته بود، ولی نهایتاً نتوانسته بود از آن فرا رود. مترجم این اثر را از نسخه انگلیسی(مترجم روسی به انگلیسی آن ماریا کارلسون است) به فارسی برگردانده و در چیره دستی خود نیز ادعایی ندارد، چرا که بی گمان اثر از اشتباه خالی نبوده است. اما سعی بر آن شده که کمترین میزان اشتباه و بیشترین میزان وفاداری به اصل رعایت شود. سمبولیسم روسی بخشی از همان دنیای کهن است که بلوک علیه آن برخواسته و آن را به هم ریخته بود، ولی نهایتاً نتوانسته بود از آن فرا رود.
ضرورت مطالعه و بازنگری تمام اسناد تاریخی مبارزه چه در سیاست و چه در هنر و باقی رشته ها همواره می تواند راه هایی را بر ما بگشاید و جلوه هایی از تاریکی ذهن ما را به روشنی در آورد و چه خوب که این روشنی با دیگران به حد توان به اشتراک نهاده شود. بلوک و بررسی اثر او به ما می گوید که؛ صفوف ما پر از کسانی هستند که به شکل ایده آلیستی و اگرچه انقلابی در کنار ما ایستاده اند و اگرچه از ما نیستند اما مجبوریم که بار بودن شان را بر گرده بکشیم. تا کجا باز هزینه های این بار باید به دوش کدام نسل بیفتد و کدام ضربه را بر پیکر بی جان طبقه کارگر بزند.
انقلاب اکتبر اما رهبران بی نظیر و توانایی داشت که هر کدام تواناهایی منحصر به فرد داشتند. اگر چه لنین در علم سیاست و فلسفه و رهبری، نابغه ای به تمام معنا بود اما در هنر و ادبیات این تروتسکی بود که گوی سبقت را از بقیه رفقا ربوده بود. او مسلح به سلاح نقد انقلابی درباره بلوک و شاعر دوازده می نویسد: مطمئن باشید بلوک یکی از ما نیست، اما او به سمت ما آمده است، اگرچه در انجام این کار شکست خورده است. نتیجه این انگیزش خود مهمترین اثر دوران ماست. شعر او، دوازده، برای همیشه باقی خواهد ماند.

نهایتاً ترجمه شعر دوازده در سالگرد انقلاب اکتبر حضورتان تقدیم می شود. باشد که یاد و خاطره آن حماسه بزرگ، همواره نیروبخش ما در راه رهایی مان باشد

[mmasjam · Rating 3 out of 5]

Как-то совсем негуманно. Я понимаю, что не могу себе представить, какой жестокой и непредсказуемой была реальность во время революции. Я читаю сейчас Живаго, и там здорово схвачен этот момент огромной неопределенности, чего-то большего, чем жизнь отдельных людей. Но в Живаго эти люди облечены в плоть и кровь, они не редуцированы до просто солдата, просто проститутки, просто одного из 12. На эмоциональном уровне у меня нет никакого коннекта с этим текстом кроме екающего сердечка в конце, когда появляется Христос. Хотя его появление выглядит как панчлайн, прикол, а не продуманная часть этого мира, расширение его. На уровне формы тоже пока не получается найти пересечение. Читала статью Бориса Гаспарова про карнавальность. Статья вроде хорошая, но понятнее от этого не становится. Более того, я уже давно сомневаюсь в том, что построения Бахтина отвечают реальности Средневековья, в последнее время они мне кажется похожими на рассуждения Ницше о трагедии. Очень красиво, очень классная система, но совсем не про собственно эпоху. А как было собственно в эпохе я не знаю, образования не хватает. Вот и получается, что своего понимания нет, а довериться Борису Гаспарову я не могу. Надеюсь найти какие-то статьи про метрику, может в сухих подсчётам слогов мне будет комфортнее.

[Salsadinoia · Rating 5 out of 5]

"I Dodici" è un poema su cui è stato scritto tantissimo, ma che non comprenderemo mai totalmente. Io l'ho letto e riletto in quattro lingue (prima in russo, poi in traduzione in italiano, cinese e inglese). I commenti e le spiegazioni si sprecano, ogni parola è fonte di riflessione e discussione. La Pietrogrado avvolta dalla bufera di neve e dalla rivoluzione è fisica e brutale, ma allo stesso tempo mistica e spirituale. L'opera torna allo stile del primo Blok, quello simbolista dei Versi sulla Bellissima Dama, trascina il lettore in un universo che è tanto storico quanto immaginario, evoca una rivoluzione che trascende le vicende reali che fanno da base per la narrazione. La lingua è originale e naturalmente (come sempre in poesia) molto sacrificata anche nelle migliori traduzioni (in italiano ottima quella di De Michelis). Senza dubbio uno dei capolavori dell'Epoca d'Argento russa, una lettura breve ma estremamente intensa, non semplice ma davvero sconvolgente e indimenticabile.

[Nicholas · Rating 3 out of 5]

Rating is for the Greek translation of 1945 (Kolaklidis);
The introductory text is refreshingly impartial for its time but otherwise more or less generic;
Translation of good quality, need to compare with Ritsos and others as well as the original Russian;
The imagery is heavy handed at times but never fails to be interesting and the ambiance is always well represented;
Needs to be read side by side with some of Mayakovskys early political poetry. Blok seems to in many ways prefigure him and deconstruct him simultaneously here;
The ambiguous figure of Jesus in the end paired with the otherwise antireligious theme of the poem is really quite striking. I would say the poem is very well deserving of its classic status just for that stanza alone;
The translation feels clunky at times but generally it does a good enough job rhythm-wise and in depicting the dialectical range of the poem and the switch of registers;

[Rosewater Emily · Rating 1 out of 5]

Почему одна в "Двенадцать"?
Надо классику ценить!
Надо классикам предаться!

Ариадны дёрнул нить.
Ариадны косы вздёрнул.
Лисий хвост в бору сосновом.

Революция притворна
- самомнения основа.
Революция, как пастор,
соблазняющий мальчишку.

На затылке зреет астра,
а во лбу зудит мыслишка.
Ладан курится в ушах.

Чья-то курица таится в камышах.
Выходи, не птица, голод-шахиншах!

Первый час, двенадцать ночи,
боров бдит во тьме гостиной.
Он - владелец полномочий
воспитать в нас дисциплину.

Дятел - вернейший из пособников разврата,
если "развратом" звать вражду сестры и брата.

Революцьонный оный шаг
уводит факел в полумрак.
А в полумраке пахнет коньяком.

Революцьонный шаг вовек пешком.

Революцьонный оный шаг
ведёт в беззвёздный саркофаг.
А в саркофаге - избирком.

Почему одна в "Двенадцать"?
Время - времени судья.
Александр Блок, ладья,
я ввожу паяца.

[Maria White · Rating 5 out of 5]

Каждый раз когда я читаю эту поэму, у меня по спине пробегают мурашки.

... Так идут державным шагом —
Позади — голодный пес,
Впереди — с кровавым флагом,
И за вьюгой невидим,
И от пули невредим,
Нежной поступью надвьюжной,
Снежной россыпью жемчужной,
В белом венчике из роз —
Впереди — Исус Христос.

[Stephen Bruce · Rating 4 out of 5]

Fragmentary, disturbing, ambiguous

[Ernesto Tunlii · Rating 4 out of 5]

Davanti a questo poeta d’argento si rimane stregati e trafitti ad ogni verso.

[Riccardo · Rating 3 out of 5]

L’odio, l’odio fiero
bolle in cuore…
L’odio santo, l’odio nero…

[Constantin · Rating 3 out of 5]

on shit so esoteric the translations aren't even available

[Helena]

art used to transport history into the future

“U korak s revolucijom moćnom.
Nas dušman vreba danonoćno!”

[Noam · Rating 3 out of 5]

Een episch gedicht dat de revolutie van 1917 tot leven brengt: Twaalf gewapende mensen trekken door het land en laten een spoor van vernieling achter. Alles wat bij het oude hoort, moet vernietigd worden voor het goede doel. Ze hebben nu de macht en iedereen zal het merken. Jezus staat in ieder geval aan hun zijde. Zijn de twaalf moderne apostelen?

Dit gedicht verscheen begin 1918, kort na de revolutie, en maakte hierdoor grote indruk. Voor velen was het ook een schok dat Blok achter de revolutie stond. Ook al is de inhoud modern, is de vorm klassiek Russisch: Aleksandr Poesjkin had dit kunnen schrijven, als hij toen nog in leven was.

Wat Blok precies wil zeggen met dit gedicht, blijft onduidelijk. En misschien is het ook minder belangrijk: Het gaat om de revolutie. Je voelt, hoort en proeft, de energie, de beweging, de sfeer, de gewelddadige kracht. De sterke tekeningen van Wladimir Bielkine laten je zien wat voelt: Dit is revolutie!!!

[Selene · Rating 3 out of 5]

Se volete fare un salto nel passato ai tempi della rivoluzione...Blok è sicuramente uno di quegli autori che fanno al caso vostro anche se forse non tutti riusciranno a capire o apprezzare il suo punto di vista!

[Jules · Rating 5 out of 5]

I have read the edition edited by Avril Pyman with her history, commentary, and translation.