Brutopia. De dromen van Brussel

by Pascal Verbeken

Brussel is de meest gehate stad van België en de Europese Unie. De hoofdstad van een half miljard Europeanen roept beelden op van verval, armoede, chaos en bureaucratie. ‘It’s like a hellhole,’ verklaarde Donald Trump. Maar Brussel is ook de onvermoede broedplaats van utopieën, urbanistische experimenten en Grote Maatschappelijke Vergezichten. Karl Marx schreef er zijn Communistisch Manifest, salafisten broeden er op de vestiging van een religieuze heilstaat en de eu bouwt er aan het meest ambitieuze politieke project sinds de Tweede Wereldoorlog. Brussel toonde zich bovendien een toevluchtsoord voor dissidente hemelbestormers en artistieke vrijbuiters zoals Charles Baudelaire, de grootste Brusselhater aller tijden. Sommige dromen veranderden de wereld, andere vielen stuk op de Brusselse kasseien.
In Brutopia volgt Pascal Verbeken het spoor van de dromenjagers. Hij verkent Europese salons en achterbuurten, luistert naar denkers, daklozen, prostituees, politieke leiders en nieuw aangespoelde plannenmakers. Verbeken leidt de lezer op magistrale wijze door deze geschiedenis van de Brusselse dromen en legt zo de hedendaagse ziel bloot van deze mysterieuze stad.

Genres: History, Nonfiction, Belgium

336 pages, Paperback

First published May 2, 2019

About the author

Pascal Verbeken groeide op in de Gentse wijk Moscou. Hij staat bekend als Wallonië-kenner.

Verbeken studeerde Germaanse filologie aan de Universiteit Gent en woont in Leefdaal.

Verbeken was redacteur van De Standaard in 1998. In 1999-2010 was hij redacteur van Humo, daarvoor werkte hij als freelancer. Hij werkte eveneens voor Knack, De Morgen, VRT en RTBF.

Publicaties
Arm Wallonië (2007)
Grand Central Belge (2011)
Eurowash 2000 (2012)
Somewhere City (2013)
Tranzyt Antwerpia. (2013)
Miavoye (2014)
Duistere wegen - Vincent van Gogh in de Borinage (2015)
Brutopia - De dromen van Brussel (2019)
Documentaires
Arm Wallonië (2010) - Regie en scenario (uitgezonden op Canvas en RTBF)
La terre promise (2010) - Regie en scenario
100 jaar Vooruit (2013) - Co-scenarist
Grand Central Belge (2014) - Co-scenarist
Hoorspel
Miavoye (2014)

Reviews

[Marc Lamot · Rating 3 out of 5]

My country, Belgium, is a very complex nation/country/state (choose as you please). While I'm writing this review, more than 250 days have past since the last parliamentary elections, and a new federal government still isn’t in sight. Dutch speaking and French speaking parties are at war, like they have been for the past decades, with only a temporary truce of pragmatic cooperation as way out. Brussels is in the middle of this: long time it was the mostly French speaking capital, hated by everyone outside, Flemings and Walloons. In the meantime it has become a cosmopolis of more than 180 nationalities, with European and other international bureaucrats on top of them, and … hated by even more people.

Like many Flemings and Walloons, I too have a very ambiguous relationship with Brussels: it's my working place, I regularly walk the streets and neighbourhoods, fascinated by the urban diversity in material and human form, but at the same time it repels me, it seems to me an inhuman metropolis prey to chaos and ugliness. Pascal Verbeken confirms that feeling. He sketches a portrait of the city from 10 perspectives, which also clearly shows his love and hate for the city.

On the extremes of his book are a lyrical ode to the Brussels skies and to the many utopists that dwelled beneath them, and on the other side an aversion of arrogant urbanists and a clearly bitter reckoning with Islamism that in his view has seized a number of neighbourhoods of the city. The book is not very original: much of what Verbeken writes has already been covered in Arm Brussel by Geert van Istendael, albeit with a slightly less nostalgic undertone. But Verbeken brings it more up to date.

Moreover, I learned something new about the short but intense stay of the French poet Charles Baudelaire in Brussels in the mid-19th century, and especially about that universal dreamer Paul Otlet and his great world peace plans. By the way, utopia and anti-utopia are the common thread in this book, and so Marx, Ruusbroec and the megalomaniac destroyers of many traditional neighbourhoods are also included. This is a very accessible introduction to Brussels, no more and no less. (2.5 stars)

[Laurent De Maertelaer · Rating 4 out of 5]

Mijn bespreking staat op m'n blog: https://thedreamlifeofbalsosnell.org/...
En op Mappalibri: http://mappalibri.be/?navigatieid=61&...

[Dimitri Verbelen · Rating 5 out of 5]

Het schone, grauwe, lelijke, bruisende, flitsende, donkere, falende, levendige Brussel. Het staat er allemaal in. En nog veel meer. Echt een aanrader. Kudos voor de auteur en zijn Brutopia.

[Delphine · Rating 5 out of 5]

Intrigerend portret van de stad Brussel als broedplaats van utopieën en grote maatschappelijke omwentelingen. Verbeken evoceert de rijkheid van Brussels verleden: zowel de socialistisch/marxistische experimenten passeren de revue, maar ook figuren als Otlet en Horta worden belicht, net als de Brusselse passages van Baudelaire en Marx. De link met het heden wordt duidelijk in de hoofdstukken over de Noord-Zuidverbinding, het Zoniënwoud en de Europese wijk. Brussel blijft een mysterie. Schitterend boek.

[Arvid Steyaert · Rating 5 out of 5]

Alweer sterk geschreven !

[Danny Jacobs · Rating 5 out of 5]

Brussel. Een stad die onze meeste landgenoten onverschillig laat tot zelfs afschuw oproept. Voor mij is het een stad waar ik sedert 1989 - het begin van mijn werkperiode - onafgebroken heb doorgebracht. Als pendelaar uiteraard. Doorheen de jaren leer je Brussel beter kennen en ook appreciëren. Ik loop er nog steeds graag rond. Pascal Verbeken schreef er met Brutopia ook een pracht van een boek over. Over bekende figuren die er verbleven van Marx tot De Baudelaire. Over terloorgegane wijken, helaas te veel om op te sommen. Over megalomane projecten van Leopold II tot Europa. En zijn mooie stadsbos, het Zonienwoud. Eens te meer: lezen mensen!!

[Jurgen Maerschand · Rating 4 out of 5]

Ik ben 1 van die Belgen die te weinig weet over Brussel. Heb dit interessante boek dan ook graag gelezen. De auteur is een geboren verteller en kent zijn materie, zowel het grote als het kleine verhaal. Enige storende punt aan dit boek zijn de totaal ontoereikende plattegronden. Een gemiste kans om -drempelverlagend- lezers uit te nodigen om zelf op stap te gaan in het bij een eerste kennismaking ontoegankelijke Brussel (net 1 van de standpunten van het boek) en in de voetsporen van de auteur te treden.

[D_YCON]

De boek die ik echt gelezen heb staat niet op Goodreads dus ik log deze dan maar omdat het ook over Brussel gaat.

[Len Buggenhout]

Na onder meer Arm Wallonië (2007) en Tranzyt Antwerpia (2013) waagt Pascal Verbeken zich eindelijk ook aan Brussel. In zijn bekende stijl trekt hij voortdurend de straat op, kijkt eens goed om zich heen en blijft hardnekkig zoeken naar restanten van weleer, in de vorm van mensen of gebouwen. Hij verweeft historische verhalen met het hedendaagse stadsleven en de gewone mens.

Lees mijn recensie op Ons Erfdeel via deze link: https://www.de-lage-landen.com/articl...

[Leen · Rating 3 out of 5]

Interessante verhalen over Brussel, hoewel ik me niet altijd vind in zijn oordelen, en de liefde voor Brussel mis

[Kristof Lauwers · Rating 5 out of 5]

'Brutopia. De dromen van Brussel' is een boek zoals ik het graag lees. Een wandel- en reisverslag van de auteur, doorspekt met een flinke brok geschiedenis en menselijke verhalen van iedereen die de auteur, onderweg in het verhaal, ontmoet.

Pascal Verbeken volgt het spoor van de 'dromenjagers'. Hij verkent Europese salons en achterbuurten, luistert naar denkers, daklozen, prostituees, politieke leiders en nieuw aangespoelde plannenmakers. Hij leidt de lezer op magistrale wijze door de geschiedenis van Brusselse dromen en legt zo de hedendaagse ziel bloot van deze mysterieuze stad. De meest gehate stad van België en de Europese Unie. De hoofdstad van een half miljard Europeanen roept beelden op van verval, armoede, chaos en bureaucratie.

Maar Brussel is ook de onvermoede broedplaats van utopieën, urbanistische experimenten en Grote Maatschappelijke Vergezichten. Karl Marx schreef er zijn Communistisch Manifest, salafisten broeden er op de vestiging van een religieuze heilstaat en de EU bouwt er aan het meest ambitieuze politieke project sinds de Tweede Wereldoorlog.
Brussel toonde zich een toevluchtsoord voor dissidente hemelbestormers en artistieke vrijbuiters zoals Charles Baudelaire, de grootste Brussel-hater aller tijden.
Sommige dromen veranderden de wereld, andere vielen stuk op de Brusselse kasseien.

[Bart Decaigny · Rating 1 out of 5]

Vorig werk van dezelfde auteur was al doordrongen van een (donker)rood sausje. Dat was soms storend, maar viel wel mee in de context.
Hier heb ik het opgegeven na drie kwart van het boek - niet mijn gewoonte - want het gedweep met communisme is ronduit irriterend, dit is enkel te lezen als een open sollicitatie voor PvdA. Er zijn absoluut minder mooie kanten aan de ontwikkeling van Brussel, van Europa, maar enig nuance zou niet slecht zijn. Wie op zoek is naar een boek over recente geschiedenis van Brussel, zijn ambities en zijn mislukkingen: laat dit (uiterst) links liggen, er moet absoluut beter materiaal te vinden zijn.

[Peter Vegel · Rating 5 out of 5]

Erg van genoten. Dit boek toont Brussel van de andere kant: hoe wordt de stad beleefd in de verschillende wijken, elk met een eigen unieke geschiedenis en problematiek. Ik leerde hoe Brussel een echte industriestad was maar waarvan de symbolen van de sociale strijd makkelijk verdwenen in de vernietigingshonger van speculanten en bouwpromotoren. Communisten, anarchisten vonden altijd goed thuis in de stad maar helaas is dat ook grotendeels vergeten. Kortom, een boeiend boek voor een bijzondere stad. Had van mij dubbel zo dik mogen zijn.

[Ruben Desmidt · Rating 4 out of 5]

Nooit bezoek ik Brussel nog met dezelfde blik na het lezen van dit boek. Onvoorstelbaar hoe onze hoofdstad in enkele decennia transformeerde. De menselijke verhalen achter deze urbanisatie tonen een heel achter gelaat van Brussel.

Heel vlot leesbaar boek, mede door de verschillende hoofdstukken per gemeente en de vele getuigen aan het woord.

Ik kijk uit naar een Brutopia-wandeling in Brussel.
Elke Brusselaar en regelmatige bezoeker van Brussel zou dit boek gelezen moeten hebben.

[Govaert · Rating 3 out of 5]

Intrigerend portret van onze hoofdstad. Het zet alvast aan tot verdere verdieping in haar geschiedenis. De auteur licht minstens een tipje van de sluier over de op het eerste gezicht ongelukkige of onverklaarbare Brusselse ‘toestanden’. Al te vaak blijken ze hun oorsprong te vinden in machtsmisbruik, gelobby of snel geldgewin. Mijn hoop om na het lezen een lijstje met te bezoeken locaties op zak te hebben werd jammer genoeg slechts ten dele bewaarheid.

[Arie Kok · Rating 5 out of 5]

Brussel is voor mij een ongrijpbare stad, waarin de vergane glorie de goede bedoelingen soms danig in de weg lijken te zitten. Brutopia helpt me om meer te zien, om de verhalen van de stad te leren kennen. Pascal Verbeken is daarbij een uitstekende verteller, die zich goed documenteert en zich als verteller bescheiden opstelt. Prachtig boek!

[Kathleen Van Lierop · Rating 4 out of 5]

Over "hellhole" Brussel is er al veel gezegd en geschreven. Het is een stad die je haat of waarvan je houdt. Een gulden middenweg is er niet en Brussel verveelt nooit. In Brutopia wordt Brussel goed omschreven, er zijn heel herkenbare feiten, personen en plaatsen. Ik had eerder al Grand Central Belge gelezen van Pascal Verbeken en ik moet zeggen dat dat boek me beter lag.

[Floris · Rating 4 out of 5]

3,5/5 Een geweldig boek als je (tijdelijk) in Brussel woont. Het verklaart veel van wat je in de stad, die heel anders is dan zo veel andere, tegenkomt. Soms had het wel wat beknopter gekund. Verbeken is goed in bepaalde zinsneden en weetjes in elk hoofdstuk te herhalen.

[Luc · Rating 4 out of 5]

In diverse hoofdstukken leert Pascal Verbeken ons vele facetten van Brussel kennen, met oog voor de mensen die er leefden en leven. We lezen interessante kritische stukken over Marx en Baudelaire, het Zoniënwoud, de Noord-Zuidverbinding, de Marollen, de Europawijk, het volkshuis van Horta...

[Dave Bonte · Rating 5 out of 5]

In de lijn van Verbeken's trilogie over Wallonië is dit een u-i-t-s-t-e-k-e-n-d boek.

[Bruno Pauwels · Rating 4 out of 5]

Brussel verveelt nooit.

[Jasper · Rating 4 out of 5]

Must-read for everyone living in Brussels!

[Hans Luiten · Rating 4 out of 5]

Prachtig boek over een fascinerende stad!

[Emma Mrmn · Rating 4 out of 5]

3.9, een ster meer zouden er bronvermeldingen in staan.

[Rei Lee · Rating 5 out of 5]

Genoten van deze lofzang (of treurzang) op Brussel, een stad die me nooit heeft losgelaten en ik nooit zal loslaten. Het is zoals 'het schelle gekwetter van groene halsbandparkieten' van de Meli die dagelijks de kleinere vogels in onze tuin terroriseren. Ik zou ze missen mochten ze niet meer langskomen.

Ik ben 'meegewandeld en ben gestruikeld'. (cfr. blz. 18) De enige manier voor mij om een stad te ontdekken, je moet ze al wandelend zien en opsnuiven, zodat je ze helemaal tot jou laat doordringen. De schrijver nam me mee, en ik kwam tot de conclusie dat ik nog heel veel (terug) moet ontdekken en dat ik Brussel veel te lang verwaarloosd heb.
Bovendien heb ik genoten van de heerlijke taal 'Maar voorwaar, nergens op deze aardkloot was er ooit een meer glorieuze, elegant in de lucht zwevende set kerstballen van 2400 ton te zien.' (blz 51)

Een aanrader voor iedereen die Brussel wilt (leren) kennen, maar vooral haar beter wilt begrijpen !

Voorwaar een dank u wel voor de schrijver om me mee te nemen op deze heerlijke wandeling in tijd en ruimte.

[de vangsten · Rating 3 out of 5]

Eerlijk is eerlijk: het was geen liefde op het eerste gezicht tussen Brutopia en mezelf.

Het boek kwam op een moment dat ik met een hoop onaffe boeken worstelde, op een of andere manier allemaal kortere hoofdstukken zonder duidelijke verhaallijn, en dat frustreerde me. Gaandeweg slopen er toch steeds meer gelezen hoofdstukken tussen. En nu is het, op een half hoofdstuk na, uit.

Feit: feiten pakken me altijd, ik heb veel bijgeleerd, en over België kent ge nooit genoeg invalshoeken horen om het plaatje en de ontstaansgeschiedenis weer wat beter te vatten, en te begrijpen in welke dingen dat ook vandaag nog doorleeft. Dat doet dit boek echt uitstekend, naturel en toch onderlegd. Alles rond historische feiten, dingen die achter ons liggen, achtergrond bij beslissingen van toen, zijn zeer de moeite waard.

Misschien soms wat té beeldend verteld, wat over the top, maar bon, de gustibus non est... Allemaal dik oké en gewoon: een rasverteller, een man met een mening, dat is wel duidelijk in de meeste hoofdstukken.

Feit 2: het hoofdstuk over Molenbeek/moslimextremisme heeft me teleurgesteld. Kijk, ik vind het meer dan prima dat een boek dat heel de geschiedenis van Brussel wil omspannen, ook van dat hoofdstuk in de Brussel-geschiedenis een analyse probeert te maken. Ik vind het ook prima en getuigen van eerlijkheid dat zo'n thema onvermijdelijk linken naar het heden gaat leggen, en geschiedenis doet overgaan in sociologie. Ik vind dat nog altijd geen probleem dat dat zoekend is, en dat mag zelfs eens goed clashen met mijn eigen indrukken of meningen, of voorzichtige opinies. Daarom lees ik boeken, net om nieuwe dingen te horen.

Maar ik vind dat je een onderscheid moet maken. Ofwel geef je een mening, en dan zeg je: maar dat is niet per se feitelijk. Ofwel presenteer je zaken als feiten, maar dan onderbouw je dat - juist DAT, juist in 2019 - wél met alles wat je maar kan. Als er staat 'Molenbeekse jongeren die hun getto maar één keer per jaar uitkomen, op weg naar de luchthaven om naar Marokko te gaan', dan is dat een ontzettend zware claim. Dan wil ik heel, heel graag weten of dat een dichterlijke overdrijving is dan wel een representatief beeld voor de Molenbeekse moslimbevolking.

En iemand als Montasser Alde'emeh wil ik heel graag aan het woord horen, maar ik verwacht wél dat de journalist achter het boek me de nodige duiding geeft bij de controverse rond zijn figuur. Of dat ook andere stemmen, die een best wel anders beeld schetsen, aan het woord komen. De Molenbeekse of Brusselse moslimjongeren zelf, om maar iets te zeggen.