What do you think?
Rate this book
Στα μυστικά του βάλτου της Πηνελόπης Δέλτα
Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908), η βαλτώδης λίμνη των Γιαννιτσών αποτέλεσε ένα από τα κυριότερα πεδία των σφοδρών ελληνοβουλγαρικών συγκρούσεων στη Μακεδονία, η οποία ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Στο κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα Στα μυστικά του Βάλτου (1937), η εμβληματική συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Πηνελόπη Δέλτα αποτυπώνει τα δραματικά γεγονότα της εποχής, συνδυάζοντας έξοχα τη δύναμη του αυθεντικού ιστορικού υλικού με την ένταση της μυθοπλασίας. Η αφήγηση εξελίσσεται γύρω από τη δράση δύο παιδιών, του Αποστόλη και του Γιωβάν, τα οποία βοηθούν τα ελληνικά αντάρτικα σώματα στις επιχειρήσεις τους κατά των βουλγαρικών σωμάτων, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί τον αγώνα που δίνουν ο Τέλλος Άγρας (Σαράντος Αγαπηνός) και ο καπετάν Νικηφόρος (Ιωάννης Δεμέστιχας), εξέχουσες ιστορικές φυσιογνωμίες της περιόδου αυτής.
Το αρχετυπικό τοπίο του βάλτου, οι πράξεις ηρωισμού, το αίσθημα φιλοπατρίας, οι στιγμές ανθρωπιάς, αλλά και οι προδοσίες, τα ατομικά δράματα και η αναπόφευκτη σκληρότητα του πολέμου συγκροτούν ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, που οκτώ δεκαετίες μετά την αρχική του κυκλοφορία -και παρά τις σημερινές ιστορικές αντιλήψεις για τα γεγονότα που περιγράφει- διατηρεί ακέραια τη μαγεία του και διαβάζεται με το ίδιο, αμείωτο ενδιαφέρον.
Στο κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα Στα μυστικά του Βάλτου (1937), η εμβληματική συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Πηνελόπη Δέλτα αποτυπώνει τα δραματικά γεγονότα της εποχής, συνδυάζοντας έξοχα τη δύναμη του αυθεντικού ιστορικού υλικού με την ένταση της μυθοπλασίας. Η αφήγηση εξελίσσεται γύρω από τη δράση δύο παιδιών, του Αποστόλη και του Γιωβάν, τα οποία βοηθούν τα ελληνικά αντάρτικα σώματα στις επιχειρήσεις τους κατά των βουλγαρικών σωμάτων, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί τον αγώνα που δίνουν ο Τέλλος Άγρας (Σαράντος Αγαπηνός) και ο καπετάν Νικηφόρος (Ιωάννης Δεμέστιχας), εξέχουσες ιστορικές φυσιογνωμίες της περιόδου αυτής.
Το αρχετυπικό τοπίο του βάλτου, οι πράξεις ηρωισμού, το αίσθημα φιλοπατρίας, οι στιγμές ανθρωπιάς, αλλά και οι προδοσίες, τα ατομικά δράματα και η αναπόφευκτη σκληρότητα του πολέμου συγκροτούν ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, που οκτώ δεκαετίες μετά την αρχική του κυκλοφορία -και παρά τις σημερινές ιστορικές αντιλήψεις για τα γεγονότα που περιγράφει- διατηρεί ακέραια τη μαγεία του και διαβάζεται με το ίδιο, αμείωτο ενδιαφέρον.
120 pages, Paperback
First published March 22, 2018
2 people are currently reading
50 people want to read
About the author
Παναγιώτης Πανταζής
24 books33 followersΟ Παναγιωτης Πανταζης γεννηθηκε στην Αθηνα το 1982. Κανει comics και μουσικη που συχνα αποτελει το soundtrack για τις εικονες του.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 15 of 15 reviews
September 18, 2018
Για να μιλήσω για το κόμικς θα επιλέξω να ασχοληθώ μόνο με την κομιξική του μεταφορά και όχι με το πρωτότυπο έργο της Δέλτα, για το οποίο υπάρχουν πολλά να πούμε, για την κατήχηση και για την ιστορική αστοχία, αλλά δεν είναι ούτε εδώ το μέρος ούτε αυτός ο χρόνος για να το κάνουμε.
Ο συγγραφέας της κομιξικής μεταφοράς Γιάννης Ράγκος, σοφά έδωσε βάρος στα μη προβληματικά στοιχεία της κλασικής ιστορίας της Δέλτα, χωρίς φυσικά να αλλάξει το ύφος ή την κατεύθυνση του πρωτότυπου. Επισήμανε το ρόλο της περιοχής και των συνθηκών, που μοιάζουν σαν ένας ακόμα [σημαντικός] χαρακτήρας στην πορεία του έργου. Η ιστορία επικεντρώνεται γύρω από αυτούς τους χαρακτήρες και δεν κουνάει το δάχτυλο ψευτοδιδακτικά και εθνικιστικά.
Το 'Στα μυστικά του βάλτου' έχει εξαιρετικό σχέδιο. Δεν έχει α ου μα μου σε αυτά τα πράγματα, μερικά κόμικς σου αρέσουν και άλλα όχι κι αυτό εμένα μου ταίριαξε απόλυτα. Ο Πανταζής έχει κάνει γερή δουλίτσα στο να αποτυπώσει σε εικόνα τα πρόσωπα και τα τοπία για τα οποία μιλά η Δέλτα και αυτό βγαίνει στο χαρτί. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να διαβάσετε τα όσα έγραψε ο δημιουργός στο Twitter του σχετικά με την έρευνα που έκανε για το σχεδιασμό του κόμικς.
Το πόσο καλή δουλειά έχει γίνει συμπληρώνει και η έκδοση των Εκδόσεων Polaris, χρησιμοποιώντας το χαρτί που του πρέπει, συνθέτοντας ένα όμορφο εξώφυλλο και γενικά παρουσιάζοντας ένα πολύ δυνατό αποτέλεσμα υψηλής ποιότητας, όπως και πρωτύτερα στον Ερωτόκριτος. Γουστάρουμε προσεγμένες εκδόσεις και τις έχουμε.
Αφού όμως είπα τα παραπάνω, να πω και αυτό: Η Πηνελόπη Δέλτα δεν ανήκει στο 2018. Δεν είναι οι ιστορίες της αυτές που χρειάζονται επαναπροσέγγιση. Μια ιστορική, πολεμική περιπέτεια ίσως να μην είναι κάτι που έλειπε. Χρειαζόμαστε, και εμείς και το ελληνικό κόμικ, νέες, πρωτότυπες ιδέες και ιστορίες, που να συμβαδίζουν με την εποχή μας. Ελπίζω σιγά σιγά να πάμε επιτέλους προς τα εκεί.
Ο συγγραφέας της κομιξικής μεταφοράς Γιάννης Ράγκος, σοφά έδωσε βάρος στα μη προβληματικά στοιχεία της κλασικής ιστορίας της Δέλτα, χωρίς φυσικά να αλλάξει το ύφος ή την κατεύθυνση του πρωτότυπου. Επισήμανε το ρόλο της περιοχής και των συνθηκών, που μοιάζουν σαν ένας ακόμα [σημαντικός] χαρακτήρας στην πορεία του έργου. Η ιστορία επικεντρώνεται γύρω από αυτούς τους χαρακτήρες και δεν κουνάει το δάχτυλο ψευτοδιδακτικά και εθνικιστικά.
Το 'Στα μυστικά του βάλτου' έχει εξαιρετικό σχέδιο. Δεν έχει α ου μα μου σε αυτά τα πράγματα, μερικά κόμικς σου αρέσουν και άλλα όχι κι αυτό εμένα μου ταίριαξε απόλυτα. Ο Πανταζής έχει κάνει γερή δουλίτσα στο να αποτυπώσει σε εικόνα τα πρόσωπα και τα τοπία για τα οποία μιλά η Δέλτα και αυτό βγαίνει στο χαρτί. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να διαβάσετε τα όσα έγραψε ο δημιουργός στο Twitter του σχετικά με την έρευνα που έκανε για το σχεδιασμό του κόμικς.
Το πόσο καλή δουλειά έχει γίνει συμπληρώνει και η έκδοση των Εκδόσεων Polaris, χρησιμοποιώντας το χαρτί που του πρέπει, συνθέτοντας ένα όμορφο εξώφυλλο και γενικά παρουσιάζοντας ένα πολύ δυνατό αποτέλεσμα υψηλής ποιότητας, όπως και πρωτύτερα στον Ερωτόκριτος. Γουστάρουμε προσεγμένες εκδόσεις και τις έχουμε.
Αφού όμως είπα τα παραπάνω, να πω και αυτό: Η Πηνελόπη Δέλτα δεν ανήκει στο 2018. Δεν είναι οι ιστορίες της αυτές που χρειάζονται επαναπροσέγγιση. Μια ιστορική, πολεμική περιπέτεια ίσως να μην είναι κάτι που έλειπε. Χρειαζόμαστε, και εμείς και το ελληνικό κόμικ, νέες, πρωτότυπες ιδέες και ιστορίες, που να συμβαδίζουν με την εποχή μας. Ελπίζω σιγά σιγά να πάμε επιτέλους προς τα εκεί.
April 26, 2019
(το review είναι για το κόμικ και όχι το αυθεντικό βιβλίο... Βλέπω ότι το Goodreads νομίζει ότι είναι και τα δύο το ίδιο βιβλίο)
Ααααχ... Καταρχάς να πω ότι το κόμικ έχει πολύ καλό σχέδιο και ωραία χρώματα. Κατά δεύτερον να πω ότι έχω διαβάσει το ορίτζιναλ Μυστικά του Βάλτου αρκετές φορές, είναι ένα από τα βιβλία που μου αρέσουν (αν και αγαπώ το Βουλγαροκτονο περισσότερο).
Είναι δύσκολο να μεταφέρεις ένα τόσο μεγάλο βιβλίο σε λίγες σελίδες κόμικ. Θεωρώ ότι κάποιος που δεν έχει διαβάσει το ορίτζιναλ πολλές φορές όπως εγώ, θα μπερδεύτηκε με τόσα ονόματα και γρήγορες παραθέσεις γεγονότων.
Επίσης, ξέρω πως η Δέλτα έγραψε τα βιβλία της χρόνια πριν και πως τώρα φαίνονται κάπως (πολύ) εθνικιστικά. Μείωση του αντιπάλου λαού, Τούρκοι και Βούλγαροι είναι απάνθρωποι χωρίς τιμη και οι Έλληνες τέλειοι. Στον πόλεμο και οι δύο μεριές κάνουν άσχημα πράγματα. Αυτός ο εθνικισμός όμως δεν με πείραξε πότε όταν διάβαζα τα αυθεντικά έργα, ίσως γιατί το έβλεπα σαν μια παλιά ιστορία, ίσως γιατί ήταν μεγάλο το βιβλίο και όλα αυτά ταίριαζαν με.την ιστορια. Σε ένα κόμικ που εκδόθηκε πριν 1-2 χρόνια όμως, τα στοιχεία αυτά μου χτύπησαν άσχημα.
Αγόρασα το κόμικ γιατί αγαπώ τα Μυστικά του Βάλτου, αλλά η ανάγνωση του έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα, με έκανε να δω πόσο εκτος εποχής είναι η ιστορία.
Φυσικά η δουλειά που έχει γίνει είναι τρομερή και μπραβο στους δημιουργούς. Απλά για μένα, θα προτιμούσα να είχαν δώσει το ταλέντο τους σε κάποιο άλλο έργο.
Ααααχ... Καταρχάς να πω ότι το κόμικ έχει πολύ καλό σχέδιο και ωραία χρώματα. Κατά δεύτερον να πω ότι έχω διαβάσει το ορίτζιναλ Μυστικά του Βάλτου αρκετές φορές, είναι ένα από τα βιβλία που μου αρέσουν (αν και αγαπώ το Βουλγαροκτονο περισσότερο).
Είναι δύσκολο να μεταφέρεις ένα τόσο μεγάλο βιβλίο σε λίγες σελίδες κόμικ. Θεωρώ ότι κάποιος που δεν έχει διαβάσει το ορίτζιναλ πολλές φορές όπως εγώ, θα μπερδεύτηκε με τόσα ονόματα και γρήγορες παραθέσεις γεγονότων.
Επίσης, ξέρω πως η Δέλτα έγραψε τα βιβλία της χρόνια πριν και πως τώρα φαίνονται κάπως (πολύ) εθνικιστικά. Μείωση του αντιπάλου λαού, Τούρκοι και Βούλγαροι είναι απάνθρωποι χωρίς τιμη και οι Έλληνες τέλειοι. Στον πόλεμο και οι δύο μεριές κάνουν άσχημα πράγματα. Αυτός ο εθνικισμός όμως δεν με πείραξε πότε όταν διάβαζα τα αυθεντικά έργα, ίσως γιατί το έβλεπα σαν μια παλιά ιστορία, ίσως γιατί ήταν μεγάλο το βιβλίο και όλα αυτά ταίριαζαν με.την ιστορια. Σε ένα κόμικ που εκδόθηκε πριν 1-2 χρόνια όμως, τα στοιχεία αυτά μου χτύπησαν άσχημα.
Αγόρασα το κόμικ γιατί αγαπώ τα Μυστικά του Βάλτου, αλλά η ανάγνωση του έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα, με έκανε να δω πόσο εκτος εποχής είναι η ιστορία.
Φυσικά η δουλειά που έχει γίνει είναι τρομερή και μπραβο στους δημιουργούς. Απλά για μένα, θα προτιμούσα να είχαν δώσει το ταλέντο τους σε κάποιο άλλο έργο.
September 3, 2020
*2.3/5
Στα μυστικά του βάλτου (english translation = To the swamp's secrets) is a graphic novel adaptation of Penelope Delta's book of the same name (that for some reason Goodreads believes are the same book) written and illustrated by Giannis Raggos and Panagiotis Pantazis. It practically summarizes and vividly illustrates the story of the original book.
The story takes place in the early 1900s. Macedonia is still under Ottoman rule and Greece fights against Bulgaria and Turkey in order to liberate it and make it part of the rest of the country. And of course the story is full of bloodshed, war and death. I would love to be able to tell you more about the historical context, because it is important, and the plot.
Unfortunatelly however, I haven't read the original so my knowledge of the plot is narrowed down to what this one chooses to mention. And my knowledge on the historical events is limited as well, given the fact that the last time I read something relevant to these historical events was more than 10 years ago. But know this, Delta wrote this after interviewing some real life witnesses/warriors/survivors and throughout the story, major historical events and personalities are present.
I still may be able to exprees my thoughts and feelings about this tho.
I hate giving a low rating to this both because I expected to like it and because I don't want it to reflect bad on its creators, whose work I am already familiar with, since they have adapted a couple of other greek classics into graphic novels.
Unfortunatelly, the biggest problem of the novel is trying to smush 600+ pages of material into 120 pages. More than half of the plot is absent, hence, the reader only gets a very vague idea of what the original is about, even tho most of the time they are not aware what is really happening. The cast of characters sure is rich but what does it matter when most of the times you cannot tell them apart, remember what they did and feel anything for them?
Granted, there were 2-3 characters that I did feel for. A child that was abducted from his home and brainwashed into believing he was Bulgarian, was revealed to be the long lost son of a Greek warrior, and was kicked from a cliff while he was trying to warn the Greeks about an ambush by the Bulgarian army.
The other ones were two characters whom we, fans of Penelope Delta are already familiar with, from the book Ο Μάγκας (english translation= Dude/Bloke/Buddy, pick whichever one you want, I don't know the actual translation for that) young Pericles and his adorable dog, who was also the main character of the book Ο Μάγκας , who in the previous book, left a priviledged life to join the war and unfortunatelly meet a tragic end, when Pericles gets wounded and falls into the water. The dog dies shortly after when he also falls in the water, to save his owner.
That hurt, that really hurt, Ο Μάγκας was one of my favorite books growing up. I hate to discover that the actual conclusion was so dark. And let's not fool ourselves, the dog's death is sadder.
I don't know what else there is to say, when 80% of the plot is absent, when the characters are mere shadows of themselves and the morals of the story don't come across, I don't feel like I should call this an entertaining adaptation or a possitive reading experience. I hope I made myself as clear as possible.
If you made it this far, congratulations!
'Til next time, take care :) :) :)
Στα μυστικά του βάλτου (english translation = To the swamp's secrets) is a graphic novel adaptation of Penelope Delta's book of the same name (that for some reason Goodreads believes are the same book) written and illustrated by Giannis Raggos and Panagiotis Pantazis. It practically summarizes and vividly illustrates the story of the original book.
The story takes place in the early 1900s. Macedonia is still under Ottoman rule and Greece fights against Bulgaria and Turkey in order to liberate it and make it part of the rest of the country. And of course the story is full of bloodshed, war and death. I would love to be able to tell you more about the historical context, because it is important, and the plot.
Unfortunatelly however, I haven't read the original so my knowledge of the plot is narrowed down to what this one chooses to mention. And my knowledge on the historical events is limited as well, given the fact that the last time I read something relevant to these historical events was more than 10 years ago. But know this, Delta wrote this after interviewing some real life witnesses/warriors/survivors and throughout the story, major historical events and personalities are present.
I still may be able to exprees my thoughts and feelings about this tho.
I hate giving a low rating to this both because I expected to like it and because I don't want it to reflect bad on its creators, whose work I am already familiar with, since they have adapted a couple of other greek classics into graphic novels.
Unfortunatelly, the biggest problem of the novel is trying to smush 600+ pages of material into 120 pages. More than half of the plot is absent, hence, the reader only gets a very vague idea of what the original is about, even tho most of the time they are not aware what is really happening. The cast of characters sure is rich but what does it matter when most of the times you cannot tell them apart, remember what they did and feel anything for them?
Granted, there were 2-3 characters that I did feel for. A child that was abducted from his home and brainwashed into believing he was Bulgarian, was revealed to be the long lost son of a Greek warrior, and was kicked from a cliff while he was trying to warn the Greeks about an ambush by the Bulgarian army.
The other ones were two characters whom we, fans of Penelope Delta are already familiar with, from the book Ο Μάγκας (english translation= Dude/Bloke/Buddy, pick whichever one you want, I don't know the actual translation for that) young Pericles and his adorable dog, who was also the main character of the book Ο Μάγκας , who in the previous book, left a priviledged life to join the war and unfortunatelly meet a tragic end, when Pericles gets wounded and falls into the water. The dog dies shortly after when he also falls in the water, to save his owner.
That hurt, that really hurt, Ο Μάγκας was one of my favorite books growing up. I hate to discover that the actual conclusion was so dark. And let's not fool ourselves, the dog's death is sadder.
I don't know what else there is to say, when 80% of the plot is absent, when the characters are mere shadows of themselves and the morals of the story don't come across, I don't feel like I should call this an entertaining adaptation or a possitive reading experience. I hope I made myself as clear as possible.
If you made it this far, congratulations!
'Til next time, take care :) :) :)
June 21, 2018
Ολόκληρη η κριτική στο Smassing Culture
«Αυτό δεν είναι πόλεμος! Είναι δολοφονίες»
Τα Μυστικά του Βάλτου, το «παιδικό» μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα που γράφτηκε το 1937, αποτέλεσε ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής (και εθνικής, με την πολιτική έννοια) λογοτεχνίας. Γραμμένο μετά από μεγάλη έρευνα για τον Μακεδονικό αγώνα, τις ένοπλες συγκρούσεις Ελλήνων και Βουλγάρων ανταρτών για τον μελλοντικό έλεγχο της τουρκοκρατούμενης ακόμα Μακεδονίας (βόρειας και νότιας), το αρχικό κείμενο αποπνέει έναν έντονο αλυτρωτισμό. Η παρουσίαση λεπτομερειών για την διαμάχη στην περιοχή της Μακεδονίας ανάμεσα στους αλλοεθνείς πληθυσμούς που την κατοικούσαν μπορεί να έχει ένα πραγματικό θεμέλιο, όμως επηρεασμένη ξεκάθαρα από το πολιτικό κλίμα της δεκαετίας του 1930, είναι καθαρόαιμα εθνικιστική. Ο αγώνα των ευγενικών, όπως παρουσιάζονται, Ελλήνων απέναντι στους άγριους Βούλγαρους αποτέλεσε την κύρια θεματική. Στο βιβλίο ωστόσο δεν λείπουν και κομμάτια που δεν εντάσσονται στην εθνική ρητορική, όπως η σκληρότητα του πολέμου, οι αγριότητες (και από τις δύο πλευρές), η απογοήτευση και η παραίτηση, χαρακτηριστικά δηλαδή που έχουμε συνηθίσει στις πιο υπαρξιακές πολεμικές αφηγήσεις.
Πώς λοιπόν σήμερα (ή, πιο συγκεκριμένα, 3 χρόνια πριν, όταν ξεκίνησαν οι δημιουργοί του κόμικ την διαδικασία δημιουργίας του) μπορεί ένα κόμικ να μιλήσει για (και με) ένα τέτοιο βιβλίο, μια τέτοια ιστορία, όταν ο εθνικισμός έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις και δείχνει (ξανά) το άσχημο πρόσωπο του; Το graphic novel Τα Μυστικά του Βάλτου (Εκδόσεις Polaris), σε σενάριo του Γιάννη Ράγκου και σκίτσο του Παναγιώτη Πανταζή έρχεται να αναμετρηθεί με αυτό το ερώτημα.
Σαν κόμικ, βασισμένο στον αφηγηματικό κορμό της ιστορίας του μικρού Αποστόλη, η οποία δίνεται ως flash back από τον 40χρονο πια ήρωα στην ίδια την Πηνελόπη Δέλτα, συνδιαλέγεται άμεσα με το αρχικό κείμενο. Οι περιγραφές, οι χαρακτήρες αλλά και τα γεγονότα παραμένουν, ωστόσο ο Ράγκος προσπαθεί να δει πέρα από το εθνικιστικό περίβλημα της ιστορίας. Και πράγματι, μέσα στο κόμικ υπάρχουν στιγμές όπου η ίδια η Δέλτα φαίνεται να αφήνει την εθνική αφήγηση και τον ηρωισμό πίσω και να αναφέρεται σε δολοφονίες, αγριότητες και εγκλήματα και από τις δυο μεριές («τα ίδια θα λένε και οι Βούλγαροι για μας, ότι κι εμείς τα ίδια κάνουμε»). Όσο σύντομες και αν είναι αυτές οι στιγμές, δίνουν την δυνατότητα μιας άλλης ανάγνωσης.
Επιπλέον, το κόμικ έχει καταφέρει να πάρει μια από τις μεγάλες συγγραφικές προσθήκες της Δέλτα, την ανύψωση του τοπίου στον ρόλο του πρωταγωνιστή. Η περιοχή Βάλτου είναι κάτι παραπάνω από ένα απλόlocal. Αποτελεί ένα πεδίο, συναισθηματικό, πολιτικό και προσωπικό, στο οποίο ουσιαστικά οι ήρωες συγκρούονται, όχι μόνο με τους αντιπάλους τους αλλά και με τον εαυτό και το παρελθόν τους, τις ελπίδες και τις απογοητεύσεις τους, το φαντασιακό έθνος τους και την πραγματική φρίκη που περνούν για αυτό. Είναι το καύσιμο στην μηχανή της ιστορίας.
Ταυτόχρονα, ο βάλτος είναι και ένα σημείο εκπληκτικής (σχεδιαστικής) ομορφιάς. Το σκίτσο του Παναγιώτη Πανταζή, έντονα επηρεασμένο από την ηθογραφική και λαϊκή ζωγραφική τής δεκαετίας του 1930, με ενδεικτικότερο παράδειγμά της τον Θεόφιλο, στο κομμάτι του βάλτου έχει ξεπεράσει πραγματικά τον εαυτό του. Έχοντας έναν φυσικό καμβά, τον οποίο μελέτησε μέσα από φωτογραφίες και έρευνα, αποδίδει όλες τις στιγμές του βάλτου με εκρήξεις έντονα συναισθηματικά φορτισμένου χρώματος, αδρές σκιές και μικρές γραμμές. Από την άλλη, τα πρόσωπα των (πολλών και ετερόκλητων) χαρακτήρων (και όχι ηρώων) δίνονται με στόχο όχι τον ρεαλισμό αλλά την σκιαγράφηση του ψυχισμού τους. Πιστός στην τάση ηθογραφίας που υπάρχει τα τελευταία χρόνια στον χώρο των κόμικ, τα Μυστικά του Βάλτου έχουν ως σκοπό να φέρουν στο προσκήνιο όχι μια εθνικιστική αφήγηση, αλλά μια ανθρώπινη ιστορία. Όχι μια κατήχηση, αλλά ένα μυθιστόρημα.
Παρ’ όλες τις καλές προθέσεις που μπορεί να έχει όμως μια τέτοια απόπειρα, αναμετράται όχι μόνο με ένα ογκώδες βιβλίο αλλά και μια γραμματεία 80 ετών που πάνω της χτίστηκε μια ολόκληρη σχολή εθνικής προπαγάνδας. Όσο και αν είναι διαφορετικός ο σκοπός και η μέθοδος ανάγνωσης, είναι αναπόφευκτο να δίνεται πάτημα σε έναν λόγο διαφορετικό από ό,τι σκοπευόταν.
Επιπρόσθετα, σε πιο πρακτικό επίπεδο, τα δεκάδες πρόσωπα των χαρακτήρων και οι πολύπλοκες μεταξύ τους σχέσεις κάποιες φορές, όπως είναι λογικό, μπλέκονται τόσο που η προσοχή του αναγνώστη χάνεται μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα. Ακόμα και στην συντομευμένη μορφή του κόμικ των 110 σελίδων, είναι δύσκολο να συγκρατήσεις ποιος έκανε τι ή γιατί…
Σε τελική ανάλυση, τα Μυστικά του Βάλτου ως κόμικ μπορεί να μην αφήσει την εντύπωση που άφησε το βιβλίο. Ωστόσο, είναι πολύ θετικό που βγήκε, καθώς όχι μόνο αποτελεί μια πολύ καλοδουλεμένη έκδοση, αλλά και δείχνει πως ίσως η ευρύτερη σκηνή να είναι έτοιμη να αναμετρηθεί πραγματικά με τα σκοτεινά, δύσοσμα μυστικά που κρύβει ο βάλτος του Έθνους…
«Αυτό δεν είναι πόλεμος! Είναι δολοφονίες»
Τα Μυστικά του Βάλτου, το «παιδικό» μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα που γράφτηκε το 1937, αποτέλεσε ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής (και εθνικής, με την πολιτική έννοια) λογοτεχνίας. Γραμμένο μετά από μεγάλη έρευνα για τον Μακεδονικό αγώνα, τις ένοπλες συγκρούσεις Ελλήνων και Βουλγάρων ανταρτών για τον μελλοντικό έλεγχο της τουρκοκρατούμενης ακόμα Μακεδονίας (βόρειας και νότιας), το αρχικό κείμενο αποπνέει έναν έντονο αλυτρωτισμό. Η παρουσίαση λεπτομερειών για την διαμάχη στην περιοχή της Μακεδονίας ανάμεσα στους αλλοεθνείς πληθυσμούς που την κατοικούσαν μπορεί να έχει ένα πραγματικό θεμέλιο, όμως επηρεασμένη ξεκάθαρα από το πολιτικό κλίμα της δεκαετίας του 1930, είναι καθαρόαιμα εθνικιστική. Ο αγώνα των ευγενικών, όπως παρουσιάζονται, Ελλήνων απέναντι στους άγριους Βούλγαρους αποτέλεσε την κύρια θεματική. Στο βιβλίο ωστόσο δεν λείπουν και κομμάτια που δεν εντάσσονται στην εθνική ρητορική, όπως η σκληρότητα του πολέμου, οι αγριότητες (και από τις δύο πλευρές), η απογοήτευση και η παραίτηση, χαρακτηριστικά δηλαδή που έχουμε συνηθίσει στις πιο υπαρξιακές πολεμικές αφηγήσεις.
Πώς λοιπόν σήμερα (ή, πιο συγκεκριμένα, 3 χρόνια πριν, όταν ξεκίνησαν οι δημιουργοί του κόμικ την διαδικασία δημιουργίας του) μπορεί ένα κόμικ να μιλήσει για (και με) ένα τέτοιο βιβλίο, μια τέτοια ιστορία, όταν ο εθνικισμός έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις και δείχνει (ξανά) το άσχημο πρόσωπο του; Το graphic novel Τα Μυστικά του Βάλτου (Εκδόσεις Polaris), σε σενάριo του Γιάννη Ράγκου και σκίτσο του Παναγιώτη Πανταζή έρχεται να αναμετρηθεί με αυτό το ερώτημα.
Σαν κόμικ, βασισμένο στον αφηγηματικό κορμό της ιστορίας του μικρού Αποστόλη, η οποία δίνεται ως flash back από τον 40χρονο πια ήρωα στην ίδια την Πηνελόπη Δέλτα, συνδιαλέγεται άμεσα με το αρχικό κείμενο. Οι περιγραφές, οι χαρακτήρες αλλά και τα γεγονότα παραμένουν, ωστόσο ο Ράγκος προσπαθεί να δει πέρα από το εθνικιστικό περίβλημα της ιστορίας. Και πράγματι, μέσα στο κόμικ υπάρχουν στιγμές όπου η ίδια η Δέλτα φαίνεται να αφήνει την εθνική αφήγηση και τον ηρωισμό πίσω και να αναφέρεται σε δολοφονίες, αγριότητες και εγκλήματα και από τις δυο μεριές («τα ίδια θα λένε και οι Βούλγαροι για μας, ότι κι εμείς τα ίδια κάνουμε»). Όσο σύντομες και αν είναι αυτές οι στιγμές, δίνουν την δυνατότητα μιας άλλης ανάγνωσης.
Επιπλέον, το κόμικ έχει καταφέρει να πάρει μια από τις μεγάλες συγγραφικές προσθήκες της Δέλτα, την ανύψωση του τοπίου στον ρόλο του πρωταγωνιστή. Η περιοχή Βάλτου είναι κάτι παραπάνω από ένα απλόlocal. Αποτελεί ένα πεδίο, συναισθηματικό, πολιτικό και προσωπικό, στο οποίο ουσιαστικά οι ήρωες συγκρούονται, όχι μόνο με τους αντιπάλους τους αλλά και με τον εαυτό και το παρελθόν τους, τις ελπίδες και τις απογοητεύσεις τους, το φαντασιακό έθνος τους και την πραγματική φρίκη που περνούν για αυτό. Είναι το καύσιμο στην μηχανή της ιστορίας.
Ταυτόχρονα, ο βάλτος είναι και ένα σημείο εκπληκτικής (σχεδιαστικής) ομορφιάς. Το σκίτσο του Παναγιώτη Πανταζή, έντονα επηρεασμένο από την ηθογραφική και λαϊκή ζωγραφική τής δεκαετίας του 1930, με ενδεικτικότερο παράδειγμά της τον Θεόφιλο, στο κομμάτι του βάλτου έχει ξεπεράσει πραγματικά τον εαυτό του. Έχοντας έναν φυσικό καμβά, τον οποίο μελέτησε μέσα από φωτογραφίες και έρευνα, αποδίδει όλες τις στιγμές του βάλτου με εκρήξεις έντονα συναισθηματικά φορτισμένου χρώματος, αδρές σκιές και μικρές γραμμές. Από την άλλη, τα πρόσωπα των (πολλών και ετερόκλητων) χαρακτήρων (και όχι ηρώων) δίνονται με στόχο όχι τον ρεαλισμό αλλά την σκιαγράφηση του ψυχισμού τους. Πιστός στην τάση ηθογραφίας που υπάρχει τα τελευταία χρόνια στον χώρο των κόμικ, τα Μυστικά του Βάλτου έχουν ως σκοπό να φέρουν στο προσκήνιο όχι μια εθνικιστική αφήγηση, αλλά μια ανθρώπινη ιστορία. Όχι μια κατήχηση, αλλά ένα μυθιστόρημα.
Παρ’ όλες τις καλές προθέσεις που μπορεί να έχει όμως μια τέτοια απόπειρα, αναμετράται όχι μόνο με ένα ογκώδες βιβλίο αλλά και μια γραμματεία 80 ετών που πάνω της χτίστηκε μια ολόκληρη σχολή εθνικής προπαγάνδας. Όσο και αν είναι διαφορετικός ο σκοπός και η μέθοδος ανάγνωσης, είναι αναπόφευκτο να δίνεται πάτημα σε έναν λόγο διαφορετικό από ό,τι σκοπευόταν.
Επιπρόσθετα, σε πιο πρακτικό επίπεδο, τα δεκάδες πρόσωπα των χαρακτήρων και οι πολύπλοκες μεταξύ τους σχέσεις κάποιες φορές, όπως είναι λογικό, μπλέκονται τόσο που η προσοχή του αναγνώστη χάνεται μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα. Ακόμα και στην συντομευμένη μορφή του κόμικ των 110 σελίδων, είναι δύσκολο να συγκρατήσεις ποιος έκανε τι ή γιατί…
Σε τελική ανάλυση, τα Μυστικά του Βάλτου ως κόμικ μπορεί να μην αφήσει την εντύπωση που άφησε το βιβλίο. Ωστόσο, είναι πολύ θετικό που βγήκε, καθώς όχι μόνο αποτελεί μια πολύ καλοδουλεμένη έκδοση, αλλά και δείχνει πως ίσως η ευρύτερη σκηνή να είναι έτοιμη να αναμετρηθεί πραγματικά με τα σκοτεινά, δύσοσμα μυστικά που κρύβει ο βάλτος του Έθνους…
October 4, 2019
Ενδιαφέρουσα μεταφορά σε μορφή graphic novel του ομότιτλου παιδικού ιστορικού μυθιστορήματος.Η σκιτσογραφία υπέροχη!
October 9, 2021
Εξαιρετική ποιότητα και παραγωγή. Το βιβλίο είναι καλοδουλεμένο και μας παρουσιάζει σε συντομία κομμάτια από το κανονικό έργο της Π.Σ.Δελτα. Είναι μια καλή εισαγωγή για τους αρχάριους ή ευκαιρία για "επανάληψη" του αρχικού βιβλίου.
May 7, 2018
Και δεν έπρεπε ούτε τόσο. Όχι μόνο γιατί πήρε ένα περιπετειώδες βιβλίο και το μετάτρεψε σε μια μάλλον βαρετή αφήγηση γεγονότων στην οποία είναι και δύσκολο να καταλάβεις ποιος είναι ποιος, αλλά και γιατί αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο ήθελε άλλον τρόπο να το προσεγγίσεις, να το αναδείξεις.
June 1, 2018
Το θέλω σε animated film.
#readathon18 [1/13] ~ [ένα εικονογραφημένο βιβλίο]
#readathon18 [1/13] ~ [ένα εικονογραφημένο βιβλίο]
July 9, 2022
Η αλήθεια είναι πως οι προσδοκίες μου όταν το προμηθεύτηκα ήταν μεγαλύτερες, καθώς το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα ήταν από αυτά με τα οποία μεγάλωσα. Το συγκεκριμένο κόμικ έχει ενδιαφέροντα σκίτσα, όμως δεν αποτυπώνει με την απαιτούμενη ζωντάνια τη ροή της ιστορίας, με τελικό αποτέλεσμα μάλλον βαρετό.
January 14, 2025
Στην αρχή, η μεταφορά με μπέρδεψε λίγο. Πολλά διαφορετικά σκηνικά, πολλά μέρη, πολλοί οι πρωταγωνιστές. Είχα και χρόνια που διάβασα το βιβλίο... Όμως, στην πορεία το βρήκα (βρήκε). Θα έλεγα πιστό στο βιβλίο, δε μου έλειψε κάτι. Το σχέδιο με έβαλε στην εποχή, το σενάριο το ίδιο, και σίγουρα με έκανε να θέλω να ξαναδιαβάσω βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα.Οπότε αποστολή εξετελέσθη!
January 20, 2019
Μου άρεσε πάρα πολύ η εικονογράφηση. Πιστεύω ότι απέδωσε τη σκοτεινή ατμόσφαιρα του πολέμου. Είναι φρέσκια και ο εικονογράφος έχει ένα δικό του στυλ. Σαν ιστορία όμως δυσκολεύτηκα πολύ να την ακολουθήσω. Είχε πολλούς χαρακτήρες, πολλές τοποθεσίες, συνεχείς μετακινήσεις από το ένα μέρος στο άλλο, που δεν καταλάβαινες πού είναι η μία ομάδα και πού η άλλη. Επίσης είχε πολύ περισσότερη περίληψη των γεγονότων παρά αλληλεπίδραση μεταξύ των χαρακτήρων, δηλαδή tell αντί για show, που ακούγεται ειρωνικό σε ένα κόμικ. Πιστεύω ότι χρειαζόταν πολύ περισσότερο χώρο για να αναπτυχθεί σωστά το κόμικ ώστε να έχει ροή και να συναρπάζε η πλοκή του. Η ιστορία είναι πολύ βίαιη, απεικονίζει ανθρώπους να σφάζουν ανθρώπους με μία αύρα περηφάνιας. Ακόμα και αν είναι ιστορία και έτσι έγιναν τα πράγματα, απορώ πώς αυτό το βιβλίο είναι ακόμα επίκαιρο ως "παιδικό" ανάγνωσμα. Το κόμικ σίγουρα δεν ανήκει σε παιδικά χέρια.
Παρόλα αυτά θα πρότεινα να αποκτήσει κάποιος το κόμικ στη συλλογή του και να στηρίξει το έργο, διότι είναι μία πρωτότυπη και φρέσκια προσπάθεια που απευθύνεται στο ελληνικό κοινό, για όσους ενδιαφέρονται για κάτι πέρα από Λούκι Λουκ, Αστερίξ και Μαρβέλ. Θα χαρώ πολύ να κυκολφορήσουν και άλλα αντίστοιχα έργα.
Παρόλα αυτά θα πρότεινα να αποκτήσει κάποιος το κόμικ στη συλλογή του και να στηρίξει το έργο, διότι είναι μία πρωτότυπη και φρέσκια προσπάθεια που απευθύνεται στο ελληνικό κοινό, για όσους ενδιαφέρονται για κάτι πέρα από Λούκι Λουκ, Αστερίξ και Μαρβέλ. Θα χαρώ πολύ να κυκολφορήσουν και άλλα αντίστοιχα έργα.
September 1, 2018
Το Στα Μυστικά του Βάλτου το είχα διαβάσει στην 6η Δημοτικού και το θυμάμαι σαν ένα απο τα πιο αγαπημένα βιβλία της παιδικής μου ηλικίας. Η ιστορία ακολουθεί τα χνάρια των αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα και περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τις αγριότητες του πολέμου... Αλλά όλα αυτά ίσως είναι πάνω-κάτω γνωστά στους περισσότερους.
Στα του κόμικ, γραφιστικά έχει γίνει πολύ καλή δουλειά, δίνοντας μια ατμοσφαιρικότητα στην εικόνα που του ταιριάζει. Το σενάριο ωστόσο ένιωσα σε κάποια σημεία πως το έχανα. Η πληθώρα χαρακτήρων και γεγονότων δεν βοηθάει, αλλά θα μπορούσε ενδεχομένως να είχε γίνει καλύτερη δουλειά στο κείμενο.
Τα 3 αστεράκια του είναι λίγα, αλλά και τα 4 μου φαίνονται πολλά. Θα ήταν στα 3μιση αν μου το επέτρεπε το goodreads.
Στα του κόμικ, γραφιστικά έχει γίνει πολύ καλή δουλειά, δίνοντας μια ατμοσφαιρικότητα στην εικόνα που του ταιριάζει. Το σενάριο ωστόσο ένιωσα σε κάποια σημεία πως το έχανα. Η πληθώρα χαρακτήρων και γεγονότων δεν βοηθάει, αλλά θα μπορούσε ενδεχομένως να είχε γίνει καλύτερη δουλειά στο κείμενο.
Τα 3 αστεράκια του είναι λίγα, αλλά και τα 4 μου φαίνονται πολλά. Θα ήταν στα 3μιση αν μου το επέτρεπε το goodreads.
October 17, 2018
Μέτριο μου φάνηκε. Η ιστορία δεν έχει αρχή, μέση και τέλος. Μια σειρά φόνων χωρίς κάποιον ειρμό. Δεν ξέρω αν οι δημιουργοί θέλησαν να τονίσουν το ‘αυτό δεν είναι πόλεμος· είναι δολοφονίες‘ ως βασικό μήνυμα της προσέγγισης τους, όμως για τον αναγνώστη (και όχι μόνο για μένα, απ’όσο μπορώ να δω από τα σχόλια κι άλλων) ήταν κουραστικό και δεν είχε κανένα ενδιαφέρον, για να μην πω αγωνία (δεν έχω διαβάσει το βιβλίο, αλλά διαβάζω ότι είναι συναρπαστικό και page turner). Προσωπικά δεν μου άρεσε ούτε αισθητικά/γραφιστικά. Το πιο ενδιαφέρον σημείο του βιβλίου ήταν το...επίμετρο.
July 16, 2019
Προσεγμένη έκδοση, επιτυχημένη εικονογράφηση που σε μεταφέρει στην σκοτεινή εποχή του πολέμου. Ωστόσο, ένοιωσα ότι χρειαζόταν περισσότερος χώρος προκειμένου να αναπτυχθεί η πλοκή και να αποφευχθεί το μπέρδεμα των χαρακτήρων, οι οποίοι, όπως αναμένεται, είναι πάρα πολλοί. Ψάχνοντας για περισσότερες πληροφορίες σχετικές με τη δημιουργία αυτού του κόμικ, βρήκα τις "backstage" σημειώσεις του Παναγιώτη Πανταζή, που διαφωτίζει κάποια σημεία της εικονογράφησης του συγκεκριμένου βιβλίου. https://twitter.com/postnoise/status/...
March 26, 2018
#readathon18 [6/26] ~ [ένα εικονογραφημένο βιβλίο]
Displaying 1 - 15 of 15 reviews