What do you think?
Rate this book
Rouwdouwers
Ada is samen met haar broer Broos opgegroeid in de stacaravan van hun vader, een verbitterde hovenier die recht wilde schoppen wat door moedervingers krom was geaaid. Hij prentte zijn kinderen in dat de wereld keihard is en dat ze zich er tegen moeten wapenen. Dit staat diep in Adas ruggengraat gekerfd, al heeft ze geen contact meer met haar vader en broer. Nu ze haar leven als gedesillusioneerd kunststudent de rug toe heeft gekeerd en naar Galicia is vertrokken om hout te hakken met een man waar ze geen taal mee deelt, dringt haar broer zich met elke bijlslag sterker aan haar op: hij is de enige wiens lichaam dezelfde herinneringen draagt, zijn spieren hebben dezelfde reflexen. Toch kennen ze elkaar niet meer.
Rouwdouwers gaat over zinken of zwemmen, buigen of barsten. Falun Ellie Koos smijt alle pijn en ellende eerst met precisie tegen de muur, om er vervolgens vol liefde en mededogen naar te kijken. Met een uitgebeende stijl en groot psychologisch inzicht toont Koos de ambivalente aard van de mens.
Rouwdouwers gaat over zinken of zwemmen, buigen of barsten. Falun Ellie Koos smijt alle pijn en ellende eerst met precisie tegen de muur, om er vervolgens vol liefde en mededogen naar te kijken. Met een uitgebeende stijl en groot psychologisch inzicht toont Koos de ambivalente aard van de mens.
235 pages, Paperback
Published September 3, 2024
130 people are currently reading
3028 people want to read
About the author
Falun Ellie Koos
1 book135 followersFalun Ellie Koos (1992) is schrijver en filmmaker. Hun debuutroman Rouwdouwers (2024) haalde de shortlist van de Libris Literatuur Prijs. Koos won in 2022 de Joost Zwagerman essayprijs en ontving in 2023 een C.C.S. Cronestipendium voor beloftevolle auteurs van de gemeente Utrecht. Hun kortfilm De vloer is lava (2020) werd genomineerd voor Rialto for Short.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 477 reviews
October 1, 2024
Vijf sterren. Ja echt. Er was eigenlijk niks dat ik niet goed vond aan dit boek. Prachtig geschreven, heel sterk taalgebruik, nergens een komma teveel. Zat heel goed in elkaar, las als een trein en aan het eind was ik enorm geraakt en ontroerd. Koop dit! Lees dit. ❤️
September 18, 2024
Het voelt alsof Falun hoogstpersoonlijk mijn kamer in is geslopen en mijn ingewanden via mijn traanbuizen uit mijn lichaam heeft getrokken om ze vervolgens als feestdecoratie op te hangen, maar toen wel een stukje (door hen meegenomen) appeltaart is blijven eten voor een knisperend haardvuur op mijn televisiescherm.
Een ervaring die ik jullie allemaal gun, want hallo, ik moet hier over praten(!)
Ik beloof dat ik hier binnenkort meer zinnige dingen over te zeggen heb, voor nu heb ik een knuffel en een sigaret nodig.
Een ervaring die ik jullie allemaal gun, want hallo, ik moet hier over praten(!)
Ik beloof dat ik hier binnenkort meer zinnige dingen over te zeggen heb, voor nu heb ik een knuffel en een sigaret nodig.
September 10, 2024
Ik wilde dit boek niet te snel uitlezen. Dat is mislukt. Het is één van de weinige boeken waarbij ik vergat naar de paginanummers te kijken (want als ik stop met lezen, dan graag op een mooi rond getal). De ene keer las ik door omdat ik van de indringende beelden bang was niet in slaap te kunnen vallen (de Halfwegse Plas!! Lutien!!), vaker las ik door omdat dit boek zo hard leeft dat ik zelfs door het televisiekijken van mijn lief heen kon lezen.
Het is keihard kloppend alles.
‘Ik zal nooit een oude kluizenaar met een lange baard kunnen worden, onzichtbaar maar gerespecteerd, want hoe noem je het anders als je met rust gelaten wordt?’
(En een prachtig stuk op pagina 78 over dat alles went en de stem van de vader als auto-ongeluk, alleen daarvoor moet je dit boek al kopen!)
(Ook vind ik het bere-interessant hoe Koos het informatie-weggeven opbouwt in deze roman maar goed, deze review is al vrij lang voor mijn doen (maar ik ga ook een slapeloze nacht tegemoet dus wie weet wat hier nog bijkomt))
Het is keihard kloppend alles.
‘Ik zal nooit een oude kluizenaar met een lange baard kunnen worden, onzichtbaar maar gerespecteerd, want hoe noem je het anders als je met rust gelaten wordt?’
(En een prachtig stuk op pagina 78 over dat alles went en de stem van de vader als auto-ongeluk, alleen daarvoor moet je dit boek al kopen!)
(Ook vind ik het bere-interessant hoe Koos het informatie-weggeven opbouwt in deze roman maar goed, deze review is al vrij lang voor mijn doen (maar ik ga ook een slapeloze nacht tegemoet dus wie weet wat hier nog bijkomt))
December 15, 2024
dat iemand je dan in je maag stompt en daarna thee voor je zet
January 7, 2025
Mooiste boek in lange tijd gelezen. Vanaf ‘Hey zus, alles goed?’ tot ‘Dit is geen janken.’ alleen maar gejankt. Jankend in de metro naar Rotterdam. Pijnlijk herkenbaar en zo zo zo raak, in prachtige taal.
‘Ze zat nog op de middelbare school toen ik in haar buik groeide. Ongewenst als een tumor. Het was alsof ik iets uit haar had weggeschrapt toen ik ter wereld kwam. Jij was in haar ogen niet medeplichtig aan die diefstal. Jij was haar prijs, haar troeteldier.’
‘Ik weet niet of dat de eerste keer was dat onze vader en ik een eenheid waren, en jij een mikpunt daarbuiten. Ik kan me het kantelpunt niet herinneren maar als je eenmaal ergens mee bent begonnen is het moeilijk om te stoppen, net als met roken of drinken. Het geeft nu eenmaal een goed gevoel.’
‘Zo deed hij dat. Hij bepaalde wie er bestond en zo kreeg zijn eigen bestaan iets mythisch. Alsof hij zichzelf geschapen had, vóór hem was er niets. Zelfs wij zijn uiteindelijk niet aan dat gat ontkomen.’
‘Ze zat nog op de middelbare school toen ik in haar buik groeide. Ongewenst als een tumor. Het was alsof ik iets uit haar had weggeschrapt toen ik ter wereld kwam. Jij was in haar ogen niet medeplichtig aan die diefstal. Jij was haar prijs, haar troeteldier.’
‘Ik weet niet of dat de eerste keer was dat onze vader en ik een eenheid waren, en jij een mikpunt daarbuiten. Ik kan me het kantelpunt niet herinneren maar als je eenmaal ergens mee bent begonnen is het moeilijk om te stoppen, net als met roken of drinken. Het geeft nu eenmaal een goed gevoel.’
‘Zo deed hij dat. Hij bepaalde wie er bestond en zo kreeg zijn eigen bestaan iets mythisch. Alsof hij zichzelf geschapen had, vóór hem was er niets. Zelfs wij zijn uiteindelijk niet aan dat gat ontkomen.’
October 18, 2024
Dit boek zit prachtig in elkaar. De chronologie goed vervlochten, rauw, rouwdouwers, over klassen, de dood, familie, dieren. En vol scherpe, goed opgeschreven gedachtes zoals: “Dat is in ieder geval één ding dat ik van studeren geleerd heb: je kan het meest stompzinnige, debiele gedrag vertonen, zolang je er maar bij zegt dat je ‘onderzoek aan het doen bent’, vindt iedereen het best.”
August 3, 2025
“Het leven is geen ballenbak” (pg 112), het is al bijna een cliché. Maar met welk een enorme onstuitbare vaart is die ballenbak in dit boek geschreven. Een vader wil zijn kinderen leren dat het leven geen lolletje is en doet dat door hen keihard op te voeden. Ada kijkt al hout hakkende terug op haar jeugd. Heden en verleden lopen helder door elkaar heen, storen elkaar niet, integendeel. Het leven langs de schaduwkant van het bestaan wordt treffend en beeldend en zoals op slot duidelijk wordt, voor de lezer begrijpelijk beschreven. Ik hou van de ironische en soms harde beschrijvingen en het tongue in cheek sentiment dat er toch mag zijn. In korte hoofdstukken ramt Koos je namelijk in ademloos tempo van geboorte naar dood.
Waanzinnig debuut. Ik ben fan.
Waanzinnig debuut. Ik ben fan.
November 23, 2024
Een van de beste, misschien wel het beste boek dat ik dit jaar gelezen heb. Vlijmscherp, kraakhelder en hartverscheurend.
January 8, 2025
Wat een waanzinnig debuut. Hartverscheurend, naargeestig verhaal over twee kapotte jonge mensen, verteld vanuit het perspectief van Ada, die zich richt tot haar broer, Broos. Korte hoofdstukken, die heen en weer in de tijd springen. Details worden knap gedoseerd uitgeserveerd en langzaam krijgt de geschiedenis van het gezin vorm. Het boek doet me sterk denken aan Tara Westover’s Educated, ook al zo’n ‘gut wrenching’ leeservaring.
‘Onze vader was consequent irrationeel, dat is de essentie waar we ons naar leerden voegen’
‘Maar sterven, dat gaat niet half. In de dood kan je niet pootjebaaien.’
‘Een zuster heeft het moment vlak na jouw geboorte vastgelegd met een flitsfoto. Ik sta rechts van het bed. Klein, bleek. Pa staat er links van. Rood, groot. Onze moeder op het bed, met jou in haar armen. Drie eilanden en jij bent de enige die zichzelf niet drijvende hoeft te houden.’
‘Onze vader was consequent irrationeel, dat is de essentie waar we ons naar leerden voegen’
‘Maar sterven, dat gaat niet half. In de dood kan je niet pootjebaaien.’
‘Een zuster heeft het moment vlak na jouw geboorte vastgelegd met een flitsfoto. Ik sta rechts van het bed. Klein, bleek. Pa staat er links van. Rood, groot. Onze moeder op het bed, met jou in haar armen. Drie eilanden en jij bent de enige die zichzelf niet drijvende hoeft te houden.’
September 13, 2024
Wat een boek. Ik heb het echt verslonden. In alles heeft het me overtuigd. De personages zijn levensecht, het verhaal grijpt je aan, de thematiek is sterk uitgewerkt en er wordt niets teveel bij gehaald. Trefzeker vertelt Falun Ellie Koos dit verhaal.
Een aantal hoofdstukken zijn kernstukken in de verhaallijn en precies die lezen als een kort verhaal. Perfect gedoseerd, een inkijkje in de vorming van een personage en van hun situatie.
Het einde heb ik met tranen in m’n ogen gelezen en ze zonder gêne in de trein over m’n wangen laten rollen. Mijn favoriete boek van dit jaar, zonder twijfel.
Ik zou dit sowieso aanraden aan iedereen die van het werk van Édouard Louis en Lucas Rijneveld houdt. En als je die nog niet hebt gelezen, lees dit eerst.
Een aantal hoofdstukken zijn kernstukken in de verhaallijn en precies die lezen als een kort verhaal. Perfect gedoseerd, een inkijkje in de vorming van een personage en van hun situatie.
Het einde heb ik met tranen in m’n ogen gelezen en ze zonder gêne in de trein over m’n wangen laten rollen. Mijn favoriete boek van dit jaar, zonder twijfel.
Ik zou dit sowieso aanraden aan iedereen die van het werk van Édouard Louis en Lucas Rijneveld houdt. En als je die nog niet hebt gelezen, lees dit eerst.
October 6, 2024
Geen woord te veel ❤️❤️❤️
January 18, 2025
Ik kan nu al zeggen dat dit één van de mooiste boeken gaat zijn die ik in 2025 heb gelezen. En het jaar is pas net begonnen. Zo mooi. Prachtig geschreven. Ik ben er stil van.
October 21, 2024
Ik vind het echt heel bijzonder en knap dat de verteller zo grof en kort door de bocht is, maar dat tegelijkertijd het verhaal zelf zo ontzettend subtiel en genuanceerd is. Fantastisch bijvoorbeeld dat Ada maar blijft volhouden dat ze kunst belachelijk vindt, maar dat je door de manier waarop ze de wereld observeert wéét dat dit niet waar is, dat ze juist een heel fijngevoelige, eigen, kunstzinnige blik heeft.
Ik hou wel van een onbetrouwbare verteller die zelf niet eens doorheeft dat ze liegt. Een lekkere opschepper is het. Dat levert een hele waardevolle leeservaring op, omdat je alles zelf uit mag zoeken.
Dit boek is intelligent, ontroerend en ambivalent. Zo zie je ze niet vaak meer.
(En dat je dan in die scène in het bos tegen het einde van het boek weer aan dit beeld moet denken! De compositie van dit boek is ook zo heerlijk! Bijvoorbeeld ook dat beeld van die vlinder in de slotscène, dat doet je dan weer helemaal terugdenken aan die eerdere keer dat er een beeld van een vlinder werd gebruikt, en dat roept alle associaties van die scène weer op. Echt waanzinnig.)
Ik hou wel van een onbetrouwbare verteller die zelf niet eens doorheeft dat ze liegt. Een lekkere opschepper is het. Dat levert een hele waardevolle leeservaring op, omdat je alles zelf uit mag zoeken.
Dit boek is intelligent, ontroerend en ambivalent. Zo zie je ze niet vaak meer.
'Ik weet nog precies voor welk schilderij ik stond. Het titelplaatje zei:
ANA MAKES HERSELF GO 'POOF'
En ik weet nog precies hoe het eruitzag. Een klein werkje in een dikke houten lijst. Van een afstand leek het gewoon vierkantje vol zachte, lila kleuren, pas van dichtbij werd het tafereel zichtbaar. Een smalle zandweg naast een ziekelijk roze bloemenveld. Een wit en bruin gevlekt hondje liep over de zandweg. Zijn neus op de grond, een spoor volgend. Het hondje was niet meer dan een paar klodders, maar toch herkenbaar als hondje. Net zoals de bloemen eigenlijk maar onregelmatige stippen waren. Maar toch bloemen. Er liepen voetstappen over de zandweg die abrupt ophielden een paar stappen achter het hondje. En waar de voetstappen ophielden zag je, alleen als je een beetje met je ogen kneep, een paar witte rookslierten, die opstegen en verdwenen in een pijnlijk blauwe hemel. Ik stond er lang naar te kijken. Naar dat hondje dat misschien nog een eindje verder zou lopen, maar zich dan om zou draaien. Zijn neus in de lucht zou steken op zoek naar een plots verdwenen geur.'
(En dat je dan in die scène in het bos tegen het einde van het boek weer aan dit beeld moet denken! De compositie van dit boek is ook zo heerlijk! Bijvoorbeeld ook dat beeld van die vlinder in de slotscène, dat doet je dan weer helemaal terugdenken aan die eerdere keer dat er een beeld van een vlinder werd gebruikt, en dat roept alle associaties van die scène weer op. Echt waanzinnig.)
November 2, 2024
Prachtig en vreselijk en zinnen als: 'Maar sterven, dat gaat niet half. In de dood kan je niet pootjebaaien.'
October 25, 2024
alsof de wereld vandaag even stilstond, zo iets (?)
het beste daaraan: het was allemaal zó vreselijk echt dat het niet echt anders kon dan recht op me af komen, me daar rakend, precies waar dit soort dingen moeten raken
moet er even van bijkomen wajow
het beste daaraan: het was allemaal zó vreselijk echt dat het niet echt anders kon dan recht op me af komen, me daar rakend, precies waar dit soort dingen moeten raken
moet er even van bijkomen wajow
October 13, 2024
Ik ging tot de aanschaf van Rouwdouwers over nadat ik Koos tijdens het Exploring Stories-festival uit hoofdstuk 1 hoorde voordragen. Dat was tijdens een gesprek over armoede, en hoewel het hoofdpersonage Ada van Koos inderdaad een sociale migrant is, leek hen die middag juist vooral bezig met het relativeren dat Rouwdouwers een armoede-boek zou zijn. Het was meer dan dat, benadrukte Koos. Die angst voor een stempel lijkt te maken te hebben met hun opvatting van kunst, die Koos beschrijft in een essay in de Trouw van afgelopen maand: ‘Maar als je in een paar woorden kan opsommen waar een kunstwerk over gaat, dan is het niet zo’n gelaagd kunstwerk. Dan zit je misschien eerder naar activisme te kijken. En activisme is belangrijk, maar geen kunst. Daar is het te ondubbelzinnig voor.’
Rouwdouwers is inderdaad geen activistisch boek. Aan het einde ervan blijf je eerder ontluisterd zitten in de hoek van de bank. Twintiger Ada vertelt ergens: ‘En ik voelde ook wel dat het haar niet echt om mij te doen was, mensen helpen alleen zichzelf.’ Haar vader geeft haar de les mee:
‘Zo gaat dat. Mensen zijn veel te druk met hun eigen om door te hebben dat ze iemand doodtrappen.’ Hij keek met zijn ijsblauwe ogen in de mijne, nog steeds met die groeven in zijn hoofd. ‘Probeer dan maar eens boven te komen.’
De levenshouding van de personages doet aan die van hun fictiegenoten in oorlogsromans denken, zowel de welbekende van na de Tweede Wereldoorlog, maar bijvoorbeeld ook Het internaat van Zerhi Zjadan dat zich afspeelt tijdens de recente Krimoorlog. Het is het cynisme van de mensen die de schaduwkant van de maatschappij hebben gezien. In het geval van Ada en haar slechts negentien jaar oudere vader met name, dus toch, de armoede en het daarmee gepaard gaande sociaaleconomische leed.
We volgen Ada vanaf haar geboorte tot haar vijfentwintigste levensjaar. Door een tragisch ongeval verliest ze al snel haar moeder en groeit ze samen met haar twee jaar jongere broertje en haar vader op op een camping. Vader wil zijn kinderen voorbereiden op de hardheid van het bestaan. Hoe doe je dat beter dan door zelf kneiterhard te zijn:
Wanneer we per ongeluk Frans’ naam lieten vallen in pa’s bijzijn sloeg hij hard op tafel:
‘Over die kerel wil ik nooit meer horen.’
Zo deed hij dat. Hij bepaalde wie er bestond en zo kreeg zijn eigen bestaan iets mythisch. Alsof hij zichzelf geschapen had, vóór hem was er niets. Zelfs wij zijn uiteindelijk niet aan dat gat ontkomen.
In de andere verhaallijn is Ada vijfentwintig en heeft ze onderdak gevonden in Galicië bij de zwijgzame houthakker Molina en zijn twee honden, Bella en Lutien. Ada heeft er baantjes in de vleesverwerking en als hovenier op zitten, en na een opgeklopte studie fine arts brengt dit haar weer terug bij het concrete leven: ‘Tschak. Ik ben een werktuig.’ Honden Bella en Lutien stelen de show in deze verhaallijn. Molina behandelt ze letterlijk en figuurlijk als beesten, maar toch volgen ze hem blindelings, hoe goed Ada ook voor hen is ligt hun loyaliteit bij de hardhandigste van de twee; misschien omdat ze Molina het langst kennen, misschien omdat er naar geweld nu eenmaal het best geluisterd wordt. De manier waarop de honden worden ingezet om de verhouding tussen beide personages te belichten, maar ook wát er gebeurt doet sterk denken aan Het teefje van de Colombiaanse auteur Pilar Quintana. Gelukkig weet Koos via de vele beklijvende handelingen van en de dynamiek tussen de bewoners en de honden zo’n spanning en ontroering te creëren dat beide verhalen naast elkaar kunnen bestaan als twee monumenten.
Wat Koos het allerbeste beheerst is het schrijven in beeldende scènes. Rouwdouwers leest als een kast waarin twee lades zitten: links een fotoalbum genaamd Galicië, rechts de nog ongeordende foto’s uit het leven daarvoor. En om en om wordt er een lade geopend, een foto uitgezocht en minutieus bekeken. De beelden uit de jeugd met een lichte weemoed: Ada vertelt dit verhaal na aan haar jongere broer. Hoewel Koos ook hier imponeert met de grote hoeveelheid treffende details in veelal schrijnende situaties, zoals degene waarin haar vader Ada en haar broertje zwemles geeft, voelt het allemaal iets minder levensecht aan. We hebben hier te maken met een kleine selectie van de meest indrukwekkende momenten uit een langere periode, waardoor soms het gevoel ontstaat dat ieder hoofdstuk geschreven is om te imponeren, terwijl de Galicië-stukken aanvoelen als een langer uitgewerkt moment waarin toevallig imponerende dingen gebeuren.
Uiteindelijk blijkt Rouwdouwers klassiek gecomponeerd: het begint met een geboorte en het eindigt met een dood. Dat is wat afgezaagd, maar past wel binnen de logica van de roman. Er wordt nogal wat geboren en gestorven in de loop van het verhaal. Letterlijk, maar ook metaforisch. Ada’s leven begint niet alleen opnieuw wanneer ze op haar achttiende eindelijk ongesteld raakt en de verhouding tot haar vader totaal verandert, ze is ook een jonge klassenmigrant – en die groeien in hun aanpassingsproces iedere keer weer tot iets nieuws uit, ook tot dingen waar ze later spijt van krijgen. Bijvoorbeeld tot pretentieuze student in de kunsten:
En het had al die tijd aan me geknaagd, maar op dat moment werd het me glashelder: er was geen twijfel over mogelijk dat het allemaal – die rotzooi in het gebouw achter me, inclusief mijn eigen beeldhouwwerken – volstrekte onzin was.
Ontmaskerend, misschien is dat nog wel een treffender woord dan ontluisterend, wanneer je Rouwdouwers probeert te omschrijven. Een ontmaskering van het leven als stijgende lijn, een ontmaskering van de kunstwereld, een ontmaskering van familiegeluk. En ja, dat leidt tot cynisme. Maar, en dat maakt de roman gevoelig, niet de hele tijd. Als het masker af gaat mogen er tranen vloeien. Met verdriet in de ogen waarin je liefde herkent.
(Ingekorte versie van recensie voor Tzum)
Rouwdouwers is inderdaad geen activistisch boek. Aan het einde ervan blijf je eerder ontluisterd zitten in de hoek van de bank. Twintiger Ada vertelt ergens: ‘En ik voelde ook wel dat het haar niet echt om mij te doen was, mensen helpen alleen zichzelf.’ Haar vader geeft haar de les mee:
‘Zo gaat dat. Mensen zijn veel te druk met hun eigen om door te hebben dat ze iemand doodtrappen.’ Hij keek met zijn ijsblauwe ogen in de mijne, nog steeds met die groeven in zijn hoofd. ‘Probeer dan maar eens boven te komen.’
De levenshouding van de personages doet aan die van hun fictiegenoten in oorlogsromans denken, zowel de welbekende van na de Tweede Wereldoorlog, maar bijvoorbeeld ook Het internaat van Zerhi Zjadan dat zich afspeelt tijdens de recente Krimoorlog. Het is het cynisme van de mensen die de schaduwkant van de maatschappij hebben gezien. In het geval van Ada en haar slechts negentien jaar oudere vader met name, dus toch, de armoede en het daarmee gepaard gaande sociaaleconomische leed.
We volgen Ada vanaf haar geboorte tot haar vijfentwintigste levensjaar. Door een tragisch ongeval verliest ze al snel haar moeder en groeit ze samen met haar twee jaar jongere broertje en haar vader op op een camping. Vader wil zijn kinderen voorbereiden op de hardheid van het bestaan. Hoe doe je dat beter dan door zelf kneiterhard te zijn:
Wanneer we per ongeluk Frans’ naam lieten vallen in pa’s bijzijn sloeg hij hard op tafel:
‘Over die kerel wil ik nooit meer horen.’
Zo deed hij dat. Hij bepaalde wie er bestond en zo kreeg zijn eigen bestaan iets mythisch. Alsof hij zichzelf geschapen had, vóór hem was er niets. Zelfs wij zijn uiteindelijk niet aan dat gat ontkomen.
In de andere verhaallijn is Ada vijfentwintig en heeft ze onderdak gevonden in Galicië bij de zwijgzame houthakker Molina en zijn twee honden, Bella en Lutien. Ada heeft er baantjes in de vleesverwerking en als hovenier op zitten, en na een opgeklopte studie fine arts brengt dit haar weer terug bij het concrete leven: ‘Tschak. Ik ben een werktuig.’ Honden Bella en Lutien stelen de show in deze verhaallijn. Molina behandelt ze letterlijk en figuurlijk als beesten, maar toch volgen ze hem blindelings, hoe goed Ada ook voor hen is ligt hun loyaliteit bij de hardhandigste van de twee; misschien omdat ze Molina het langst kennen, misschien omdat er naar geweld nu eenmaal het best geluisterd wordt. De manier waarop de honden worden ingezet om de verhouding tussen beide personages te belichten, maar ook wát er gebeurt doet sterk denken aan Het teefje van de Colombiaanse auteur Pilar Quintana. Gelukkig weet Koos via de vele beklijvende handelingen van en de dynamiek tussen de bewoners en de honden zo’n spanning en ontroering te creëren dat beide verhalen naast elkaar kunnen bestaan als twee monumenten.
Wat Koos het allerbeste beheerst is het schrijven in beeldende scènes. Rouwdouwers leest als een kast waarin twee lades zitten: links een fotoalbum genaamd Galicië, rechts de nog ongeordende foto’s uit het leven daarvoor. En om en om wordt er een lade geopend, een foto uitgezocht en minutieus bekeken. De beelden uit de jeugd met een lichte weemoed: Ada vertelt dit verhaal na aan haar jongere broer. Hoewel Koos ook hier imponeert met de grote hoeveelheid treffende details in veelal schrijnende situaties, zoals degene waarin haar vader Ada en haar broertje zwemles geeft, voelt het allemaal iets minder levensecht aan. We hebben hier te maken met een kleine selectie van de meest indrukwekkende momenten uit een langere periode, waardoor soms het gevoel ontstaat dat ieder hoofdstuk geschreven is om te imponeren, terwijl de Galicië-stukken aanvoelen als een langer uitgewerkt moment waarin toevallig imponerende dingen gebeuren.
Uiteindelijk blijkt Rouwdouwers klassiek gecomponeerd: het begint met een geboorte en het eindigt met een dood. Dat is wat afgezaagd, maar past wel binnen de logica van de roman. Er wordt nogal wat geboren en gestorven in de loop van het verhaal. Letterlijk, maar ook metaforisch. Ada’s leven begint niet alleen opnieuw wanneer ze op haar achttiende eindelijk ongesteld raakt en de verhouding tot haar vader totaal verandert, ze is ook een jonge klassenmigrant – en die groeien in hun aanpassingsproces iedere keer weer tot iets nieuws uit, ook tot dingen waar ze later spijt van krijgen. Bijvoorbeeld tot pretentieuze student in de kunsten:
En het had al die tijd aan me geknaagd, maar op dat moment werd het me glashelder: er was geen twijfel over mogelijk dat het allemaal – die rotzooi in het gebouw achter me, inclusief mijn eigen beeldhouwwerken – volstrekte onzin was.
Ontmaskerend, misschien is dat nog wel een treffender woord dan ontluisterend, wanneer je Rouwdouwers probeert te omschrijven. Een ontmaskering van het leven als stijgende lijn, een ontmaskering van de kunstwereld, een ontmaskering van familiegeluk. En ja, dat leidt tot cynisme. Maar, en dat maakt de roman gevoelig, niet de hele tijd. Als het masker af gaat mogen er tranen vloeien. Met verdriet in de ogen waarin je liefde herkent.
(Ingekorte versie van recensie voor Tzum)
September 10, 2025
Falun Ellie Koos is schrijver en filmmaker. Koos won in 2022 de Joost Zwagerman essayprijs en met de debuutroman Rouwdouwers (2024) haalde die de shortlist van de Libris Literatuur Prijs.
Ada schrijft naar haar broer in korte hoofdstukken waarin ze enerzijds reflecteert over hun gedeelde verleden en anderzijds haar huidige leven beschrijft. Ada heeft op het moment van schrijven al jarenlang geen contact meer met haar broer en vader. Haar moeder is gestorven toen ze zeven jaar oud was.
De zinnen vloeien als stromend water in elkaar. Als lezer slok je de woorden in een
eindeloze stroom op. De schrijver beheerst de techniek om een vlotte roman neer te pennen
waarbij je hoofdstuk na hoofdstuk verslindt.
“Als alle kinderen wilde ik sterker zijn dan ik was, als alle kinderen stond ik te popelen om
mijn eigen last te dragen. Maar voor je het weet ben je volwassen en valt die zo begeerde last als een lawine over je heen.”
Een rouwdouwer staat voor een ruw persoon, een doordrammer. Het verwijst niet enkel naar de ruwe persoonlijkheden die Ada omringen, maar de roman zelf bouwt zich steeds verder
op in ruwheid, door de rauwe verhalen die elkaar opvolgen, om verstomming en stilzwijgen bij de lezer af te dwingen, zoals een doordrammer erin slaagt om de persoon voor zich neer te sabelen.
De ruwheid uit zich ook in het taalgebruik. De auteur bezit een arsenaal aan woorden,
synoniemen en metaforen om het brute, het knarsende, het barstende en het afgrijselijke
voor te stellen. Koos hanteert de prozaïsche taal meesterlijk. Nuchter, beklijvend, soms
ironisch, soms sarcastisch. Omdat het leven het hoofdpersonage zo gekneed heeft.
Het illustreert op een onovertroffen wijze hoe drama’s kunnen ontstaan, hoe ze mogelijk zijn. Omdat aan dat nieuwe mensenleven geen ‘leven’ werd geschonken, maar ‘het onvermogen om te leven’. Hoe kan je dat onvermogen omzetten in levenslust als het je niet alleen onbekend is, maar als het je met de paplepel werd ingegeven om die levenslust vooral te wantrouwen?
Het drama wordt nog dramatischer door het onvermogen van de maatschappij omdat het
onvermogen tot leven veelal onomkeerbaar blijkt.
Een bijzonder sterk debuut door inhoud en stijl zo perfect met elkaar te laten samenvallen.
Ada schrijft naar haar broer in korte hoofdstukken waarin ze enerzijds reflecteert over hun gedeelde verleden en anderzijds haar huidige leven beschrijft. Ada heeft op het moment van schrijven al jarenlang geen contact meer met haar broer en vader. Haar moeder is gestorven toen ze zeven jaar oud was.
De zinnen vloeien als stromend water in elkaar. Als lezer slok je de woorden in een
eindeloze stroom op. De schrijver beheerst de techniek om een vlotte roman neer te pennen
waarbij je hoofdstuk na hoofdstuk verslindt.
“Als alle kinderen wilde ik sterker zijn dan ik was, als alle kinderen stond ik te popelen om
mijn eigen last te dragen. Maar voor je het weet ben je volwassen en valt die zo begeerde last als een lawine over je heen.”
Een rouwdouwer staat voor een ruw persoon, een doordrammer. Het verwijst niet enkel naar de ruwe persoonlijkheden die Ada omringen, maar de roman zelf bouwt zich steeds verder
op in ruwheid, door de rauwe verhalen die elkaar opvolgen, om verstomming en stilzwijgen bij de lezer af te dwingen, zoals een doordrammer erin slaagt om de persoon voor zich neer te sabelen.
De ruwheid uit zich ook in het taalgebruik. De auteur bezit een arsenaal aan woorden,
synoniemen en metaforen om het brute, het knarsende, het barstende en het afgrijselijke
voor te stellen. Koos hanteert de prozaïsche taal meesterlijk. Nuchter, beklijvend, soms
ironisch, soms sarcastisch. Omdat het leven het hoofdpersonage zo gekneed heeft.
Het illustreert op een onovertroffen wijze hoe drama’s kunnen ontstaan, hoe ze mogelijk zijn. Omdat aan dat nieuwe mensenleven geen ‘leven’ werd geschonken, maar ‘het onvermogen om te leven’. Hoe kan je dat onvermogen omzetten in levenslust als het je niet alleen onbekend is, maar als het je met de paplepel werd ingegeven om die levenslust vooral te wantrouwen?
Het drama wordt nog dramatischer door het onvermogen van de maatschappij omdat het
onvermogen tot leven veelal onomkeerbaar blijkt.
Een bijzonder sterk debuut door inhoud en stijl zo perfect met elkaar te laten samenvallen.
December 6, 2024
Dit verhaal raakte mij enorm. Vooral hoe het laat zien dat de liefde die je krijgt van je ouders zo besmettelijk is, hoe lelijk die ook is. Hoe je door hen gevormd wordt. Je kan proberen te schuilen in een ander land of sociale klasse, het blijft lastig die erfenis te doorbreken. Erg goed geschreven dit!
March 4, 2025
Hartverscheurend, prachtig. Ik nam dit boek de hele dag mee in alles wat ik deed. Koos pakt je wereldbeeld bij de lurven en laat je niet meer los.
October 28, 2024
Wat een bominslag van een boek! Het heeft me echt diep getroffen.
Vreemd wel dat er in de recensies die er tot nu toe over dit boek zijn verschenen steeds wordt gesuggereerd dat de ik-figuur is zoals ze is vanwege “armoede”.
Ik ben zelf absoluut niet in armoede opgegroeid, en vond veel dingen super herkenbaar. Volgens mij gaat dit boek veel meer over familiedynamieken, over een totalitaire opvoeding en wat dat met de verstandhouding tussen siblings doet. En bovenal, over onvermogen. Over mensen die verschrikkelijk hun best doen, maar alleen kunnen opereren binnen hun eigen gelimiteerde perspectief, en daarom het tegenovergestelde bewerkstelligen van wat ze hadden gewild.
Ik kan je verzekeren: je hoeft niet arm te zijn om je daarin te herkennen.
Ik vind dat dit boek een beetje oppervlakkig gerecenseerd wordt. Misschien komt dat omdat de auteur duidelijk van de “less is more” school komt. Er wordt niets uitgelegd, en er staat geen woord teveel, maar er borrelt echt een vulkaan onder de oppervlakte.
Wat de recensies dan wel weer bij het juiste eind hebben is dat het een totaal verslavende leeservaring is. Onweerstaanbaar inderdaad. Ik heb het per ongeluk een tweede keer bijna volledig gelezen. En dan ontdek je allemaal subtiele, poëtische verbanden. Dit boek zit prachtig in elkaar.
Vreemd wel dat er in de recensies die er tot nu toe over dit boek zijn verschenen steeds wordt gesuggereerd dat de ik-figuur is zoals ze is vanwege “armoede”.
Ik ben zelf absoluut niet in armoede opgegroeid, en vond veel dingen super herkenbaar. Volgens mij gaat dit boek veel meer over familiedynamieken, over een totalitaire opvoeding en wat dat met de verstandhouding tussen siblings doet. En bovenal, over onvermogen. Over mensen die verschrikkelijk hun best doen, maar alleen kunnen opereren binnen hun eigen gelimiteerde perspectief, en daarom het tegenovergestelde bewerkstelligen van wat ze hadden gewild.
Ik kan je verzekeren: je hoeft niet arm te zijn om je daarin te herkennen.
Ik vind dat dit boek een beetje oppervlakkig gerecenseerd wordt. Misschien komt dat omdat de auteur duidelijk van de “less is more” school komt. Er wordt niets uitgelegd, en er staat geen woord teveel, maar er borrelt echt een vulkaan onder de oppervlakte.
Wat de recensies dan wel weer bij het juiste eind hebben is dat het een totaal verslavende leeservaring is. Onweerstaanbaar inderdaad. Ik heb het per ongeluk een tweede keer bijna volledig gelezen. En dan ontdek je allemaal subtiele, poëtische verbanden. Dit boek zit prachtig in elkaar.
December 24, 2024
Wat een prachtboek.
Zo eentje die in je blijft doorleven. Nadat je hebt geworsteld tussen verder willen lezen, maar ook niet te veel en vooral niet te snel, zodat je er nog iets langer in mag blijven.
Ook al deed dat het een beetje pijn.
Zo eentje die in je blijft doorleven. Nadat je hebt geworsteld tussen verder willen lezen, maar ook niet te veel en vooral niet te snel, zodat je er nog iets langer in mag blijven.
Ook al deed dat het een beetje pijn.
November 21, 2024
holy shit. auw.
February 13, 2025
Zullen we doen dat het boek met de hoogste Goodreads-rating gewoon de Libris wint? Deze dan dus graag! Of Man maakt stuk, mag ook. Het zal echter wel weer iets worden dat meer voor hand ligt.
March 21, 2025
Wat een boek. Echt weggeblazen.
November 14, 2024
Echt een prachtig boek over opgroeien, familie, je eigen weg vinden/de weg van je ouders verliezen (is there such a thing? wat is van ‘ons’ en wat is van ‘hen’?) en woordeloze liefde. Hoewel ik eerst bang was dat het plot al te bekend zou zijn (kind uit lagere sociale klasse breekt eruit door talent en komt in nieuwe wereld terecht, à la Eduard Louis of Shuggie Bain) was dit totaal niet het geval. Ik vond het heel subtiel gedaan, niks lag er te dik bovenop, ik werd niet gestuurd om iets te vinden of voelen. Het was er gewoon. Een hele fijne opbouw, ik geloofde ieder woord en was er helemaal ingezogen. Heerlijk!
February 4, 2025
4,5 ⭐️
“Voor jou was water vrijheid, terwijl het bij mij te zwaar op mijn lichaam drukte. Ik kon in het water niet genoeg lucht krijgen, alsof ik niet alleen door mijn mond en neus ademde, maar al mijn huid nodig had om genoeg zuurstof te verzamelen.”
… en meer van dit soort parels van zinnen. Wat een boek. ❤️
“Voor jou was water vrijheid, terwijl het bij mij te zwaar op mijn lichaam drukte. Ik kon in het water niet genoeg lucht krijgen, alsof ik niet alleen door mijn mond en neus ademde, maar al mijn huid nodig had om genoeg zuurstof te verzamelen.”
… en meer van dit soort parels van zinnen. Wat een boek. ❤️
September 28, 2024
Even slikken.. poeh, wat een boek. Echt verpletterend goed.
October 7, 2024
Pijnlijk, rauw, maar waanzinnig mooi. En de cover! Uitroeptekens! "De dingen donderen over je heen en je blijft staan, dat is alles."
December 6, 2024
Wat een prachtig en aangrijpend boek. Op 2 dagen uitgelezen . Wat kan die Falun Ellie Koos vertellen. En wat een heerlijk taalgebruik. 5 sterren.
January 7, 2025
Echt een kunstwerk.
Displaying 1 - 30 of 477 reviews