Mellem rødt og sort

Det stora århundradet #3

by Jan Guillou, Anders Johansen (Translator)

Første verdenskrig er ovre. Europa begynder langsomt at komme til kræfter igen, og snart råder optimismen og gåpåmodet, ikke mindst hos familien Lauritzen i Saltsjöbaden ved Stockholm. Lauritz er sammen med sine ­yngre brødre gået ind i byggebranchen. De vil lægge grunden til en ny verden.

Oscar har ansvaret for Lauritzengruppens afdeling i Berlin, og her skaber han nye funktionalistiske beboelseskvarterer. Også den tredje bror, Sverre, befinder sig i Berlin. Han har efter sin elskede lord Alberts død mistet lysten til at male, men får snart stor succes som en af reklamebranchens pionerer.

Ingen ser faren. I hele Europa forestiller man sig, at der aldrig mere kan blive krig. Men efterhånden begynder nye politiske vinde at blæse, som også finder vej ind i familien Lauritzen. Den sorte slagskygge af ufattelig ondskab vokser sig større og større.

MELLEM RØDT OG SORT er tredje bind i Det Store Århundrede, Jan Guillous romanserie om 1900-tallet.

Genres: Historical Fiction, Fiction, Swedish Literature, Historical, Roman, Sweden, Germany

374 pages, Hardcover

First published September 11, 2013

About the author

Jan Oscar Sverre Lucien Henri Guillou (born 17 January 1944) is a Swedish author and journalist. Among his books are a series of spy fiction novels about a spy named Carl Hamilton, and a trilogy of historical fiction novels about a Knight Templar, Arn Magnusson. He is the owner of one of the largest publishing companies in Sweden, Piratförlaget, together with Liza Marklund and his common-law wife, publisher Ann-Marie Skarp.

Guillou's fame in Sweden was established during his time as an investigative journalist. In 1973, he and co-reporter Peter Bratt exposed a secret intelligence organization in Sweden, Informationsbyrån (IB). He is still active within journalism as a column writer for the Swedish evening tabloid Aftonbladet.

In October 2009, it was revealed that Guillou had been recruited by the KGB in 1967. The exposure of his activities came after the tabloid Expressen requested the release of documents from the Swedish Security Service (Säpo) and published information from the Säpo files along with information gained through interviews with former KGB Colonel Oleg Gordievsky about Guillou's case. The records showed that Guillou's involvement with the KGB continued for five years, until 1972.

From Wikipedia

Reviews

[Eva · Rating 4 out of 5]

Det jag tycker om i den här serien är textens ovanliga ingång och fokus. Att Del 1 börjar i Norge och slutar i Tyska Östafrika. I den här tredje delen har fokus visserligen krympt till att huvudsakligen befinna sig i Tyskland, förutom avsnitten i Saltsjöbaden utanför Stockholm, men för sin tid ett nybyggt maktcentrum. Men att få befinna sig i Tyskland, med karaktärernas aningslöshet inför uppkomlingen 'Hippler eller vad han heter', det skapar spänning, för läsaren sitter redan inne med facit, om Hitlers uppgång, medan överklassen länge viftar bort den, tror att de kan kontrollera läget. Och alldeles i slutet ökar obehaget, när Lauritz köper allt mer av det nya tyska undret, accepterar Hitler, i takt med att hans egen norsk-tyska son Harald, ariskt blond, stiger i graderna till SS-officer, i egenskap av genetiskt toppexemplar. Då kryper det i skinnet inför all aningslöshet.

Texten är full med referenser, som är lätta att känna igen, om man är det minsta inläst på perioden. Men att klämma in tjugo år av dramatisk samhällsutveckling (1918-1939) på 430 sidor, gör texten 'gles', det mesta i spänning får läsaren skapa själv. Dessutom känns hela intrigen snävt högborgerlig, se bara hur enkelt det är för Oscar och Christa att lämna Tyskland, när judefrågan blir allt hetare. Men det här är bara tredje delen. Vet ännu inte hur det utvecklar sig framöver.

Lauritz upprepar ett flertal gånger att han faktiskt inte förstår det här med jude-frågan? Det finns så få judar i Tyskland (de blev utslängda redan på medeltiden). Varför skulle det vara ett problem? Inte heller Harald, med karriär inom SS, hade hittills tagit den saken på allvar.

Boken har en medvetet lakonisk sida, oron mellan raderna, som väcker frågor, som gör att boken lyckas ta sig från 3 till 4 stjärnor.

[Ash Gawain · Rating 5 out of 5]

‘Between Red and Black” is the third book of The Great Century series (unfortunately not available in English). The reader follows the Lauritzen families established in Sweden and Germany. The 1923 inflation in Germany is very well depicted, and so is the 1929 Great depression. One gets a glimpse of the desire for revenge among younger Germans who have not even been in the Great war. The Weimar Republic is shown as particularly violent. One of the Lauritzen sons, who had been beaten by Norwegian kids during the First world war for the sole reason his mother was German, rapidly falls to the charm of Nazism. The night of the long knives is vividly described with a high dose of irony, as the Nazi son is actively involved. An interesting light is also cast onto the 1936 Olympics in Berlin.
Overall, an excellent book.

[Sebastian Sampallo · Rating 4 out of 5]

Mellan Rött och Svart was another great instalment in Jan Guillou's great series about the twentieth century. I enjoyed it more than Dandy, but less than Brobyggarna.

As with the previous book, Mellan rött och svart felt very well-written and well-researched. I especially found the parts taking place in Germany to be interesting (focusing on the period between WW I and WW II). However, the story line taking place in Saltsjöbaden (following Lauritz primarily) was also interesting.

As is always the case when reading Guillou's books, I learned a lot. That is one of the things I like most with this series. For example, I had no idea that Saltsjöbaden was a community created by the Wallenberg family. Moreover, i knew very little about what took place in Germany between the world wars (although I had of course heard of the crazy inflation at that time).

I really look forward to reading the next instalment.

[Tanja Berg · Rating 3 out of 5]

En helt okej bok om mellankrigstiden i Guillous stora serie om 1900-talet. Bröderna Lauritzen har lidit stora förluster under första världskriget. Boken börjar med att Oscar säljer ut mycket av familjens aktiebehållningar och köper bostäder istället. Hans bröder kallar honom för galen, men historien gav honom rätt på den punkten. Oscar gifter sig med Ingeborgs bästa vän Christa och de får flera barn. De har också Lauritz äldsta son Harald hos sig, som intresserar sig allt för mycket i krig och den tyska högern. Sistnämnda är starkt på frammarsch. Åren går och klimatet i Tyskland hårdnar. En fin och lärorik historisk roman.

[Inger-Johanne · Rating 5 out of 5]

An entertaining way to review history lessons. Because of this novel I ended up sidetracking into articles about Berlin and Russia in the 1920s and 30s, and reading a book of Brecht poetry that I probably wouldn't have stumbled across unless I'd been tuned in to the Berlin cultural life from that period.

[Urban Gabrielsson · Rating 1 out of 5]

Fullkomligt oengagerande skrivet, full av banal politisk korrekthet. Slutet kändes ungefär som att Guillou tröttnade tvärt. Jag lyssnade på ljudboken. Eventuellt hade den varit värd en svag tvåa utan Tomas Bolmes usla uppläsning.

[Quanti · Rating 4 out of 5]

Uááá! Jízda s Janem Guillouem pokračuje. Dočetla jsem zase bez dechu a nadávám si, že jsem si rovnou nekoupila i čtvrtý díl. Na druhou stranu, aspoň se mnou bratři Lauritzenové vydrží o trochu delší dobu.

[Lone Matz · Rating 4 out of 5]

Wonderful! The family saga continues and is as exciting as ever. :-)

[Marian · Rating 4 out of 5]

Interessert i historie som presenteres i romanform? Les!

[Nathalie · Rating 4 out of 5]

Een overgangsboek dat nog steeds boeit!

Deel drie van de Bruggenbouwers-reeks van Jan Guillou speelt zich af in de jaren ‘20 en ‘30 van de 20ste eeuw. De eerste wereldoorlog heeft de drie broers zwaar getroffen, na enkele omzwervingen over de wereld hebben ze elkaar teruggevonden. De familie van Lauritz heeft zich in het rijke Saltsjöbaden in Zweden genesteld, niet zo ver van Stockholm, nadat hun oudste zoon Harald vanwege zijn Duitse afkomst op school in Bergen bijna was doodgeslagen.
Oscar en zijn nieuwe vrouw, iemand die we ook uit de vorige boeken kennen, hebben zich net zoals Sverre in Berlijn gevestigd. Opnieuw is dit een knap geschreven verhaal doordrenkt van de Europese geschiedenis.

Ook al hebben ze allemaal de tijd nodig om aan hun nieuwe leven te wennen, liggen er in dit deel geen grote gevaren op de loer. Wel komen er opnieuw een aantal gebeurtenissen voor die de levens van de broers en hun kinderen verder tekenen. Vooral Harald, de oudste zoon van Lauritz en Ingeborg, leren we beter kennen. Wat bij hem al ontloken was na het voorval in Bergen, is zijn Duits nationalistische gevoel, en dit ontwikkelt zich op een schrikbarende manier verder. Omdat hij het moeilijk krijgt op de Zweedse school, wordt hij naar zijn oom en tante in Berlijn gestuurd om daar les te volgen, wat hem veel beter zal bevallen. Hoewel zijn familie daar hem nog enigszins probeert in het gareel te houden, zijn Harald’s nationalistische sympathieën te ver ontwikkeld. In een poging hem toch enigszins in een keurslijf te laten lopen en niet bij gewelddadige ‘straatbendes’, zoals de Sturmabteilungen, denkt zijn oom Oscar dat het leger toch nog voor hem geschikt is, maar daar komt hij wel in contact met de vroege machtsspelletjes in de almaar machtiger wordende NSDAP en volgt hij toch nog zijn eigen weg. Hij komt bij toeval op een goede plaats terecht in de buurt van ‘oom Hermann’ Göring …

Oscar en zijn vrouw zijn in feite een hele andere mening toegedaan dan Harald. Oscar is de minst politieke van de twee maar heeft vanwege zijn dienstjaren in het Duitse Afrika-leger een heel andere mening gekregen over de menselijke natuur en de machtswellust, is hij maar weinig vooroordelen toegedaan en is hem tegelijkertijd de status toegekomen van een graag geziene oorlogsofficier-veteraan, en dit beschermt zijn familie tot dan toe grotendeels van te veel bemoeienissen van het meer en meer gemilitariseerde Berlijn en Duitsland van eind jaren ‘30. Zowel zij als Sverre kunnen naar buiten toe tegen die tijd hun eigen meningen en sympathieën minder en minder uiten. Onder normale omstandigheden kan Sverre ook nog steeds niet met zijn homoseksuele geaardheid naar buiten komen uiteraard, hoewel hij wel steeds de juiste horecazaken weet te vinden net zoals in Londen en Parijs, waar hij gelijkgezinden kan tegenkomen.

Dankzij zijn communistische vrouw komt Oscar vanaf het begin dat ze zich in Berlijn settelen, en later ook Sverre, in aanraking met links georiënteerde kunstenaars. Bruno (Taut), architect tijdens de Weimarrepubliek en Bert (Bertolt Brecht), beginnend proza-en theaterschrijver, zijn de beste vrienden van zijn vrouw. Naast Alfred (Döblin) duikt ook Thomas Mann een paar keer in dit boek op, die mij lijkt te achtervolgen met niet alleen zijn Toverberg, en ook nog eens in een nieuw boek van de Duitse Svealena Kutschke dat momenteel ook gelezen wordt. Dit kan geen toeval meer zijn! Ook in dit boek was hij al bekend als dé Nobelprijswinnaar trouwens.

Oscar heeft ook het roer van het Duitse Lauritzen-patrimonium overgenomen, en heeft hun kapitaal vooral in onroerend goed gestoken, in Berlijn maar ook in de oude stad in Dresden, wat de broers op dat moment het beste uitkomt, volledig onwetend van wat er in het komende decennium zal voorvallen uiteraard.
Ook de Olympische spelen van 1936 in Berlijn passeren de revue. Lauritz zal deze spelen bezoeken en daar zijn zoon tegenkomen die als soldaat is opgeroepen voor de beveiliging van het grote evenement.
Als lezer met alle voorkennis uit het verleden, is het vreemd om al deze dingen over de zaken en de levens van de Lauritzens te lezen die een vreemde bijsmaak krijgen daar je al weet hoe de geschiedenis zich verder zal ontwikkelen. Het is als het ware een omgekeerde spanningsboog die Guillou hier heel slim toepast omdat je als lezer natuurlijk te weten wil komen hoe het hen verder zal vergaan in die veranderende omstandigheden.

Naar het einde van het boek toe, haalt de familiegeschiedenis van Oscar’s vrouw hen in en gaat de hele familie ter bescherming van de steeds groter wordende haat in nazi-Duitsland tegenover joden, communisten, gewone bedrijfsdirecteurs en andersdenkenden toch hun broer achterna naar Zweden. Dat is dan ook het sein dat deze relatief rustige periode achter de rug is en de komende periode in het volgende deel één van de meest turbulente in de Europese en in de Lauritzen-geschiedenis zal worden. Ook al is dit een overgangsboek net zoals de overgangsperiode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, toch kan de Europese lezer/es weer heel wat culturele en politieke referenties herkennen en is het opnieuw de vertelkunst van Guillou die hem/haar aan het boek gekluisterd houdt. Op naar het vierde deel dan maar?

[Karoliina Loukari · Rating 3 out of 5]

Tämä oli taas tästä sarjasta vähän kuivakkaampi osa, mutta kyllä tälläkin ansionsa on. Olen ennenkin todennut (ja varmaan toistan itseäni jatkossakin) että Guilloun erinomainen taustatyö näkyy ja tekee minuun vaikutuksen.
"Mustan ja punaisen välissä" kuvaa Lauritzenin erilaisten veljesten perheiden ja perheenjäsenten henkilökohtaista kokemusta saksalaisen, ja ruotsalaisenkin, yhteiskunnan ajautumisesta kohti toista maailmansotaa. Guillou nivoo luontevasti yhteen talouden, tekniikan, politiikan, työväenliikkeen, kulttuurin ja uskonnon aseman muutokset yksilöiden kautta.
Ihailen sitä, miten yhteiskuntakriitikkona tunnettu Guillou käsittelee kiihkotta ja ymmärryksellä monenlaisia henkilökohtaisia valintoja, myös nuoren herkän miehen liittymisen SS:n riveihin. Guillou ei alleviivaa, vaan antaa henkilöhahmojensa käydä väittelyt ja näkemyserokeskustelut keskenään. Lukijan on helppo pysyä tarkkailijan roolissa.
Toisaalta ehkä osittain juuri etäisyys henkilöihin ja tietynlaisen tunnesiteen puuttumaan jääminen saa paikoin lukijan keskittymisen rakoilemaan ja kerronnan tuntumaan tasapaksulta. Jännä yhdistelmä sekä ajatuksien herättämistä että uinahtamista.
On tämä enemmän kuin kolmen tähden arvoinen, muttei ehkä ihan neljää.

Ps. vaikka päivityksen painoksessa mainitaan "kovakantinen kirja", kuuntelin tämän äänikirjana (painosta ei löytynyt Goodreadista). Taisin jo ensimmäisen osan kohdalla mainita, että äänikirjan lukijan (Jone Takamäki) tyyli, erityisesti sanojen painotus virkkeissä, ei ole oikein omaan korvaan istuva. Mutta alan tottua - ja paras onkin, onhan näitä osia vielä seitsemän jäljellä ;)

[Peter Jonsson · Rating 5 out of 5]

Mycket bra fortsättning på tidigare delar. Uppskattar mycket blandningen av historieskrivningen i romanform, samtidigt som man får lära sig om hur Saltsjöbaden såg ut och utvecklades på denna tid. 30 tal. Nästa lika bra som del 1) som var i klass med mina absoluta favoriter ( mannen från skogen och mordet på kommendanten del 1 och del2). Verkar som (svensk) historia väcker mitt intresse mer och mer.

[John Marius Gjersvold · Rating 3 out of 5]

Spennende om mellomkrigstiden i Tyskland og Sverige. Guillou klarer å implementere researchen sin sømløst i romanen(e) sin(e), ja han får det rett og slett til å bli interessant. Dog synes jeg at spenningskurven blir litt for flat.
Er likevel allerede godt i gang med neste bind i serien. Den er så sabla lettlest!

[Patrick · Rating 5 out of 5]

De to første bøkene var meget spennende, og den tredje like så. God historisk skjønnlitteratur! Guillou fenget med "Arn" for mange herrens år siden, og gjør det igjen med brødrene Lauritzen.

[Niklas Laninge · Rating 4 out of 5]

Mer krig än föregående bok så här är det mys så det visslar om det.

[Astrid Råberg · Rating 4 out of 5]

Bra, men inte lika engagerade som de två första delarna. Skildrar mellankrigstiden i Tyskland och Sverige. Det var kanske inte så muntert, heller!

[Lowie · Rating 4 out of 5]

Deze man is echt wel goed in cliffhangers, amai

[Radosław Magiera · Rating 5 out of 5]

Na pewno nie jestem typem fana gotowego zachwycać się z jednakową intensywnością całością, bez wyjątku, dorobku jakiegokolwiek twórcy nie zauważając żadnych różnic w poziomie poszczególnych dzieł. A jednak, jak dotąd, każda książka chyba najpopularniejszego szwedzkiego pisarza, którego powieści często są przenoszone na ekran, czyli Jana Guillou, przypadła mi do gustu na tyle, iż uznałem za stosowne mieć je w swej kolekcji, co jest o tyle znaczące, iż niewielu autorów ma ten zaszczyt, w związku z czym jest to biblioteczka nad wyraz skromna. Nawet naprawdę epokowe, wartościowe na skalę światową dzieła nie znajdują u mnie miejsca, jeśli nie przewiduję w przyszłości potrzeby ponownego się nimi delektowania. Być może ma tu coś do rzeczy typowo skandynawski, bardzo szwedzki sposób widzenia świata prezentowany przez Guillou, który nad wyraz mi odpowiada, w przeciwieństwie do standardów prezentowanych przez zdecydowaną (nie mylić ze znakomitą) większością choćby naszych rodzimych twórców. Po lekkich gatunkowo, ale fenomenalnych książkach w stylu opowieści o Jamesie Bondzie, których bohaterem jest szwedzki hrabia Carl Hamilton, wielkim zaskoczeniem był czteroksiąg Krzyżowcy, średniowieczna saga w kanonie opowieści o powstaniu państwa szwedzkiego, czyli całkowita zmiana profilu twórczości, oraz ponowny odskok w postaci wspaniałej i przejmującej powieści Zło. Gdy Jan Guillou zaskoczył ponowną woltą i zapoczątkował powieścią Bracia z Vestland cykl Złoty wiek, sagę umiejscowioną tym razem w XX wieku, byłem pełen obaw. Pierwsza część, podobnie jak druga (Dandys) okazały się jednak świetne i od razu trafiły na półkę Ulubione. Z tym większą niepewnością sięgnąłem po część trzecią, czyli Pomiędzy czerwienią a czernią, pełen obaw, czy taki sukces uda się ciągnąć, nadal zachowując świeżość spojrzenia, oryginalność fabuły, nie popadając w odcinanie kuponów od początkowego sukcesu.

Wydanie, które wpadło mi w ręce, choć tym razem w miękkiej okładce, prezentuje się bardzo przyzwoicie. Solidny grzbiet nie grożący wypadającymi kartkami, ładna czcionka, klimatyczna okładka nawiązująca zarówno do poprzednich tomów serii, jak i do czasów, w których rzecz będzie się działa.

Trzech braci urodzonych na początku XX wieku w ubogiej norweskiej rybackiej rodzinie, którzy wcześnie zostali półsierotami, dzięki łutowi szczęścia, własnym talentom i ciężkiej pracy zdobyło wykształcenie, majątek i przeżyło I Wojnę Światową. Trzecia odsłona serii Złoty wiek obejmuje lata od roku 1918 do 1939 i ukazuje losy naszej trójki na tle międzywojnia. Jak na autora znanego swego czasu głównie z powieści bądź co bądź sensacyjnych i szpiegowskich, Guillou zaskakuje perfekcyjnym prowadzeniem postaci w strumieniu upływającego czasu i dokonujących się wszelkiego rodzaju zmian, od mody, światopoglądu, prądów ideologicznych ujawniających się w społeczeństwie, do wydarzeń dotyczących głównych bohaterów bezpośrednio, jak i tych odległych, politycznych i społecznych. Wielu autorów zapomina o tym, że ludzie starzejąc się tracą z czasem nie tylko dawną sprawność, ale często stają całkiem innymi osobami, niż w młodości. Szwedzki mistrz pióra dobrze o tym pamięta i to nadaje jego opowieści bardzo realistyczny ryt. Rzecz rozgrywa się w kilku krajach Europy i, podobnie jak w poprzednich tomach, ucztą dla czytelnika będzie zauważać różnice nie tylko pomiędzy państwami i narodami oczywiście w tym czasie odmiennymi, jak choćby Niemcy i Szwecja, ale nawet między samymi krajami skandynawskimi. Ta sztuka celnego, przemawiającego do czytelnika oddawania nie tylko atmosfery czasu czy miejsca, ale specyficznego klimatu różnych miejsc zmieniającego się wraz z upływającym czasem niosącym wszelkiego rodzaju zmiany, niewielu udaje się tak, jak to serwuje Guillou.

W poprzednich częściach cyklu mogliśmy dać się porwać śmiałym wątkom przygodowym, jak choćby wojna w Afryce czy regaty żeglarskie i jednocześnie doceniać wierne oddanie tła społecznego epoki nawet na tak szczegółowych poziomach jak nowe prądy w sztuce czy modzie. To połączenie realizmu historycznego, społecznego, politycznego i mentalnego z fikcyjnymi perypetiami głównych bohaterów wygląda tym razem chyba jeszcze bardziej udanie. Czas dojścia do władzy Hitlera i rozwój niemieckiego faszyzmu to temat, na którym bardzo łatwo się poślizgnąć. Trudno uniknąć popadania w schematy ideologiczne, uproszczenia moralne lub wręcz daltonizm w ocenie tych czasów, a Guillou stanął na wysokości zadania nie gorzej niż autorzy znani z Wielkiej Literatury, choć nie bał się jednocześnie zaryzykować umieszczenia bohaterów tak blisko kluczowych wydarzeń, iż jednego nawet uczynił osobistym przyjacielem... Hermanna Göringa.

Ze względu na świetnie poprowadzoną akcję i fabułę przypominającą nieco powieści sensacyjne, pewnie nigdy za arcydzieło sztuki literackiej powieść nie zostanie uznana, choć kto wie – kryminały kiedyś nie były w ogóle uważane za literaturę dla ludzi na poziomie, a teraz... Trzeba jednak zauważyć, że wypunktowanie pewnych problemów w Pomiędzy czerwienią a czernią, czyli pomiędzy komunizmem i faszyzmem, stawia poprzeczkę znacznie wyżej, niż zwykło się tego oczekiwać nawet po ambitnej literaturze popularnej. Wątek dobrego człowieka, który staje wobec problemu syna zafascynowanego hitleryzmem i próbującego go z tej drogi zawrócić, jest naprawdę wspaniałym akcentem. Takich aspektów dających do myślenia jest w książce więcej.

Tutaj taka mała dygresja. Być może katalizatorem pewnych refleksji niekoniecznie związanych z samą lektura jest doskonałość, z którą pisarz oddał sposób, w jaki ówczesne wydarzenia widzieli, oceniali i przewidywali ludzie tamtych czasów. To ułatwia przeniesienie się czytelnika nie tylko w opisane miejsca i czasy, ale wręcz przejęcie ówczesnego sposobu postrzegania i myślenia. Mnie na przykład nasunęło się skojarzenie, że nie uważamy za nic nagannego, iż Polacy dokonywali napadów rabunkowych by zapewnić działanie swoich organizacji (kuriozum na skalę światową jest fakt, iż w jednym z napadów brało udział czterech przyszłych premierów międzywojennej Polski). Każdy usprawiedliwia te zwykłe przecież rabunki motywami ideowymi, patriotycznymi. Ale tego samego usprawiedliwienia odmawiamy faszystom, którzy rabowali Żydów i innych przeciwników by zdobyć fundusze na finansowanie swych organizacji, które z kolei miały przywrócić Niemcom należne im miejsce w świecie. Ale to tylko takie wtrącenie.

Pomiędzy Czerwienią a czernią to jedna z książek, które na pewno wzbudzą w każdym inny zestaw refleksji i skojarzeń w zależności od bogactwa (lub ubogości) wiedzy i własnych doświadczeń czytelnika, szerokości jego horyzontów i przede wszystkim otwartości na nowe. Mnie na przykład od razu rzuciły się w oczy analogie pomiędzy Saltsjöbaden a Giszowcem i Nikiszowcem z Czarnego ogrodu Małgorzaty Szejnert, mojej poprzedniej lektury. Interesująco podano też obraz gett robotniczych, następstw nie tylko ekonomicznych czy społecznych, ale również moralnych i politycznych hiperinflancji czy analogie między skandynawskim plebsem i arystokracją. Takich smaczków znajdziemy tu mnóstwo.

Książkę pomimo tego, iż wnikliwie przedstawia niejednoznaczność moralną wielu dylematów w tamtych czasach, w bogatych szczegółach ukazuje ich realia na wielu płaszczyznach, klimat i dramatyzm, czyta się świetnie, wręcz połyka. Trudno się od niej oderwać i widać, że to prawdziwy Guillou.

Od początku, od pierwszego spotkania z twórczością tego autora, które miało miejsce pewnie ponad dwadzieścia lat temu, miałem wrażenie, iż konkretność i przekonujący realizm fikcyjnych przecież opowieści, które wychodzą spod jego pióra, ma coś wspólnego z głębokim oparciem w faktach i obserwacjach rzeczywistości. Posłowie niniejszej powieści wyraźnie to potwierdza, gdyż jak się między innymi okazuje, elementy marynistyczne posłużyły do wplecenia w fabułę autentycznych wyczynów dziadka autora - Oscara Botolfsena. Podobnie jest też pewnie z wieloma innymi wątkami.

Żeby nie było, że od tych zachwytów oślepłem i niczego nagannego nie zauważyłem, to muszę stwierdzić, iż kilka literówek się zdarzyło. Na szczęście tak niewiele, że na tle większości naszych dzisiejszych produkcji wydawniczych stanowi to raczej powód do zadowolenia, niż krytyki. Niestety, brak spisu treści i konieczność kartkowania książki, by odnaleźć szukany rozdział, to już sprawa zdecydowanie godna potepienia. Za to jednak trudno winić szwedzkiego wirtuoza pióra i nie pozostaje mi nic innego, jak gorąco zachęcić wszystkich do lektury, oczywiście poczynając od tomu pierwszego, czyli Braci z Vestland. Sam zaś niecierpliwie czekam na następną książkę z serii, gdyż w Szwecji na cykl składa się już pięć powieści*.

recenzja pierwotnie opublikowana na blogu klub-aa.blogspot.com dokąd zapraszam na wymianę wrażeń z lektury i nie tylko

[Hendrik Dejonckheere · Rating 4 out of 5]

Dit is het derde deel in de serie over 3 Noorse broers nu over de periode na WOI en tot aan de inval in Polen van WOII. Jan Guillou heeft hier naar mijn mening een scherpe schets neergezet van de situatie waarin gezinnen in Duitsland kwamen tijdens de opkomst van het Naziregime. De effecten van de dubbele economische neergang in twee periodes, de opkomst van de SA en de diepe verdeeldheid tussen top, middenstand en de economische elite. De beïnvloeding van kinderen in de jeugdbeweging en op de elite scholen. Ieder gezin had te maken met situaties die ver af stonden van het traditionele zwart wit denken dat de eerste decennia na de oorlog de boventoon voerde. Het boek had ook tussen blauw, rood en zwart kunnen heten met Lauritz als vertegenwoordiger van blauwe a-politieke liberaal, gefocust op zakelijke belangen. Dit laatste boek in het drieluik is zeer lezenswaardig en sluit de serie mooi af. Toch ontkom je niet aan het idee dat ook een 4e vervolg over dezelfde familie de moeite waard zou zijn geweest.

[Anette · Rating 2 out of 5]

Mellem sort og rødt handler om årene mellem 1. og 2. verdens krig. De tre brødre er nu samlet, og arbejder videre i et fælles firma.
Da bogen dækker en lang årrække, bliver der sprunget meget i tiden. Det gav mig en følelse af hastværk, og at jeg som læser ikke kom ned i dybden af fortællinge, hvilket jeg virkelig følte, jeg gjorde i de to foregående bøger i serien,
Der var også flere episoder, som jeg ikke forstod, skulle med i bogen. Jeg så hellere, at der var færre episoder, og at de der var, så var mere beskrevet.

Jeg var skuffet over bogen, og jeg synes det var ærgeligt, at jeg ikke følte samme indlevelse som i de to første bøger.

[Erik · Rating 4 out of 5]

Välskriven och kul ur ett historiskt perspektiv, men det är väldigt enkelt för Guillou att hans karaktärer "råkar" träffa alla personer de träffar, och infinna sig på helt rätt platser hela tiden, och att de verkar ha vår tids bild av de personer och situationer de möter skadar ju inte heller deras historia. Men med det sagt är det ju en kul berättelse, och jag läser gärna de senare delarna också.

[Guillermo · Rating 4 out of 5]

If you read and liked the first book of the series, you will also like this one. After being a bit disappointed with the second book, this got me back on track with the story.

The book also makes a great job at describing the society at the time and the historical events and turning points that unfolded.

[Therese Svensson · Rating 4 out of 5]

Faktiskt en bra uppföljare till den första boken. Mycket ambitiöst projekt, och visst är jag mer än lovligt trött på Lauritz, som utvecklats till en riktigt trist och gubbig gubbe. Desto mer spännande är då Christas och Haralds utveckling. Nu ser jag fram emot nästa.

[Monika Havlasová · Rating 4 out of 5]

Tahle série mě nepřestává bavit. Člověk chce pořád víc a víc. Období mezi válkami, tušení příštích událostí. Za mě opět skvělá kniha.

[Nick · Rating 4 out of 5]

Efter svackan med Dandy så lyfter historien igen.

Parallellerna mellan det som utspelades för nästan hundra år sedan och idag är skrämmande. Den korrupta socialdemokratins medlöperi vars enda mål är att trycka ned vänstern (skillnaden mellan då och nu är att då fanns en vänster värd namnet villig att ta strid). En höger som släpper fram en fascistisk falang i tron om att den kan kontrolleras. Det kortsiktiga tänket att ett litet fascistiskt parti som är litet idag även kommer att vara det imorgon. Hetsen mot en utpekad religiös minoritet.

Det är kanske lite väl Forrest Gump att familjen Lauritzen alltid råkar bli kompis med riktiga historiska personer, från Bertolt Brecht till Hermann Göring.

Huvudkaraktärerna lider fortfarande av Guillous bästsyndrom vilket är alltför vanligt i hans böcker. Hamilton var bäst på vin, affärer, slåss, simma, skjuta, och tala ryska. Arn var bäst på att rida, sjunga och skjuta pilbåge. Ewa Tanguy var bäst på förhör och juridisk analys. Bröderna Lauritzen har i de tidigare böckerna varit bäst på att cykla, räkna, segla, skjuta, tala tyska, döda brittiska soldater, måla, bygga båtar och broar, och i den här boken (förutom att av en slump uppfinna den moderna lyftkranen) så är de bäst på affärer och överlägset bäst på att segla. Den nya generationen verkar inte mycket bättre den; en dotter har inte mindre än tre kandidatexamina. Det räcker inte med att de är bra, de måste alltid vara bäst. Givetvis är de alla även ekonomiskt oberoende. Det blir inget vidare tuggmotstånd när huvudkaraktären i alla böcker är stenrika A-barn. Förhoppningsvis kanske det blir lite ändring på det i nästa bok med tanke på, utan att säga för mycket, hur den här boken slutar.

[Vera VB · Rating 3 out of 5]

Tussen rood en zwart is het derde deel van reeks en beslaat het interbellum, tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog.
De familie Lauritzen is terug samen. Oskar is teruggekomen uit Afrika, weliswaar berooid omdat al zijn bezittingen in beslag genomen zijn. Sverre is in Berlijn, gevlucht uit Engeland nadat zijn gelieve Albie in Afrika doodgeschoten is en Lauritz is met vrouw en kinderen naar Zweden getrokken omdat zijn zoon Harald in Noorwegen als Duiter aanzien werd en half dood geslagen werd.
Het gaat de familie terug goed, het bedrijf doet het goed en Oskar koopt enorm veel vastgoed aan.
Er is wel een smet op de familie, Harald is uiterst rechts en houdt van het uniform.
Hitler komt op, je merk de verrechtsing van Duitsland. Na de eerste wereldoorlog moest iemand de schuld krijgen van het verlies en dat zijn de Joden geworden. Ze worden getreiterd, maar dat gaat al snel over in oppakken en verdwijnen. Ook communisten worden hard aangepakt.
Je voelt dat de sfeer grimmig wordt en dat een oorlog niet meer kan uitblijven. Joden proberen massaal Duitsland te ontvluchten, ook de familie Lauritzen vertrekt. Sverre kan er sowieso niet blijven omdat hij een homo is en dat is even erg als Joods zijn.

Dit boek is ook een overgangsboek naar de tweede Wereldoorlog. Benieuwd wat het volgende deel van deze boeiende reeks brengt.

[Christian · Rating 2 out of 5]

I tredje delen i Guillous dekalog om 1900-talet har vi hunnit fram till mellankrigstiden. Samma sak som präglar de två tidigare böckerna finns även här: breda penseldrag och en rad historiska personer som råkar finnas i brödratrions närhet (denna gång är det bland annat Bertolt Brecht, Alfred Döblin och Herrmann Göring som agerar bifigurer). Boken utspelas i Sverige och Tyskland, men trots detta får vi ingen bättre förklaring till nazismens framväxt än man kan läsa i vilken grundskolelärobok i historia som helst. Av någon outgrundlig anledning hoppar Guillou dessutom över börskraschen 1929 och de efterverkningar den fick på världsekonomin - inte minst Tyskland. (Han hoppar dessutom över Kreugerkraschen, vilket känns märkligt i en bokserie med pretentionerna att belysa 1900-talets viktigaste händelser ur ett svenskt perspektiv.)

Lauritz son Harald lockas in i nazistpartiets garn, men den bästa förklaringen till detta är att han hatar norrmän och ser sig som tysk. Djupare än så verkar inte Guillous psykologiska analyser gå.

Boken innehåller dock ett par ganska spännande partier, som till exempel när Sverre försöker fly från Tyskland till Sverige, vilket ger boken godkänt.

Bokserien är fascinerande på ett märkligt sätt, och jag kommer att läsa fler böcker i serien. Möjligen mot bättre vetande.

[John Carlsson · Rating 3 out of 5]

Dags att ge sig i kast med historien om de tre norska bröderna igen. Och nu har första världskriget avslutats, Lauritz bor i Saltsjöbaden och Oscar och Sverre ansvarar för familjens förehavanden i Tyskland, närmare bestämt Berlin. Och deras vägar korsas med utvecklingen där, först med en misslyckad ölkällarkupp via de stökiga SA-trupperna till att en av brödernas söner får en icke betydande roll i det snart etablerade SS.

Det är fortfarande en fascinerande romanserie och den blir bara bättre för varje del jag läser. Må vara att författaren råkar placera familjen i olika viktiga sammanhang – middagar och umgänge med såväl Hermann Göring som Bertolt Brecht hinner passera under läsningen – men samtidigt frånvarar de där perfekta hjältarna som brukar utgöra Guillous persongalleri (läs Hamilton och Arn). Beskrivningen av hur högerextremism normaliseras blir också en smärtsam påminnelse när man jämför med hur det ser ut idag.

Serien blir bättre och bättre, jag ser verkligen fram emot att läsa nästa del som kommer utspela sig i ett av världshistoriens mörkaste kapitel.

[Maaike Soenens · Rating 3 out of 5]

Het derde deel uit de grote eeuw.
De eerste wereldoorlog is voorbij en alle drie de broers hebben grote verliezen geleden. Oscars is zijn bezittingen in Africa kwijt, Sverre verliest zijn grote liefde die tijdens de oorlog sneuvelt. Ook moet hij het landgoed verlaten waar hij 20 jaar heeft geleefd.
Zo komen de drie broers na jaren van elkaar gescheiden te zijn weer samen en proberen of in Berlijn of in Noorwegen een nieuw bestaan op te bouwen.

ze kennen de weelderige jaren van de jaren 20 maar al snel kondigt de tweede oorlog zich aan.
Geschiedkundig vond ik dit deel interessant. De worsteling met de identiteiten Noorse - Duitsers en een in Duitsland geboren zoon van Laurentz en Ingeborg die zich aansluit bij de Hitlerjugend. De spanning tussen de familieleden onderling is voelbaar. De droom van Oscar spat in duigen als zijn meesterwerk de grootste hangbrug ooit gebouwd instort op de dag dat Duitsland Polen binnen valt. Begin van de tweede wereldoorlog.

[Christoffer Mæland · Rating 4 out of 5]

Hørt på lydbok, lest av Halvard Djupvik. Jan Guillou leverer nok en god bok om brobyggerbrødrene og det 20. århundret, som gir en stor forståelse for 20- og 30-tallets mentalitet blant ulike sosiale klasser i Europa. Boka er konsis, og Guillou serverer ikke for mange karakterer til at budskap og innhold sauses bort i evinnelige navneleker. Kapittelstrukturen, med smarte hopp i tid som legger til rette for gode tilbakeblikk og refleksjoner rundt det som ikke ble direkte fortalt, er godt utført. Personlig er jeg ikke stor tilhenger av den nøytrale innleserstilen, men Djupvik er en god og stabil innleser!