İran'da Devlet, Din ve Devrim: 1796'dan Bugüne

by Behrooz Moazami, Bahar Bilgen (Translator)

İran’ın son iki yüz yıllık siyasi tarihini analitik bir çerçeve içinde anlatan bir kitap. 18. yüzyıl sonunda Kacar hanedanı döneminde merkezî bürokratik devletin tesisinden… 20. yüzyıl başında meşrutiyet devriminin başarısızlığa uğramasına ve bu zemin üzerinde Pehlevi hanedanının iktidarına... Bölgesel dengelerde ve büyük güçler arasında ve bir “tampon devlet” konumunda geçen on yıllara… Şah’ı deviren devrimin “kopuşuna” ve hızla İslâmîleşmesine… Bu gelişmeyi yaratan dinî canlanmaya ve Şii ulemanın kurumsallaşma sürecine… 1980’lerde bir teokrasinin icadına... son yıllardaki demokratik reform taleplerine…

Behrooz Moazami, kendine-özgücülüğe düşmeksizin, İran’ı Batıdışı bir modern devlet oluşum tecrübesi olarak analiz ediyor, bu tecrübedeki özgül toplumsal katılım ve seferberlik dinamiklerine dikkat çekiyor.

“Bu kitabın, İran Devleti’nin oluşumuna, dinî hareketlerin tarihine ve modern İran tarihinde ulemanın rolüne dair açıklamaları, belki de sadece bir tarihçi ve bu olayların bir şahidinin sunabileceği bir bağımsızlığı taşımaktadır. Kitap Batı eğilimli olmayan bir devlet teorisi ve 1979 Devrimi’nin İslamî dönüşüne ve sonrasına çok farklı bir açıklama sunuyor, çünkü İslamîleşmeyi kültürel bir süreçten ziyade tarihsel ve siyasi bir süreç olarak görüyor.”
BEHROOZ MOAZAMİ

Genres: Iran

320 pages, Paperback

First published January 1, 2013

Reviews

[Patiareh · Rating 4 out of 5]

Ortadoğu tarihi ve toplum yapısıyla ilgileniyor, özellikle de İran'ın güçlü bir aktör olarak ortaya çıkışının tarihsel geçmişini merak ediyorsanız kesinlikle alıp okumanızı tavsiye ederim. Behrooz Moazami müthiş bir araştırma ve bilgi birikimiyle yazmış bu kitabı. Salt kitaptaki dipnotlar ile bile yeni bir okuma listesi çıkabilir.
Sıkıcı tarih anlatımından uzan tümevarımcı bir mantıkla yazılmış eser. Güzel bir tarih kitabı olmasının yanında kaliteli sosyolojik analizleri de bulunuyor.

[Abbas Shahrabi]

یک سری ایده‌های تحلیلی کلی و نه خیلی جدید داشت، که البته در عین حال مفیدند برای کسانی که آشنا نیستند با موضوع، اما به لحاظ داده‌های تاریخی بسیار فقیر بود. در مجموع این ایدۀ محوری کتاب که تشکیل دولت مدرن و نهادمندی روحانیت شیعه دو فرایند همبسته و متحد بودند در دویست سال گذشته، ایدۀ جالبیه. تحلیل نویسنده از جنبش بابیه هم بدیع بود برای من. میگه سرکوب بابیان اولین نقطه‌ای بود که در اون پروژۀ دولت‌سازی آمرانه با روند انسجام‌یابی و همگون‌شدن روحانیت شیعه به هم گره خورد.

[Can · Rating 4 out of 5]

İran'ın bugünkü yapısını anlamak ve yakın geçmişine göz atmak için başarılı bir çalışma. 19. yy başından günümüze hanedan/devlet yapısı ve ulema sınıfı olarak iki başlı bir inceleme sunuyor. Son kısımlar Humeyni, İslam devrimi ve sonrasındaki girift ve karmaşık vaziyeti açıklamaya çalışıyor.
Bilmediğim, benim için karanlıkta kalmış/yanlış bildiğim birçok konuyu açıklığa kavuşturdu, farklı yönlerden bakmamı sağladı.