Jump to ratings and reviews
Rate this book

De menselijke maat. De aarde over tienduizend jaar

Rate this book
Hoe lang duurt duurzaamheid? Hoe eeuwig zingen de bossen? Wanneer komt de volgende ijstijd? Kunnen er nog grotere vloedgolven optreden dan die van Tweede Kerstdag 2004?

Het zijn allemaal vragen die ons dwingen ver in de tijd vooruit te kijken. En niet alleen maar tot het jaar 2100, zoals de meeste klimaatmodellen doen: dat is de toekomst gemeten met de menselijke maat. We moeten minstens tot het jaar 10000 kijken, omdat natuurlijke processen als klimaatverandering, zeespiegelstijging, aardbevingen en vulkanische erupties in veel grotere tijdschalen fluctueren. Omdat er over tienduizend jaar nog mensen zullen leven die de consequenties van onze huidige activiteiten ondervinden. Die misschien juist blij zijn met het beetje extra broeikasgas dat wij aan de atmosfeer hebben toegevoegd, want daardoor is de ijstijd waarin zij leven niet zo koud.

Dit boek betoogt dat wij ook nu rekening moeten houden met die grotere tijdschalen, met de maat van de natuur. Het laat zien hoe we een aantal trends uit het geologische verleden naar de toekomst kunnen doortrekken. Want het spreekt niet vanzelf dat de toekomst moeilijker te voorspellen is naarmate hij verder weg ligt. We weten niet of het klimaat in het jaar 2100 warmer zal zijn dan nu, maar we kunnen wel voorspellen dat na de huidige warme tijd weer een ijstijd komt.

334 pages, Paperback

First published February 1, 2006

5 people are currently reading
92 people want to read

About the author

Salomon Kroonenberg

14 books10 followers

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
53 (36%)
4 stars
63 (42%)
3 stars
21 (14%)
2 stars
5 (3%)
1 star
5 (3%)
Displaying 1 - 13 of 13 reviews
1 review7 followers
June 7, 2022
Salamon Kroonenberg is duidelijk een vaardig wetenschapper, een man met diepgravende kennis en oprechte fascinatie voor de aarde, en een meeslepende verhalenverteller. Ik heb oprecht genoten van het grootste gedeelte van "De menselijke maat", en als het simpelweg een boek over de "diepe tijd" was geweest, zou ik het met plezier vier of vijf sterren gegeven hebben. Maar dat is het niet.

Het boek wordt gepresenteerd door de schrijver, en gelezen door de meeste lezers, als een boek over klimaat en klimaatbeleid. Kroonenberg opent in zijn inleiding met minachting jegens die kortzichtige klimaat-druktemakers (over duurzaamheid: "O ja, vraag ik dan, over hoeveel generaties gaat dat dan? Hoelang duurt duurzaamheid?"); hij is zo voldaan over zijn vergelijking tussen 'Save our climate' en 'Stop continental drift' dat hij er herhaaldelijk op terug komt; en hij zag zich na " An inconvenient truth" genoodzaakt een epiloog toe te voegen om die verfoeilijke klimaatwetenschap nog eens op de korrel te nemen.

Waar het klimaatverandering betreft, is dit boek dusdanig incompleet, ondoordacht, naïef, dat je wel moet concluderen dat Kroonenberg opzettelijk misleidend is. Kroonenberg neemt een groots perspectief op de ontwikkeling van onze aarde, en dus gaat het halve boek over aardbevingen en vulkanen. Er wordt veel aandacht gewijd aan de wisselvallige Kaspische zee, waar men zich keer op keer vergiste in de ontwikkeling van de zeespiegel. Kroonenberg benoemt ruiterlijk dat de Kaspische zee een binnenlandse zee is, en dus afhankelijk van plaatselijke droogtes en Stalinistische bouwprojecten. Toch vindt hij dit blijkbaar relevant in de context van huidige zorgen rond zeespiegelstijging - ondanks het feit dat wereldwijde zeespiegelstijging wordt gedreven door smelting en vorming van landelijke ijsmassa's en thermische uitzetting van zeewater, processen die veel makkelijker te voorspellen zijn.

Kroonenberg kiest deze onderwerpen ter ondersteuning van zijn twee echte argumenten: de natuur is onvoorspelbaar, en de hedendaagse focus op grofweg een eeuw is arbitrair en wellicht onjuist. Echter, geen moment onderzoekt hij kritisch hoe deze argumenten zich verhouden tot zijn centrale stelling - dat klimaat-zorgen overdreven zijn. Er is een sterk argument dat onzekerheid betekent dat we ons meer zorgen moeten maken, niet minder [1]. En grotere tijdschalen zullen in de meeste beleidsframeworks leiden tot strikter klimaatbeleid, niet andersom [2]. Maar Kroonenberg doet geen enkele moeite om de meest voor de hand liggende bezwaren tegen zijn betoog in beschouwing te nemen. Ik acht de man te hoog om te denken dat dit onbewust is.

Dat dit een polemiek is, meer dan een doordacht betoog, blijkt ook uit de opportunische wijze waarop de schrijver zijn eigen wijsheden toepast. Bladzijde na bladzijde betoogt hij dat voorspellingen onbetrouwbaar zijn, maar geen seconde betwijfelt hij de voorspelling dat fossiele brandstoffen over enkele decennia op zijn, of dat de volgende ijstijd inderdaad weer over 10,000 jaar optreedt, ongeacht uitstoot van broeikasgassen - "The past is the key to the future" (p. 290). Kroonenberg neemt kennis van chaotische systemen, maar niet van bifurcaties in chaotische attractoren (ook wel 'tipping points'). Hij kijkt diep in het verleden, maar ziet daar geen great oxygenation event. Kroonenberg benoemt zelfs het belang van CO2 - "Het koolzuurgas heeft wel een leidende rol, maar op hele andere tijd-schalen." (p. 181)! De huidige uitstoot is een 'puls' en dus van weinig belang- ongeveer zoals een kogel een mens geen pijn kan doen, wat is immers die fractie van een seconde op een leven?

Na het lezen van dit boek, vroeg ik mij vooral af waar deze politieke vooringenomenheid, losgeslagen van analytisch denken, vandaan komt. Het lijkt deels toe te schrijven aan een oprecht ontzag voor de majestieke processen op onze planeet, vermengd met een diep fatalisme ("U, die dit boek gelezen heeft, weet dat de tuinman geen kans heeft. Hij denkt alleen maar in de menselijke maat.", p. 296) en een soort nihilisme ("En uit elke uitsterframp in de geschiedenis is de aarde rijker en diverser tevoorschijn gekomen dan hij ooit tevoren was", p. 297 - ofwel, zelfs als we de natuur om zeep helpen, komt alles ooit wel weer goed). Deze houding is misschien te verdedigen op een filosofie faculteit - en ironisch genoeg bereikt Kroonenberg een afstand tot het mens-gerichte denken waar veel klimaatactivisten naar streven. Maar ik betwijfel of de fans van dit boek zich daadwerkelijk in deze levensovertuiging kunnen vinden - wellicht zien ze dit boek meer als een middel tot een doel, ongeveer zoals Kroonenberg zichzelf van zijn eigen kennis en intelligentie bedient. Als rationeel betoog rond klimaatbeleid is dit boek in ieder geval het papier waarop het gedrukt is niet waard - maar als je op zoek bent naar verhalen over vulkanen & aardbevingen en mooie anekdotes & quotes kan ik "de menselijke maat" van harte aanbevelen.

[1] Zie bv Nassim Nicholas Taleb (http://www.fooledbyrandomness.com/cli...)

[2] Economische modellen drukken dit uit via verdiscontering (https://en.wikipedia.org/wiki/Time_pr...)
Profile Image for Peter Blom.
148 reviews4 followers
August 26, 2012
Niet blindstaren op de huidige broeikaseffecten. 10.000 jaar geleden eindigde de laatste kleine ijstijd en over 10.000 jaar liggen er weer ijsschotsen aan de Amersfoortse muren.
De ijzeren regelmaat van klimatologische veranderingen agv de zogenaamde Milanković-cycli.

Maar ook veel interessants over soortenontwikkeling, aardbevingen, vulkaanuitbarstigen etc etc.
En alles vanuit een persoonlijk perspectief.

Centrale boodschap: ons menselijk perspectief beslaat slechts enkele generaties. Veel te kort om zinneige dingen over het (toekomstige) klimaat te kunnen zeggen.

Prachtig boek. Uit 2007 en afgelopen week weer herlezen. Een van mijn favourites !
Profile Image for Rebecca.
179 reviews2 followers
July 10, 2018
Ik raad iedereen, maar dan ook echt iedereen aan om dit boek te lezen. Het leert je voor een deel hoe de natuur werkt, maar vooral hoe je kunt kijken. Hoe anders de wereld is dan wat je waarschijnlijk op dit moment denkt. Ik wil niet zeggen dat je het moet volgen, maar geef het een kans.
17 reviews1 follower
June 19, 2022
Een interessante kijk op lange tijdschalen, als stroom, golf of puls, het collectieve geheugen. Maar ik vond het boek ook misleidend. Ik ben het ermee eens dat het belangrijk is om natuurlijke processen uit verschillende perspectieven te bekijken. Maar je kan zo mooi alles in het groots bekijken, denken dat de aarde het wel zal oplossen, maar dan negeer je de vele schade die door de klimaatverandering nu al en in de toekomst zal onstaan. Al zonder klimaatverandering zullen natuurrampen steeds meer slachtoffers vergen door bevolkingsgroei en het verplicht uitwijken naar onveilige leefgebieden. Er zijn nu al veel klimaatvluchtelingen en slachtoffers en dit worden nog meer. Ja, de aarde zal het wel oplossen en misschien zitten we over 10,000 jaar in een ijstijd, maar dat betekent niet dat we er nu niks aan kunnen doen. We moeten ook aan onze kleinkinderen denken. Of het een stroom, golf of puls is, we kunnen niet alleen in grote maten denken. Ook de menselijke maat hebben we nodig.
Profile Image for Martyn F.
758 reviews2 followers
August 8, 2015
Als je eens een keer een andere visie op onze huidige problemen (opwarming aarde, overstromingen, tsunamis) wilt lezen, dan is dit boek een echte aanrader. Dat komt vooral door het perspectief wat hij neemt. Salomon Kroonenberg is geoloog en dus meet hij niet in maanden of jaren. Maar in eeuwen, millennia of zelfs nog langer. En dat levert een heel interessant perspectief op.

Hij beschrijft de cycli en patronen van het weer, overstromingen, aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en ijstijden. En dat zonder ook maar een moment te vervelen.

Het boek is grotendeels goed behapbaar voor leken. Vooral de eerste helft en de laatste paar hoofdstukken. Hier en daar had denk ik iets meer uitleg mogen staan. Maar als je iets echt niet kunt volgen, kun je een term altijd op internet opzoeken.

Een echte aanrader.
Profile Image for Kevin Van Beveren.
21 reviews10 followers
February 3, 2017
Absolute topper en onmisbaar in het collectief geheugen! Iedereed zou dit boek gelezen moeten hebben!
Profile Image for Thomas Haverkamp.
81 reviews
February 4, 2020
Dit is een een boek geschreven door een geoloog in hart en nieren die een boodschap heeft. De boodschap van zijn boek is dat we ons zelf in de maling nemen wanneer we de geologische en klimatologische processes beschouwen in het korte tijdsbesef van een menselijke generatie. Dat we ons druk maken om niks wat betreft de klimaatsverandering.

Salomon Kroonenberg komt met veel goed geologische voorbeelden van ijstijden, vulkanen, platen tectoniek, om te laten zien dat onze menselijke maat de verkeerde is. Hij komt ook met biologische voorbeelden waar hij argumenteerd dat soorten niet of nauwelijks veranderen in het tijdsperk van miljoenen jaren. Wat maar ten dele klopt, omdat het nogal aankomt naar welke dieren /planten je kijkt.

Salomon zijn argument is dat de menselijke maat een slechte is om de processen in wereld te beschouwen omdat ze meestal langzaam gaan en, ja daar kan ik wel in meekomen. Het klimaat is aan verandering onderhevig en Salomon argumenteerd dat alle menselijk geproduceerde CO2 helemaal geen probleem is op de lange termijn. Daar ben ik het mee eens, ware het niet, dat je op deze manier heel veel van de menselijk handelingen die onze planeet beinvloeden er ook mee weg kan redeneren. De invloed van mens op de wereld is beperkt volgen Salomon, dus waarom zouden we ons druk maken over wat we in de wereld doen. Het klimaat verandert toch wel weer naar een ijstijd en de platen tektoniek zorgt ervoor dat alles toch weer verdwijnt. Dat zijn cycli die komen en gaan, en die zich niks van ons mensen aantrekken.

Wat mij betreft kan dat wel zijn, maar als wij de aarde gebruiken op een manier die ons goed dunkt, dan houdt niemand mij tegen om te vervuilen naar hartenlust. Maar dat dat niet kan, blijkt wel uit de problemen met menselijke vindingen zoals DDT of asbest, die lang na gebruik nog steeds schade veroorzaken. Dan neemt de mensheid actie, niet in de laatste plaats om de eigen schade te beperken.

Ik ben het dus niet eens met Salomon dat de menselijke maat de verkeerde is om onze wereld te beschouwen, het ligt er wel degelijk aan wat je met de aarde doet, al is het maar om te zorgen dat je eigen drink water en eten niet vol gif zit. Of dat je niet bouwt in uiterwaarden van de rivieren.

We moeten ons wel degelijk afvragen of wat we doen in de wereld, of dat op de lange termijn voor ons goed en slecht is. En het kan zijn dat we die vraag niet met ja of nee kunnen beantwoorden, simpel weg omdat de tijdsreeksen voor de data te kort zijn. Maar wanneer we het niet proberen, dan kunnen we alleen achteraf hopen dat we de boel kunnen repareren.

Salomon heeft wel een goed boek geschreven, over het samenspel van tijd met de geologie / klimaat. Om die reden is dit boek wel aan te raden, omdat het ook mij processen heeft laten zien, die aangeven dat de tijdsduur van mijn leven voor de aarde er niet werkelijk toe doet. Het is te klein.

Profile Image for Wenda.
110 reviews1 follower
February 18, 2020
Leerzaam boek dat een broodnodig stuk kennis toevoegt aan de discussies rondom het klimaat. Het zoomt uit en kijkt naar fluctuaties door duizenden, tienduizenden, zelfs miljoenen jaren heen om te verduidelijken hoe de aarde haar regelmatige cycli heeft die regelmatig veel extremer zijn dan de huidige opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel waar we nu mee kampen.

Tegelijkertijd maakt Kroonenberg er zich te gemakkelijk vanaf door te stellen dat we niet kunnen weten of de klimaatverandering (geheel) door de mens veroorzaakt wordt of niet en dat de aarde wel erger heeft gladgestreken. Gewoon wat symptoombestrijding doen en dan komt het wel goed. Na de informatieve en meeslepende uiteenzettingen een anticlimax van jewelste.

Zijn kennis en het extreem waardevolle helikopterperspectief kunnen juist enorm helpen bij het verder analyseren en voorspellen van de trends en zodoende onze toekomst inzichtelijker maken en de mensheid en de natuur ten goede komen. Door te buigen voor de grootsheid van onze planeet en onze nietigheid eenvoudigweg te accepteren maakt hij zichzelf in plaats van een wegbereider tot een passieve passagier. Het een sluit het ander echter niet uit.

Ik twijfelde tussen drie en vier sterren, maar kies toch voor drie. Het is zeker een aanrader om solide achtergrondkennis op te doen, maar de teleurstelling overheerst.
Profile Image for Piet.
585 reviews1 follower
September 11, 2018
Voor een leek zoals ik was het boek voor het grootste deel toegankelijk. Met de grafieken kon ik niet veel en enkele hoofdstukken waren voor mij wat te technisch.
Het boek geeft je wel een goed idee van wat een geoloog bezighoudt zoals bijv.
vulkanen, overstromingen meanderende rivieren, ijstijden, fossielen, ijskappen, Het Perm, eras, epochs en ages en geologische tijd als stroom, golf of puls.
75 reviews
December 3, 2017
Super interessant. Blijf wel achter met de vraag: hoeveel invloed heeft de mens op stijging temperatuur?
Profile Image for Erwin Zoetendal.
130 reviews
August 20, 2020
Dit boek geeft een goede geologische kijk op klimaatverandering. Een interessant aspect vond ik de vergeetachtigheid van de mensheid.
Displaying 1 - 13 of 13 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.