What do you think?
Rate this book
Vriend aan het front - Bericht uit de loopgraven
In der Reihe Klassiker in neuer Rechtschreibung gibt Klara Neuhaus-Richter die 10.000 wichtigsten Bücher der Weltliteratur in der empfohlenen Schreibweise nach Duden heraus. Walter Der Wanderer zwischen beiden Welten. Ein Kriegserlebnis Die autobiografisch geprägte Kriegsnovelle wird 1916 unmittelbar nach Erscheinen zu einem der größten Verkaufserfolge des Jahrhunderts und beeinflusst eine ganze Generation junger Männer. Sie wird schließlich auch von den Nationalsozialisten vereinnahmt, die die homoerotischen Passagen offensichtlich überlesen haben. 1915-1916. München (Beck) 1916. Textgrundlage ist die Walter Der Wanderer zwischen beiden Welten. Ein Kriegserlebnis, Walter Flex. Gesammelte Werke, Band 1, vierte erweiterte Aufl., 16. bis 20. Tausend, Mü Beck, [o. J.], S. 185-265. Die Paginierung obiger Ausgabe wird in dieser Neuausgabe als Marginalie zeilengenau mitgeführt. Neu herausgegeben und mit einer Biografie des Autors versehen von Klara Neuhaus-Richter, Berlin 2021. Umschlaggestaltung von Rainer Richter unter Verwendung einer Porträtzeichnung von Josefine Weinschrott. Gesetzt aus der Minion Pro, 11 pt. Henricus - Edition Deutsche Klassik GmbH Über den 1887 in Eisenach als Sohn eines Gymnasiallehrers geboren, studiert Walter Flex Geschichte und Germanistik in Erlangen und Straßburg. Er wird Mitglied der Burschenschaft der Bubenreuther und promoviert 1911 über Schillers Dramenfragment Demetrius. Bei der Familie des verstorbenen Reichsgründers Otto von Bismarck arbeitet er als Hauslehrer, daneben entstehen weitgehend unbeachtet bleibende Novellen und Dramen. 1914 meldet er sich als Kriegsfreiwilliger, seine nationalistische Kriegslyrik macht ihn bekannt, seine Kriegserzählung vom Wanderer zwischen beiden Welten schlagartig berühmt. 1917 wird er von der Front abkommandiert, um an der Kriegsdarstellung in Berlin zu arbeiten. Auf eigenen Wunsch an die Ostfront zurückversetzt, fällt mit Wal
- GenresGerman Literature
173 pages, Paperback
First published January 1, 1916
3 people are currently reading
61 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 10 of 10 reviews
October 13, 2022
Piccolo libretto scritto da un giovane letterato che partì per il fronte nel 1915 descrivendo appunto la sua esperienza di guerra. Il libro pur ponendosi come autobiografia non si sofferma tanto sulla guerra in sé o sul proprio vissuto di Walter Flex, ma su un suo compagno di armi, il sottonenente Wurche, ex studente di teologia conosciuto al fronte che anche in trincea si porta sempre con sé le poesie di Goethe, Così parlò Zarathustra e il Vangelo. Il libro spesso si lascia andare a descrizioni pompose dai toni romantici del giovane sottonente, soffermandosi sulla sua forza, il suo coraggio, la sua intelligenza e la sua bellezza fisica. Flex lo vede perpetuamente come un esempio, un eroe mitico; i toni usati farebbero inoltre pensare che ci sia stato anche un vero e proprio innamoramento azzarderei quasi a dire, ovviamente taciuto e oscurato dalla situazione e dal contesto storico. Ironicamente il libro venne rivalutato e ampiamente promosso dalla propaganda nazista il quale sfruttava l'opera come esempio delle virtù del perfetto soldato tedesco che non ha paura di nulla, incarna lo spirito patriottico e riconosce il cameratismo come valore assoluto contro il nemico. La società del Terzo Reich non poteva non restare ammaliata da come il giovane Flex (e Wurche) metta la patria sopra ogni cosa, e dalla sua idealizzazione della guerra e della morte nonché della virilità. La guerra però come già detto, riveste relativamente poco in questo libro, e solo parzialmente può fungere come documento storico, ma, seppur celate sotto l'ideale romantico nazionalista della retorica dulce et decorum est pro patria mori e dalle connotazioni letterarie, spesso dalle descrizioni degli orrori del fronte emergono sprazzi sinceri della più cruda realtà del conflitto bellico e della vita quotidiana in trincea.
February 11, 2022
Walther Flex, il poeta caduto in battaglia, è assurto in poco tempo a emblema di una generazione. Uomo di rara sensibilità, in cui lo spirito avventuroso del Wandervogel è un punto d'incontro tra la devozione del soldato e l'estasi contemplativa dell'intellettuale.
Il Viandante tra due mondi è Ernst Wurche, l'amico a cui il libro è dedicato, ma potrebbe benissimo essere anche lo stesso Flex. Quella di Wurche è una figura che sembra andare oltre lo spazio e il tempo. L'autore è attratto dalla sua solare vitalità, dalla serenità con cui accetta il suo destino di soldato. Entrambi si trovano su un confine invisibile tra il mondo spirituale - di una spiritualità che, seppur servendosi di simboli cristiani, tende verso l'universalità - e il mondo "terreno" dell'azione bellica. Questo confine ideale è la natura, dove l'anima da Wandervogel dei due giovani è libera di esprimersi nelle pause dalla battaglia, dove per qualche ora il rombo dei cannoni cessa e gli unici suoni a fare da sottofondo alle loro conversazioni sono il canto degli uccelli e il gorgoglio dell'acqua.
Banalizzato come romanzo patriottico, il suo vero fulcro è il cameratismo tra i due giovani, delicato e silenzioso, ma attraverso cui traspare una tensione romantica oltre il velo dell'innocenza. Sembra quasi che per pudicizia non si voglia scendere più a fondo – tutta la narrazione è come sospesa in un sogno, anche quando l'incanto si spezza e la nuda terra accoglie il sangue di Ernst, destinato a sopravvivere nel confine tra i due mondi.
Il Viandante tra due mondi è Ernst Wurche, l'amico a cui il libro è dedicato, ma potrebbe benissimo essere anche lo stesso Flex. Quella di Wurche è una figura che sembra andare oltre lo spazio e il tempo. L'autore è attratto dalla sua solare vitalità, dalla serenità con cui accetta il suo destino di soldato. Entrambi si trovano su un confine invisibile tra il mondo spirituale - di una spiritualità che, seppur servendosi di simboli cristiani, tende verso l'universalità - e il mondo "terreno" dell'azione bellica. Questo confine ideale è la natura, dove l'anima da Wandervogel dei due giovani è libera di esprimersi nelle pause dalla battaglia, dove per qualche ora il rombo dei cannoni cessa e gli unici suoni a fare da sottofondo alle loro conversazioni sono il canto degli uccelli e il gorgoglio dell'acqua.
Banalizzato come romanzo patriottico, il suo vero fulcro è il cameratismo tra i due giovani, delicato e silenzioso, ma attraverso cui traspare una tensione romantica oltre il velo dell'innocenza. Sembra quasi che per pudicizia non si voglia scendere più a fondo – tutta la narrazione è come sospesa in un sogno, anche quando l'incanto si spezza e la nuda terra accoglie il sangue di Ernst, destinato a sopravvivere nel confine tra i due mondi.
August 13, 2018
Much of the book describes not Flex but his intelligent, honest, upstanding, fearless, brilliant, beautiful young comrade Ernst Wurche who is elevated to a saint like figure like the brave Baldr. The book offers a good insight into the spirit of the young generation consumed by the Great War as represented by Wurche, who is a member of the Wandervogel movement, memorized Goethe and reads both the bible and Nietzsche's Zarathustra. More so than the war it describes the silence before the storm that Flex and Wurche spend together in the Baltic nature, where they swim in forest lakes and lie on their backs in fields in full bloom, listening to the birds and watching the clouds - until eventually war and devastation creeps in. As soppy as Flex's love for his comrade Wurche seems at first the bitter ending to their friendship and the impact it has on Flex, who withdraws into himself and writes poetry to cope with his loss, is all the more touching.
It should also be mentioned that Flex's love for Wurche doesn't seem to be entirely platonic. Flex doesn't hesitate to repeatedly describe not just Wurche's spiritual but also his physical beauty and one gets the impression he was hopelessly in love with the young man. However the book was a bestseller in Germany when Paragraph 175 still forbade sexual contact between males, so perceptions may vary.
It should also be mentioned that Flex's love for Wurche doesn't seem to be entirely platonic. Flex doesn't hesitate to repeatedly describe not just Wurche's spiritual but also his physical beauty and one gets the impression he was hopelessly in love with the young man. However the book was a bestseller in Germany when Paragraph 175 still forbade sexual contact between males, so perceptions may vary.
October 3, 2024
3,5 Sterne für ein Buch, das in der Zwischenkriegszeit zu den bekanntesten zählte und heute weitgehend vergessen ist. Es reiht sich ein neben „In Stahlgewittern“ und „Im Westen nichts neues“ als Verarbeitung des 1WK.
Das Besondere ist hier, dass das Buch ein Lobpreis eines Kameraden ist. Porträtiert wird der 20-jährige Ernst Wurche, ein feinsinniger Offiziersanwärter, der seine Jugend im Wandervogel verbrachte. Bewundernd beschreibt der Autor dessen physische Schönheit und innere Exzellenz: „So wie sich die Anmut des Knaben mit der Würde des Mannes paarte, war er ganz Jüngling.“
Der Krieg erscheint zunächst ähnlich idealisiert als Abenteuer. In blumiger Sprache werden Naturszenen berichtet, die der Autor mit dem geliebten Freund erlebt. Das zieht sich knapp 100 Seiten, ohne, dass sich etwas davon großartig einprägen würde. Dann stirbt der Kamerad in einer seiner ersten Feindberührungen den Heldentod, indem er mutig den Spähauftrag zu Ende führen will.
Die daran anschließenden letzten 20-25 Seiten des Buches inkl. des Nachworts beinhalten die für mich stärksten Passagen des Buches. Denn plötzlich überkommt den Autor eine Melancholie, das Ausharren im winterlichen Schützengraben erscheint als schmutzig, kalt und einsam. Und immerzu Gedanken an den Gefallenen - dieser scheint ihm nach einiger Zeit zuzurufen, nicht mehr um ihn zu trauern, sondern ihn in fröhlicher Erinnerung zu behalten.
Das ändert nichts daran, dass das Buch keine einprägsamen, realistischen Kriegsszenen beinhaltet und insofern primär ästhetisiert-träumerischer Ausdruck und latent homoerotische Hommage ist. Ganz anders bei Ernst Jünger, dessen „In Stahlgewittern“ als kalter Kriegsbericht ohne Verherrlichung empfohlen seien.
Das Besondere ist hier, dass das Buch ein Lobpreis eines Kameraden ist. Porträtiert wird der 20-jährige Ernst Wurche, ein feinsinniger Offiziersanwärter, der seine Jugend im Wandervogel verbrachte. Bewundernd beschreibt der Autor dessen physische Schönheit und innere Exzellenz: „So wie sich die Anmut des Knaben mit der Würde des Mannes paarte, war er ganz Jüngling.“
Der Krieg erscheint zunächst ähnlich idealisiert als Abenteuer. In blumiger Sprache werden Naturszenen berichtet, die der Autor mit dem geliebten Freund erlebt. Das zieht sich knapp 100 Seiten, ohne, dass sich etwas davon großartig einprägen würde. Dann stirbt der Kamerad in einer seiner ersten Feindberührungen den Heldentod, indem er mutig den Spähauftrag zu Ende führen will.
Die daran anschließenden letzten 20-25 Seiten des Buches inkl. des Nachworts beinhalten die für mich stärksten Passagen des Buches. Denn plötzlich überkommt den Autor eine Melancholie, das Ausharren im winterlichen Schützengraben erscheint als schmutzig, kalt und einsam. Und immerzu Gedanken an den Gefallenen - dieser scheint ihm nach einiger Zeit zuzurufen, nicht mehr um ihn zu trauern, sondern ihn in fröhlicher Erinnerung zu behalten.
Das ändert nichts daran, dass das Buch keine einprägsamen, realistischen Kriegsszenen beinhaltet und insofern primär ästhetisiert-träumerischer Ausdruck und latent homoerotische Hommage ist. Ganz anders bei Ernst Jünger, dessen „In Stahlgewittern“ als kalter Kriegsbericht ohne Verherrlichung empfohlen seien.
July 18, 2023
Citaat : Vaak wil ik, dat ik deze man voor altijd kan behouden en met hem kan praten over de kleurrijke belevenissen in deze fijne tijd, waarin de ernst van de oorlog spel leek en plezier.
Review : In De oorlogsdagboeken van Louis Barthas 1914-1918 deed Barthas, een eenvoudige tonnenmaker uit Zuid-Frankrijk, met een vlijmscherpe pen verslag van de ellende in de loopgraven. De anti-militarist maakt de bloedige oorlog mee als korporaal aan het Westelijk Front, in beruchte plaatsen en streken als Notre-Dame de Lorette, de Somme, Verdun en de Chemin des Dames. Hij beschrijft onopgesmukt de gruwelijkheid en zinloosheid van de loopgravenoorlog, de barre omstandigheden, de beschietingen, het gifgas, de lijf-aan-lijf-gevechten. Zijn boek is een schokkend relaas over de Eerste Wereldoorlog. Dit boek maakte een enorme indruk wereldwijd.
Een andere autobiografische bestseller verscheen in 1917 van de hand van de Duitse oorlogsvrijwilliger en dichter Walter Flex (1887-1917). In 1915 ontmoette hij aan het front in Lotharingen de theologiestudent en oorlogsvrijwilliger Ernst Wurche. Beiden worden na een officiersopleiding naar het oostfront gestuurd. Flex beschrijft zijn vriend als het ideaalbeeld van de oorlogsvrijwilliger en frontofficier. Flex poogt de ‘vaderlandse’ oorlog met bijbelse beelden en gezwollen taal naar een esthetische, idealistische hoogte te tillen, die elke vorm van realisme mist. De novelle geeft duidelijk de idealistisch-nationalistische tijdsgeest rond de Eerste Wereldoorlog, die Barthes zo verfoeide,weer. Was het de hang naar avontuur of was het idealisme dat veel jongeren gedreven had om zich vrijwillig te melden voor de Grote Oorlog? Volgens Walter Flex, één van die jongeren, werden beide argumenten in beginsel vaak door elkaar gehaald, doch naarmate de oorlog vorderde, werd het idealisme steeds minder. Het einde van de Eerste Wereldoorlog zou de oorlogsvrijwilliger en dichter niet meer mee maken, want hij stierf op 16 oktober 1917, nadat hij getroffen was door een kogel uit een vijandelijk geweer. Zijn geschrift “ Der Wanderer zwischen beiden Welten. Ein Kriegserlebnis' verscheen in 2013 voor het eerst in het Nederlands bij Walburg Pers onder de titel: Vriend aan het front. Bericht uit de loopgraven”. Deze uitgave is een tweetalige editie (Duits-Nederlands) geworden.
Walter Flex was schrijver, hij had Duitse taal en letterkunde gestudeerd. Toen de oorlog in 1914 uitbrak was hij één van de vele oorlogsvrijwilligers, die naar het front in Polen werd gestuurd. Daar ontmoette hij de theologiestudent Ernst Wurche, eveneens een oorlogsvrijwilliger. De beide luitenanten werden hele goede vrienden. Flex adoreerde zijn nieuwe vriend, omdat Wurche in zijn ogen voldeed aan het perfecte beeld van de “nieuwe”mens: een idealist, die net als hij grote liefde voor de literatuur koesterde en bij wie het geloof een evenzo grote rol speelde als bij Flex zelf. Ook over de oorlog deelden ze dezelfde opvatting, beiden zagen de strijd als een bittere noodzaak voor een betere wereld. Maar tijdens één van de gevechten aan het Oostfront in 1915 raakte Ernst Wurche dodelijk gewond. Voor Walter was dit een traumatische ervaring en terwijl overdag de strijd op het slagveld gaande was, probeerde hij ‘s nachts de dood van zijn vriend te verwerken. Deze gebeurtenis was de aanleiding voor het ontstaan van deze novelle “Vriend aan het front”, die Flex opdroeg aan zijn overleden vriend, de man die altijd op zoek was naar het eeuwige.
Op literaire wijze verwoordde Flex het leven aan het front. Naast de militaire acties beschreef hij ook de schoonheid van de omgeving, gaf religieuze beschouwingen weer en uitte literaire gedachten over Goethe en Gottfried Keller. “Vriend aan het front” is een verhaal over het onvermijdelijke, zoals dood geworden, maar ook over de hoop en in het bijzonder de waarde van vriendschap in moeilijke tijden. De oorspronkelijke Duitse titel “Wanderer zwischen beiden Welten” verwijst dan ook voortdurend naar twee werelden. Zo zijn er in het geval van Ernst Wurche de wereld van de theologiestudent en die van het soldatenleven. Maar ook het aardse leven en de dood zijn twee verschillende werelden. Overkoepelend vormt de oorlog de grens tussen het oude wereldbeeld en het moderne komende wereldbeeld. Het geromantiseerde beeld dat Flex schetste van de oorlog, leidde er toe dat de novelle mateloos populair werd, vooral onder de soldaten, maar ook na de Eerste Wereldoorlog bleef het een veelgelezen boek.
Flex riep met zijn geschrift de oude tijd, waarin Duitsland nog veel te betekenen had op gebied van culturele en geestelijke waarden, terug in herinnering van vele landgenoten. Een tijd, waarin het vaderland dienen en er voor te sterven als het zover komt, behoorden tot de verplichting van iedere Duitse jongeman. Bij de meeste oorlogsvrijwilligers leefde dit ideaal heel sterk. Wat ideologie betreft kan ik geen van beide jongemannen volgen en kan me stukken beter bij het gedachtegoed van Louis Barthas aansluiten. Als zoon van de politiek geëngageerde nationalistische en liberale gymnasiumprofessor Rudolf Flex behoorde Walter echter tot de invloedrijke klasse van de Bildungsbürger. Deze mensen waren academisch opgeleid en ze streden tegen de vervlakking van de mens, die ontstond door het wegvallen van belangrijke normen en waarden als geloof, vriendschap en opofferingsgezindheid als gevolg van de nieuwe tijd. Het Modernisme met de opkomst van de industrialisatie beangstigde hen. Veel van hun kinderen waren lid van de Wandervogelbewegung. Zo ook Walter Flex. Deze jongeren waren idealisten, die de oorlog verwelkomden als het middel om terug te keren naar die oude maatschappij. De behoefte voor een nieuwe volksgemeenschap –die van het soldatenleven- ontstond en deelname aan de oorlog was vanzelfsprekend.
Literair gezien behoort Walter Flex duidelijk behoort tot het Expressionisme en meer nog tot de voorafgaande periode: de Romantiek. Het tijdperk, waarin het gevoel prevaleert boven de werkelijkheid en waarin loyaliteit tussen vrienden enorm belangrijk was. Tevens wordt deze periode gekenmerkt wordt door verheerlijking van de natuur en een nostalgische hang naar het verleden. Flex beschreef de weide als een aangename plek om te vertoeven, ondanks dat de kogels van de vijand over de hoofden heen floten. De zonnebloem, het symbool van toewijding, die door Flex tussen de handen van zijn overleden kameraad werd gelegd, geeft een andere dimensie aan de dood. De mystiek van leven en dood, die in de Romantiek meer aandacht kreeg, krijgt in deze novelle een plek bij de samenspraak van Flex met de manifestatie van zijn overleden vriend. Daardoor krijgt deze novelle een vorm van verhevenheid, die boven de harde realiteit uitstijgt. Gruwelheden ontbreken dan ook in deze esthetische novelle. “Vriend aan het front” tegen deze achtergrond beschouwd, geeft het boek een hele andere, meer diepere betekenis en wordt daardoor een verslag van een tijdsbeeld. In deze uitgave is ook het nawoord van Martin Flex opgenomen dat in de eerste oplage na de dood van zijn broer Walter in 1917 werd gepubliceerd.
Review : In De oorlogsdagboeken van Louis Barthas 1914-1918 deed Barthas, een eenvoudige tonnenmaker uit Zuid-Frankrijk, met een vlijmscherpe pen verslag van de ellende in de loopgraven. De anti-militarist maakt de bloedige oorlog mee als korporaal aan het Westelijk Front, in beruchte plaatsen en streken als Notre-Dame de Lorette, de Somme, Verdun en de Chemin des Dames. Hij beschrijft onopgesmukt de gruwelijkheid en zinloosheid van de loopgravenoorlog, de barre omstandigheden, de beschietingen, het gifgas, de lijf-aan-lijf-gevechten. Zijn boek is een schokkend relaas over de Eerste Wereldoorlog. Dit boek maakte een enorme indruk wereldwijd.
Een andere autobiografische bestseller verscheen in 1917 van de hand van de Duitse oorlogsvrijwilliger en dichter Walter Flex (1887-1917). In 1915 ontmoette hij aan het front in Lotharingen de theologiestudent en oorlogsvrijwilliger Ernst Wurche. Beiden worden na een officiersopleiding naar het oostfront gestuurd. Flex beschrijft zijn vriend als het ideaalbeeld van de oorlogsvrijwilliger en frontofficier. Flex poogt de ‘vaderlandse’ oorlog met bijbelse beelden en gezwollen taal naar een esthetische, idealistische hoogte te tillen, die elke vorm van realisme mist. De novelle geeft duidelijk de idealistisch-nationalistische tijdsgeest rond de Eerste Wereldoorlog, die Barthes zo verfoeide,weer. Was het de hang naar avontuur of was het idealisme dat veel jongeren gedreven had om zich vrijwillig te melden voor de Grote Oorlog? Volgens Walter Flex, één van die jongeren, werden beide argumenten in beginsel vaak door elkaar gehaald, doch naarmate de oorlog vorderde, werd het idealisme steeds minder. Het einde van de Eerste Wereldoorlog zou de oorlogsvrijwilliger en dichter niet meer mee maken, want hij stierf op 16 oktober 1917, nadat hij getroffen was door een kogel uit een vijandelijk geweer. Zijn geschrift “ Der Wanderer zwischen beiden Welten. Ein Kriegserlebnis' verscheen in 2013 voor het eerst in het Nederlands bij Walburg Pers onder de titel: Vriend aan het front. Bericht uit de loopgraven”. Deze uitgave is een tweetalige editie (Duits-Nederlands) geworden.
Walter Flex was schrijver, hij had Duitse taal en letterkunde gestudeerd. Toen de oorlog in 1914 uitbrak was hij één van de vele oorlogsvrijwilligers, die naar het front in Polen werd gestuurd. Daar ontmoette hij de theologiestudent Ernst Wurche, eveneens een oorlogsvrijwilliger. De beide luitenanten werden hele goede vrienden. Flex adoreerde zijn nieuwe vriend, omdat Wurche in zijn ogen voldeed aan het perfecte beeld van de “nieuwe”mens: een idealist, die net als hij grote liefde voor de literatuur koesterde en bij wie het geloof een evenzo grote rol speelde als bij Flex zelf. Ook over de oorlog deelden ze dezelfde opvatting, beiden zagen de strijd als een bittere noodzaak voor een betere wereld. Maar tijdens één van de gevechten aan het Oostfront in 1915 raakte Ernst Wurche dodelijk gewond. Voor Walter was dit een traumatische ervaring en terwijl overdag de strijd op het slagveld gaande was, probeerde hij ‘s nachts de dood van zijn vriend te verwerken. Deze gebeurtenis was de aanleiding voor het ontstaan van deze novelle “Vriend aan het front”, die Flex opdroeg aan zijn overleden vriend, de man die altijd op zoek was naar het eeuwige.
Op literaire wijze verwoordde Flex het leven aan het front. Naast de militaire acties beschreef hij ook de schoonheid van de omgeving, gaf religieuze beschouwingen weer en uitte literaire gedachten over Goethe en Gottfried Keller. “Vriend aan het front” is een verhaal over het onvermijdelijke, zoals dood geworden, maar ook over de hoop en in het bijzonder de waarde van vriendschap in moeilijke tijden. De oorspronkelijke Duitse titel “Wanderer zwischen beiden Welten” verwijst dan ook voortdurend naar twee werelden. Zo zijn er in het geval van Ernst Wurche de wereld van de theologiestudent en die van het soldatenleven. Maar ook het aardse leven en de dood zijn twee verschillende werelden. Overkoepelend vormt de oorlog de grens tussen het oude wereldbeeld en het moderne komende wereldbeeld. Het geromantiseerde beeld dat Flex schetste van de oorlog, leidde er toe dat de novelle mateloos populair werd, vooral onder de soldaten, maar ook na de Eerste Wereldoorlog bleef het een veelgelezen boek.
Flex riep met zijn geschrift de oude tijd, waarin Duitsland nog veel te betekenen had op gebied van culturele en geestelijke waarden, terug in herinnering van vele landgenoten. Een tijd, waarin het vaderland dienen en er voor te sterven als het zover komt, behoorden tot de verplichting van iedere Duitse jongeman. Bij de meeste oorlogsvrijwilligers leefde dit ideaal heel sterk. Wat ideologie betreft kan ik geen van beide jongemannen volgen en kan me stukken beter bij het gedachtegoed van Louis Barthas aansluiten. Als zoon van de politiek geëngageerde nationalistische en liberale gymnasiumprofessor Rudolf Flex behoorde Walter echter tot de invloedrijke klasse van de Bildungsbürger. Deze mensen waren academisch opgeleid en ze streden tegen de vervlakking van de mens, die ontstond door het wegvallen van belangrijke normen en waarden als geloof, vriendschap en opofferingsgezindheid als gevolg van de nieuwe tijd. Het Modernisme met de opkomst van de industrialisatie beangstigde hen. Veel van hun kinderen waren lid van de Wandervogelbewegung. Zo ook Walter Flex. Deze jongeren waren idealisten, die de oorlog verwelkomden als het middel om terug te keren naar die oude maatschappij. De behoefte voor een nieuwe volksgemeenschap –die van het soldatenleven- ontstond en deelname aan de oorlog was vanzelfsprekend.
Literair gezien behoort Walter Flex duidelijk behoort tot het Expressionisme en meer nog tot de voorafgaande periode: de Romantiek. Het tijdperk, waarin het gevoel prevaleert boven de werkelijkheid en waarin loyaliteit tussen vrienden enorm belangrijk was. Tevens wordt deze periode gekenmerkt wordt door verheerlijking van de natuur en een nostalgische hang naar het verleden. Flex beschreef de weide als een aangename plek om te vertoeven, ondanks dat de kogels van de vijand over de hoofden heen floten. De zonnebloem, het symbool van toewijding, die door Flex tussen de handen van zijn overleden kameraad werd gelegd, geeft een andere dimensie aan de dood. De mystiek van leven en dood, die in de Romantiek meer aandacht kreeg, krijgt in deze novelle een plek bij de samenspraak van Flex met de manifestatie van zijn overleden vriend. Daardoor krijgt deze novelle een vorm van verhevenheid, die boven de harde realiteit uitstijgt. Gruwelheden ontbreken dan ook in deze esthetische novelle. “Vriend aan het front” tegen deze achtergrond beschouwd, geeft het boek een hele andere, meer diepere betekenis en wordt daardoor een verslag van een tijdsbeeld. In deze uitgave is ook het nawoord van Martin Flex opgenomen dat in de eerste oplage na de dood van zijn broer Walter in 1917 werd gepubliceerd.
January 5, 2021
Als ein Buch mit dem Untertitel "Ein Kriegserlebnis" ist es eher die Prosa-Elegie auf einen Freund, kein umfassendes Bild von Ereignissen.
Die Sprache ist überschwenglich, so das teilw. wirklich jedes Hauptwort ein Adjektiv an die Hand bekommt und die eingestreuten Gedichten im Vergleich zur Prosa gemäßigt, ausgeglichen wirken. Besonders in der Überhäufung des Freundes und aller seiner (Lebens-)Äußerungen wirkt die nicht endende Lust an klarhellfrisch-Adjektiven unfreiwilig komisch und nicht mehr kraftvoll.
Gleichzeitig ist es der Versuch, mit dem Schrecken des Krieges als einem (sinnvollen) Erleben fertig zu werden - insofern besteht doch wieder Anschluß an die großen Beispiele dieser Zeit. Allerdings webt Flex aus den Versatzstücken der zeitgenössischen Propaganda ein Weltbild, das ihn viel älter als die vergleichbaren Beispiele erscheinen lassen; denn er weist nicht über seine Zeit hinaus.
Diese "Propaganda" wird aber so deutlich und interessant von der Wahrheitsliebe in der Darstellung der Gefühle gebrochen, das sich die Lektüre dennoch lohnt.
Neben dieser Brüchigkeit der Selbstbetäubung ist an dem Band aber auch das harte Nebeneinander von behaupteter edler Gesinnung, "tiefsinniger" Betrachtung der Welt und eine menschenverachtende Rede- und Handlungsweise aufschlußreich und interessant.
Die Sprache ist überschwenglich, so das teilw. wirklich jedes Hauptwort ein Adjektiv an die Hand bekommt und die eingestreuten Gedichten im Vergleich zur Prosa gemäßigt, ausgeglichen wirken. Besonders in der Überhäufung des Freundes und aller seiner (Lebens-)Äußerungen wirkt die nicht endende Lust an klarhellfrisch-Adjektiven unfreiwilig komisch und nicht mehr kraftvoll.
Gleichzeitig ist es der Versuch, mit dem Schrecken des Krieges als einem (sinnvollen) Erleben fertig zu werden - insofern besteht doch wieder Anschluß an die großen Beispiele dieser Zeit. Allerdings webt Flex aus den Versatzstücken der zeitgenössischen Propaganda ein Weltbild, das ihn viel älter als die vergleichbaren Beispiele erscheinen lassen; denn er weist nicht über seine Zeit hinaus.
Diese "Propaganda" wird aber so deutlich und interessant von der Wahrheitsliebe in der Darstellung der Gefühle gebrochen, das sich die Lektüre dennoch lohnt.
Neben dieser Brüchigkeit der Selbstbetäubung ist an dem Band aber auch das harte Nebeneinander von behaupteter edler Gesinnung, "tiefsinniger" Betrachtung der Welt und eine menschenverachtende Rede- und Handlungsweise aufschlußreich und interessant.
November 7, 2024
Come tantissimi ragazzi della sua “epoca” anche Walter Flex (1887 – 1917) partì per la prima guerra mondiale come volontario. Morì che aveva appena trent’anni – al fronte. Fa però in tempo a redigere un breve testo, dalla collocazione difficile: un omaggio ad un suo caro amico (al suo innamorato)? Oppure si tratta di una riflessione sulla condizione umana al fronte – da cui poi se ne ricava come da titolo che i due mondi dell’errante (con un riferimento esplicito all’ebreo errante) sono proprio la sfera “civile/in città” e quella invece “belligerante/al fronte”? Probabilmente tutte e due. Pubblicato per la prima volta ancora in tempo di guerra, nel 1916 da un importantissimo editore tedesco (Beck – l’equivalente del nostro Einaudi) conobbe un grandissimo successo di pubblico (non sottovalutiamo i tempi della pubblicazione!): l’anno seguente, nel 1917, ne furono stampate oltre 700.000 copie. La sua fama crebbe dopo il conflitto, fino ad essere molto apprezzato anche dall’ideologia nazista.
Ma il libro in sé non è poi così interessante e la rilettura del movimento studentesco ne causò un lento ma inesorabile declino, che mi sembra abbastanza giustificato perché oggi è un libro che ha perso praticamente tutto il suo valore.
“E settimane dopo settimane di trincee, di agguati, di neve e di pioggia hanno reso i nostri vestiti tutti uguali. Nelle buche non ci sono più facce sconosciute. Solo chi manca non tornerà più. Tornano e parlano solo nelle lunghe notti nere - il dialogo coi morti rende monosillabici e silenziosi.”
Ma il libro in sé non è poi così interessante e la rilettura del movimento studentesco ne causò un lento ma inesorabile declino, che mi sembra abbastanza giustificato perché oggi è un libro che ha perso praticamente tutto il suo valore.
“E settimane dopo settimane di trincee, di agguati, di neve e di pioggia hanno reso i nostri vestiti tutti uguali. Nelle buche non ci sono più facce sconosciute. Solo chi manca non tornerà più. Tornano e parlano solo nelle lunghe notti nere - il dialogo coi morti rende monosillabici e silenziosi.”
June 10, 2025
punktabzug wegen nationalismus, aber auch wenn das buch in der ns-zeit für kriegspropaganda genutzt wurde, kann man es genauso gut als antikriegserzählung lesen denke ich. die ersten knapp 60 seiten beinhalten viel jugendliche leichtigkeit, lyrik und sommer, wovon letzterer durch den tod des kamerades/ geliebten freundes abrupt durch einen erbarmungslosen herbst abgelöst wird. die alles einnehmende trauer um den freund und die sinnlosigkeit des todes, die zwar immer wieder durch nationalistische monologe des freundes unterbunden werden, bleiben ein zentrale motive des (autobiografischen) erzählers.
beide protagonisten sind wanderer zwischen beiden welten, zwischen idylle und krieg, jugend und alter, leichtsinn und reife, sommer und winter, leben und sterben. eine bewegende metapher für so viele schicksale junger menschen, die in kriegen verheizt wurden, werden und werden sollen.
beide protagonisten sind wanderer zwischen beiden welten, zwischen idylle und krieg, jugend und alter, leichtsinn und reife, sommer und winter, leben und sterben. eine bewegende metapher für so viele schicksale junger menschen, die in kriegen verheizt wurden, werden und werden sollen.
January 20, 2024
Ein unerwartet schöner schreibstil
January 5, 2025
Das Buch hatte durch seine Wiederauflagen in der NS-Zeit zeitweise eine Funktion als propagandistisches Werk. Grundlage ist eine Ästhetisierung und Idealisierung des 1. Weltkriegs.
Displaying 1 - 10 of 10 reviews