O Σταύρος Τσακυράκης, καθηγητής Συνταγµατικού Δικαίου στο Πανεπιστήµιο της Αθήνας, καλεσµένος της ελληνικής κοινότητας του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης, συζητά µε τον συγγραφέα Απόστολο Δοξιάδη για τη Δηµοκρατία στη Μεταπολίτευση. Μερικά από τα θέµατα που τους απασχολούν: • Είναι η αντίσταση στη δικτατορία µυθοποιηµένη; • Πώς µας καθόρισαν τα πρώτα µεταπολιτευτικά χρόνια; • Από πού κι ως πού όλοι οι αγώνες είναι δίκαιοι; Ο ρόλος του συνδικαλισµού στην ελληνική κοινωνία. • Τι είναι το κράτος; Είµαστε όλοι εµείς; • Η λειτουργία των ελληνικών πανεπιστηµίων, ο φοιτητικός συνδικαλισµός και η ίδρυση µη κρατικών πανεπιστηµίων. • Συγκρούεται η αρχή της ισότητας µε την ελευθερία; • Υπάρχει πρόβληµα ελευθερίας λόγου στην Ελλάδα; • Ποιος ο ρόλος της δικαιοσύνης στη σύγχρονη δηµοκρατία;
Το μεθυστικό κλίμα νοήματος που έδινε η αντίσταση σε όσους έδρασαν κατά της δικτατορίας εκείνα τα χρόνια δεν μπορείς να το μεταδώσεις αν δεν το έχεις νιώσει ο ίδιος. Αυτό το αίσθημα βαθύτατου νοήματος δεν μπορείς να το εγκαταλείψεις εύκολα. Την απώλειά του, μεταδικτατορικά, μπορώ να την περιγράψω πιο ευαίσθητα ως απώλεια αγαπημένου προσώπου ή, σκληρότερα, με την απώλεια που νιώθει κάποιος τοξικομανής όταν του παίρνουν τα ναρκωτικά του. Πολλοί από όσους έζησαν σε αυτό το κλίμα δεν χειρίστηκαν καλά την απώλεια, δηλαδή δεν την πένθησαν. Απόστολος Δοξιάδης
Έχετε ακούσει εσείς στις μέρες μας κανέναν αγώνα που να θεωρείται άδικος; Βγήκαν ας πούμε οι αγρότες και έκλεισαν τους δρόμους. Τι θέλουν; Λεφτά. Από ποιον τα θέλουν τα λεφτά; Από μένα. «Δίκαιος ο αγώνας!» Γιατί; Αν τα θέλουν πρέπει να με πείσουν, όχι με το ζόρι. Έτσι δεν είναι; Έχετε ακούσει εσείς κανέναν να λέει για κάποια κινητοποίηση ότι είναι άδικη; Ότι δεν συμφωνεί μαζί της; Εγώ δεν ξέρω, δεν έχω στο μυαλό μου καμία. Όλοι αγωνίζονται. Για τι αγωνίζονται; Για να πάρουν παραπάνω λεφτά. Σοβαρά; Αυτοί είναι οι αγώνες που υποτίθεται ότι κάνουν; Και όποιος αγωνίζεται είναι καλός, ακόμα και άμα καθαρίζει ανθρώπους; Αλλά θέλω να ρωτήσω: Από πού κι ως πού όλοι οι αγώνες είναι δίκαιοι; Η πεποίθηση ότι είναι δίκαιοι είναι παιδί της δικτατορίας. Σταύρος Τσακυράκης
Δεν είμαι απολύτως σίγουρη ότι θα καταφέρω να γράψω έστω και το ελάχιστο από αυτό που αισθάνομαι για τη γνώμη του Σταύρου Τσακυράκη αλλά θα προσπαθήσω να αποτυπώσω μία εντύπωση έστω. -Κατ αρχάς, μέσα σε περίπου δύο ώρες το ολοκλήρωσα..όμως απλώς ως προς την ανάγνωση, γιατί οι σκέψεις στις οποίες με έβαλε, καθώς και οι προβληματισμοί εξακολουθούν ακόμη, σχεδόν 24 ώρες από τότε.. -Μικρό, πολύ μικρό βιβλίο, ως προς τον αριθμό των σελίδων, τεράστιο όμως για αυτό που περιλαμβάνει. -Λοιπόν, είτε συμφωνεί κανείς με τον κ. Τσακυράκη, είτε όχι, αξίζει μία (έστω) ανάγνωση για την οπτική που εξετάζει σημαντικά γεγονότα και του σήμερα αλλά και του χθες που οδήγησαν την Ελλάδα στο σήμερα.
Διαβάζεται εύκολα και γρήγορα χάρις στον άμεσο, χαριτωμένο και ευφυή λόγο των δύο συνομιλητών. Δεν μαθαίνεις πολλά καινούρια πράγματα, βάζεις όμως σε μια σειρά αρκετά ζητήματα που απασχόλησαν και συνεχίζουν να απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνική και πολιτική ζωή. Και κυρίως βλέπεις καθαρά πόσο σπάνια περίπτωση πραγματικά προοδευτικού και φιλελεύθερου διανοούμενου ήταν ο Σταύρος Τσακυράκης.
Πρόκειται για απομαγνητοφώνηση ομιλίας του Σταύρου Τσακυράκη, στην Οξφόρδη στις 17/11/2017, η οποία πραγματοποιήθηκε σε μορφή συζήτησης με τον Απόστολο Δοξιάδη. Αποτελεί ομιλία-παρακαταθήκη από τον εκλιπόντα καθηγητή, καλύπτοντας την περίοδο από την χούντα ως την κρίση. Αγγίζοντας ζητήματα όπως η αντίσταση στην δικτατορία, η Μεταπολίτευση, ο ελληνικός συνδικαλισμός, το κράτος, το ελληνικό πανεπιστήμιο, η ελευθερία του λόγου, ο ρόλος της δικαιοσύνης, οι αρχές της ισότητας και της ελευθερίας, ο Τσακυράκης ασκεί κριτική στην ποιότητα της Δημοκρατίας στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης και καταθέτει την προσωπική του οπτική, παράλληλα με την εμπειρία του ως νομικός, ακαδημαϊκός και υπερασπιστής των δικαιωμάτων. Αν και τα στοιχεία προφορικού λόγου παραμένουν έντονα και ξενίζουν, μιας και αποτελεί απομαγνητοφώνηση, το βιβλίο διαβάζεται εύκολα και γρήγορα, δημιουργώντας αρκετούς προβληματισμούς και παρουσιάζοντας γνωστές αλλά ενδιαφέρουσες θέσεις και ιδέες για τα ζητήματα που θίγει. Αξίζει να διαβαστεί.
Βιβλίο που προκαλεί συζήτηση, τολμηρό σε κάποιες απόψεις. Όχι όμως ολοκληρωμένο έργο. Θα ήθελα, τώρα που ο κ. Τσακυράκης συνταξιοδοτείται, να μας χαρίσει στους νεότερους μια πιο ολοκληρωμένη άποψη για τη σύγχρονή μας ιστορία, με τον ρέοντα και καθηλωτικό λόγο και το χιούμορ του.