دفتر دانایی و داد: بازنوشت شاهنامه

by میرجلال‌الدین کزازی

دفتر دانایی و داد شاهنامه، این شاهکار شگفت شکوهمند، این نامه­ی سپند ورجاوند بی‌مانند، بستری است بهینه و دامنگستر، دریا را؛ دریایی شگرف و ژرف، پهناور و کران ناپدید، با هزاران هزار مغاک مهینه­ی ناپیدا، کوهساران ستبر و ستوار و بلند که تنها تیغ ستیغشان از پهنه­ی آب‌ها سر بدر آورده است.

Genres: Poetry

791 pages, Hardcover

First published January 1, 2013

About the author

میرجلال الدین کزازی در ۲۸ دی ۱۳۲۷ در کرمانشاه در خانواده‌ای فرهنگی چشم به جهان گشود. از همان دوران کودکی به فرهنگ و ادبیات ایران علاقه وافری نشان می‌داد. دوره دبستان را در مدرسه آلیانس کرمانشاه گذرانید و از سالیان دانش آموزی با زبان و ادب فرانسوی آشنایی گرفت. سپس دوره دبیرستان را در مدرسه رازی به فرجام آورد و آنگاه برای ادامه تحصیل در رشته زبان و ادب پارسی به تهران رفت و در دانشکده ادبیات فارسی و علوم انسانی دانشگاه تهران دوره‌های گوناگون آموزشی را سپری کرد و به سال ۱۳۷۰ به اخذ درجه دکتری در این رشته نائل آمد. او از سالیان نوجوانی نوشتن و سرودن را آغاز کرده‌است و در آن سالیان باهفته‌نامه‌های کرمانشاه همکاری داشته و آثار خود را در آنها به چاپ می‌رسانیده‌است. او اینک عضو هیات علمی در دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی وابسته به دانشگاه علامه طباطبایی است. او افزون بر زبان فرانسوی که از سالیان خردی با آن آشنایی یافته‌است، با زبان‌های اسپانیایی و آلمانی و انگلیسی نیز آشناست و تا کنون ده‌ها کتاب و نزدیک به سیصد مقاله نوشته‌است و در همایش‌ها و بزم‌های علمی و فرهنگی بسیار در ایران و کشورهای دیگر سخنرانی کرده‌است. چندی را نیز در اسپانیا به تدریس ایران‌شناسی و زبان پارسی اشتغال داشته است. او گهگاه شعر نیز می‌سراید و نام هنری‌اش در شاعری زُروان است. گفتنی است، ایشان در سخن گفتن، هرگز از واژه‌های تازی بهره نمی برند

Reviews

[Peiman · Rating 5 out of 5]

دفتر دانایی و داد بازنوشت شاهنامه‌ی فردوسی به نثر توسط استاد میرجلال‌الدین کزازی هست و همین ابتدا بگم در صورتی که به هر دلیلی نمی‌تونید یا نمی‌خواهید که شاهنامه رو به نظم بخونید (که قطعا پیشنهاد می‌کنم که به صورت نظم بخونید، خوندن شعر یه لطف دیگه‌ای داره و نترسید چون کم‌کم راه می‌افتید و لذت می‌برید از خوندن شعر) برای خوندن نثر شاهنامه اولین انتخابتون این کتاب باشه. این کتاب با این که به نثر نوشته شده اما انگار روح شاهنامه رو توی خودش داره و کلمات و عبارات اصیل توش به کار برده شده و هر بخش ما بین متن چند بیتی از اشعار هم استفاده شده. قاعدتاً اگر با استاد کزازی آشنا باشید می‌دونید وقتی میگم اصالت اثر حفظ شده منظورم چیه. برای فهم بیشتر یک قسمت از کتاب رو اینجا می‌نویسم. این قسمت نثر همون شعری هست که توی ریویووی شاهنامه نوشتم.

اندر نبرد بیژن و پلاشان

ایرانیان سه روز در آن جای ماندند و چهارمین روز روی به راه نهادند. به تورانیان آگهی رسید که سپاهی از ایران به سوی کاسه‌رود می‌شتابد. دلیری جوان از توران به نام پلاشان به دیدن سپاه ایران و پژوهیدن و بررسیدن آن آمد. کوهی بلند در لشکرگاه بود، در یک سوی به دور از انبوه. گیو و بیژن بر آن نشسته بودند و سخن می‌گفتند. چون گیو پلاشان را از دور دید تیغ از میان برکشید و گفت:
«شوم؛ گر سرش را ببرم ز تن
گرش بسته آرم بدین انجمن.»
بیژن پدر را گفت که شهریار او را بدان کار پاداش داده است و بر اوست نبرد با پلاشان پرخاشخر. گیو او را بیم داد و گفت که پلاشان شیری است که هامون مرغزار اوست و مرد جنگی شکار او. بیژن او را آرام داد و زره سیاوش را از وی درخواست و بر تن کرد و بر باره‌ای تیزتک برنشست. پلاشان آهویی افکنده بود و بر آتش برشته؛
«همی خورد و اسبش چران و چمان؛
پلاشان نشسته، به بازو کمان»
اسب پلاشان به دیدن اسب بیژن خروشید و پهلوان تورانی دانست که سواری بدان سوی می‌آید. بسیجیدۀ کارزار به روبارویی با بیژن آمد و بر او بانگ برزد که: «آشکارا بگوی که نامت چیست؛ زیرا هم اکنون اختر بر تو خواهد گریست.» بیژن خود را شناسانید و دو پهلوان به نبرد پرداختند. نیزه ها و تیغ‌ها لخت لخت، درهم شکستند و اسبان در خون و خُوَی غرقه شدند و سواران از نبرد و آورد به ستوه آمدند. سرانجام، گرز گران برکشیدند بیژن کوبه‌ای با گرز چنان بر میان پلاشان زد که مهره های پشتش خُرد شکست و از اسب به زیر افتاد. بیژن سر او را از تن جدا کرد و همراه با اسب و سلیح وی، به نزد گیو آورد و هر دو شادمانه آنها را به پرده سرای بردند، به نزد توس. پهلوان چنان شاد شد که گفتی از شادی روان برخواهد افشاند.

[Amin · Rating 5 out of 5]

اسم میرجلال الدین کزازی با فردوسی به نوعی گره خورده و ایشان تمام زندگی خود رو صرف خواندن و تحلیل شاهنامه فردوسی در ایران کردند و با کتبی مثل این کتاب سعی در شناساندن هر بهتر و راحت تر به جوانان و ...بکنند.

کتاب:
همانطور هم که خود آقای کزازی در همایش معرفی کتاب فرمودند:من اگر این کتاب را نوشته‌ام انگیزه و آرمانم این بوده که خواننده را با جهان شاهنامه پیوند و آشنایی بدهم. هرگز بر آن نیستم که خواندن این کتاب او را از خواندن شاهنامه بی نیاز کند. 

این کتاب به گونه ای آغازی و همچنین همراهی بی نظیر در خواندن هر چه صحیح تر شاهنامه فردوسی است.
در این کتاب شاهنامه فردوسی به نثر نوشته شده و ابیات مهم هم در میان آن ذکر شده که شما را از هر منبعی دیگر بی نیاز میکند.

[Laleh · Rating 4 out of 5]

به نظر من، همانقدر که خانم رولینگ در نوشتن داستان‌های هری پاتر از اسطوره‌های یونان بهره جسته، فردوسی هم، در شاهنامه، از پیشینه‌ی ایران زمین. به بیانی دیگر، شاهنامه، آینه‌ی تمام‌نمای ایران باستان نیست و با خیال آمیخته‌‌است. به هر روی، روشن است که شاهنامه زیبایی زبان پارسی را بر خواننده‌اش می‌نماید. به گمان من، ‏"دفتر دانایی و داد" همان کارآیی را دارد که نویسنده‌اش می‌پسندد: بر پارسی‌زبانان و پارسی‌دوستان است که شاهنامه را دست کم یک بار بخوانند و از زیبایی زبان پارسی بهره‌ببرند. اما در این زمانه‌ ما با ادبیات پارسی بسیار بیگانه شده‌ایم و این بی‌مایگی، خواندن شاهنامه را بسیار دشوار و چه بسا ناممکن می‌کند. "دفتر دانایی و داد" راهگشای این سختی‌ست.‏

شگفتا که در این کتاب هم اشکال چاپی به چشم می‌خورد! گویی رسم ناشران است که این روزها چند اشتباه در کتاب‌ها به جای بگذارند!‏ در صفحه‌ی 689 یله کرده‌ بود، یله کره بود چاپ شده؛ در صفحه‌‌ی 714 سرای سپنج، سرای سپنح چاپ شده و در بخش بهرام چوبین هم یک بهرام، بهرم چاپ شده که متاسفانه شماره‌ی صفحه را علامت نزدم تا نشانی دهم.‏ کتابی که من خوانده‌ام، چاپ اول است.‏

[Miriam · Rating 5 out of 5]

برای من که اصلا شاهنامه نخونده بودم متاسفانه و ترس داشتم از نزدیک شدن به اون حجم زیاد و سخت، این کتاب خیلی خوب و دلچسب بود. هم با شخصیتها آشنا شدم هم با کلمات و کلیات داستان و حالا اگر بخوام شروع کنم خود شاهنامه رو بخونم دست و پام نمیلرزه. البته کانالهای خیلی خوبی هم پیدا کردم در تلگرام برای خواندن و شنیدن و توضیحات لازم.
----------
و.....
عجب داستانهایی عجب قصه پردازی وعجب شخصیتهایی... چرا نمیشناسیمش؟ چرا ارباب حلقه ها و بازی تاج و تخت باید اینقدر طرفدار داشته باشند ؟ نمیخوام الکی ناسیونالیست بازی دربیارم. فکر نمیکردم اینقدر جذاب باشه این کتاب...
خیلی غافلگیر شدم و هیجان زده.... خیلی...
و چقدر تاریخ من ضعیفه!!!!!
چقدر شرمنده خودم شدم :} :|