Đông Dương Một Nền Thuộc Địa Nhập Nhằng - Giai Đoạn 1858-1954

From Indochina to Vietnam: Revolution and War in a Global Perspective

by Pierre Brocheux, Daniel Hémery, Phạm Văn Tuân (Translator)

Pháp thuộc là giai đoạn lịch sử quan trọng đối với tương lai của các xã hội trên bán đảo Đông Dương, dù nó chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn ngủi. Là trụ cột chính trong hệ thống thuộc địa Pháp, Đông Dương bao gồm Việt Nam, Campuchia và Lào hiện nay. Sau năm 1945, đây là một trong những nơi diễn ra phi thực dân hóa quyết liệt nhất, trước khi lại khơi mào cho xung đột vũ trang của cuộc Chiến tranh Lạnh và cuộc đối đầu giữa thế giới thứ ba với phương Tây.

Dựa trên tư liệu, tác phẩm và các công trình cũ-mới, cuốn sách này đề cập đến những nhập nhằng trong xung đột và trong tiếp xúc giữa thực dân và dân bị trị. Nó đặt vấn đề về quá trình đô hộ của Pháp trên bán đảo, những cấu trúc và vận hành của bộ máy quyền lực cũng như bộ máy khai thác kinh tế, sự rạn nứt của xã hội thuộc địa và các xã hội bị trị, những động lực bất cân xứng của phong trào kháng chiến chống thực dân Pháp, những chủ nghĩa quốc gia và các biến động xã hội trên toàn cõi Đông Dương. Cuối cùng, nó tập trung làm rõ sự phi thực dân hóa và cuộc chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất.

Tác phẩm vô song này, được cập nhật đầy đủ kể từ lần xuất bản đầu tiên năm 1994, đã trình bày những kiến giải mới mẻ và đặt nghi vấn lịch sử về một khu vực văn minh vốn có tầm quan trọng không thể đo đếm trong vận mệnh của thế giới.

Genres: History, France

688 pages, Paperback

First published January 1, 1995

Reviews

[Michal Mironov · Rating 4 out of 5]

Have you ever wondered why the British were more successful colonizers than the French? In post-factual era, you can easily face the simplex answer that it’s because the French were mean, arrogant and selfish. However, if you find this cliché insufficient, be sure to buy this book. You’ll discover chapters stuffed with facts which will help you understand true nature of complicated and perhaps the most fascinating and challenging period in Asia. The authors chose serious scientific approach, based on the exploitation of the French and Canadian archives. The chapter on economy of Indochina was perhaps the most complex thing I have ever read on this subject. However, due to this complexity and rich database, sometimes it gave me feeling of reading extremely useful, but otherwise rigid economic yearbook. Nevermind, the very dynamics of the dramatic events in Indochina makes reading exciting experience. Extremely valuable part of the book is an extensive footnotes and frequent references to original sources. This makes the book an essential item for anyone with a serious interest in Indochina.

[Signe Munck · Rating 5 out of 5]

Amazingly well written and well researched; contains detailed accounts of the hows and whys leading up to (and following) the emancipation of French Indochina, that makes all other accounts seem bleek in comparison. Especially the maps and statistics included offers up the chance to reflect on and connect the different currents in society and economics with the development of the workers/resistance movement of the time.

[Takdanai Ketkaew · Rating 4 out of 5]

Very detailed and thorough, especially the French side and perspectives regarding Indochina.

[Robert · Rating 5 out of 5]

Đây là một công trình nghiên cứu đáng nể và rất đáng trân trọng của các tác giả. Các yếu tố được khắc họa chi tiết đến từng số liệu và từng mảnh ghép cấu phần tạo nên lịch sử. Lịch sử không chỉ là chiến tranh và hận thù mà từ văn hóa, lối sống, tôn giáo, nguồn gốc, kinh tế…tất cả những yếu tố liên quan đến đời sống đều làm nên lịch sử. Và cuốn sách này kể lại được những điều đó. Quan điểm của tác giả khá hay: “Lịch sử để tố cáo thôi là chưa đủ, sử gia phải tìm cách làm sáng tỏ ngọn ngành toàn bộ quá khứ để hiện tại và tương lai thấu hiểu được vai trò mọi mặt của chúng”.

Cuốn sách đi sâu vào phân tích những thăng trầm của khu vực Đông Dương nói chung và lịch sử Việt Nam nói riêng trong giai đoạn 1858 – 1954. Đây là giai đoạn mà theo Khoa đánh giá là rất khó tìm tài liệu một cách hệ thống để đọc vì đây cũng là một trong những giai đoạn loạn lạc bậc nhất tại khu vực này khi mà thời gian đầu bấy giờ còn rất nhiều những đế chế và vương quốc chứ không đơn thuần gồm 3 quốc gia như hiện nay và thậm chí lãnh thổ VN chúng ta còn chưa được xác định rõ ràng.

Một trong những điểm hay là việc tác giả đặt các sự kiện lịch sử vào trong mối tương quan với các sự kiện tương tự trên thế giới để làm rõ động cơ cũng như hệ quả của những sự kiện đó. Qua đó, chúng ta sẽ đi từ giai đoạn của những cuộc Nam tiến của triều đình nhà Nguyễn cho đến khi Pháp tìm đến Đông Dương, từ sự chuyển tiếp Khổng giáo đến Chủ nghĩa dân tộc rồi Chủ nghĩa Cộng sản; đến việc trải qua hi cuộc Thế chiến và một cuộc Đại suy thoái và cuối cùng là hai sự kiện lớn của đất nước vào năm 1945 (CMT8 và 2/9) và năm 1954 (Điện Biên Phủ và 10/10).

Ở những giai đoạn lịch sử ấy, chúng ta sẽ thấy xuất hiện những yếu tố văn hóa như chữ Quốc ngữ, đạo Hòa Hảo, đạo Cao Đài, Hội Tam Điểm, rạp chiếu phim hay các phong trào du học hay thậm chí là bạn có biết chính người VN mình cũng từng phân biệt chủng tộc da đen cực kỳ gay gắt hay không? Cùng với đó là sự xuất hiện của những tài phiệt đầu tiên, những ngân hàng đầu tiên và bạn có biết rằng Sài Gòn cũng đã từng là nơi xuất khẩu Thuốc phiện và Muối nổi tiếng khắp thế giới. (Khoa đã review một cuốn sách về Lịch sử Thuốc Phiện và một cuốn sách về Lịch sử Muối).

Điểm trừ duy nhất đối với riêng Khoa là bố cục thì theo từng phương diện của lịch sử, Khoa sẽ thích hơn nếu tác giả thể hiện theo dòng thời gian và diễn tả sự tác động qua lại giữa các phương diên đó trong các thời điểm lịch sử cụ thể hơn. Nhưng dù sao thì đây cũng là một tài liệu lịch sử mà Khoa cảm thấy cực kỳ kỳ công và rất đáng trân trọng.

[Nathan · Rating 5 out of 5]

A pretty incredible book from leading scholars of Vietnam. A well-researched and well-written colonial history that successfully weaves together a ton of insights on French rule. If you're a researcher, there are treasures here that don't always find their way to English-language volumes - both from Vietnamese and French scholarship. Folks in the humanities and the social sciences alike will have a lot to sink their teeth into.

[Isadora Wagner · Rating 5 out of 5]

An excellent history for the colonial underpinnings of the Vietnam War.