کوشش هنرمند ایرانی از دیرباز معطوف به نمونهآفرینی آرمانی بوده است. نقاش بیشتر تمایل داشت که دنیای آمال و تصورات خویش را تصویر کند. اگر هم به جهان پیرامونش روی میکرد چندان به صرافت از فضای سه بعدی نور و سایه، و شکل و رنگ اشیا نبود. ولی او میتوانست هر چیزی را به مدد سادهترین خطوط و خالصترین رنگها بدان گونه نمایش دهد که متقاعد کننده به نظر آید....
رویین پاکباز، مورخ هنر، مدرس، منتقد و نقاش برجسته معاصر است. او از آغاز دهه ۱۳۵۰ تدريس تاريخ هنر را در دانشكده هنرهاى زيبا آغاز كرد و از بنيانگذاران تدريس اين رشته در ايران بود. پاكباز از آن زمان تاكنون به تدريس تاريخ هنر، تأليف و ترجمه كتب بنيادى و پژوهش و تاريخنگارى در باب هنر ايران پرداخته است. كتب تاليفى او از جمله دائرةالمعارف هنر (۱۳۷۸) از کتابهای مرجع رشته هنر هستند.
متن کتاب به چار بخش دوران کهن, دوران میانه, دوران جدید و دوران معاصر تقسیم شده. در بخش اول به تاریخ نقاشی ایران از دوران پیش از تاریخ تا آغاز ایلخانان مغول پرداخته میشه که به دلیل کمبود تصاویر این دوران در بررسی ها به آجرهای لعابدار و نقش برجسته پرداخته شده (که سنخیت زیادی به موضوع کتاب نداره) فصل دوم نقاشی از ایلخانان تا انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت و فصل سوم تا پایان دوره قاجاریه بررسی میشه. در این دو فصل مطالب به صورت فشرده کنار هم قرار گرفته شده و دسته بندی مطالب نظم خاصی نداره. فصل چهارم (بخش مورد علاقه ی من) به نقاشی دوران معاصر ایران پرداخته و مشخصه که نویسنده احاطه ی خیلی بیشتری به این بخش داشته. کتاب تصاویر سیاه و سفید و رنگی زیبایی داره که در کنار مفاهیم نقاشی ایرانی به فهم بهتر کتاب بسیار کمک میکنه. در کل کتاب "نقاشی ایران از دیرباز تا امروز" کتاب ارزشمندیست که در کنار نقاط قوت بسیارش ایرادهایی هم داره. اینم اضافه کنم که اگه به تعداد کتاب هایی که در زمینه نگارگری ایران ترجمه شده و در دسترس هست (با تاکید بر در دسترس بودنش) هم توجه کنید متوجه اهمیت این کتاب خواهید شد.
برای آشنایی با نقاشیِ ایران خواندم. مفید بود. با خواندنش دیدی پیدا کردم ولی اثرِ چندان منسجمی نبود، به خصوصِ فصلِ آخر که به دورانِ معاصر میپرداخت. ای کاش تصاویرِ کتاب رنگی میبود. بهتر است دست به گوگل باشید و نسخهی رنگی آثار را بیابید و تماشا کنید.
اگر کتابی مشابه میشناسید که تاریخِ نقاشیِ ایران را از ابتدا بررسی کند، لطفاً معرفی کنید.
نگارگریِ ایرانی سنتیست رنگین و چشمنواز که مغفول مانده. دربارهاش بخوانیم و دریابیمش.
کتابی خوب با ده ها نقاشی نفیس از نقاشان ایران فقط دوران معاصر آن بسیار مختصر می باشد -------------------
تحت حمایت ایلخانان کتاب نگاری در زمینه های علمی و تاریخی رونق گرفت . کارگاه های تولید نسخه های مصور عمدتا در مراغه و تبریز ( پایتخت غازان خان ) قرار داشتند. قدیم ترین نسخه مصور بر جای مانده از عهد ایلخانی ترجمه فارسی منافع الحیوان ابن بختیشوع است که به دستور غازان خان در مراغه تدوین شد. از محصولات کارگاه تبریز شاهنامه مصور بزرگ اندازه که امروزه به نام شاهنامه دموت مشهور شده است. در این زمان برای تالیف جامع التواریخ از فرانک ها ارمنیان و چینیان استفاده شد. نقاشان چینی در تبریز فعالیت داشتند.
اینکه اسم کتاب «نقاشی» باشه و تصاویری که قرار داده بر رنگ و رنگبندیش تأکید کرده ولی عکس سیاه و سفیده از نکات قابل تأمل کتابه. می تونست به جای خیلی لوحهای رنگی که رنگی دیده شدنشون خیلی مهم نبود، این نقاشیها رو رنگی بذاره. یا همون تصاویر رو رنگی بذاره رو کاغذ معمولی. به نظرم خیلی بهتر میشد. بخش معاصر به نظر میرسید شتابزده جمعبندی شده و تحت تأثیر برخورد سیاسی با دورهی پهلوی قرار گرفته. بخش پایانی و معاصر به شکل آزاردهندهای ناقص بود. ولی در کل، نگاه جامعی از روند نقاشی و نگارگری ایران به دست میده و منابع خوبی رو برای مطالعهی بیشتر معرفی میکنه.
دوباره خوانی: پانویس هایی که به محل نگه داری نقاشیها اشاره میکنند به شدت کاربردی و به دردبخور هستند چون نوددرصد منابع استفاده شده نشر ازاد انلاین دارند و میتونید با رجوع به وبسایت موزه هایی که نگاره ها نگه داری میشن، آثار را باکیفیت بالا و رنگی ببینید.
خط سیر تاریخی زیبا و شیرین و لذت بخش. مختصر و مفید از هرکس و هرجا توضیحات لازم رو داده و به شدت ادبیات روان و خوبی داره. دوری از جانبداری از کسایی که اسطوره شدند و نه که تخریبشون کنه اما راست و بی طرف ، خوبی ها و بدیهاشون رو میگه . مثل کمال الملک. و این روایت صادق و بی طرفش بشدت جذاب ترش کرده.
رویین پاکباز با اینکه شخص بسیار بزرگ و محترمی هست ولی به اتمام رسیدن این کتاب واقعا تجربه ی زجرآوری بود . دایره واژگان نویسنده برای ذکر ویژگی آثار هنری به شدت محدود هست (استفاده از کلمات تکراری ) و شاهکار دیگر اینکه مدام روی رنگ هر اثر هنری تاکید شده درحالی که با یک کتاب سیاه و سفید طرفیم .
یکی از پر بارترین کتابهایی که در زمینه نقاشی میشه خوند، ممکنه اگه پیش زمینه قبلی از نقاشی و تاریخش نداشته باشید گنگ بنظر بیاد. تنها نقدی که به این کتاب وارده اینه که کتاب در مورد نقاشی و از موضوعهای مورد بحثش رنگه ولی تصاویر چاپ شده سیاه و سفیده.
با وجود علاقه ام به هنر هیچ وقت نسبت به تاریخ هنر ایران احساس کنجکاوی نکرده بودم. با این حال از همان ابتدای کتاب جذب آن شدم. یادگیری تاریخ و سیر متفاوت هنر در ایران و این که کمترین تغییری در سبک مصادف با تغییر یک سلسله، رخ دادن یک جنگ و برهه های مختلفی از تاریخ کشورم هست برایم بسیار جذاب بود. نمونه های تصویری کتاب و توضیحات شفاف به درک ��سئله و جذابیت آن بسیار کمک کرد. به تمامی هنردوستان پیشنهاد مطالعه این کتاب را می دهم حتی اگر تا به حال نسبت به نقاشی ایرانی علاقه ای نشان نداده اند. شاید این کتاب نظر شما را تغییر داد.
به نظر من باید اسم فصل اخر از “نقاشی معاصر “ به “کوباندن کمال الملک » تغییر کنه! البته که خود من هم میگم کمال الملک خیانت کرد به نقاشی ایران (خارج کردن نگارگری ایرانی از مسیر درست خودش و اوردن نقاشی رئال که در سه قرن قبل در اروپا رواج داشت (در ان زمان امپرسیونیسم در غرب رواج داشت)) (هر چند که خیلی از اساتید اعتقاد دارن کمال الملک ادم باهوشی بوده و کار درستی کرده و داریم میبینیم که در بین عوام هنوز هم بعد از این همه سال نقش کمال الملک به عنوان استاد بی بدیل عکاسی تثبیت شده است)
سفالینه نیست که نخستین کتاب بشریت شاید صخره و یا دیواره یک غاری که بایست سینه خیزان در پس ساعتی بدان رسید دیداری و نقشی بر آن سنگ ها در دل تاریکی طبیعی با روشنایی چراغی نخستین نخستین مکتوب آدمی باشد