გველის პერანგი

ქართული პროზის საგანძური #52

by Grigol Robakidze, გრიგოლ რობაქიძე

გველის პერანგი — ემიგრანტი ქართველი მწერლის, გრიგოლ რობაქიძის ნოსტალგიური რომანი, ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მხატვრული ნაწარმოებია მე-20 საუკუნის ქართულ ლიტერატურაში. დაბრუნების იდეა, რასაც მწერალი პოლიტიკური ემიგრაციის შემდეგ მწვავედ განიცდიდა, სწორედ გველის პერანგში ხორციელდება ვირტუალურად. უაღრესად მაღალი ოსტატობით შესრულებული თხზულება არც ერთ ქართველ მკითხველს არ დატოვებს გულგრილს.რომანში აღწერილია ახალგაზრდა ემიგრანტის, არჩიბალდ მეკეშის(არჩილ მაყაშვილის) ისტორია სამშობლოში დაბრუნების შესახებ.ნაწარმოებში სრულად ჩანს ემიგრანტის პატრიოტული ტკივილი,სულისკვეთება და ის პრობლემები რაც სამშობლოში დაბრუნების დაატყდება თავს.

Genres: Georgian, Fiction, Classics

320 pages, Paperback

First published January 1, 1926

About the author

Grigol Robakidze [Georgian: გრიგოლ რობაქიძე] (October 28, 1882 – November 19, 1962) was a Georgian writer, publicist, and public figure primarily known for his exotic prose and anti-Soviet émigré activities.

Reviews

[Luka Fadiurashvili · Rating 5 out of 5]

ჩემი აზრით ამ წიგნის მთავარი ღირსება ენაა. ასეთი წერის სტილს ქართველი მწერლებიდან მხოლოდ გამსახურდიას აქვს.. ისიც ძალინ განსხვავებულია. სამწუხაროა, რომ ასეთი მწერალი ისეთი ცნობილი არაა , როგორც მაგ:ჯავახიშვილი,გამსახურდია.. არადა მათზე ნაკლები არაფრითაა. რობაქიძემ ამ ნაწარმოებში ბრწყინვალე ენით აღწერა უთვისტომო ადამიანის ფიქრები.. და თანაც იმ დროისთვის საკმაოდ ოპტიმისტური წიგნია სხვა ქართულ ნაწარმოებთან შედარებით(მაგ:ჯაყოს ხიზნები). შევამჩნიე, რომ მწერალმა ქვეყანაში არსებული მძიმე ვითარება, ხალხში ძალიან მარტივად გამოხატა(თანაც ოპტიმისტურად). თანაც ნაწარმოები ძალიან მარტივად იკითხება და ზოგიერთი მომენტში ძნელია მიხვდე რომელი ეპოქა და საუკუნეა. ვიმედოვნებ, ეს წიგნი ითარგმნება და გააღწევს უცხოეთში, მაგრამ თუ ამას ქართველები ვერ დავაფასებთ სათანადოდ, ძნელია უცხოელს მოთხოვო მისი წაკითხვა.

[Torsten · Rating 5 out of 5]

წიგნი,სადაც რობაქიძე სრულად ავლენს საკუთარ შესაძლებლობებს.ჩემი უსაყვარლესი წიგნი

[Hymerka · Rating 3 out of 5]

На позір сюжет цього роману доволі простий, його можна описати одним реченням: Арчибальд Мекеш, при народженні Арчіл Макашвілі, який з чотирьох років жив у Англії, мандрує до Грузії через Персію-Іран у пошуках коріння свого роду. Те, що він покинув свою батьківщину у такому ніжному віці, означає, що він не має, не може мати ніяких більш-менш чітких спогадів про рідні місця. Але грузинська земля промовляє до нього: з кожним днем він дізнається більше й більше про місцеву історію, звичаї, вірування, культуру. Серед усього цього є й оповіді про давній рід Ірубакідзе — його пращурів ("Казав він: рід його від сімені сонця, немов сонце гарячий, немов сонце світлий, немов сонце лютий, немов сонце правдивий."). Розповідь про повернення блудного сина до рідного дому тісно переплітається з прегарними грузинськими легендами і біблійною міфологією. Цікаво, що серед колоритних місцевих переказів, які, не буду приховувати, стали моєю улюбленою частиною книжки, є не лише популярні, які, мабуть, усі знають (як от історії про заснування Тбілісі чи про Святу Ніно і її хрест з виноградної лози), але й цілком нові для мене. Мені подобається уявляти, як маленькому Гріголу Робакідзе розказували про ці напівказкові події колись перед сном його батьки, а пізніше він відкрив їх світу у своїй книжці. Це спричинюється до того, що довший час сприймаєш описану історію якось позачасово, відсторонено, хоча в останній третині маркери епохи вже чітко проступають, адже одна з героїнь перебуває в Петербурзі під час Лютневого перевороту, і після нього повсюди в Грузії російські солдати...

Якщо говорити про центральні символи книги, то можна розглянути, приміром, образ змії, який часто виникає в романі. Змія, яка скидає шкіру, власне, її "зміїна сорочка" як символ оновлення і того, що минуле треба залишати в минулому і рухатися далі, — це те, що лежить на поверхні і прямо проговорюється у книзі. Але також тут не раз ідеться про чорні очі, "як чорна змія у чорній воді", як характерну рису місцевої зовнішності ("раса виказує себе"), і про зміїний камінчик з легенди, як символ чарівного, про караван, який зміїться пустельним краєм, який показує нашу нікчемність у цьому величезному і таємничому світі...

Попри очевидні переваги було тяжкувато зануритися у світ "Зміїної сорочки" через вельми своєрідний стиль автора. Книга написана коротесенькими реченнями, більшість з них мають від одного до п'яти слів, тому, буває, складається враження, що читаєш не текст, а якийсь перелік. Вочевидь, автор навмисне прагнув досягти певної ритмічності оповіді. Те, що вийшло оригінально й екзотично, не можу не визнати. Але й звикнути до такої манери доволі складно.

[Mariam Sisauri · Rating 5 out of 5]

"ჩემი ძმა არყოფილი ვითარ მიყვარდის უმეტეს მზისა და უმეტეს ხმალისა რამეთუ იყო იგი სხვა ჩემი.
სიტყვა ამოჭრილი ჰამადანში ნახულ ხვლიკისფერ ქვაზე". საკმარისია , ამ ნაწარმოების დასაწყისიც კი წავიკითხო , რომ ემოციების ზღვა მახრჩობს. მწერლის წერის მანერა თავიდან ძალიან მეუცხოვა , მაგრამ შემდომში მივხვდი , რომ "გველის პერანგის" კიდევ ერთ დამატებით ღირსებას , სწორედ იგი წარმოადგენდა. მომწონს მწერლის ლაკონიურობა. წინადადებები , რომლებშიც არცერთი სიტყვა არ არის ზედმეტი , ყოველი სიტყვა იმაზე მეტად მრავლის მთქმელია , ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს.
"გველის პერანგში" ჩანს ემიგრაციაში მყოფი ავტორის საოცარი სევდა , მონატრება და სიყვარული სამშობლოსადმი.
ჩემთვის ეს ის წიგნია , რომლის კითხვაც დაუსრულებლივ შემიძლია და არასდროს მომბეზრდება.

[Promethea · Rating 4 out of 5]

არ მინდოდა შემეფასებინა სანამ თავიდან არ წავიკითხავდი, მაგრამ იყოს 4/5 ჯერჯერობით. დარწმუნებული ვარ აიწევს.

[Mary Qatamashvili · Rating 5 out of 5]

დიდი ხანია 5 ვარსკვლავი არ დამიწერია....
კითხვის დაწყებისას თითქოს თხრობის სტილი მეუცხოვა,მაგრამ არ გადავდე და გავაგრძელე კითხვა.შეიძლება ითქვას,რომ გრიგოლ რობაქიძე ჩემთვის ნამდვილი აღმოჩენაა.საწყენია იმდენად რომ არაა ახალგაზრდებში პოპულარული და დაფასებული,რამდენადაც იმსახურებს.როცა წიგნი პირველად ავიღე ხელში და სათაური წავიკითხე,ძალიან დამაინტერესა ასე რატომ ერქვა.თითქმის ყველა წინადადებაში ამის აღმოჩენას ვცდილობდი.დასასრულს,მივაგენი პასუხსაც ;კმაყოფილების გრძნობითა და დიდი სიხარულით დავასრულე კითხვა.”გველის პერანგი” ნამდვილად გახდა ჩემთვის გამორჩეული ნაწარმოები.

[Salome G. · Rating 5 out of 5]

მწერალი,რომელმაც სკოლის ასაკიდან მოყოლებული სრულიად შეცვალა ჩემი ლიტერატურული გემოვნება.
მწერალი,რომლის წინადადებების ჟღერადობას ყველაში გამოვარჩევ.
მწერალი,რომელმაც კონსტანტინე გამსახურდიასა და ოთარ ჭილაძესთან ერთად ქართული წინადადების წყობა შემაყვარა.
ერთზე კი მწყდება გული,მისი ანდერძი არასოდეს შემისრულებია...
"ჩემი ნატვრაა: როცა მე ამსოფლად აღარ ვიქნები, მოდიოდეს ვინმე ქართველი დედა ყოველ წელს მცხეთას, წიფობის,ჩემი დაბადების თვეში, სანთელს ანთებდეს ამ პაწია სალოცავის წინ და ლოცვით ახსენებდეს ჩემს სახელს, მეტს არასა ვთხოვ საქართველოს!"

[Mari Tsotsoria · Rating 5 out of 5]

"მთვარე ლეშია. ძაღლები მთვარეს უყეფენ. ძაღლებს აქვთ კოსმიური ყნოსვა"


"არ ჰქონია განცხრომა და არ იცის დაცხრომა"

"არსის ხვედრი არსშია თვითონ"

"ჩრდილოეთ მოისმის უცხო გუგუნი. ვნება ატეხილი რუსეთი ძველ სამყაროს წარღვნას უქადის"

"���სე უნდა უცქერდე საკუთარ წარსულს, როგორც გველი უცქერს საკუთარ პერანგს, გახდილსა და დაგდებულს. სიცოცხლის ატანა ამ გზით თუ შეიძლება"

[Tornike Bratchuli · Rating 5 out of 5]

წიგნი, რომლის შეფასებისას ყველა სიტყვა fx-ზე ოცნებობს!

[Nika Tkeshelashvili · Rating 4 out of 5]

17:40 ზე დავამთავრე სიმონ. საღოლ გრიგოლ თესლი კაცი ხარ(ცოტა შიგ როარ გქონდეს)

[Mikheil Samkharadze · Rating 4 out of 5]

ძალიან ადრე ბავშვობაში წავიკითხე და ახლა ხელმეორედ გადავიკითხე.
1. მაშინდელი ევროპული ლიტრატურისთვის საკმაოდ უცხო ნაწარმოებია, შეზავებული აღმოსავლეთს უცხო სუნელების არომატებით. ინფორმაციით, ლეგენდებით, ცხოვრების სტილით, რომელიც არასოდეს უნახავთ იმ დროინდელი ევროპელების უმრავლობას. ამიტომ არაა გასაკვირი, რომ დიდერიხის გამომცემლობამ დაბეჭდა და შტეფან ცვაიგმაც არ იუარა ამ წიგნის წინასიტყვაობის დაწერა. არათუ არ იუარა, რეკომენდაბიებსაც უწევდა და ფინანსურადაც კი ეხმარებოდა რობაქიძეს.
თვითონ ცვაიგი თვლიდა, რომ ამ წიგნით ქართველ ერს გაეცნო, ქართული კულტურის შესახებ წარმოდგენა შეექმნა. ასე რომ, ძალიან კრიტიკულადაც არ უნდა მოვუდგეთ.
მე პირადად წერის სტილი დიდად არ მომეწონა და ეგ ერთი ვარსკვლავიც ამიტომ დავაკელი. ისე მაგიური რეალობის ჟანრის ნაწარმოებია და წარმოიდგინეთ როდის დაიწერა.
პ.ს.
ალი დ ანინოც წაკითხული მაქვს და რატომ თვლიან, რომ ეს წიგნი რობაქიძისაა ან რობაქიძის პლაგიატია ვერ ვხვდები. აბსოლუტურად განსხვავებული წერის მანერა აქვთ. და ალი და ნინოში აზერბაიჯანელი ებრაელებისათვის დამახასიათებელი რამდენიმე ისეთი დეტალია, რომელიც გამორიცხულია ქართველს სცოდნოდა ასე ზედმიწევნით :)
ხოლო თ 1-2 ფრაზა მიმსგავსებულია რობაქიძის გველის პერანგს, ეს მხოლოდ იმაზე მეტყველებს, რომ სხვა მწერლებს წაკითხული აქვთ გველის პერანგი და მოეწონათ, მიბაძეს.

[Giorgi Baskhajauri · Rating 5 out of 5]

ნაწარმოები საწყისის, ფესვების დაკარგვასა და მის ძიებაზეა. გახელებამდე მისული სურვილი სამშობლოსთან მიახლებისა თაობების მანძილზე გრძელდება და თამაზ და არჩილ მაყაშვილებში ყველაზე მძაფრია. არჩიბალდ მეკეში საბოლოოდ მაინც გარდაიმნება არჩილ მაყაშვილ(ირუბაქიძედ). მისი ფერისცვალება ოლგას სიკვდილის შემდეგ ხდება, ოლგასთან ერთად არჩიბალდი კვდება და მის ადგილს არჩილი იკავებს, საბოლოოდ კი ის მამის წინაშე წარმოთქვამს სიტყვებს „მე ირუბაქიძე ვარ“

[Mao Vekua]

რობაქიძეს მხოლოდ ეს ნაწარმოები რომ დაეწერა საკმარისი იქნებოდა სახელი მოეხვეჭა.
დავწყოთ იქიდან, რომ არ არის მარტივი წასაკითხი. რამდენჯერმე ავიღე, გადავდე, ავიღე, გადავდე და საბოლოოდ რომ გადავწყვიტე ბოლომდე მიმეყვანა საქმე და წამეკითხა მივხვდი, რომ ძალიან კარგი გადაწყვეტილება იყო.
საინტერესოა თხრობის მანერა, რომელიც სხვა მწერლებისგან გამოარჩევს რობაქიძეს.
რომანი გაჯერებულია სიმბოლისტური ხატებით, მისტიკური - ფილოსოფიური მოდელებით. არც უნდა იყოს გასაკვირი, რომ ხშირად "ახალი ტიპის რომანს" უწოდებენ. ვფიქრობ, საინტერესო შერწყმაა რეალურისა და ირეალურის.
"ისე უნდა უცქერდე საკუთარ წარსულს, როგორც გველი უცქერს საკუთარ პერანგს, გახდილს და დაგდებულს… სიცოცხლის ატანა მხოლოდ ამ გზით თუ შეიძლება." - სწორედ ამ სიტყვებშია გაბნეული ნაწარმოების სათაურის ახსნაც და ერთ-ერთი უმთავრესი აზრი.

[Mariam · Rating 5 out of 5]

,,ჩემი ძმა არყოფილი ვითარ მიყვარდის უმეტეს მზისა და უმეტეს ხმალისა რამეთუ იყო იგი სხვა ჩემი.”
,,გველის პერანგის” უდიდესი ღირსებაა საოცარი ენა და მისტიკური სამყარო, რომელშიც გრიგოლ რობაქიძე გვამოგზაურებს. ის აღწერს ადამიანთა ცხოვრებას, რომელთაც დაკარგული აქვთ ფესვებთან კავშირი, ამის გამო აწყდებიან პიროვნულ ბრძოლებს, გაურკვევლობას. აქ აქტუალურია თვითშემეცნების პროცესი, სამშობლოსგან მოწყვეტილ ადამიანთა მცდელობა დაიბრუნონ და აღმოაჩინონ ყოველივე დაკარგული, მათ შორის, საკუთარი თავი, იდენტობა. ყოველი პერსონაჟის ცხოვრება თავისებურად ტრაგიკულია და თავგადასავლებითაა სავსე. რობაქიძის შექმნილი ამბავი არაა მოწყვეტილი რეალობას და ძალიან ნამდვილია, ეპოქის გამოძახილია და დღესაც არანაკლებ აქტუალურია. ,,გველის პერანგი” მძაფრ განცდებს, ადამიანურ ბრძოლებს, მარცხებსა და გამარჯვებებს გიჩვენებთ და თავს აუცილებლად დაგამახსოვრებთ, როგორც ქართული მწერლობის გამორჩეული ნიმუში.

[Eliza Beth · Rating 4 out of 5]

"ჩემი ნატვრაა როცა მე ამქვეყნადაღარ ვიქნები, მოდიოდეს ვინმე ქართველი დედა ყოველ წელს მცხეთას, წიფობის, ჩემი დაბადების თვეში, სანთელს ანთებდეს პაწა სალოცავის წინ და ლოცვით ახსენებდეს ჩემს სახელს. მეტს არას ვთხოვ საქართველოს."

"არის ადგილი ხასიათის გარე.
თითქოს ჯერ კიდევ უხასიათო...
თითქოს ახლად თვალახელილი.
არის ადგილი ხასიათი თავიდან ბოლომდე: ისტორიას მხოლოდ სურნელი დაუტოვებია მის ნიადაგში გასრესილი.
ჰამადან - ხასიათია უკანასკნელი კენჭითაც."


"ისე უნდა უცქერდე საკუთარ წარსულს, როგორც გველი უცქერს საკუთარ პერანგს: გახდილს და დაგდებულს... სიცოცხლის ატანა მხოლოდ ამ გზით თუ შეიძლება."

[Nino Chikviladze · Rating 5 out of 5]

გული მარტოა ყოველთვის.
თუ სიყვარულით არის გამთბარი?! მაშინ გული შიშია მარტო : არ გასქდეს მეორე გული. თუ დაშორებულია ამ გულს?! მაშინ გული სევდაა მარტო - ( ეგების წინაგზნობს: რომ ოდესმე სამუდამოდ დასცილდება).
გული სიკვდილის ბარომეტრია.

[Beka Sukhitashvili · Rating 2 out of 5]

მითიურ საბურველში გახვეული აღტყინებული დიდება ქართულისა...

[Tatia Bokuchava · Rating 5 out of 5]

"რასსა უჩი��რად ამხელს თავის თავს ...
...
რასსა უხილავ ხაზებშია."

[Nina]

მძივივით აწყობილი ქართულით დაწერილი ამბავი ყოფილა (განსაკუთრებით გველის პერანგი), თავისთავად ლამაზიც და ემოციურიც. თუ იმერელი ხართ,ცალკე სიამოვნებაა საკითხავად,იმდენი ელემენტია იქაური ყოფიდან. ცოლიკაურის დაწურვის,ნეშოიანი ჭადის თუ სტუმრისთვის ხელების დაბანის წესების აღწერას, ბებია-ბაბუის მოყოლილ ამბებში და იმერული სოფლების გრილ ზაფხულებში გადაყავხართ მარტივად. შეიძლება რობაქიძე,სწორედ ასეთი ეპიზოდების წერით, საკუთარ თავსაც ახსენებდა ამ ყველაფერს.

სიუჟეტი დიდად არ მომეწონა,უფრო ემოციებზე და გადმოცემის უცხო ფორმაზე აგებული ნაწარმოები იყო,თუმცა ჩემზე ეგეც მშვენივრად ჭრის.

[Dimitrii Ivanov · Rating 3 out of 5]

Модернистский роман, действие которого проходит в Грузии и оккупированной Персии в 1917-1918 гг. Издано в СССР в 1926 г., но это довольно старомодный модернизм (современный скорее Гюисмансу или Уайльду). Несмотря на мелькнувших в эпизодах Ленина и Мдивани, никаких реверансов вниз воспеваемые автором сверхчеловеки не делают, а национализм Робакидзе совершенно крове-почвенный. Несмотря на звериную серьёзность, затягивает, частично благодаря блестящему переводу.

[Lasha Khojanashvili · Rating 5 out of 5]

დიდებული წიგნია, შინაარს მიღმა, მწერლის ენით მოიხიბლები ადამიანი. რა სიტყვები, რა ფრაზები...
სათქმელია და ჰგავს დიონისეს ღიმილს თუმცა ორივე ერთ პერიოდში დაიბეჭდა(1925,1926). არ ვიცი, ნეტავ სადმე არის გამსახურდიასა და რობაქიძის შედარებითი ანალიზი? ქართული "მაგიური რეალიზმია", სამწუხაროდ მერე სადღაც დაიკარგა თითქოს ეს სტილი და დავრჩით "საბჭოთა მწერლობის" ამარა.

[Giorgi Tarkhan-mouravi · Rating 5 out of 5]

ამას ვეძებდი წიგნების მაღაზიაში და ვერსად ვნახე თბილისში. შემდეგ ბიძაშვილის თაროზე აღმოვაჩინე ჩემს სოფელში - 1989 წლის გამოცემა გურამ ფანჯიკიძის რედაქტირებით. პირველი გამოცემა მისი რეაბილიტაციის შემდეგ. ქართული ენის დამათრობელი სილამაზე.. სიტყვებს ვხაპავდი როგორც იშვიათ დელიკატესს რომ ერთი ნამცეციც არ დამეტოვა.

[Nini Mamatsashvili]

რობაქიძის აღქმა პატრიოტიზმისა სცდება მშობლიური ფესვების საყოველთაო აღქმას და იდენტიფიცირებას ეგზისტენციალურ/მეტაფიზიკურო პრიზმიდან ახდენს.

[Ana · Rating 5 out of 5]

საოცარი წიგნია 😇

[Salamandra · Rating 5 out of 5]

" გველმა პერანგი გამოიცვალა "
... მიუხედავად ყველაფრისა და მიუხედავად იმისა , რომ საქართველოს 20 იანი წლები თითოეული ჩვენგანისთვის ძალიან მძიმე გასახსენებელია მე მაინც მადლიერი ვარ ამ პერიოდის , რადგან ზუსტად ამ პერიოდმა იჩუქა რობაქიძე და ჯავახიშვილი ... მხოლოდ ამათ გამო ღირდა ის ყველაფერი ..

[Inès · Rating 2 out of 5]

I guess the French translation does not do justice to this Georgian classic... There are a few quotes here and there that I enjoyed, but not the work as a whole.

[ლუკა წიქორია · Rating 3 out of 5]

თავის დროზე რომ წავიკითხე დიდად არ მომეწონა. დღეს, გადავიკითხე და შედარებით უფრო მიიღო ჩემმა გულმა, მაგრამ დიდად აღფრთოვანებული მაინც არ დავრჩი.


წიგნის პლუსი არის უდავოდ ენა, რომელიც არქაულია და პოეტური. ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ ეს წიგნი მოდერნიზმის ზეიმია ქართულ ლიტერატურაში. გამსახურდიასაც აქვს მოდერნისტული ტექსტები, მაგრამ ბოლომდე არ ურტყამს მოდერნიზმის ტალღები... ამ წიგნში ტალღები ურტყამს კი არა, ძალიან ღრმად არის შესული რობაქიძე მოდერნიზმის ზღვაში და შეიძლება ითქვას- საკმაოდ კარგად ცურავს!

ძალიან გამორჩეული ტექსტია ქართულ ლიტერატურაში და ასეთი განსხვავებული , მე მგონი არც გვაქვს.

მიუხედავად ყოველივე ამისა თავად ამბავი ვერ არის მოწოდების სიმაღლეზე.
ტექნიკური თავლსაზრისით მართლა კარგია, მაგრამ ისტორია არის არც ისე ძლიერი და ზოგჯერ საპნის ოპერას მოგვაგონებს.

[Guki King · Rating 2 out of 5]

rogorc iqna