Rethinking Modernity and National Identity in Turkey

by Sibel Bozdoğan (editor), Reşat Kasaba (Editor)

In the first two decades after World War II, social scientists heralded Turkey as an exemplar of a "modernizing" nation in the Western mold. Images of unveiled women working next to clean-shaven men, healthy children in school uniforms, and downtown Ankara's modern architecture all proclaimed the country's success. Although Turkey's modernization began in the late Ottoman era, the establishment of the secular nation-state by Kemal Atat)rk in 1923 marked the crystallization of an explicit, elite-driven "project of modernity" that took its inspiration exclusively from the West.

The essays in this book are the first attempt to examine the Turkish experiment with modernity from a broad, interdisciplinary perspective, encompassing the fields of history, the social sciences, the humanities, architecture, and urban planning. As they examine both the Turkish project of modernity and its critics, the contributors offer a fresh, balanced understanding of dilemmas now facing not only Turkey but also many other parts of the Middle East and the world at large.

304 pages, Paperback

First published July 1, 1997

Reviews

[Ali Gül · Rating 3 out of 5]

"Zor ama önemli olan, dışlanmış grupların modernleşme projesiyle karşılaşmasını, bu karşılaşmanın onlarda yarattığı değişiklikleri ve onların projenin kendisini dönüştürmedeki şaşırtıcı becerilerini aydınlatmaktır. Elinizdeki kitap bu hedefe doğru ilk dev atımı atmaktadır."
Kitaptaki son makalenin yazarı Joel S. Migdal, makalesinin ve kitabın son cümlesiyle kitabı özetlemiş. Türkiye'nin modernleşme serüveninin tartışıldığı, bu tartışmaya mimarinin, kent planlamasının, müziğin, ekonominin, bilimin ve kadının tarafından bakılması, bu taraftan incelenmesi kitabı esas önemli hale getiren şey oluyor. 1994 senesinde Massachusetts Institute of Technology(MIT)'de yapılan bir konferansta sunulan makalelerin başka makalelerle zenginleştirilip sunulduğu kitap, Türkiye'deki modernleşme serüveninin sona erdiği iddialarının yoğunlaştığı, İslamcı siyasetin yükseldiği ve çok değil bu konferanstan 8 sene sonra memleketi tamamen değiştirdiği günlere ışık tutuyor.

[Burak Turgut · Rating 5 out of 5]

Kitap 1994'te Boston'daki bir konferanstaki sunulan bildirilerin makalelerinden oluşuyor. Türk modernleşmesinde islamın ve laikleşmenin etkileri üzerinde sıkça durulmuş modernizim ve post modernizme geçişteki sancılardan bahsediliyor. İslam, Kadın, Kent Planlaması, Mimari, Arabesk Kültür gibi eksenlerde türk modernleşmesi ve modernleşmenin eleştirisi incelenmiş.

Türk modernlik projesi ulus devlet himayesinde ortaya çıktığı için, modernliğin özgürleştirici boyutundan taviz veren pek çok uygulamanın bizzat modernlik adına yapıldığından bahsedilmektedir.

Kitaba göre; "Batı Avrupa ve dünyanın diğer yerlerinde var olan insan hakları, yurttaşlık hakları ve halk egemenliğini savunan güçlü ilke ve söylemlerden etkilendi. Ancak Osmanlı ve Türk devlet adamları bireysel inisiyatife, yurttaşlık hakları ve kişi özgürlükleriyle ilgili konulara her zaman şüphe ile yaklaştılar. "

Kitap bu ikilemin araba sevdası romanında, kısakürek şiirlerinde ve Memleketimden İnsan Manzaraları şiirlerindeki örnekleriyle de açıklamaktadır: Hikayelerde destansı kahramanlar zor duruma girdiklerinde, son çare olarak kimliği belli olmayan bir varlığa bağlılıklarını bildirme yoluna giderler. Konuşmalarında halife-padişah, Jöntürk liderleri, Atatürk, Hz. Muhammed ve Hz. Ali birbirleriyle kaynaşır ve şekilsiz bir yaratık haline gelir.

Türk modernleşmesi sürecinde reformcular: ekonomik gerilik ve toplumsal çalkantılarıyla boğuşmak zorundadırlar: Laik ile müslüman, Türk ile Kürt, akıl ile inaç, kırsal ile kentsel, eski ile yeninin çekiştiği ve çoğu zaman iç içe geçerek yaşadığı bir çalkantıyla mücadele etmek zorunda kaldılar.

Günümüzde ise; Artık hiç kimse, devlet ve modernleşmeciler tarafından "modern" olarak tanımlanan giyim, kuşam, davranış ve yaşama kalıplarına uymak zorunda değil. Onun yerine, kendi giyiniş ve davranış tarzlarına göre yaşayabiliyorlar. 1950'lerden beri kentlere akan kırsal kökenli sınıflara, 2000'li yıllarda yükselen varlıklı yeni muhafazakarlar da eklenince, kent mekanında cumhuriyetin hayal ettiği homojen ve batılılaşmış modern vatandaşlar yerine, daha heterojen kitleler bulunmaktadır.

EK: 2016 Fetö Darbe girişimi ve dini ögelerin kullanımının açıkça görülmesi bu karmaşıklık ve kaos ortamı yeni belirsizliklere yol açmıştır. Bu anlamda bakıldığında modernlik ile gelen davranış ve düzen kalıplarının uygarlığın gelişmesi için faydalı olduğunu, olacağını söylemek yanlış olmaz öte yandan modernlikle birlikte gelen özgürlük anlayışıyla bu durum çelişmektedir.