Türk Sağının Üç Hali

by Tanıl Bora

First edition 1998.

154 pages, Paperback

First published January 1, 1998

About the author

1963 Ankara doğumlu. İstanbul Erkek Lisesi’ni ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdi. 1984-88 arasında haftalık haber dergisi Yeni Gündem’de gazetecilik yaptı. 1988’den beri İletişim Yayınları’nda araştırma-inceleme dizisi editörüdür. O zamandan beri kitap çevirmenliğiyle de meşguldür. 1993’ten 2014’e kadar üç aylık sosyal bilimler dergisi Toplum&Bilim dergisinin yayın yönetmenliğini yaptı. 1989’dan beri düzenli yazdığı aylık sosyalist kültür dergisi Birikim’in 2012’de yayın koordinatörlüğünü, 2016’da yayın yönetmenliğini üstlendi.

Ağırlıklı çalışma alanları, Türkiye’de siyasal düşünceler, özellikle sağ ideoloji ve milliyetçiliktir. Bu konularda yayımlanmış kitapları: Devlet Ocak Dergâh - 1980’lerde Ülkücü Hareket (Kemal Can’la birlikte - İletişim Yayınları, 1991), Milliyetçiliğin Kara Baharı (Birikim Yayınları, 1995), Türk Sağının Üç Hali (Birikim Yayınları, 1998), Devlet ve Kuzgun - 1990’lardan 2000’lere MHP (Kemal Can’la birlikte - İletişim Yayınları, 2004), Medeniyet Kaybı- Milliyetçilik ve Faşizm Üzerine Yazılar (Birikim Yayınları, 2006), Türkiye’nin Linç Rejimi (Birikim Yayınları, 2008), Sol, Sinizm, Pragmatizm (Birikim Yayınları, 2010), Cereyanlar - Türkiye’de Siyasî İdeolojiler (İletişim Yayınları, 2017).

Reviews

[Mehmet]

Bora'nın kendine özgü diline alışmak güç. Alıştığınızda da çok seveceğiniz kesin. Solcu olmasına rağmen sağı sağcılardan daha iyi bilen Bora'nın, "'sağı sağdan iyi bilmek', üstümüze vazifedir." (s.12) şiarı bile onu okumak için yeter. Sağdan hiçbir düşünür sağı onun kadar iyi analiz etmemiş, hiçbir sağcı da oturup da sol okumamıştır bu ülkede. Bu ülkenin ihtiyaç duyduğu perspektiflerden birisi onda mevcut.

Şu sıra bizim kediler enerji patlaması yaşıyorlar... Bu kitabı okurken çok dağıttılar dikkatimi.

Not: Bu kitabı Cereyanlar ile birlikte okuyunuz.

M.B.
Mersin

[Dina · Rating 3 out of 5]

Kitabın adını görür görmez dil bilgisel bir teşbihle karşılaşacağımı düşündüm ama yanılmışım. Bahsettiği hallerin dönüşümünü ya da daha doğru bir tabirle devinimini somutlaştırmak adına maddenin hallerinden bahsediyor Bora. Milliyetçiliğe katı, İslamcılığa sıvı, muhafazakarlığa gaz halini atfediyor. Epey zekice geldi, zaten kendisinin dili kullanımını severim "özgüven serumu" gibi alt başlıkları bana tebessüm ettirdi.
Gelelim içeriğe... Bu kitapta bir romantizm suçlaması okudum. İslamcılık, muhafazakarlık ve milliyetçilik romantiktir tarzında bir etiket görüyorsunuz. Bunun yeni bir tespit olmadığını hepimiz biliyoruz. Nitekim içinde "uğruna ölecek kadar değer verme" olan her şey romantiktir. Bu yüzden tutup da bu hallere "Romantiksin!" ünlemi vermek "Evet romantiğim eee?" reaksiyonundan başka bir şey kazandırmayacaktır. Böyle geniş zamanlı yazınca da deklarasyon yayımlıyor gibi hissediyorum ama my review kısmından şahsiliğimi anlıyoruzdur umarım neyse. Tanıl Bey'den daha şiddetli, Milliyetçiliğin Kara Baharı'nda olduğu gibi daha şiddetli bir hücum bekliyordum, bu hücumu göremedim. Önsözde liberalizmin Türkiye' de henüz bir hal olamadığını, akım olarak kaldığını kendi söylüyordu. İsterdim ki bu akıma kendini yaslamış "uğruna ölecek" bir değeri olmayan ve pek tabii romantizmden uzak bireyin, yani bu bağlamda kendisinin, tuzu kuru insan olarak yüklensin. İstediğim yüklenişi göremedim. Arık'a, Tanrıöver'e, Baltacıoğlu'na ve Safa'ya ayrı ayrı değinmesini sevdim. Tanrıöver'in Dağyolu kitabına dipnotlarda pek sık rastlanmaya başladım, burada da mevcuttu. Safa konusunda bir okumlama farkımız olduğunu düşünüyorum Bora ile. Kendisi Türk İnkılabına Bakışlar'dan sonra Matmazel Noraliya'nın Koltuğu eserini romantik muhafazakarlık ilmihali olarak ilan ediyor. Bunu yaparken Berna Moran eleştirisine sığınıyor ki cidden hiç gerek yoktu buna. Konusu sosyal bilimler olan bir insanın sadece buna yaslanmasını abesle karşılamakla birlikte burada bir ilmihal değil sadece hal görüyorum. Milliyetçi Muhtar'dan, Marksist Saim'den, dinci Vafi Bey'den, pozitivist Mr. Joe'den, alayından kaçıyor Ferit. Nihilist bir adamın Tanrısız bir mistikliğe dönüşümüne şahit oluyoruz Matmazel Noraliya'nın Koltuğu'nda. Bizim romantik muhafazakarımızın Tanrısı hep olmuştu, Tanıl bey eminim bunu biliyordur. Böyle genelleme neden yaptı bilemem. Belki de kendini farklı franksiyonlardaki arkadaşlarını aynı dogmatiklikte görüp suret-i mutlakacı olarak etiketleyen Ferit bey gibi görmüştür. Bilemeyiz...

[Enes Bahadır Kızak · Rating 5 out of 5]

Tanıl Bora 7 ciltlik Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce'nin derlemesini yapmıştı sanırım, sonra 7 cildin özetini 'Cereyanlar'da bir araya getirdi. 7 ciltlik o eser gerçekten muazzam bir çalışmaydı. Türkiye'de Kadri Gürsel'le birlikte saygı duyduğum ve görüşlerini özellikle takip ettiğim iki liberalden biridir herhalde. Bütün kitaplarını ve Birikim'deki yazılarını okumayı düşünüyorum. Önemli ve benim fikrime göre oldukça başarılı tespitleri var. Tavsiye ederim.

[Murat Tuztas · Rating 1 out of 5]

Kemalizmin amacını veya kendi potansiyel teorilerine değinmeden, başka isimler üzerinden, hem kemalizme hem de Atatürk reformlarına yönelik yayınlanmış provokatif bir yapıt. Türk sağının gelişimini ve dayandığı teorileri açıklasa, ve belli yerlerde güzel gözlemler yapsa da, kavram kargaşası içinde ve ütopik düzeyde bir eleştiri yazısı olmuş. Ders almayı engelleyecek bir üstten bakış ve üslup

[Tarık · Rating 5 out of 5]

Sunuş bölümünü okurken 5 yıldız vereceğim dedim. Diğer bölümleri okurken de goodreadse sonsuz yıldız özelliğinin gelmesi için dua ettim.

[Hasan · Rating 2 out of 5]

İlk önce şu notu düşeyim. Yazarın dili çok kötü, akıcı ve anlaşılır değil
Kitap milliyetçilik, muhafazakarlık ve İslamcılığı birbirine dönüşen, maddenin üç haline benzetiyor. Aslında milliyetçilik ve solculuk modernizm ve aydınlanmanın türettiği kutuplar. İslamcılık bu ikisininde karşıtı. Yazar el çabukluğu ile İslamcılığı milliyetçiliğin bir türevi olarak gösteriyor.
Milliyetçilik, muhafazakarlık ve İslamcılık arasındaki geçişkenliklerden birbirinin benzeri ideolojiler olduğunu çıkarıyor. Dılardan bakınca bu biraz haklı gibi. Gerçek İslamcılık, milliyetçilik ve muhafazakarlığa karşı bir yerde.

[P M · Rating 5 out of 5]

Thought provoking and critical!

[Emel Yavuz]

Okuduğum en zor kitaplardan biriydi. Nerdeyse her cümle için bir referans sunan kitap, ilgilisi için mükemmel bir bilgi kaynağı. Tanıl Bora'nın dilini ve zihnini çözmek için çok çaba sarf ettim, daha başarılı olamadım. Sırada sol, sinizm, pragmatizm var :)

[Baris Ozyurt · Rating 3 out of 5]

“Modern öncesi çağda dünyaya, hayata, insani varoluşa ilişkin anlam haritasının koordinatlarını belirleyen din; milliyetçi tasavvurun şekillenmesinde etkili olmuştur. Tersine olarak da; milliyetçilik ve millet inşaları, dinin modern toplumsal şekillenmesini belirlemiştir. Dinin, milliyetçilik mecrası içinde ideolojileştiği; daha doğrusu dini duyuş ve düşünüşün, diğerleri gibi bir dünya görüşü ve bir ideoloji olarak konumlanmasına öncelikle milliyetçiliğin tavassut ettiği söylenebilir.”(s:98)