Γυναίκες της μικρής πατρίδας

Μακεδονικός Αγώνας #1

by Θοδωρής Παπαθεοδώρου

Αν κάτι έχω μάθει όλα αυτά τα χρόνια που αξιώθηκα να ζήσω, είναι πως η ελευθερία και η αγάπη είναι αξεχώριστες. Γέννες της ίδιας σποράς, καρποί των αδείλιαστων ψυχών. Δεν αρκεί να επιθυμείς, δεν αρκεί να περιμένεις. Πρέπει να τολμήσεις, ν’ αγωνιστείς για όσα αξίζουν στη ζωή. Για να έχει νόημα. Για να μην ξοδευτεί άδικα. Εγώ ανήκω σε μια τέτοια γενιά. Στη γενιά που δε φοβήθηκε τη θυσία…

Γυναίκες της μικρής πατρίδας… Μακεδόνισσες. Ελληνίδες. Στη χαραυγή του εικοστού αιώνα, άγριος κι αδυσώπητος ξεσπάει ο αγώνας στη σκλάβα Μακεδονία. Η γη ματώνει, ο ελληνισμός ψυχορραγεί. Τούρκοι, Βούλγαροι, κομιτάτα, τσέτες, πυρπολήσεις, εκτελέσεις, αμέτρητες θυσίες.

Γυναίκες της μικρής πατρίδας… Σαν την Αρετή. Σαν τη Φωτεινή. Ζυμώθηκαν με τον κίνδυνο, πάλεψαν για το γένος, την πίστη, τη λευτεριά. Θέριεψαν οι ψυχές τους κι έκλαψαν συνάμα. Για τους φίλους που έπεσαν, τα μαρτύρια που άντεξαν, τα μυστικά που βάσταξαν. Για το λατρεμένο παιδί που έχασε τόσο άδικα η μία. Για τον άντρα που αγάπησε παράφορα και σκότωσε με τα ίδια της τα χέρια η άλλη. Μπορεί να τις κυνήγησαν, μπορεί να τις βασάνισαν. Δεν τις δάμασαν όμως ποτέ. Αυτές. Τις γυναίκες της μικρής πατρίδας μας...

624 pages, Paperback

First published March 8, 2018

About the author

Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου γεννήθηκε στα Δίκαια του Έβρου και κατοικεί στην Αθήνα. Έχει δημοσιεύσει δεκαέξι μυθιστορήματα ενηλίκων, τέσσερα μυθιστορήματα για παιδιά και δύο βιβλία για παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας, ενώ έχει συμμετάσχει σε τρεις συλλογές διηγημάτων.

Ασχολείται επίσης με τη συγγραφή σεναρίων και θεατρικών έργων. Το μυθιστόρημά του Το αστρολούλουδο του Βοσπόρου τιμήθηκε με το Βραβείο Καλύτερου Έργου Μνήμης 2003-2004 στο πλαίσιο του 20ού Πανελλήνιου Συμποσίου Ποίησης και Πεζογραφίας. Επίσης, το μυθιστόρημα Οι κόρες της λησμονιάς ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών – ΕΚΕΒΙ 2010, ενώ το Οι καιροί της μνήμης υποψήφιο για το ίδιο βραβείο το 2012, όπου και κατέλαβε τη δεύτερη θέση στις ψήφους των αναγνωστών και των Λεσχών Ανάγνωσης.

Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου έχει γράψει και τα πολιτικά θρίλερ Sφαγείο Sαλονίκης και Μαύρη αυγή με το ψευδώνυμο Θάνος Δραγούμης.

Reviews

[Skorofido Skorofido · Rating 4 out of 5]

Ανάγνωσμα εθνικοπατριωτικόν… σαν να έβλεπα ταινία του Τζέιμς Πάρις να εκτυλίσσεται μπροστά στα ματάκια μου… μόνο που δεν διαδραματιζόταν στο Μοριά ή στα ελληνοαλβανικά βουνά αλλά στη Μακεδονία, προτού βέβαια η Μακεδονία γίνει ξανά ελληνική, τότε δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια ταπεινή πλην τιμία επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (λέμε τώρα…)
Οι «Γυναίκες της μικρής πατρίδας» είναι το πρώτο βιβλίο τριλογίας - τετραλογίας (?) του Θοδωρή Παπαθεοδώρου που αφορά τον Μακεδονικό αγώνα. Αγώνας άγνωστος στους πολλούς, ιδίως σε όσους μένουν κάτω από την αυλακιά, ένας ανταρτοπόλεμος στην ουσία που δεν διδάσκεται γενικώς και ειδικώς στη σχολική ιστορία. Τώρα θα μου πεις, ποια σύγχρονη ιστορία διδάσκεται (όταν ό,τι σε πιο σύγχρονο έχουμε είναι το αθάνατο ’21 αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία…)
Οι βασικές ηρωίδες είναι δύο γυναίκες, η Αρετή και η Φωτεινή. Η Αρετή, αν και γέννημα άπορο και νόθο θα γίνει θρέμμα πλουσίας οικογενείας και πολύφερνη νύφη στην Αθήνα, την πρωτεύουσα του μικρού ελληνικού βασιλείου. Η Φωτεινή από κόρη μεγαλωμένη στα πούπουλα στη Φιλιππούπολη θα βρεθεί χωρίς στον ήλιο μοίρα στη Θεσσαλονίκη. Κι οι δυο γυναίκες θα βρεθούν στη Μακεδονία να μάχονται δίπλα στους ελληνικούς – πατριαρχικούς πληθυσμούς.
Το μεγάλο συν του βιβλίου είναι η ιστορική έρευνα του συγγραφέα και η συγγραφή ενός βιβλίου με αυτή τη θεματολογία (το μακεδονικό μπορεί να παίζει στην πολιτική και στις τηλεοράσεις μας, στη σύγχρονη λογοτεχνία όμως δεν παίζει καθόλου). Δεν ξέρω τι άλλο μπορεί να έχει γραφεί πέρα από τα «Μυστικά του βάλτου» (τόσο σύγχρονο δηλαδή…) Από την άλλη ωστόσο, ο Παπαθεοδώρου δεν γλυτώνει τη λούμπα στην οποία πέφτουν πολλοί συγγραφείς ιστορικών μυθιστορημάτων να θέλει να μεταλαμπαδεύσει στο δύσμοιρο τον αναγνώστη ό,τι έμαθε στην έρευνά του, με αποτέλεσμα σε πολλά σημεία να ξεχνάει πως γράφει μυθιστόρημα και όχι ιστορικό εγχειρίδιο.
Η μυθιστορία σε όλο το βιβλίο δεν είχε κάτι αμάν πρωτότυπο αφού στην ουσία οι ήρωες ακολουθούσαν το ρου των ιστορικών γεγονότων (γεγονός που το θεωρώ ευκολάκι συγγραφικά)… Ωστόσο, επειδή η ελληνική ιστορία ποτέ δεν σε κάνει να βαριέσαι με τόσους πολέμους, μάχες, αντάρτες, πτωχεύσεις, λαμογιές, τυχάρπαστους πολιτικάντηδες, φλογερούς ιδεολόγους, βιασμούς μάχαιρες κοκ, άρα εκ των πραγμάτων και η υπόθεση έχει το «κατιτίς» της αν και παίρνει μπρος προς το τέλος του βιβλίου οπότε περιμένω τα καλύτερα στο επόμενο…
Η γλώσσα αναμφισβήτητα λυρική, αν και σε ορισμένα σημεία η χρήση πομπωδών εκφράσεων και λέξεων φάνταζε αταίριαστη στο όλον. Στα μείον και η προσπάθεια ντοπιολαλιάς του Κρητικού Μανώλη, με ένα «ίντα» κι ένα «κουζουλέ» δεν έγινε Κρητικός κανείς, θα προτιμούσα να μην γινόταν καθόλου η προσπάθεια εάν δεν υπήρχε Κρητικός για τη «μετάφραση» (αλλά περί ορέξεως κολοκυθόπιτα…)
Τελειώνοντας ποτέ δεν έκρυψα την καταγωγή μου, είμαι φίδι ενδημικόν, καθ’όλα ελληνικόν και τον αγαπώ τον τόπο τούτο. Προφανώς τον αγαπάει και ο συγγραφέας. Διέκρινα ωστόσο μία απόλυτη στάση, «οι καλοί Έλληνες», «οι κακοί Οθωμανοί, οι κακοί Βούλγαροι» με αποτέλεσμα όλοι οι Έλληνες ήρωες να είναι καλοί και όλοι οι κακοί να είναι Βούλγαροι ή Τούρκοι. Δεν πάει όμως έτσι ακόμα και σ΄έναν πόλεμο. Διέκρινα επίσης μία ‘ανέντιμη στάση’ απέναντι στην εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης με τον τρόπο τον οποίο παρουσιάζεται…
Λογοτεχνικός Τζέιμς Πάρις λοιπόν… Διαβάζοντας θεριεύει το ελληνικό φρόνημα, φουσκώνει η εθνική περηφάνεια, μαθαίνουμε και ολίγην ιστορία, περνάμε και ευχάριστα την ώρα μας… Καλοστημένο το έργο, με ωραία σκηνικά και κοστούμια, δεν είναι μια δευτεράντζα παραγωγή, έχει πέσει κόπος και δουλειά, όμως υπάρχουν ερμηνείες υπερβολικές…
Για 3.5/5 πήγαινε αλλά είπαμε είμαι ψυχοπονιάρικον, πάει στο 4.00 με την ελπίδα στο δεύτερο τόμο να κατεβούν οι τόνοι και να δώσω μέσα από την σκληρή καρδιά μου το πέντε.
Υ.Γ. Κάπου, κάπως, κάποτε, σε κάποια σημεία μου δόθηκε η εντύπωση πως προσπαθούσε να γίνει μία «επανάληψη» της τετραλογίας του Εμφυλίου του ιδίου, όμως ας μην ξεχνάμε πως οι κόπιες είναι πάντα κόπιες…

[Γιώτα Παπαδημακοπούλου · Rating 5 out of 5]

Καλώς ή κακώς, ζούμε σε μια εποχή όπου η έννοια της φιλοπατρίας έχει αμαυρωθεί και στιγματιστεί, κυρίως εξαιτίας μιας κάποιας μερίδας ανθρώπων, που με τη στάση και τη συμπεριφορά τους έχουν οδηγήσει την πλειοψηφία στο συμπέρασμα πως όποιος αγαπάει την πατρίδα του, μισεί όλες τις υπόλοιπες πατρίδες του κόσμου. Βέβαια, αυτό είναι ένα θέμα που σηκώνει πολύ μεγάλη συζήτηση και που, ίσως, μια ανάρτηση που αφορά ένα βιβλίο να μην είναι η ιδανική για ν' αποτελέσει το φόντο της. Από την άλλη, όμως, οι "Γυναίκες της μικρής πατρίδας" αντιπροσωπεύουν ακριβώς αυτό που λείπει από το φιλοπατρικό αίσθημα, σήμερα, μιλώντας για την ουσία του τι σημαίνει ηθική, αξίες, ιδεώδη, εθνική πίστη και συνείδηση και, όλα αυτά, επιφορτισμένα με πραγματικό, πηγαίο, αληθινό συναίσθημα.

Ο αγαπημένος χιλιάδων αναγνωστών, λοιπόν, Θοδωρής Παπαθεοδώρου, έπειτα από 2 και πλέον χρόνια απουσίας από το λογοτεχνικό προσκήνιο της χώρας μας, επιστρέφει, όπως κάθε φορά, μόλις έχει κάτι σημαντικό να επιδείξει. Και η σημαντικότητα αυτού δεν έχει να κάνει τόσο με το ύφος και την ποιότητα της γραφής του, που είναι αδιαμφισβήτητα χαρακτηριστικά της πένας του, όσο με την ποιότητα και την ουσία αυτών που έχει να πει. Ο κύριος Παπαθεοδώρου δεν αφηγείται, απλά, ιστορίες, αλλά ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας ένα παρελθόν, ίσως κάπως ξεχασμένο, που, όμως, θα έπρεπε ν' αποτελεί παράδειγμα στις γενιές του σήμερα, και σ' αυτές που θ' ακολουθήσουν, φωτίζοντας ως άλλος φάρος τα μονοπάτια εκείνα στα οποία θα έπρεπε να πορευτούμε, όχι μόνο ως άνθρωποι, αλλά και ως απόγονοι μιας γέννας που μας κληροδότησε πράγματα σπουδαία και που, εμείς, τα λησμονήσαμε στο πέρασμα του χρόνου.

Στο νέο του αυτό πόνημα, λοιπόν, για μία ακόμα φορά, ο συγγραφέας επιλέγει να πρωταγωνιστήσει η γυναίκα. Όχι, όμως, οποιαδήποτε γυναίκα, αλλά η Μακεδόνισσα, είτε οι ρίζες της κρατάνε από τον τιμημένο τούτο τόπο, είτε συνειδησιακά ανήκουν σ' αυτόν, προσφέροντάς τους ένα μέρος της καρδιάς και της ψυχής τους, ένα κομμάτι της ζωής τους ολάκερης, που πρόθυμα, ακόμα, θα θυσίαζαν για χάρη του. Γυναίκες δυναμικές, που δεν λιγοψυχούν, δεν υποκύπτουν, δεν υποτάσσονται, δεν επιλέγουν τον εύκολο τον δρόμο, αλλά εκείνον που θεωρούν σωστό, ηθικό, δίκαιο, όχι μόνο για τον άνθρωπο και το δικαίωμά του στη ζωή και στην ελευθερία, αλλά και για την ίδια την πατρίδα που την πονάνε και ματώνουνε για εκείνη, για το ίδιο το Έθνος που δεν λυγά κάτω απ' τα βάρη των κακουχιών, των πολέμων, των κατακτητών, αλλά παλεύει να σταθεί στο ύψος του με δόξα και τιμή. Γι' αυτές τις γυναίκες μας μιλά! Τις γυναίκες της καρδιάς του, τις γυναίκες που αγάπησε και θαύμασε.

Χωρισμένο σε πέντε μέρη -συμπεριλαμβανομένων του πρόλογου και του επίλογου-, το "Γυναίκες της μικρής πατρίδας" μάς αφηγείται τη ζωή δύο κοριτσιών, της Αρετής και της Φωτεινής, που αν και η γέννα τους έμελλε να είναι σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, το ριζικό τους έμελλε να τις ενώσει εξαιτίας του ονείρου για μια ενωμένη πατρίδα. Ξεκινώντας, λοιπόν, το αφηγηματικό του αυτό ταξίδι, κάπου στο 1887, ο συγγραφέας μάς ταξιδεύει στην Αθήνα, στη Φιλιππούπολη, στα Χανιά, στη Θεσσαλονίκη -και στη Μακεδονία, γενικότερα, ως διάθεση και ιστορική κατεύθυνση-, όπου βλέπουμε τις ζωές των δύο αυτών κοριτσιών να ξεδιπλώνονται, ν' αλλάζουν, να καθορίζουν την προσωπική τους ταυτότητα μα και τον ρόλο τους μέσα σε αυτήν, εν μέσω καταστροφών, ακολασιών, άκρατης βίας, τρομακτικών και αποτρόπαιων εγκλημάτων ενάντια στο ανθρώπινο γένος μα και στην ίδια τη ζωή.

Όπως αντιλαμβάνεστε και μόνοι σας, το μυθιστόρημα αυτό βρίθει ιστορικών στοιχείων και αναφορών, με τον κύριο Παπαθεοδώρου ν' αποδεικνύει για άλλη μία φορά τις ιστορικές του γνώσεις, μα και το γενικότερο πάθος του για την Ιστορία του τόπου μας που τον οδηγεί, κάθε φορά, σε νέα μονοπάτια, νέες έρευνες, νέες ανακαλύψεις. Ανακαλύψεις που πρόθυμα κι απλόχερα μοιράζεται μαζί μας, μυώντας μας σε κόσμους και στιγμές που δεν γνωρίζαμε, ούτε καν είχαμε ποτέ αναλογιστεί, σε σκοτεινές γωνιές που ίσως να μην έρχονται τόσο συχνά, και τόσο εκτεταμένα, στο φως, επειδή δεν αντέχουμε την αλήθεια τους. Μικρές και μεγάλες λεπτομέρειες που άλλοτε μας σοκάρουν κι άλλοτε μας προβληματίζουν, πόσο μάλλον όταν αυτές έρχονται σε σύγκρουση -ή και σε σύγκριση- με τις ομοιότητες του σήμερα, γεννώντας μέσα μας ακόμα μεγαλύτερες ηθικές αναστολές, όχι επειδή είμαστε δογματικοί ή εθνοπατέρες, αλλά γιατί η εθνική συνείδηση, ό,τι και να κάνουμε, όσο βαθιά κι αν την "θάψουμε", βρίσκεται πάντα εκεί, έτοιμη να δεχθεί τον όποιο ερεθισμό που θα την κάνει ν' αναδυθεί στην επιφάνεια.

Θα μπορούσα να πω πάρα πολλά ακόμα, ή και να υπεραναλύσω όλα όσα ήδη έχω αναφέρει, καθώς, ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου και το έργο του, προσφέρονται για κάτι τέτοιο. Όμως, επιλέγω να μην το κάνω γιατί, τα σπουδαία έργα και οι μεγάλοι δημιουργοί, δεν χρειάζονται, στην πραγματικότητα, τα διαπιστευτήρια και την ευλογία κανενός. Μιλάνε από μόνα τους, χωρίς ηθικά μαλώματα, χωρίς εθνικιστικές υπερβολές που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν φασιστικές κι εμμονικές, χωρίς τη δασκαλίστικη διάθεση εκείνων που νομίζουν πως γνωρίζουν τα πάντα καλύτερα και βαθύτερα απ' οποιονδήποτε άλλον. Και, παράλληλα, μας ταξιδεύουν με τον λυρισμό τους, μας παρασύρουν με το πάθος τους, μας συγκινούν με την αλήθεια και το συναίσθημά τους, είτε αυτή εκφράζεται μέσω τρίτων προσώπων-παρατηρητών, είτε με τις φωνές των ίδιων των ηρώων που καλούνται να εξομολογηθούν τη δικιά τους πραγματικότητα. Δεν θέλω να πω τίποτα περισσότερο παρά ένα μεγάλο "ευχαριστώ", στον κύριο Παπαθεοδώρου, γι' αυτό το απίστευτα συγκλονιστικό έργο του, τη συνέχεια του οποίου θα περιμένω με λαχτάρα.

[Vicky Ziliaskopoulou · Rating 5 out of 5]

Update: 9-7-2019
Είπα να το διαβάσω λίγο γρήγορα για να θυμηθώ τις λεπτομέρειες πριν ξεκινήσω το δεύτερο και το τρίτο βιβλίο της τριλογίας, αλλά τελικά το διάβασα με πολύ μεγάλη προσοχή, ίσως πιο συγκεντρωμένα και από την πρώτη φορά.
Τελικά, τώρα που δεν είχα πια την αγωνία και την περιέργεια να δω τι θα συμβεί στις ζωές των πρωταγωνιστών, το βιβλίο μου φάνηκε ακόμη καλύτερο. Πρόσεξα πιο πολύ τα ιστορικά στοιχεία και έδωσα και πιο πολύ βαρύτητα στην ευχαρίστηση που προκαλεί ο τρόπος που γράφει ο συγκεκριμένος συγγραφέας, σχεδόν ποιητικά, η κάθε πρόταση πανέμορφη από μόνη της αλλά και θαυμάσια δεμένη με όλες τις υπόλοιπες.


(Η άποψή μου από την πρώτη ανάγνωση)

Το "Γυναίκες της μικρής πατρίδας" είναι ένα καθαρό ιστορικό μυθιστόρημα. Περιγράφει την ιστορική περίοδο από το 1883 όταν γεννήθηκαν οι δυο ηρωίδες (Αρετή και Φωτεινή) μέχρι το 1903 και την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα. Τελειώνει σε ένα εξαιρετικά κρίσιμο σημείο για την ιστορία, αλλά εντάξει, σε περίπου ένα τρίμηνο θα κυκλοφορήσει η συνέχεια.
Το βιβλίο από άποψη δομής είναι χωρισμένο στις εξής ενότητες:
Το προοίμιο, στο οποίο περιγράφεται η γέννηση των ηρωίδων. Είναι μικρό σε μέγεθος και στην ουσία μας συστήνει την οικογένεια της καθεμιάς, το κοινωνικό επίπεδο και τον τόπο κατοικίας της.
Στο πρώτο μέρος βλέπουμε στιγμές εξαιρετικά σημαντικές που στιγματίζουν τη ζωή των κοριτσιών. Περιγράφονται στιγμιότυπα από τη ζωή στα ορφανοτροφεία της εποχής (ευτυχώς χωρίς λεπτομέρειες) αλλά και οι φριχτές συνθήκες κάτω από τις οποίες εκδιώχθηκαν από τη Φιλιππούπολη της τότε Ανατολικής Ρωμυλίας (τώρα η περιοχή ανήκει στη Βουλγαρία) οι Έλληνες Ορθόδοξοι. Επίσης γνωρίζουμε έναν άντρα πρωταγωνιστή που στην πορεία θα παίξει μεγάλο ρόλο στην πλοκή.
Στο δεύτερο μέρος μεταφερόμαστε στο έτος 1902, όπου βρίσκουμε τις κοπέλες ενήλικες. Η Αρετή προσπαθεί να πραγματοποιήσει τα όνειρά της μέσα στα ασφυκτικά κοινωνικά πλαίσια που ζει η οικογένειά της, ενώ η Φωτεινή, κάτοικος Θεσσαλονίκης πια, προσπαθεί να βάλει τη ζωή της σε μια τάξη. Τις παρακολουθούμε όσο μπαίνουν στη θέση τους τα κομμάτια του παζλ της πολιτικής και κοινωνικής ζωής στην Ελλάδα που θα οδηγήσουν στον Μακεδονικό Αγώνα, ενώ βλέπουμε και τις διεργασίες που γίνονται εσωτερικά στα κορίτσια και θα τις οδηγήσουν να συμμετάσχουν και αυτές με όποιο τρόπο μπορούν.
Τρίτο μέρος. Η καθεμιά από τη θέση της παλεύει για την Ελλάδα όπως μπορεί. Η Αρετή ως δασκάλα στο Ρακοβο της Φλώρινας διδάσκοντας Ελληνικά στα παιδάκια του χωριού και η Φωτεινή στη Θεσσαλονίκη, σπουδαγμένη νοσοκόμα και ενταγμένη σε μια οργάνωση που παλεύει για την επικράτηση των Ελλήνων στη Μακεδονία.
Επίλογος: δεν θα πω κουβέντα για αυτό το τμήμα του βιβλίου. Αναμφίβολα είναι το πιο συναισθηματικό κεφάλαιο, πολύ δυνατό, πολύ αγχωτικό, πολύ ψυχοπλακωτικό. Ταυτίστηκα με τις ηρωίδες, φοβήθηκα και προβληματίστηκα μαζί τους.

Ας αρχίσω με τα εύκολα. Ο τρόπος γραφής του κ. Παπαθεοδώρου είναι εξαιρετικός. Απλός, κατανοητός, με θαυμάσιο λεξιλόγιο (ίσως λίγο περισσότερο για εμάς τους Εβρίτες αφού αφήνει και περνάνε μέσα στο κείμενο λέξεις που τις ακούμε από τις γιαγιάδες μας). Η ροή γρήγορη και η πλοκή θαυμάσια. Η γραφή είναι συγκλονιστική, η μεταφορά συναισθήματος και η συμπάθεια που δημιουργεί για όλους ανεξαιρέτως τους ήρωες είναι τεράστια. Οι κοινωνικές συνθήκες της κάθε περιόδου που περιγράφει δίνονται επαρκώς, το ίδιο και οι συνήθειες των ανθρώπων. Γενικά, δεν μπορώ να βρω κάποιο αρνητικό στοιχείο, όχι ότι αυτό μου κάνει εντύπωση αφού ότι έχω διαβάσει από τον κ. Παπαθεοδώρου είναι γραμμένο με θαυμάσιο τρόπο, ασχέτως περιεχομένου.

Τα δύσκολα για εμένα αρχίζουν με το ιστορικό περιεχόμενο του βιβλίου. Κάθε φορά που διαβάζω ιστορικό μυθιστόρημα αυτού του επιπέδου νομίζω ότι έχω τελειώσει το σχολείο άλλης χώρας. Το μόνο που θυμάμαι από την ιστορία που διδάχτηκα είναι η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, ο απελευθερωτικός αγώνας του 1821 και ότι υπήρχαν τόσες πολλές ημερομηνίες σε κάθε σελίδα του βιβλίου που με έπιανε απελπισία.
Ήξερα ότι υπάρχει μια περιοχή που λεγόταν Ανατολική Ρωμυλία και ήταν στην τωρινή Βουλγαρία επειδή πήγαινα παραδοσιακούς χορούς και μου το είπανε εκεί. Ήξερα ότι υπήρχαν οι Μακεδονομάχοι, ήξερα ότι υπήρξε ο Μακεδονικός Αγώνας, αλλά το πώς και γιατί συνέβη αυτός δεν το γνωριζα. Μέσα στο βιβλίο διάβασα και κατάλαβα πολλά πράγματα, οπότε για άλλη μια φορά θα παραδεχτώ ότι ευτυχώς που υπάρχουν συγγραφείς που τολμούν να ασχοληθούν με λιγότερο «πιασάρικα» ιστορικά γεγονότα ώστε να μας δώσουν το έναυσμα να μάθουμε λίγα παραπάνω πράγματα για την ιστορία της χώρας μας.
Κλείνοντας και ανακεφαλαιώνοντας να πω ότι το βιβλίο μου άρεσε πολύ, τα ιστορικά γεγονότα δίνονται με σαφήνεια και με τις λεπτομέρειες που είναι απαραίτητες ώστε αφενώς να μην κουραστεί ο αναγνώστης, αφετέρου να μπορέσει να τοποθετηθεί νοερά στο σωστό ιστορικό πλαίσιο. Περιμένω τη συνέχεια εναγωνίως...


https://kiallovivlio.blogspot.com

[Γιάννης Ζαραμπούκας · Rating 5 out of 5]

Σε μια εποχή φαιδρή, εποχή της ταχύτητας και της εικόνας, εποχή που οι αξίες της εθνικής συνείδησης και της φιλοπατρίας έχουν όχι μόνο λησμονηθεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά και φορτιστεί ως έννοιες με μία αρκετά παρεξηγήσιμη σημασία, έρχεται το νέο ιστορικό μυθιστόρημα του κ. Παπαθεοδώρου με τίτλο «Γυναίκες της μικρής πατρίδας» από τις Εκδόσεις Ψυχογιός για να εμπνεύσει, να σπείρει σκέψεις, να προβληματίσει και να κρατήσει άσβεστη τη φλόγα αυτών των αξιών!

Δυόμιση χρόνια μετά τη διλογία «Ζωές του Φθινοπώρου» ο κ. Παπαθεοδώρου επανέρχεται με ένα πληθωρικό, όσον αφορά τον όγκο των ιστορικών πληροφοριών που περιέχονται στο εσωτερικό του, μυθιστόρημα, το οποίο για ακόμα μία φορά υμνεί τη δύναμη της γυναικείας φύσης, αφού ο δημιουργός ακολουθεί το συγγραφικό μοτίβο που είχε αναπτύξει στην πολυδιαβασμένη “Τετραλογία του Εμφυλίου”.

Γυναίκες της μικρής πατρίδας.
Γυναίκες με φεμινιστική κοψιά μέσα σε μια αμιγώς ανδροκρατούμενη κοινωνία.
Γυναίκες νέες που ανατράφηκαν με αξίες κι ιδεώδη, με αποτέλεσμα ν' ανθίσει μέσα τους η αγάπη για την πατρίδα και το ελληνικό Έθνος!
Γυναίκες που δε δίστασαν να απαρνηθούν τη στρωμένη παρά τις δυσκολίες της εποχής καθημερινότητα τους και να αγωνιστούν για τα πιστεύω τους, η καθεμιά με τον δικό της τρόπο!
Γυναίκες που πήραν τη ζωή στα χέρια, αψήφησαν τις απειλές του εχθρού και σήκωσαν δυσανάλογα για τους λεπτούς τους ώμους βάρη.
Γυναίκες που τόλμησαν και πάλεψαν!

Γι' αυτές τις γυναίκες, τις Μακεδόνισσες, αυτές που δεν γεννήθηκαν απαραίτητα στην Μακεδονία μα την αγάπησαν, την πόνεσαν και θυσιάστηκαν για χάρη της, επέλεξε να μας μιλήσει ο συγγραφέας.

Για την Αρετή και την Φωτεινή.
Των δυο κοριτσιών, που μπορεί να έχουν διαφορετικές καταβολές, μα μεγάλωσαν με το ίδιο πάθος κι όνειρο για μια ενωμένη και ελεύθερη Ελλάδα, τις ζωές των οποίων παρακολουθούμε από τη στιγμή που γεννήθηκαν.

Το μυθιστόρημα του κ. Παπαθεοδώρου είναι διαιρημένο σε 5 μέρη. Στο προοίμιο με τίτλο «Πρωτοτόκια», στο 1ο μέρος «Σε φουρτουνιασμένους ουρανούς», στο 2ο μέρος «Ανθισμένοι Κλώνοι», στο 3ο μέρος «Λιανοκέρια» και στον επίλογο που έχει τον τίτλο «Εξομολογήσεις».

Όπως αντιλαμβάνεται κανείς στο προοίμιο ο αναγνώστης παρακολουθεί τις συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκαν τα δύο κορίτσια. Στο «Σε φουρτουνιασμένους ουρανούς» (1ο μέρος) ο συγγραφέας ταξιδεύει τον αναγνώστη στην Αθήνα του 1887 όπου παρακολουθεί τα πρώτα δύσκολα και φτωχικά χρόνια της ζωής της Αρετής, στην Ανατολική Ρωμυλία και συγκεκριμένα στην Φιλιππούπολη του 1896 όπου ζει η Φωτεινή, η οποία έρχεται αντιμέτωπη με το σκληρό πρόσωπο των Βουλγάρων, οι οποίοι επιδίδονται σε ανθελληνικές πράξεις και ειδικότερα σε σφαγές και λεηλασίες με σκοπό όχι απαραίτητα την απομάκρυνση του ελληνικού πληθυσμού, μα την αναγκαστική προσάρτηση του στην Εξαρχία, δηλαδή στο Βουλγάρικο κρ��τος (τα γεγονότα στην πραγματικότητα συνέβησαν το 1906, μα για λόγους δομής του μυθιστορήματος αναφέρονται νωρίτερα) , καθώς και στα Χανιά του 1897 όπου ζει ο μικρός Μάνος Παπαδάκης με την οικογένεια του και τον ήρωα παππού του, περίοδο που οι Τούρκοι προβαίνουν σε βιασμούς, εμπρησμούς και σφαγές του ελληνικού πληθυσμού με αποτρόπαια αποτελέσματα.

Στο δεύτερο μέρος «Ανθισμένοι Κλώνοι», όπως γίνεται διακριτό και από τον τίτλο, ο αναγνώστης παρακολουθεί τις ζωές των δύο κοριτσιών που έχουν πια «ανθίσει», έχουν μετατραπεί δηλαδή σε δύο νεαρές γυναί��ες με όνειρα, υψηλά ιδεώδη, αξίες και πάθος για τη ζωή! Η δράση μετατοπίζεται τόσο χωρικά, όσο και χρονικά. Τα σκηνικά αλλάζουν. Ο αναγνώστης ταξιδεύει χρονικά στις αρχές του 20ου αιώνα και χωρικά στην Θεσσαλονίκη όπου διαμένει πια η Φωτεινή, ενώ παραμένει στην Αθήνα για την Αρετή! Οι ζωές των κοριτσιών δύο κουβάρια νήμα που ξεδιπλώνονται ταυτόχρονα, εξάπτουν την περιέργεια του αναγνώστη και κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του. Παράλληλα, ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός των δράσεων που αφορούν την οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα!

Στο τρίτο μέρος του βιβλίου «Λιανοκέρια» η δράση των ηρώων χρονολογείται το 1903 –έναν χρόνο πριν την επίσημη έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα- και συγκεντρώνεται αποκλειστικά στην Μακεδονία! Τα γεγονότα που διαδέχονται το ένα το άλλο με αρκετό γρήγορο ρυθμό σοκάρουν πολλές φορές με την σκληρότητα τους. Η δράση κορυφώνεται. Τα συναισθήματα του αναγνώστη όπως η αγωνία για την τύχη των ηρώων χτυπάνε κόκκινο! Τόσο η Αρετή, όσο κι η Φωτεινή παρά το νεαρό της ηλικίας και την εύθραυστη γυναικεία τους φύση δε δειλιάζουν και δε μεμψιμοιρούν. Αντίθετα, υψώνουν το ανάστημα τους, προτάσσουν τα στήθη τους στον εχθρό και συμμετέχουν ενεργά η καθεμιά με τον δικό της τρόπο στον Μακεδονικό Αγώνα.

Στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, τον επίλογο, το πιο αινιγματικό ίσως σημείο του βιβλίου που γεννά πολλά ερωτήματα για τη συνέχεια της πορείας των ηρώων, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την πρωτοπρόσωπη αφήγηση εξού και ο τίτλος «Εξομολογήσεις» για να μας μεταφέρει σε πιο έντονο βαθμό τα συναισθήματα και τις σκέψεις που ταλανίζουν τις δύο πρωταγωνίστριες!

Οι Γυναίκες της μικρής πατρίδας λοιπόν είναι ένα μυθιστόρημα που βρίθει ιστορικών πληροφοριών σχετικών κυρίως με τον Μακεδονικό Αγώνα. Πληροφορίες πολλές από τις οποίες συνθέτουν ένα άγνωστο τμήμα της ιστορίας για μια αξιοσημείωτη μερίδα αναγνωστών. Δίχως να κουράζουν ή να υψώνουν απροσπέλαστη τροχοπέδη στη ροή της μυθιστορηματικής πλοκής, οι πληροφορίες χρησιμοποιούνται από τον συγγραφέα απόλυτα ισορροπημένα και κεντούν βελονιά τη βελονιά ένα ευκρινές ιστορικό φόντο, το οποίο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην πορεία της ζωής των δύο ηρωίδων.

Ο συγγραφέας χωρίς να γίνεται διδακτικός υιοθετεί έναν ρόλο άκρως διαφωτιστικό που αναδεικνύει τα ιστορικά γεγονότα γύρω από τον Μακεδονικό Αγώνα, ενώ παράλληλα μέσα από τις δύο ηρωίδες του καταφέρνει σε μία εποχή όπως η σημερινή να αναμοχλεύσει ξεχασμένες αξίες όπως η αγάπη για την πατρίδα, να τις καλλιεργήσει εκ νέου στις ψυχές των αναγνωστών, να δημιουργήσει αμέτρητες σκέψεις, προβληματισμούς και παραλληλισμούς με το σήμερα, αφού το συγκεκριμένο ζήτημα μας ταλαιπωρεί ξανά...

Ο συγγραφέας καταφέρνει ειλικρινά μέσα από τους μυθιστορηματικούς του χαρακτήρες, όπως είναι οι δύο πρωταγωνίστριες του βιβλίου, μα και τα ιστορικά πρόσωπα με τα οποία οι ίδιες συναναστρέφονται ή απλά αναφέρονται στις σελίδες του βιβλίου να δημιουργήσει μία πληθώρα προτύπων που αφορούν συγκεκριμένα το πρότυπο του σωστού και ευσυνείδητου πολίτη και σίγουρα να εμπνεύσει κάθε αναγνώστη και ίσως να πυροδοτήσει μέσα του μία μικρή έστω αλλαγή στη στάση του απέναντι στην κοινωνία και γενικότερα την πατρίδα του, την Ελλάδα!

Η γραφή του κ. Παπαθεοδώρου μεστή, άμεση, ιδιαίτερα εικονοπλαστική και λυρική, κυλάει με άνεση καταδεικνύοντας την αφηγηματική δεινότητα και πείρα του συγγραφέα, παρασύροντας τον αναγνώστη σε ένα περιπετειώδες και μορφωτικό συνάμα ταξίδι. Οι εικόνες πλάθονται με γλαφυρότητα και περισσή ζωντάνια, ενώ τα συναισθήματα που γεννιούνται στον αναγνώστη είναι πηγαία! Ο ίδιος, ο αναγνώστης δηλαδή, γίνεται μάρτυρας μιας σημαντικής ιστορικής περιόδου που αφορά τον Μακεδονικό Αγώνα και κοινωνός όλων εκείνων των γεγονότων που τον περιστοιχίζουν. Ζει πλάι στις ηρωίδες, την Αρετή και την Φωτεινή και βιώνει μέσα από από αυτές όχι μόνο την σκληρότητα και τις δυσκολίες της εποχής, μα και την ψυχική ανάταση ως αποτέλεσμα των υψηλών αξιών που τις διαποτίζουν. Νιώθει το μέσα του να φλέγεται από την αγάπη για την πατρίδα και την πίστη στην ιδέα πως η Μακεδονία είναι ελληνική. Αγωνίζεται μαζί τους με σθένος. Λυγίζει. Πέφτει και ξανασηκώνεται! Γίνεται πρόθυμος να θυσιαστεί μαζί με τις κεντρικές ηρωίδες του βιβλίου για τις αξίες και τα ιδεώδη εκείνα που διαποτίζουν κάθε πόρο της ψυχής τους.

Στο σημείο αυτό είναι άξιου λόγου να αναφερθεί πως ο δημιουργός θα μπορούσε να θεωρηθεί "δογματικός" και ίσως εθνικιστικής, μα καταφέρνει να βρει εκείνη τη χρυσή τομή που οδηγεί στην ισορροπία το έργο του, αφήνοντας τα ιστορικά γεγονότα να μιλήσουν από μόνα τους στον αναγνώστη, ενώ ταυτόχρονα μέσα από τα μάτια της Αρετής στο τρίτο μέρος συγκεκριμένα του βιβλίου του προσπαθεί αν και σε μικρή έκταση να προσεγγίσει και να κατανοήσει και την άλλη πλευρά, των εχθρών. Ομολογώ πως θα ήθελα η προσπάθεια κατανόησης του συγγραφέα να κατέχει μεγαλύτερη έκταση στο σημείο αυτό, γιατί σίγουρα θα είχε πραγματικό ενδιαφέρον η παρουσίαση και της άλλης πλευράς!

Ολοκληρώνοντας, οι ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ μου χάρισαν ένα απολαυστικό -στον υπερθετικό του βαθμό- αναγνωστικό ταξίδι, που θα θυμάμαι για καιρό, και συνάμα αποτέλεσαν μία μεγάλη πηγή ιστορικών γνώσεων, η οποία έγινε το εφαλτήριο για την δημιουργία ενός κύκλου σκέψεων που αφορούν το μακεδονικό ζήτημα, που μας απασχολεί και σήμερα!

Τέλος, με σιγουριά μπορώ να πω ότι περιμένω με τεράστια ανυπομονησία το Φθινόπωρο για να φέρει μαζί του και το 2ο μέρος της σειράς που θα έχει τον τίτλο ΛΙΑΝΟΚΕΡΙΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ!

[Elisso]

«Να το πιστεύω μόνο εγώ, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να το πιστέψουμε όλοι. Ο καθένας μας οφείλει να πιστεύει πως ο ίδιος πρέπει να σώσει το έθνος του. Να μην κοιτάζω τι κάνουν οι άλλοι και να φαντάζομαι πάντα πως εγώ, μόνον εγώ, έχω το μεγάλο χρέος της σωτηρίας.»

Καυτές ιστορικές μνήμες κουβαλά αυτός ο τόπος. Η Ελλάδα από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα έχυσε ποτάμια από δάκρυα και αίμα για να κρατηθεί ζωντανή. Όντας γέφυρα ανάμεσα σε δύο ηπείρους και πολιτισμούς, με τεράστια πολιτική και στρατηγική σημασία, έγινε το μήλο της έριδας όταν άρχισε να κλονίζεται η κυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Μακεδονία αλλά και το κέντρο της, η Θεσσαλονίκη, λόγω του πλούσιου εδάφους της αλλά και της σημαντικής της γεωγραφικής θέσης τράβηξαν πολλούς ξένους λαούς οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Μέσα από αυτήν την ευκαιριακή ανάμειξη τόσων λαών θέλησαν να επωφεληθούν οι γείτονες μας στα Βαλκάνια και προσπάθησαν να αρπάξουν την Μακεδονία. Το βιβλίο του Θοδωρή Παπαθεοδώρου «Γυναίκες της μικρής Πατρίδας» έρχεται να αναθερμάνει τις μνήμες μας τιμώντας στις σελίδες του τις θυσίες του ελληνισμού και των Μακεδόνων για να μπορούν να ατενίζουν το μέλλον ελεύθεροι.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις γυναίκες που πρόσφεραν στον Μακεδονικό Αγώνα θυσιάζοντας τα πάντα, ακόμα και τη ζωή τους, ποτίζοντας με περίσσιο θάρρος τις ψυχές των φοβισμένων Ελλήνων… των φοβισμένων Μακεδόνων. Γυναίκες που σήκωσαν στις πλάτες τους ένα αβάσταχτο βάρος ευθύνης, που πάλεψαν και αγωνίστηκαν μέσα στη φωτιά του πολέμου και κάτω από το σπαθί του κατακτητή, που δεν λογάριασαν τις απειλές των εχθρών, που στάθηκαν αλύγιστες και αγέρωχες μπροστά στη δίνη του θανάτου. Η Αρετή και η Φωτεινή, οι δύο πρωταγωνίστριες του βιβλίου, καθρεφτίζουν στα πρόσωπα τους όλες εκείνες τις γυναίκες που αψήφησαν τον κίνδυνο σπέρνοντας από το δικό τους μετερίζι η καθεμιά το σπόρο της ελευθερίας. Γυναίκες που δεν ήταν γέννημα θρέμμα της Μακεδονίας αλλά αγάπησαν τον τόπο και τους ανθρώπους του σαν να ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Η Φωτεινή ερχόμενη στη Θεσσαλονίκη από την Ανατολική Ρωμυλία, όταν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες έσπερναν φωτιά και θάνατο στο πέρασμα τους, θα παλέψει να ξαναστήσει στα πόδια του τον γιατρό πατέρα της μετά τον χαμό του μικρού της αδελφού που τον έχει καταρρακώσει. Οι δυσκολίες πολλές αλλά εκείνη θα σταθεί βράχος δίπλα του και ο δυνατός της χαρακτήρας θα της ανοίξει μια πόρτα ελπίδας. Μαθημένη τα μυστικά της ιατρικής από τον πατέρα της θα προσφέρει τις γνώσεις της, όχι μόνο στους εργάτες της πόλης, αλλά θα προσθέσει και το δικό της λιθαράκι στον αγώνα των Μακεδόνων εναντίον του κατακτητή. Οι αποφάσεις που θα κληθεί να πάρει θα οπλίσουν το χέρι της και θα σκληρύνουν την καρδιά της. Η παλικαρίσια της ψυχή και η θύμηση των αδικοχαμένων ανθρώπων της θα τη γεμίσει θάρρος για να συνεχίσει να μάχεται.

Η Αρετή γεννημένη και μεγαλωμένη στην Αθήνα θα ζήσει τα πρώτα της χρόνια φτωχικά και θα γνωρίσει το σκληρό πρόσωπο της ζωής μέσα από το βρεφοκομείο. Σωτηρία της θα γίνει η νονά της και μελλοντική της θετή θεία που θα την αγκαλιάσει και θα την βάλει μέσα στην καρδιά της αλλά και στην οικογένεια της σαν κόρη της λατρεμένης της αδελφής που δεν έχει δικά της παιδιά. Η δυναμική της προσωπικότητα, η οποία διαφαίνεται από τα πρώτα χρόνια της ζωής της, θα την οπλίσει με το θάρρος της γνώμη της και το πείσμα που διέπει τη νεαρή κοπέλα θα τη φέρει στο μικρό χωριό Ράκοβο της Μακεδονίας ως δασκάλα στο σχολειό του. Θα υπερασπιστεί με πάθος και σθένος ψυχής τη δίψα για μάθηση των μικρών παιδιών που η μαχαίρα των κομιτατζήδων απειλεί να διαλύσει και θα υψώσει τη φωνή της δικαιοσύνης απέναντι στον άδικο βασανισμό και χαμό των συνανθρώπων της.

«Πόσες βεβαιότητες, πόσες σιγουράδες έχασα από τη μέρα που πάτησα το πόδι μου στην άγια τούτη γη. Να μην ξέρεις αν οι εικόνες που αντικρίζεις σήμερα θα σε περιμένουν κι αύριο, να μην ξέρεις αν τα μενεξελιά που χαζεύεις στο βασίλεμα του ήλιου θα τα δεις ξανά, να μην ξέρεις αν αυτός ο ήλιος που έδυσε θ’ ανατείλει και για σένα την επόμενη αυγή.»

Μέσα από αναφορές στον Ίωνα Δραγούμη και τη διπλωματική του δράση στο Μοναστήρι και σε άλλες περιοχές της Μακεδονίας, στον Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη και τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα αλλά και στους πρωτεργάτες ήρωες που δρούσαν ως αντάρτες στα βουνά της Μακεδονίας ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου καταφέρνει να δώσει ένα άρτια δομημένο ιστορικό μυθιστόρημα το οποίο είναι χωρισμένο σε πέντε μέρη. Στην πρώτη γραμμή της αφήγησης πρωτοστατούν οι φιγούρες των δύο γυναικών, της Αρετής και της Φωτεινής, ταξιδεύοντας μας πίσω στο χρόνο και στις ηρωικές εκείνες μέρες που έλαβαν χώρα από το 1896 έως το 1904. Σε μια εποχή όπου οι διακρίσεις των πληθυσμών δεν γίνονταν με βάση την εθνική τους ταυτότητα αλλά τη θρησκευτική τους επιλογή ο ελληνορθόδοξος πληθυσμός της Μακεδονίας πάλεψε για να μην αποκοπεί από τις ρίζες του και οι ιερείς αλλά και οι δάσκαλοι αποτέλεσαν τα πιο ισχυρά στηρίγματα σε μια κατάσταση που εγκυμονούσε πολλούς κινδύνους για την απώλεια του ελληνισμού της περιοχής.

Ο συγγραφέας υμνεί εκείνες τις γυναίκες που συνέβαλαν καθοριστικά στον Μακεδονικό Αγώνα ανακουφίζοντας απόρους και ασθενείς, συγκεντρώνοντας εφόδια και καταπολεμώντας τις ξένες προπαγάνδες. Υμνεί επίσης και τις δασκάλισσες, όπως χαρακτηριστικά αναφέρονται στο βιβλίο, που φώτισαν σαν φάροι τα χωριά και τις πόλεις της μαρτυρικής Μακεδονίας μεταγγίζοντας την αντρειοσύνη τους όχι μόνο στις ψυχές των μικρών τους μαθητών αλλά και στους φοβισμένους Έλληνες. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στην ηρωική δασκάλα Βελίκα Τράικου που κατακρεουργήθηκε από τους Βούλγαρους κομιτατζήδες στα 21 της χρόνια. Γυναίκες μεγαλωμένες με αξίες και ιδανικά που πυροδότησαν τις καρδιές τους και άναψαν τους μεγάλους τους πόθους για να υπηρετήσουν την ταλαιπωρημένη μακεδονική γη έχοντας να επιτελέσουν ένα υπεράνθρωπο έργο σε μια Μακεδονία που ψυχορραγεί.

Ένα μυθιστόρημα που παρουσιάζει τις ιστορίες δύο γυναικών που υπερέβησαν τα όρια της γυναικείας αντοχής, παραμέρισαν αξιοπρέπειες και κοσμιότητες, γύρισαν την πλάτη στον κίνδυνο, αψήφησαν τον θάνατο για χάρη μιας ελεύθερης ελληνικής Μακεδόνιας. Ένα ιστορικό οδοιπορικό που φαντάζει επίκαιρο όσο ποτέ στις μέρες που διανύουμε. Για να θυμηθούμε όλοι μας τι πάει να πει λευτεριά… τι πάει να πει θυσία…

[Tonia · Rating 4 out of 5]

Ένα εξαιρετικο βιβλίο για το μακεδονικό ζήτημα που φωτίζει σημεία της ιστορίας ιδιαίτερα σημαντικά αλλά ελάχιστα γνωστά. Τα γεγονότα είναι πραγματικά ( μάχες αλλά ακόμα και κάποια πρόσωπα) διανθισμένα από το μυθοπλαστικό στοιχείο της ζωής δυο ηρωίδων. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Κ. Παπαθεοδωρου έκανε ενδελεχή και αξιόλογη έρευνα της ιστορίας. Πραγματικά μέσα από αυτό το βιβλίο ο αναγνώστης μπορεί να μάθει πολλά στοιχεία του μακεδονικού που αγνοούσε.
Οι τελευταίες 70 σελίδες ήταν λίγο κουραστικές με αρκετή περίγραφη και χωρίς να βοηθούν στην εξέλιξη της πλοκής, έδιναν την αίσθηση ότι ήθελα να μεγαλώσουν το μέγεθος του βιβλίου!

[Stratos · Rating 3 out of 5]

Ίσως αν το διάβαζαν πριν μια δεκαετία να ενθουσιαζόμουν και να έβαζα άνετα ένα 5. Όμως, σήμερα με τόσα βιβλία που έχουν εκδοθεί με ιστορικές μυθοπλασίες, επιεικώς θα βαθμολογήσω με 3. Κι αυτό γιατί ενώ κάποιες σελίδες ήταν λογοτεχνικά σπουδαίες, σε κάποιες άλλες φλύαρο με διαλόγους που σου θύμιζαν γλυκανάλατα μυθιστορήματα.

[Πάνος Τουρλής · Rating 5 out of 5]

Η νοσοκόμα Αρετή Λάσκαρη, ξαδέλφη του Ίωνα Δραγούμη και γαλουχημένη με τις αντιλήψεις και τη νοοτροπία του, και η δασκάλα Φωτεινή Βαρσάμη είναι δυο γυναίκες που συμμετέχουν με όλη τους την ψυχή και τη γενναιότητα στον Μακεδονικό Αγώνα, δυο ηρωίδες που δε λιποτακτούν, δε δειλιάζουν, αντίθετα, μπολιασμένες με τις ιδέες του ελληνισμού και γεμάτες πίστη στο δίκαιο για την ελληνικότητα της Μακεδονίας, παλεύουν, αντιστέκονται, φυγαδεύουν, υποστηρίζουν. Και χωρίς να το ξέρουν έχουν αγαπήσει τον ίδιο άντρα. Έτσι ξεδιπλώνεται ένα εκπληκτικό ιστορικό μυθιστόρημα, γεμάτο μάχες, ηρωισμούς, δράση, ανατροπές και ιδεώδη, που με ταξίδεψε από τη σφαγμένη Κρήτη και τον διωκόμενο ελληνισμό της Φιλιππούπολης του 1896 ως τη Θεσσαλονίκη του 1904 και την κοιμώμενη Αθήνα που κώφευε μπροστά στις αδήριτες ανάγκες των βόρειων περιοχών.

Πρόκειται για ένα τεκμηριωμένο και ταυτόχρονα συναρπαστικό βιβλίο, με πάμπολλα θετικά χαρακτηριστικά, που με συντρόφεψε για πολλές ώρες. Οι ζωές των δύο γυναικών ξεδιπλώθηκαν μοναδικά, παράλληλα, με εντελώς διαφορετικές αφετηρίες και υπό αντίθετες κοινωνικές καταστάσεις, κάτι που έδωσε την ευκαιρία στον συγγραφέα να ζωντανέψει πολλές τραγικές ιστορίες από την υπόδουλη ακόμη τότε Ελλάδα. Πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές, προερχόμενοι από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και εντελώς παράταιρες ρίζες, έφτιαξαν ένα παζλ με σκοτεινά και φωτεινά κομμάτια, λουσμένα στο φως μα και στο σκοτάδι. Η Φωτεινή και η Αρετή, μεγαλωμένες σε αστικά περιβάλλοντα, μέσα από τα τραγικά γεγονότα που βιώνουν ωριμάζουν, αντρειώνονται, ατσαλώνονται, αφήνουν για πάντα πίσω τους την παιδική αθωότητα.

Οι λέξεις του κειμένου, διαλεγμένες μία προς μία, σχηματίζουν εικόνες γεμάτες δύναμη, ένταση, ρεαλισμό, τοποθετημένες κατά τέτοιο τρόπο που το βάρος της πρότασης να δίνεται σε ουσιαστικά κι επίθετα, κάτι πρωτόγνωρο σε ένα πεζογράφημα. Η εξίσου διαφορετική σύνταξη των προτάσεων αποπνέει μια αίσθηση ποίησης και λυρισμού, με το ρήμα, τοποθετημένο στο τέλος, να αφήνει στους επιθετικούς προσδιορισμούς και στα αντικείμενα τη δυναμικότητα της αφήγησης. Κάθε γεγονός που περιγράφει ο συγγραφέας δίνεται σε όλες του τις λεπτομέρειες με εύληπτο και καθόλου φλύαρο τρόπο. Ο κύριος Παπαθεοδώρου επικεντρώνεται στον χαρακτήρα και στις συγκεκριμένες περιστάσεις που διάλεξε να ζωντανέψει, χωρίς να χάνει στιγμή το μέτρο ή να πλατειάζει με λεπτομέρειες ανούσιες. Το παραμικρό που φωτίζεται στις σκηνές έχει τη θέση του, τον ρόλο του και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αφήγησης. Πρόκειται για έναν πλούτο πληροφοριών και γεγονότων που εντάσσονται αρμονικά, σωστά και ευσύνοπτα, χωρίς να κουράσουν ούτε στιγμή. Άλλωστε, για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα πράγματα πάνω στα γεγονότα, υπάρχουν οι αναλυτικές σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου, καθώς και η εκτενής βιβλιογραφία.

Μελετημένα, τεκμηριωμένα και παραστατικά είναι τα πραγματολογικά στοιχεία που προσδίδουν αληθοφάνεια στα γραφόμενα. Η Αθήνα, η Φιλιππούπολη, η Θεσσαλονίκη και τα Χανιά των τελών του 19ου αιώνα ζωντανεύουν, φοβούνται, μαθαίνουν γεγονότα μέσα από εφημερίδες ή από στόμα σε στόμα, υποδέχονται τη μέρα και τη νύχτα τους με ποικίλους τρόπους, ενώ η πένα του συγγραφέα αναπαριστά με ρεαλισμό και πολλές λεπτομέρειες τοπόσημα, οδούς και μνημεία, με το καθένα τους να έχει τη σωστή θέση στις αντιλήψεις και την καθημερινότητα των ανθρώπων της εποχής: η πορεία ως το Βρεφοκομείο όπου ένα μωρό θα αφεθεί στην τύχη του με έκανε να νιώσω σα να ήμουν μπροστά στην τραγικότητα της στιγμής, η φύση της Ανατολικής Ρωμυλίας με το στενό γεφύρι, όπου θα ξεδιπλωθεί το θεαματικότερο και φρικτότερο κεφάλαιο του μυθιστορήματος, περιγράφηκε ολοζώντανη μπροστά μου, τα εσωτερικά σημαντικών κτηρίων περιγράφονται μοναδικά, οι τίτλοι των εφημερίδων εμφανίζονται για να τεκμηριώσουν τη διάθεση των αντίπαλων παρατάξεων κ. π. ά. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Φιλελευθέρων και Συντηρητικών με την Εθνική Εταιρεία για τον τελικό ξεσηκωμό της Κρήτης κατά των Τούρκων κατακτητών (εκατόν είκοσι χρόνια αδιάκοπου αγώνα ήταν αυτά που ματοκυλούσε η Κρήτη) και την ένωση «με μια Ελλάδα που επισήμως έδειχνε αδιάφορη» (σελ. 155), ακόμη και οι λεηλασίες των ελληνικών μαγαζιών στα Χανιά του 1896, με παρεμφερείς σκηνές μ’ αυτές των Σεπτεμβριανών του 1955 να ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μου ενώ η αρχική ουδετερότητα των συμμαχικών πλοίων στο πρώην ενετικό λιμάνι μου θύμισε έντονα την καταστροφή της Σμύρνης, είναι ελάχιστα από τα στοιχεία που συγκράτησα και που ένωσαν αρμονικά την πραγματικότητα με τη δεξιοτεχνική φαντασία.

Ιδιωματισμοί, ορολογίες, λεξιλόγιο αντίστοιχο με όποιο πρόσωπο μιλάει (απλό, σχεδόν αργκό οι φτωχοί, με ντοπιολαλιά οι Ρωμυλιώτες και οι Κρήτες, πιο πλούσιο και καθόλου εξεζητημένο οι λόγιοι), πλούτος μεταφορών και παρομοιώσεων είναι κάποια άλλα χαρακτηριστικά από τα οποία βρίθει το μυθιστόρημα: «…αν έπιανε τον σοφά στο σαχνισί με τον καφέ στο χέρι, νόμιζε πως η ζωή της φύραινε..» (σελ. 32), «σάμπως να της ανακάτεψαν τα σωθικά με το φουρνόξυλο» (σελ. 35), «…κι αν δεν βρισκόταν εκεί ο Στέργιος, ο χαμάλμπασης θα είχε αποδημήσει, να χαζεύει τον κόσμο απ’ τα ψηλά χαγιάτια» (σελ. 11), «Ασβολερό σεντόνι, νεκρικό. Έτσι έμοιαζε ολάκερη η συνοικία του Τοπανά ετούτη την αυγή» (σελ. 168), «Όχι πως ένιωθε τον πόνο, μια πέτρα ανθρωπόμορφη ήταν μονάχα» (σελ. 177), «…έπεσε στα πιάτα σαν δερβίσικο φουσάτο» (σελ. 200) κ. ά. Επίσης, ποιος δε θα κατανεύσει θετικά διαβάζοντας: «…Σάββατο, μέρα για πάστρεμα στα σπίτια και για ψώνια στο τσαρσί» (σελ. 139). Παρ’ όλο τον πόνο, τις μελανές σελίδες, τις δυσκολίες του ελληνισμού που περιγράφονται, υπάρχει χώρος και για λίγο χιούμορ: «-Ο αρχαίος ημών πρόγονος, ο μέγας Ευριπίδης, έγραφε πως η γυναίκα πρέπει να είναι ικανή για όλα μέσα στο σπίτι και επίσης ικανή για τίποτε έξω απ’ το σπίτι. -Γι’ αυτό κατάφερε να δημιουργήσει τόσες τραγωδίες, αγαπητέ μου…» (σελ. 78).

Δεν είναι όμως μόνο η μελετημένη χρήση της γλώσσας και της σύνταξης, ούτε η αληθοφάνεια από τα πραγματολογικά στοιχεία, ούτε καν οι μεταφορές και παρομοιώσεις που κάνουν το μυθιστόρημα αξιόλογο, λεπτοδουλεμένο και συναρπαστικό. Υπάρχουν και διαχρονικά νοήματα που δίνουν εγκυρότητα στο κείμενο, όπως: «-Δασκάλα θα την κάνω. Ελληνικά να διδάξει, τη γλώσσα μας και την ιστορία του γένους μας. Από εκεί ξεκινάνε όλα, απ’ τη γνώση και την πίστη. Όχι απ’ τα τουφέκια και τα σπαθιά, αυτά έρχονται μετά» (σελ. 152), «Ρακί, φουστάνι και κουμάρι, οι τρεις σατανάδες των αντρών» (σελ. 205), «Τούτος ο κόσμος έχει φτιαχτεί από άντρες για άντρες, εμείς υπάρχουμε μόνο για να τον γεμίζουμε με ακόμη περισσότερους» (σελ. 336), «…κάθε φαμίλια τα δικά της βάσανα και τα δικά της έχει μυστικά, και δεν είναι σωστό ξένος να στήνει αυτί σαν χοντρόπετσος κουσκουσούρης» (σελ. 517).

Το βιβλίο περιγράφει γεγονότα μεταξύ των ετών 1883-1903, επομένως περιλαμβάνονται, εκτός του Μακεδονικού Αγώνα, οι σφαγές στην Κρήτη, ο διωγμός και το ξεκλήρισμα του ελληνικού στοιχείου της Ανατολικής Ρωμυλίας, το άνοιγμα της Διώρυγας της Κορίνθου και τα υπέρογκα δάνεια, η ίδρυση αξιόλογων και δραστήριων φορέων όπως ο Σύλλογος Γυναικών υπέρ της γυναικείας παιδεύσεως, η Φιλόπτωχος Εταιρεία Κυριών, η Εν Χριστώ Αδελφότης Κυριών, όλες από γυναίκες με περιουσία και καλούς τρόπους, που αγωνιούσαν να βοηθήσουν τον συνάνθρωπο και να δημιουργήσουν καλύτερες κοινωνικές και πνευματικές συνθήκες για τα παιδιά και τις γυναίκες, καθώς και οι αβάσταχτες οικονομικές συνέπειες του φαφλατά Επαμεινώνδα Δεληγιάννη, που οδήγησε τη χώρα στο αιματηρό 1897.

Ως συνέχεια λοιπόν των αναφορών στην προηγούμενη παράγραφο περί διαχρονικότητας, τονίζω εδώ πως οι συνθήκες που ακολούθησαν το μαύρο 1897 αποδίδονται σε λίγες μόνο προτάσεις, από τις οποίες αν αφαιρέσεις το υποκείμενο ή τις γενεσιουργούς αιτίες μεταστροφής του λαού, είναι σα να διαβάζεις τα γενικά χαρακτηριστικά μας από την αρχή της Ιστορίας μέχρι σήμερα: [μόλις ήρθε ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης στην εξουσία, πριν το 1897 και την επερχόμενη επέμβαση του ΔΟΕ]«Τα τραγικά δάνεια, τα απλήρωτα χρέη και τα οικονομικά αδιέξοδα ξεχάστηκαν, θάφτηκαν πίσω από ελληνικές σημαίες και ολυμπιακές γιρλάντες, πίσω από αρχαιολατρικές γελοιότητες και δημαγωγικές κορόνες. Άρκεσαν λίγα λόγια συμπάθειας από τους πρώην μισητούς φραγκοφόρους και κάποιοι φανφαρόνικοι λόγοι τους περί αρχαίου κλέους για να αντικατασταθεί η απέχθεια με τη συνήθη δουλοπρέπεια. Ενθουσιασμός, παραλήρημα, έπαρση, μεγαλαυχία και μια γερή δόση από παλιό καλό ραγιαδισμό. Όλα ένα κουβάρι και η λογική απούσα μαζί με τον ρεαλισμό… μια χώρα πανηγύρεων και αναθεμάτων…» (σελ. 191-192).

Το μυθιστόρημα είναι τόσο ζωντανό και απτό που δε γίνεται να μην παρασυρθείς από τις περιγραφές του αιματοκυλίσματος των Ελλήνων από τους Βουλγάρους ή το ξεκλήρισμα των Κρητικών από τους πλιατσικολόγους, να μη συγχαρείς τα φλογερά λόγια του Μητροπολίτη Γερμανού Καραβαγγέλη, που αν και ιερέας ήταν ζωσμένος με φισεκλίκια, να μη βάλεις τα κλάματα όταν ξεκινάει η πρώτη μέρα στο σχολείο στο ακριτικό Ράκοβο Φλώρινας με ούτε τον στοιχειώδη εξοπλισμό για μαθητεία, έτσι όπως καταγράφει ο συγγραφέας τη λαχτάρα, την αδημονία και τη χαρά αυτών των μικρών παιδιών, να μην κρατήσεις την ανάσα σου όταν η Αρετή αγωνίζεται να πείσει την Καλλιρρόη Παρρέν να δημοσιεύσει κείμενά της στην Εφημερίδα των Κυριών σε μια συζήτηση εξαιρετική, όπου τα επιχειρήματα πηγαινοέρχονται και στα λόγια των οποίων αντικαθρεφτίζονται τα όνειρα και οι ιδέες του Ίωνα Δραγούμη από τη μια, ο συντηρητισμός και η αβεβαιότητα για τη χρησιμότητα ενός αγώνα υπέρ της Μακεδονίας απ’ την άλλη. Εξίσου τεκμηριωμένα δοσμένες είναι οι συνθήκες εργασίες στις αποθήκες και στα εργοστάσια της Θεσσαλονίκης (και όχι μόνο) με τις απάνθρωπες και εξαντλητικές ώρες εργασίας μα και χιλιάδες άλλες μικρολεπτομέρειες που έστησαν λες μια σκηνή μπροστά μου κι άρχισαν να αναπαριστούν τρισδιάστατα τις περιπέτειες των χαρακτήρων.

Και όλα αυτά τα περιστατικά, οι αγώνες για τη λευτεριά, οι διώξεις του ελληνικού στοιχείου, οι τοιχογραφίες που στο φόντο τους γεννήθηκαν και μεγάλωσαν η Αρετή κι η Φωτεινή, είναι μια αριστοτεχνική προετοιμασία για την κυρίως εξιστόρηση, αυτήν του Μακεδονικού Αγώνα, που ο συγγραφέας καταγράφει ακριβοδίκαια και με λαχτάρα μικρού παιδιού, σα να ήταν κι εκείνος εκεί τότε και να μοιράζεται το ίδιο πάθος με τους αγωνιστές της λευτεριάς και της Ένωσης. Οι διωγμοί της Φιλιππούπολης και η σφαγή των Χανίων σφυρηλάτησαν τις ψυχές που θα πρωταγωνιστήσουν στον κυρίως κορμό του μυθιστορήματος, με πρωτοστάτη τον Ίωνα Δραγούμη, ξάδελφο της Αρετής, που τοποθετήθηκε στο ελληνικό προξενείο του Μοναστηρίου, με στόχο και όραμα να εμψυχώσει και να χαλυβδώσει το εθνικό φρόνημα των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Με τα δικά του μάτια περιγράφονται καταστάσεις ανήκουστες, επαίσχυντες και άκρως προδοτικές, που τον έκαναν να καταλάβει με πόνο ψυχής πως δεν μπορεί να στηρίζεται στο ελληνικό κράτος (που φοβόταν να μην κατηγορηθεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις για αλυτρωτισμό κι εθνικισμό και χάσει την εύνοιά τους, δίνοντας όμως έτσι αφορμή για κορύφωση της σλαβικής προπαγάνδας) παρά μόνο σε φλογερούς πατριώτες σαν αυτόν, καταστάσεις που για άλλη μια φορά ομοιάζουν με τη σημερινή εποχή, όπου βιώνουμε μια εξίσου κρίσιμη για το ελληνικό έθνος και το μακεδονικό ζήτημα καμπή: «…προσπαθούσε να συνεγείρει τις συνειδήσεις του απλού κόσμου, αλλά κυρίως τα σφραγισμένα πορτοφόλια των χρυσοκάνθαρων της Αθήνας και την ελαστική ηθική των κομματαρχών. Πάλευε με νύχια και δόντια να ξυπνήσει το κοιμισμένο ελληνικό κράτος, που, πνιγμένο στη διαφθορά και στο ρουσφέτι, αγνοούσε εγκληματικά τον κίνδυνο που αντιμετώπιζε η αλύτρωτη βόρεια πατρίδα» (σε. 341).

Η Φωτεινή από τη Φιλιππούπολη κατέληξε στη Θεσσαλονίκη, η Αρετή από παρατημένο βρέφος έγινε δασκάλα και μυστικός σύνδεσμος στα μακεδονικά χωριά, ο Μάνος από την Κρήτη δεν κατάφερε να γλυτώσει την οικογένειά του από το λεπίδι του Τούρκου και στρατεύτηκε για να πολεμήσει τον εχθρό, ο Κοσμάς γράφτηκε στα εργατικά συνδικάτα προσδοκώντας σε καλύτερες συνθήκες εργασίας... Άνθρωποι, άνθρωποι, άνθρωποι, εμποτισμένοι με τα ίδια ιδεώδη, ζουν συνταρακτικές στιγμές στις προσωπικές τους ζωές, εξίσου έντονες και ανατρεπτικές όσο και της πατρίδας για την οποία πολεμά με τον τρόπο του ο καθένας. Έχοντας μόλις τελειώσει το βιβλίο κι αναμένοντας με αγωνία τη συνέχειά του, τα «Λιανοκέρια της μικρής πατρίδας», ξαναπερνούν μπροστά από τα μάτια μου τα γεγονότα που περιγράφονται στις σελίδες του και προσπαθώ να γράψω όσο γίνεται πιο ανεπηρέαστος από τον συναισθηματικό φόρτο του κειμένου, κάτι ανέφικτο κι ανεδαφικό.

Ο κύριος Παπαθεοδώρου κατέγραψε, απέδειξε, φώτισε, μέσα από σοβαρή, στιβαρή κι επιστάμενη μελέτη, τεκμηριωμένη με βιβλιογραφία και πηγές, τα πραγματικά αίτια και τις αφορμές που ζύμωσαν και γέννησαν τον Μακεδονικό Αγώνα. Ήταν και είναι ακόμη τέτοιες οι συνθήκες που δε χωράει αντικειμενικότητα στην εξιστόρηση κι εδώ ένιωσα τον σφυγμό ενός πατέρα που αγωνιά για την τύχη της αιμάσσουσας κόρης του, της Μακεδονίας. Πώς μπορείς να πεις πως το νόμισμα έχει δύο πλευρές όταν κομιτατζήδες και Σλάβοι σφαγιάζουν, λεηλατούν και βιάζουν ή Τουρκοκρητικοί, μέχρι χτες γείτονες, είναι οι πρώτοι που θα μπουκάρουν για πλιάτσικο στα σπίτια των Ελλήνων; Πώς μπορείς να σκεφτείς ότι υπάρχει και το άλλο δίκιο, όταν οι αποδείξεις για την ελληνικότητα και την ιστορικότητα ενός χώρου είναι οι ίδιοι οι σβώλοι του χώματος που θα πατήσει κάποιος φτάνοντας στα μέρη αυτά; Ο συγγραφέας γνωρίζει το βάρος της ιστορίας που έχει να διαχειριστεί κι αν δεν παίρνει ίσες αποστάσεις από τα γεγονότα καταφέρνει να δείξει μέσα από το μυθιστόρημά του πως οι συνέπειες θα είναι πάντα οι ίδιες, για νικητές και ηττημένους: οδύνη και απώλεια (προσέξτε μεταξύ άλλων τη σημείωση 28 στο τέλος του κειμένου και τις σελίδες 414-415). Από την άλλη, η ίδια η Αρετή το τόνισε: «Μα πού και πού καλό είναι να καθαρίζει το μάτι μας για να ζυγιάζουμε καλύτερα τις κρίσεις μας» (σελ. 523).

Μέσα από τις σελίδες του νέου ιστο��ικού μυθιστορήματος του κυρίου Θοδωρή Παπαθεοδώρου έζησα τις ματωμένες σελίδες του Μακεδονικού Αγώνα, βούτηξα τα χέρια μου στο αίμα της προδοσίας και της αδιαφορίας, έσφιξα την καρδιά μου για ν’ αντέξει τις σφαγές, τις δηώσεις και τις λεηλασίες του ελληνικού στοιχείου από την Κρήτη ως τη Θράκη και άγγιξα με σέβας τις λέξεις που σα δάφνινα στεφάνια αναπαύονται στα κεφάλια των ηρώων που διάλεξε ο συγγραφέας για να ζωντανέψει τις λαμπρές σελίδες των πρώτων χρόνων του ελληνικού 20ού αιώνα. Το λεπίδι επιτίθεται στο γέλιο, το αίμα στεγνώνει από τα όνειρα, η χαρά γεννοβολάει θάνατο κι ο αναγνώστης που θα ξεκινήσει ένα μυθιστόρημα του σημαντικού αυτού Έλληνα συγγραφέα δε θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος όταν το τελειώσει. Ένας μεγάλος λογοτέχνης που γεννήθηκε σε μια μικρή πατρίδα μας χάρισε άλλο ένα κείμενο-στολίδι.

[Ευα Μηλιά Κουτσουμπα · Rating 5 out of 5]

Γυναίκες της Μικράς πατριδας.!

《Δεν αρκεί να επιθυμείς, δεν αρκεί να περιμένεις. Πρέπει να τολμήσεις, να αγωνιστείς για όσα αξίζεις στην ζωή. Για να έχει νόημα. Για να μην ξοδευτεί άδικα. Εγώ ανήκω σε μια τέτοια γενιά. Στην γενιά που δε φοβήθηκε την θυσία.》

Κάθε φορά που διάβαζω βιβλίο του Κυρίου Παπαθεώδορου νιώθω δεος. Μα και φόβο μαζί. Πώς μπορώ εγώ που είμαι τόσο "μικρή" να εκφέρω άποψη για ένα βιβλίο που πίσω του υπάρχει ένας τόσο "μεγάλος" άνθρωπος-συγγραφέας;

Οι γυναίκες της Μικρής Πατρίδας εμένα με διδαξαν.
Δε είναι ένα απλό ανάγνωσμα για να περάσει χάλαρα η ώρα, για αυτό το λόγο άφησα το χρόνο να περάσει πριν το πιάσω στά χέρια μου. Για να του δώσω την δέουσα σημασία και για να μάθω άλλη μια φορά και να νιώθω περήφανη για την Πατρίδα μου και για τους άνθρωπους που υπήρξαν πριν από εμένα και μάτωσαν, πληρώθηκαν για να μπορώ εγώ τώρα πια να περπατώ ελεύθερη πάνω στα άγια αυτά χώματα.
Νιώθω περηφάνια για κάθε ήρωα που πέρασε από αυτά τα χώματα και πάλεψε μα και θυσίαστηκε τότε μα και τώρα. Γιατί η θυσία τους τότε ήταν μεγάλη αλλά σήμερα έχει μεγάλυτερη και δέουσα σημασία. Για αυτό ποτέ δε πρέπει να ξεχνάμε. Για αυτό πρέπει πάντα να τιμάμε και να σεβόμαστε τους κόπους και τις αξίες της χώρας μας. Γιατί τα ιδανικά της δε πιάστηκαν με υλικά αγαθά μα με αίμα, ξεριζωμόυς, πόνο και απώλειες .

Φωτεινή και Αρετή.
Γυναίκες που θυσίασαν, τόλμησαν, οπληστηκαν με δύναμη για την Πατρίδα τους.
Έχασαν, έμαθαν, πόνεσαν μα δε λιγοψυχησαν. Πίστεψαν και με ελπίδα προχώρησαν σε δύσβατα και επικυνδινα μονοπάτια. Με φόβο μα με περισσότερο παθος για την Πατρίδα τους και τους άνθρωπους. Δε πισωγυρισαν. Με ψυχή αντρίκια βγήκαν στο πόλεμο και πάλεψαν με όλη την ψυχή τους και με τα όπλα της ψυχής τους για ένα καλύτερο αύριο, για μια καλύτερη μέρα. Για μια ελευθερία που δε ήταν μόνο δική τους.
Γυναίκες της Μικρής Πατρίδας. Γυναίκες που στα μάτια τα δικά μου είναι ηρωίδες και θα μείνουν στη καρδιά και στην ψυχή μου για να θυμάμαι κάθε φορά γιατί εγώ περπατώ και αναπνέω ελεύθερα.
Κάθε γυναίκα και κάθε άντρας που πάλεψε για μας αξίζει το σεβασμό μας. Για να μην ξεχνάμε ποτέ.
Για να μην λιγοψυχαμε ποτέ.
Για να καταλάβουμε πως ότι έχουμε στη ζωή μας για να γίνει δικό μας πάλεψαν άλλοι άνθρωποι που έχασαν περισσότερα από εμάς.

Ευχαριστώ το Κύριο Παπαθεώδορου για αυτό το δίδαγμα.
Ευχαριστώ για αυτό το ταξίδι.

[Bookish Bluestocking · Rating 4 out of 5]

Άλλο ένα έπος ζωντανεύει και εξανθρωπίζεται μπροστά στα μάτια μας από τον εξαιρετικό συγγραφέα κ. Θοδωρή Παπαθεοδώρου. Οι ηρωικές μορφές , μυθιστορηματικές και ιστορικές, παίρνουν σάρκα και οστά, φωτίζουν τα ιστορικά γεγονότα, μας μαθαίνουν με τρόπο εύληπτο και δοτικό, την ιστορία μας. Η γραφή του Παπαθεοδώρου έχει κάτι εύπλαστο και "χαμαιλεοντικό"(με την καλύτερη έννοια), από την άποψη ότι προσαρμόζεται στο λεκτικό , στην ατμόσφαιρα και στην ιδεολογία της εποχής που περιγράφει. Ένα λάθος που έχω παρατηρήσει σε πολλούς συγγραφείς είναι ότι περιγράφουν και κρίνουν μια περασμένη εποχή με την σύγχρονη ματιά και αυτό είναι λανθασμένο. Η κάθε εποχή έχει τα όριά της, τα 'χρώματα" και τις "μυρωδιές" της και ο κ. Παπαθεοδώρου το αποδίδει αυτό σε κάθε βιβλίο που μας χαρίζει. Οι χαρακτήρες είναι ενδιαφέροντες, και ο συγγραφέας μας κάνει να αγωνιούμε για την τύχη τους. Ένα τελευταίο για το βιβλίο είναι ότι το θέμα του, δηλ οι αγώνες για τη Μακεδονία είναι πολύ επίκαιρο λόγω και της συμφωνίας των Πρεσπών που αγγίζουν όχι μόνο τους Μακεδόνες αλλά και όλους τους Έλληνες. Και βέβαια, άρχισα να το διαβάζω όταν έμαθα ότι βγήκε και το τελευταίο βιβλίο της σειράς για να μην έχω την αγωνία για την εξέλιξη της ιστορίας. Ευχαριστούμε πολύ κ. Παπαθεοδώρου!

[Eleftherios Mandalianos · Rating 5 out of 5]

Μετά την αξεπέραστη Τετραλογία του Εμφυλίου ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου επιστρατεύει όλη του τη μαεστρία για ένα ακόμη δύσβατο ιστορικό γεγονός, το Μακεδονικό Αγώνα. Η χρονική συγκυρία της έκδοσής του, το κάνει να μη μοιάζει τυχαίο. Μια ζοφερή στιγμή της ελληνικής Ιστορίας, για την οποία πολλοί δε γνωρίζουν, κι αν γνωρίζουν οι γνώσεις είναι επιφανειακές και ελλιπεις. Με σεβασμό απέναντι στην Ιστορία και ειλικρινή αγάπη για το έθνος ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου μας συστήνει τις δικές του γυναίκες-ηρωίδες, την Αρετή και τη Φωτεινή και ο αναγνώστης είναι έτοιμος πλέον να χαθεί σε ένα νοερό ταξίδι σε αλλοτινές εποχές.


Ο λόγος του συγγραφέα μεστός, ώριμος, διεισδυτικός, σε σημεία λυρικός και σε άλλα ωμός και σκληρός, καταφέρνει να κρατήσει τον αναγνώστη ως και την τελευταία σελίδα. Και εκεί είναι το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδίσει κάποιος κατά τη συγγραφή ενός σωστού ιστορικού μυθιστορήματος, να μετατραπεί η ξύλινη γλώσσα των ιστορικών συγγραμάτων και πηγών σε λογοτεχνική αφήγηση. 


Η μυθιστορία στιβαρή με πολλές ανατροπές και γλαφυρές περιγραφές, όπως αρμόζει σε ένα τέτοιο μυθιστόρημα, δεν παρεκλίνει της Ιστορίας, οι ήρωες της μυθιστορίας, αριστοτεχνικά σκιαγραφημένοι -άλλοι φανταστικοί (ή και όχι) και άλλοι υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα- γίνονται κοινωνοί και βάζουν και οι ίδιοι το λιθαράκι τους στον ρου της Ιστορίας. Στα μαύρα εκείνα χρόνια που ο ελληνισμός ψυχορραγούσε κάποιοι άνθρωποι προσπαθούσαν σκληρά και με κίνδυνο τη ζωή τους να κρατήσουν ζωντανό και ατόφιο το ελληνικό φρόνημα, και αξίζει ιδιαίτερη μνεία στις προσωπικότητες αυτές. Σαν Μακεδόνας πρωτιστώς αλλά και σαν αναγνώστης ένιωσα ιδιαίτερη χαρά για την κίνηση αυτή.


Η συνεχής αφήγηση και η σωστή δομή είναι δυο ακόμη από τα θετικά χαρακτηριστικά αυτού του βιβλίου, γιατί ενώ από τη μια εναλλάσσονται συνέχεια τα πρόσωπα και οι χώροι στους οποίους λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα, από την άλλη δε χάνεις τίποτα από τη συνολική εικόνα. Σε σημεία η πρωτοπρόσωπη αφήγηση των ηρωίδων -άλλο ένα μεγάλο στοίχημα του συγγραφέα- είναι ακόμη μια συγκλονιστική στιγμή της ανάγνωσης, η διείσδυση στον ψυχισμό και τις σκέψεις των ηρωίδων γίνεται σαν αυτόματα ο αναγνώστης να έχει εισχωρήσει στα μύχια των σκέψεων τους. 


Με πλήθος καλολογικών στοιχείων και με γλώσσα απλή, λιτή χωρίς περιττά στολίδια ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου καταφέρνει να μεταφέρει τον αναγνώστη με μεγάλη ευκολία στη χρονική περίοδο των γεγονότων και να διατηρήσει από την αρχή ως και το τέλος του βιβλίου το εθνικό φρόνημα ζωντανό και ατόφιο. Η Ιστορία με τη Λογοτεχνία σε απόλυτη ισορροπία. Οι σημειώσεις του συγγραφέα από τις πηγές συμμαζεμένες και αρκετά κατατοπιστικές βοηθούν τον αναγνώστη να κατανοήσει πιο εύκολα τα ιστορικά γεγονότα.


ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ, το πρώτο βιβλίο της νέας τριλογίας του Θοδωρή Παπαθεοδώρου, ένα βιβλίο με πνοή και παλμό που δύσκολα θα αφήσετε από τα χέρια σας. Θα αφουγκραστείτε τον παλμό της εποχής εκείνης. Θα μυρίσετε το μπαρούτι αλλά και το φόβο. Θα χαθείτε στις σελίδες του, θα ταξιδέψετε νοερά σε αλλοτινές εποχές και θα μάθετε πολλά. Τι σημαντικότερο από ένα βιβλίο που εκτός της ψυχαγωγίας προσφέρει και γνώσεις με σεβασμό απέναντι στην Ιστορία αλλά και στον αναγνώστη; 


Συγχαρητήρια!


Ελευθέριος Α. Μανδαλιανός

[Eirini · Rating 5 out of 5]

Γυναίκες της μικρής πατρίδας - Θοδωρής Παπαθεοδώρου

Νομίζω πως τα λόγια γι'αυτό το βιβλίο είναι φτωχά και λίγα και πως ότι πω θα είναι λίγο μπροστά σε αυτά που υπάρχουν στο μυαλό και στην ψυχή μου. Έχοντας διαβάσει την τετραλογία του εμφυλίου, ήμουν σχεδόν σίγουρη τι με περίμενε διαβάζοντας τούτο το βιβλίο. Και όπως ήταν φυσικό δε με απογοήτευσε στο παραμικρό. Ο συγγραφέας κατάφερε να μεταφέρει τις εικόνες και την ιστορία της μαύρης εκείνης περιόδου, σε τέτοιο σημείο, που εγώ προσωπικά ένιωσα πλήρη συναισθήματα να με κατακλύζουν. Πόνεσα, συγκινήθηκα, έκλαψα, ένιωσα την αγωνία των γυναικών εκείνων που πάλεψαν για να μπορέσουν να επιβιώσουν υπό αυτές τις συνθήκες και ένιωσα υπερήφανεια και δέος απέναντι τους γιατί η Αρετή και η Φωτεινή αντιπροσωπεύουν όλες αυτές τις γυναίκες εκείνης της εποχής. Ένα μεγάλο μπράβο λοιπόν σε αυτές τις γυναίκες, ένα μεγάλο μπράβο στο συγγραφέα για την υπέροχη δουλειά που μας πρόσφερε. Έχει αυτό το χάρισμα να ζωντανεύει το παρελθόν και να το μεταφέρει μπροστά στα μάτια μας και μέσα στην ψυχή μας. Ευχαριστούμε!

[Yanper · Rating 4 out of 5]

Είναι το πρώτο βιβλίο της τριλογίας που αφορά στον Μακεδονικό αγώνα. Μία περίοδο που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή και που ίσως να μας την θυμίζει το βιβλίο της Δέλτα, Στα Μυστικά του Βάλτου και οι σκωπτικές αναφορές του σήμερα, στους Μακεδονομάχους.
Ένα ιστορικό μυθιστόρημα με σημαντική ιστορική έρευνα εκ μέρους του συγγραφέα που παρουσιάζει τις ιστορίες δύο γυναικών. Δύο γυναικών που κόντρα στις κοινωνικές συνθήκες της εποχής τους, ανέπτυξαν σημαντικό αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας επιδεικνύοντας φιλοπατρία. Ίσως σήμερα να μην μπορεί να γίνει πλήρως αντιληπτή η έννοια της φιλοπατρίας, αφού έχουν φροντίσει κάποιοι να την αμαυρώσουν και αβίαστα να την εξισώνουν με τον εθνικισμό και τον ρατσισμό. Αυτό όμως δεν αφαιρεί τίποτα από τον αγώνα και την φιλοπατρία αυτών των δύο γυναικών.

[Έλλη Δ · Rating 5 out of 5]

Απο το ιστολογιο ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
http://stonasterismotouvivliou.blogsp...

Στην ταραγμένη πολιτική συγκυρία, που όνομα κι εδάφη της Μακεδονίας μας περιφέρονται ξανά στα σαλόνια των Διαπραγματεύσεων σαν "ιμάτια προς διαμερισμό", το νέο βιβλίο του Θοδωρή Παπαθεοδώρου φαντάζει δραματικά επίκαιρο και φιλοδοξεί να παρουσιάσει ολοκληρωμένα, όσο ποτέ άλλοτε, την πορεία του ελληνισμού στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας, που εκτεινόταν ως την Ανατολίκή Ρωμυλία, στη χαραυγή του 20ου αιώνα.
Με τις "Γυναίκες της Μικρής Πατρίδας" ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου έρχεται να εμφυσήσει ανθρωπιά αλλά- κυρίως- να αφυπνίσει την ιστορική μνήμη, στοιχειοθετώντας μια εθνική συνείδηση χτισμένη στον πόθο για την ελευθερία, την τιμή προς τους προγόνους και την αυτοκριτική...

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αρχές του αιώνα, στην Αθήνα, στις λάσπες μιας φτωχογειτονιάς, γεννιέται ένα κοριτσάκι, χωρίς να υποψιάζεται ότι, από τη βρεφοδόχο,τα βήματά της θα την οδηγήσουν σε μια από τις πιο φημισμένες αθηναϊκές οικογένειες που την κοσμεί η παρουσία του Ίωνα Δραγούμη:
Είναι η Αρετή, που θα αντισταθεί στις επιταγές της υψηλής κοινωνίας, αναζητώντας την ταυτότητά της στο όνειρο να γίνει δασκάλα και να στηρίξει τον χειμαζόμενο ελληνισμό της Μακεδονίας που ζει κάτω από τον ασθμαίνοντα τουρκικό ζυγό και τη βουλγαρική τρομοκρατία!
Στην αναζήτηση της αυτήν, θα γνωρίσει και τον Μανώλη από τη σκλαβωμένη Κρήτη, που επέλεξε να γίνει αξιωματικός, αποζητώντας να ξεπλύνει την ντροπή του για όσα δεν μπόρεσε κάποτε να προασπίσει.
Παράλληλα, η Φωτεινή από την Ανατολική Ρωμυλία γαλουχείται στα ιδανικά της προσφοράς από τον γιατρό πατέρα της, ενόσο ο βουλγαρικός εθνικισμός απειλεί να εκριζώσει το ελληνικό στοιχείο από περιοχές διαποτισμένες για αιώνες από την πολιτισμική του αίγλη.
Η Φωτεινή θα βρεθεί σημαδεμένη από μια ανεπούλωτη απώλεια στη Θεσσαλονίκη των κοινωνικών αναταραχών, των ιδεολογικών ζυμώσεων, των εθνοτήτων...
Ο έρωτας θα έρθει μες στους χαλεπούς καιρούς να παίξει τα δικά του παιχνίδια, χωρίζοντας και διασταυρώνοντας ζωές, μέχρι να αναμετρηθεί με το καθήκον..
Ζωές στιγματισμένες από τα σημεία των καιρών και άσβεστη στην ψυχή την αγάπη για αυτήν την πατρίδα τη μικρή με το αιώνιο μεγαλείο...

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Μετά την Τετραλογία του για τον Εμφύλιο, ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου επανέρχεται με ένα αντίστοιχης βαρύτητας ιστορικό έργο, που επιφυλάσσει ανάλογες συγκινήσεις.
Αυτή τη φορά μας ταξιδεύει στην πολύπαθη Μακεδονία αρχές του 20ου αιώνα κι η επιλογή του, με την ονοματολογία των Σκοπίων στο προσκήνιο, φαντάζει περισσότερο επίκαιρη παρά ποτέ.
Εν πρώτοις, "Οι Γυναίκες της Μικρής Πατρίδας" φαίνονται όπως το προδιαγράφει ο τίτλος τους, ένα γυναικοκεντρικό μυθιστόρημα ιστορικής χροιάς, με ισχυρές συναισθηματικές εντάσεις.
Μια ιστορία που ξετυλίγεται σε μια ευέλικτη και άρτια σκηνοθετημένη παραλληλία ανάμεσα στην Φωτεινή, πρόσφυγοπούλα από την Ανατολική Ρωμυλία και μετέπειτα νοσοκόμα,
και την Αρετή, κόρη μιας φημισμένης οικογένειας που αναζητά την χειραφέτησή της...
Οι δυο ζωές αυτες, ενόσο υπηρετούν την Ωραία Ιδέα, θα βρουν σημείο τομής σε ένα σατανικό πάιγνιο της μοίρας με απρόβλεπτες συνέπειες που κόβουν την ανάσα.
Κυρίαρχο ρόλο στις "Γυναίκες της Μικρής Πατρίδας" παίζει το Μακεδονικό Ζήτημα, που αφορούσε φυσικά όχι μόνο στο ομώνυμο γεωγραφικό διαμέρισμα της σύγχρονης Ελλάδας, αλλά σε όλα τα εδάφη από το Μοναστήρι στα βορειοδυτικά ως την Ανατολική Ρωμυλία (περιοχή Φιλιππούπολης σήμερα).
Αρχές του αιώνα,με την Οθωμανική Αυτοκρατορία να φυλλορροεί κάτω από τη σήψη της και τα δυτικά συμφέροντα, η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας έγινε μήλον της έριδος για μελλοντική προσάρτηση σε αναδυόμενες κρατικές οντότητες, αλλα κυρίως στα τότε εδαφικώς περιορισμένα κράτη της Ελλάδας και της Βουλγαρίας.
Γι αυτό η Βουλγαρία αποδύθηκε σε έναν λυσσαλέο αγώνα εκρίζωσης του μακραίωνου ελληνικού στοιχείου στις περιοχές αυτές με όχημα τον προσηλυτισμο στο δικό της αυτόνομο Πατριαρχείο (Εξαρχία), με άτακτα ένοπλα σώματα (κομιτατζήδες) που σκόρπισαν τρομοκρατία, θέτοντας στο στόχαστρο την πνευματική ελίτ -ιερείς και δασκαλους που κρατούσαν τη φλόγα της ελληνικής συνείδησης και τη γλώσσα...
Οι Έλληνες της Μακεδονίας πάλευαν μόνοι κι αποκομμένοι από το αδιάφορο ελλαδικό κράτος- με φάρους κάποιους πεφωτισμένους ανθρώπους-σαν τον Δραγούμη, τον Παύλο Μελά, τον σλαβόφωνο Καπετάν Κώττα, τον ποιητή Τέλλο Αγρα κι αλλους αγωνιστές των όπλων και της πένας...
Παράλληλα η Κρήτη διεκδικεί την απαλλαγή της από το οθωμανικό γιαταγάνι,αναδεικνύοντας στη φωτιά της Θερισού τον κορυφαίο πολιτικό του αιώνα...
Αυτό είναι το ιστορικό πλαίσιο που ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου διαφωτίζει ολόπλευρα, ιχνηλατώντας μέσα από αυτό το πορτρέτο μιας εποχής και μιας Ελλάδας που διήυνυε τις πρωτες της δεκαετίες ως ένα κράτος νεοσύστατο- έρμαιο καιροσκοπισμού και δόλιων ξένων συμφερόντων.
Οι άρτια τεκμηριωμένες αναφορές του συγγραφέα (κι οι επεξηγηματικές υποσημειώσεις του, στο τελος) αναδεικνύουν τη φιλοπονία του και τον πλούτο της βιβλιογραφίας, που μελέτησε- με ευθύνη απέναντι στις θουκυδίδειες επιταγές της ιστορικής αντικειμενικότητας, που ένα πραγματικά σημαντικό Βιβλίο του είδους οφείλει να υπηρετέι.
Εκείνο που γενικά γοητεύει στον Παπαθεοδώρου είναι πως η ιστορική αλήθεια ρέει χωρίς βερμπαλισμούς, ενταγμένη αρμονικά στο κάδρο της πλοκής του.
Ο συγγραφέας αποφεύγει την παγίδα της αποστείρωσης που ελλοχεύει όταν διακύβευμα είναι η ιστορική αλήθεια, εμφυσώντας πνοή ζώσα στις αναφορές του με χαρακτήρες άρτια σκιαγραφημένους και πειστικούς στα παθη και τις αδυναμίες τους..
Το δράμα των ανθρώπων εδώ, συμβαδίζει ισότιμα με τις μεγάλες εθνικές τραγωδίες. Η ατομικότητα δεν συνθλίβεται από τη συλλογικότητα- αλλά αναδεικνύει τη μοναδικότητά της μέσα στην εξέλιξη της Ιστορίας.
Βαθύ συναίσθημα διαπνέει τις σελίδες του Παπαθεοδώρου, που συμπάσχει με τους ήρωές του...
Και σε αυτό το έργο του Παπαθεοδώρου δεσπόζει η φιγούρα της Γυναίκας με τα πολλαπλά της πρόσωπα.
Μάνα , Ερωτευμένη Δεσποσύνη, Λειτουργός, Ένθερμη Πατριώτισσα...
Είναι συγκλονιστικό πώς μια αντρική πένα αντιμετωπίζει με τόσο βαθιά ενσυναίσθηση την τραγικότητα και τη γοητεία της γυναικείας ύπαρξης- όπως είδαμε και στην "Τετραλογία του Εμφυλίου" φυσικά.
Ο Παπαθεοδώρου αγαπά ειλικρινά τη Γυνάικα και το εργο του αναβλύζει αυτήν του την αγάπη.
Στα πλαίσια της θεματολογίας του αποτείει φόρο τιμής στην Ελληνίδα Δασκάλα που αντιστάθηκε στον βουλγαρικό επεκτατισμό με όπλο την Αγάπη στο Παιδί και την Ελλάδα.
Το μαρτυρολόγιο των αφανών ηρωίδων δασκαλισσών της Μακεδονίας μακρύ:
Προεξάρχουσα η Βελίκα Τράικου που σφαγιάστηκε κ διαμελίστηκε από τα βουλγαρικά στύφη...
Πλάι της η 22χρονη Αικατερίνη Χατζηγεωργίου, που την έκαψαν το 1904 ζωντανή οι κομιτατζήδες στη Γευγελή, «υπέρ της εις τον Θεόν των Ελλήνων πίστεως αγωνιζομένη", όπως αναγράφει ο τύμβος της.
Εδω θα προστεθεί ταπεινά κι η ηρωίδα του συγγραφέα μας ως υπόμνηση του ιερού Χρεόυς που κάθε Δάσκαλος έχει απέναντι στα υπό διωγμόν Ιδανικά και την εν γένει Υπόθεση του Ανθρώπου.
Εμφανής ειναι η ευαισθησια του Θοδωρή Παπαθεοδώρου προς το κοινωνικό περιθώριο, με στιγμιότυπα που ραγίζουν την καρδιά σου και διεκδικούν από τον εφησυχασμό μας τη χαμένη μας ευσυνειδήσία.
Είναι τόσα αυτά που μπορεί κανείς να πει για τις "Γυναίκες της Μικρής Πατρίδας", γιατί όπως κάθε διαχρονικό βιβλίο, εγείρει πλήθος προβληματισμών γύρω από τη ζωή, την πολιτική και την πατρίδα!
Το βέβαιο είναι πως το βιβλίο αυτό ήρθε στην ιδανική χρονική συγκυρία.
Σήμερα, που αλυτρωτισμοί έχουν φουντώσει πάλι ενσπείροντας μεγαλομανείς επεκτατισμούς, κάθε Ελληνας κι Ελληνίδα -πλάι στον αδιαφιλονικητο πόθο της ειρηνικής γειτνίασης- πρέπει να προτάσσει ψυχραιμία ,αυτοσεβασμό και προπάντων νηφάλια, ιστορική γνώση.
Βιβλία σαν τις "Γυνάικες της Μικρής Πατρίδας" Παπαθεοδώρου, είναι πειστικός αντίλογος σε φωνές φανατισμού, προασπίζοντας τα ιδανικά της Συνύπαρξης και της Επίγνωσης, που γαλουχούν πολίτες με κοινωνική ευαισθησία κι εθνική συνείδηση.
Προσωπικά, ευχαριστώ τον κ Παπαθεοδώρου ως Ελληνίδα και Γυναίκα για τη σπουδαία εμπειριά Ψυχής και Σκέψης που πρόσφερε, και ενημερώνω το κοινό ότι- δυστυχώς - πρέπει να αναμένει ως το Φθινόπωρο για τη Συνέχεια που αναμένεται συναρπαστική...
http://stonasterismotouvivliou.blogsp...

[Bookcharmed]

Γνωρίζοντας το παρελθόν, υπερασπίζεσαι καλύτερα το μέλλον. .

[Zoi Margellou · Rating 5 out of 5]

Eξαιρετικό!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Πρέπει να το διαβάσουμε όλοι!
Η ιστορία μας, ο τόπος μας, το παρελθόν μας....
Επιμορφωτικό, διδακτικό, συνταρακτικό!!!

[Στεφη Λουλη · Rating 5 out of 5]

Πραγματικά διαμάντι !!!

[Afroditi Kousouni · Rating 3 out of 5]

Ο Παπαθεοδώρου είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς στο χώρο του ιστορικού μυθιστορήματος. Με όποια εποχή της ελληνικής ιστορίας έχει καταπιαστεί, καταφέρνει να μεταδώσει στον αναγνώστη την αίσθηση των ιστορούμενων γεγονότων με το δικό του προσωπικό λογοτεχνικό ύφος, το γλαφυρό και ευκολοδιάβαστο. Οπως όλα του τα βιβλία, έτσι και το παρόν, είναι προϊόν μεγάλης ιστορικής έρευνας. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους αυτής της γραφής εμφανίζονται γυναίκες, που δίνουν το δικό τους προσωπικό αγώνα στη Μακεδονία, στα 1900, όταν πάσχιζε ακόμη να ενωθεί με την Ελλάδα. Με τον Ίωνα Δραγούμη παρόντα, ακόμη και στο παρασκήνιο, όλα παίρνουν κάτι από την λάμψη της προσωπικότητάς του. Αν και το βρήκα λίγο υποτονικό σε σχέση με τη συγκλονιστική τετραλογία για τον Εμφύλιο, αναμένω με ανυπομονησία τη συνέχεια. Ο Παπαθεοδώρου σε κάνει να αγαπάς τις ηρωίδες του και η Φωτεινή με την Αρετή δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν από αυτόν τον κανόνα...

[Antonio Papadourakis · Rating 4 out of 5]

Ιστορικό μυθιστόρημα, αρκετά κατατοπιστικό για τις συνθήκες που επικρατούσαν στα τέλη του 19ου αιώνα στη Φιλιππούπολη, στην Αθήνα και στην Κρήτη και το 1903 στη Μακεδονία και στην Ελλάδα. Γραμμένο σε πολύ καλή γλώσσα αλλά με βασικό μειονέκτημα το ότι οι ήρωες έλληνες αγωνιστές και οι ντόπιοι πατριώτες είναι μονοδιάστατοι και εξιδανικευμένοι: ηθικοί, χωρίς ψεγάδια, χωρίς αμφιβολίες.
Επίσης είναι παράληψη η απουσία γλωσσάριου στο τέλος του βιβλίου, ενώ είναι σημαντικές οι ιστορικές παραπομπές που γίνονται.
"Όταν, κάτω από την κομιτατζίδικη θύελλα, ο Μητροπολίτης Καστοριάς κάλεσε τους πιστούς υπό τα όπλα, όλοι οι καπεταναίοι που ανταποκρίθηκαν ή συμφώνησαν ήταν σλαβόφωνοι με εξαίρεση τον καπετάν Σιδέρη από τη Νεγκοβάνη και τον καπετάν Ζήση από το Λέχοβο που ήταν βλαχόλαλοι."
" -Το γένος μας αυτά το καθορίζουν: η γλώσσα, η Ιστορία και η θρησκεία.
-Το πρόβλημα των ανθρώπων δεν είναι οι παλιές, πεθαμένες ιστορίες, οι ράτσες ή οι θρησκείες. Το πρόβλημα είναι ο πλούτος στα χέρια των λίγων που δυναστεύουν τους πολλούς."
"Οι άντρες είναι από τη φύση τους ανυπόμονοι γιατί κυνηγούν. Οι γυναίκες είναι υπομονετικές γιατί ψαρεύουν."

[Chitoula Papazoglou · Rating 4 out of 5]

Οι «Γυναίκες της μικρής πατρίδας» πρόκειται για ένα βιβλίο που αφορά το Μακεδονικό Αγώνα. Συστήνεται και πρέπει να διαβαστεί από όλους όσους λατρεύουν την ελληνική ιστορία καθώς ακόμα και από όσους πραγματικά αγνοούν το τι πραγματικά συνέβη εκείνη την περίοδο. Πολλά σημεία θα σοκάρουν άλλα θα συγκινήσουν ενώ άλλα θα προβληματίσουν τον αναγνώστη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το πρώτο βιβλίο για τον Μακεδονικό Αγώνα δεν κουράζει και διαβάζεται εύκολα παρά τον όγκο του, λόγω των πληροφοριών που θα λάβει ο αναγνώστης μέσα από αυτό. Ένα ταξίδι, λοιπόν, στην Ιστορία!!!

Διαβάστε την άποψη μου για το βιβλίο εδώ

[Hristos Dagres · Rating 5 out of 5]

Εντυπωσιακό βιβλίο. Περιμένω τη συνέχεια του γιατί, δυστυχώς, οι ιστορίες της Αρετής, του Μάνου και της Φωτεινής δεν ολοκληρώθηκαν σε αυτό.
Το βιβλίο είναι φόρος τιμής και ύμνος στη δύο μεγαλύτερα όπλα των Ελλήνων κατά τον ιερό αγώνα για να σώσουν τη Μακεδονία από τα βουλγάρικα νύχια: τα γράμματα και τον πόθο για Ελευθερία!

[Bill Anagno · Rating 4 out of 5]

Με βασάνισε το πόσα αστεράκια να βάλω... Απ'την μια ΠΡΈΠΕΙ να γράφονται μυθιστορήματα με τέτοια θέματα. Η ατμόσφαιρα της εποχής υπήρχε και οι πληροφορίες ήταν άπειρες. Απ'την άλλη η ιστορία δεν με κρατούσε. 4 αστεράκια λοιπόν, μάλλον λόγω καταγωγής. Αν ήμουν πχ κάποιος ξένος,που δεν θα με ενδιέφεραν τα ιστορικά, θα ήταν λιγότερα...

[Ευαγγελία · Rating 3 out of 5]

Με κούρασε πάρα πολύ. Τα ιστορικά μυθιστορήματα, προσωπικά, προτιμώ να επικεντρώνονται στην ιστορία των ηρώων και τα ιστορικά στοιχεία να εμπλουτίζουν το περιβάλλον τους. Στο συγκεκριμένο βιβλίο θεωρώ ότι απλά οι ήρωες συμμετέχουν στα γεγονότα που διαδραματίζονται. Πρώτο ρόλο έχει η ιστορία.

[Eva Ziaka · Rating 5 out of 5]

Καταπληκτικό! Πραγματικά σε κάνει να ζεις τα γεγονότα και σε αυτό βοηθούν και οι σημειώσεις του συγγραφέα σχετικά με τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Ανυπομονώ να διαβάσω και τα επόμενα της τριλογίας!

[Κωνσταντίνα Μπ. · Rating 5 out of 5]

Η εξαιρετική γραφή του Θοδωρή Παπαθεοδώρου μας φωτίζει με μοναδικό τρόπο γεγονότα του Μακεδονικού αγώνα!

[Elpida Katsaiti · Rating 5 out of 5]

Τι να πω...εξαιρετικο! Τα ιστορικά στοιχεια, η έρευνα, το λεξιλόγιο, οι προτάσεις που ειναι σα να χορεύουν πάνω στο χαρτί...βουρ για το 2ο μερος!

[Eleonora Chasapi · Rating 2 out of 5]

Με κούρασε δυστυχώς. Πάρα πολλά ιστορικά στοιχεία που παγώνουν τη ροή του βιβλίου και πετούν εκτός τον αναγνώστη. Επίσης σε πολλά θέματα, αρκετά μονόπλευρη οπτική.

[Maria Malaki · Rating 5 out of 5]

Εκπληκτικό! Έχω μείνει άφωνη! Ξεκινάω αμέσως το επόμενο!

[Katia · Rating 5 out of 5]

Ωραία γραφή, ήρωες που θες να ακολουθήσεις! Συνεχίζω με το 2ο της τριλογίας του Μακεδονικού Αγώνα..

[Γιώργος Π · Rating 5 out of 5]

Υπόκλιση στους ανθρώπους του Μακεδονικού αγώνα. Πολλά μπράβο στον Παπαθεοδώρου.