Σώμα στη βιτρίνα

by Αργυρώ Μαντόγλου

Άμστερνταμ, Κόκκινη Συνοικία. Μάρτιος, 1664: Η δανέζα Έλσε Κρίστενς έρχεται από το χωριό της στη Μεγάλη Πόλη για «να ζήσει» και «να γράψει ιστορία». Σύντομα από το καπηλειό μιας μονόφθαλμης γριάς, θα βρεθεί στην έπαυλη ενός μαθητευόμενου ζωγράφου και από εκεί στο ατελιέ του Ρέμπραντ, όπου θα γίνει μοντέλο του μεγάλου Δασκάλου. Θα μυηθεί στην τέχνη, στις διαπραγματεύσεις, στον έρωτα, αλλά και στη σκληρότητα των άπληστων ανθρώπων που μέλλει να λεηλατήσουν και τη δική της άνοιξη. Η Έλσε θα μάθει πως ο θάνατος δεν είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να σου συμβεί.

Άμστερνταμ, Κόκκινη Συνοικία. Μάρτιος 2014: Η ελληνίδα Νατάσσα είναι πόρνη της βιτρίνας και εργάζεται δίπλα στο σπίτι του Αδαμάντιου Κοραή. Αγνώριστη και αποφασισμένη, έχει διαγράψει το παρελθόν της και ό,τι την έφερε εδώ, έως ότου ένας μυστηριώδης άντρας εμφανίζεται στη ζωή της και ισχυρίζεται ότι θέλει να τη σώσει, όχι από το παρελθόν, αλλά από το μέλλον της.

Ιστορικό μυθιστόρημα, μεταφυσικό θρίλερ, μια αλληγορία για τη σχέση του ατόμου με τα γεγονότα της εποχής του, το Σώμα στη βιτρίνα είναι ένα βιβλίο για τα μεγάλα όνειρα που κρύβονται στις ταπεινές κόγχες των μητροπόλεων, τη μετανάστευση, τη φιλοδοξία, την τυφλότητα της επιβίωσης, τη νέμεση, αλλά και τη λυτρωτική δύναμη της τέχνης που αφήνει χώρο ακόμα και στα ανώνυμα θύματα της Ιστορίας.

408 pages, Paperback

First published March 23, 2017

About the author

Η Αργυρώ Μαντόγλου γεννήθηκε στην Αθήνα (1963). Σπούδασε Αγγλική Λογοτεχνία, Φιλοσοφία (BA), μεταπτυχιακές σπουδές στην Κριτική Θεωρία στο University of North London. Έχει εκδώσει ποιήματα και πεζά και ασχολείται συστηματικά με τη μετάφραση. Κείμενά της και κριτικά σημειώματα έχουν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Υπήρξε τακτικός συνεργάτης του ένθετου "Βιβλιοθήκη" της "Ελευθεροτυπίας" από το 1999, έχει, επίσης, δημοσιεύσει επισταμένως κριτικές και θεωρητικά άρθρα για θέματα λογοτεχνίας στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο.
Έχει επίσης μεταφράσει έργα των Τζορτζ Έλιοτ, Βιρτζίνια Γουλφ, Χένρι Τζέιμς, Άντζελα Κάρτερ, Τζιν Ρις, Τζανέτ Γουίντερσον, Τζόις Κάρολ Οουτς, Άλι Ζμιθ, Ζέιντι Σμιθ, Πίτερ Κάρεϊ και άλλα σπουδαία ονόματα της σύγχρονης αγγλόφωνης πεζογραφίας. Έχει διδάξει δημιουργική γραφή στο ΕΚΕΒΙ (2010-11) και από το 2006 συντονίζει μια λέσχη ανάγνωσης στο "Πολυχώρο Μεταίχμιο" με τίτλο "Γυναικείες Συγγραφείς του 20ού αιώνα". Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, διατέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου τα έτη 2007-2009 και μέλος της Επιτροπής για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης (2002-2006) και (2011-2012).

Reviews

[Infada Spain · Rating 3 out of 5]

3,5 αστεράκια

[Πάνος Τουρλής · Rating 4 out of 5]

Η Έλσε είναι Δανέζα που ήρθε στο Άμστερνταμ το 1664 για να βρει μια δουλειά. Ο Άγγελος βρίσκεται στο Άμστερνταμ του 2014 για ένα συνέδριο. Η Ελισάβετ είναι Ελληνίδα που το έσκασε από την πατρίδα της και εργάζεται σήμερα ως πόρνη στα σπίτια με βιτρίνα της Κόκκινης Συνοικίας του Άμστερνταμ. Η Ελισάβετ είναι συγγραφέας που ήρθε στο Άμστερνταμ για να γράψει το νέο της μυθιστόρημα. Τι ενώνει αυτούς τους ανθρώπους και πώς θα καταφέρει η κυρία Μαντόγλου να πλέξει μια αριστοτεχνική ιστορία γύρω τους; Τι κοινό έχουν μια ανήλικη πόρνη του παρελθόντος, που ξεκίνησε δούλα για να καταλήξει μοντέλο του Ρέμπραντ, ένας άντρας που έχει το χάρισμα ή την κατάρα της συναισθησίας, δηλαδή να μετατρέπει όλα τα ερεθίσματα των συνομιλητών του σε γεύσεις, κάποτε προβλέποντας το μέλλον, μια γυναίκα που ανακαλύπτει την ιστορία της Έλσε και αποφασίζει να τη γράψει και μια κοπέλα που τη στοιχειώνει ένα βαρύ παρελθόν; Στο νέο μυθιστόρημα της κυρίας Μαντόγλου ο αναγνώστης έχει να διαλέξει ανάμεσα στην πρώτη, ρέουσα, συναρπαστική ανάγνωση ή στη βαθύτερη, διττή, πίσω από τις γραμμές, δεύτερη.

Το βιβλίο είναι αυτό ακριβώς που περιέγραψα πριν: ή θα αφεθεί ο αναγνώστης στη μαγεία μιας καλογραμμένης ιστορίας, ψάχνοντας να ανακαλύψει τον κοινό παρονομαστή των πρωταγωνιστών, ή θα σταματάει κάθε τρεις και λίγο για να ψάξει λίγο παραπέρα, ελάχιστα πιο κάτω από την αράδα που μόλις τελείωσε. Παραλληλισμοί που δε φαίνονται με την πρώτη ματιά, μεταφυσικές έννοιες που ντύνονται λογικοφανώς, κατ’ επίφασιν συμπτώσεις που οδηγούν κάπου, επάλληλες πορείες ανθρώπων που έχουν χαραχτεί στο καλντερίμι του χρόνου ακριβώς όπως και η πόλη με τους επάλληλους χωροταξικούς της κύκλους, που εύκολα μπορούν να μπερδέψουν τον άγνωστο, τον τουρίστα. Και αυτήν την πόλη, τα κανάλια, το λιμάνι, τα σπίτια με τα πολλά παράθυρα, να τα αντικρίζει καθημερινά το σώμα της Νατάσας στη βιτρίνα του σπιτιού αλλά και το σώμα της Έλσε στη βιτρίνα της πόλης, την «Πύλη των Δακρύων».

Με συγκίνησε η ιστορία της Έλσε και ο τρόπος που κατάφερε, ακόμη και από καθαρή τύχη, να γίνει μοντέλο του Ρέμπραντ. Η ατμόσφαιρα της εποχής, οι περιγραφές των κτηρίων και των ανθρώπων ήταν παραστατικότατα και η ιστορία της ακόμη και την τελευταία στιγμή έχει ανατροπές! Η Έλσε ζει σε μια πολυκατοικία νοικιάζοντας ένα διαμέρισμα από μα στρυφνή γριά που απαιτεί κάθε μέρα τα νοίκια της. Η κατάσταση πιέζει και η γριά την αναγκάζει να γίνει πόρνη για να την εξοφλεί. Η Έλσε όμως δεν είναι προορισμένη να ζήσει για πολύ σε αυτές τις συνθήκες, γιατί τα γεγονότα θα τη βοηθήσουν να πραγματοποιήσει την αρχική της επιθυμία: να πετάξει!

Στο σήμερα, η Ελισάβετ, ο Άγγελος και η Νατάσα είναι τρία πρόσωπα που έχουν τα δικά τους μυστικά, ψυχολογικά προβλήματα, ανασφάλειες, σκοτεινό παρελθόν και σταδιακά διαπίστωνα πως δεν έχουν ξεφύγει από τη σκιά της Έλσε. Η συγγραφέας επιλέγει να μας γνωρίσει σιγά σιγά και με τον δικό της ρυθμό το χτες της ζωής τους και τους λόγους που τους οδήγησαν στο Άμστερνταμ. Η πιο συναρπαστική περίπτωση ήταν αυτή της Νατάσας, μιας και έφτασε στην Ολλανδία με τον πιο ανατρεπτικό τρόπο και αναγκάστηκε να προβεί σε πράξεις που έβλαψαν ανθρώπους γύρω της. Η τέχνη του Ρέμπραντ συνοδεύει τις κινήσεις της Ελισάβετ, η οποία γνωρίζει έναν νέο έρωτα στην πόλη αυτήν, ευελπιστώντας να σβήσει οριστικά τα γεγονότα που συνέβησαν σε εκείνο το νησί. Ο Άγγελος γνωρίζει τη Νατάσα και η μεταξύ τους επαφή είναι αρκετά διαφορετική από ό,τι έχω διαβάσει ως τώρα.

Η Νατάσα δεν είναι άλλη μια κοπέλα που τα βρήκε δύσκολα σε ξένη χώρα κι αποφάσισε να ακολουθήσει την «εύκολη» λύση, την πορνεία, όχι, είναι αξιοπρεπής, σπουδάζει, έχει τα κριτήριά της και ειδικά την τέχνη του έρωτα την έχει αναγάγει σε επιστήμη για να προστατέψει κυρίως τον εαυτό της. Η συγγραφέας ούτε αυτό δεν άφησε να παραμείνει κλισέ: «Μήπως δεν είναι εκπόρνευση να έχεις έναν σύζυγο και να το κάνεις κάθε βράδυ παρ’ ό,τι σε αηδιάζει; ... Δεν είναι εκπόρνευση να έχεις μια δουλειά που σιχαίνεσαι κι όμως να συνεχίζεις να χαραμίζεις τον χρόνο σου σε πράγματα αιδάφορα και ταπεινωτικά; Να κάνεις παρέα με ανθρώπους που περιφρονείς, με άντρες εμετικούς;» (σελ. 68).

Ανάμεσά τους, γύρω τους, κατά τη διάρκεια των περιπετειών τους, η κυρία Μαντόγλου δε διστάζει να σκορπίσει διαχρονικές και καίριες παρατηρήσεις πάνω στην ανθρώπινη ψυχολογία, να βοηθάει τον αναγνώστη να κοιτάζει καλύτερα τα γεγονότα που διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια του και να αφήνει άπλετο χώρο στο στυλ και το ταλέντο της να δομήσουν άλλο ένα καλογραμμένο και εντελώς διαφορετικό μυθιστόρημα, ακριβώς για αναγνώστες που θέλουν να αποκτήσουν κάτι που θα τους πάει ένα βήμα πιο πέρα στον χώρο της ανάγνωσης. Η ολοκλήρωση των ιστοριών γίνεται συνετά, χωρίς βεβιασμένες κινήσεις και οι ψηφίδες του παζλ μπαίνουν μία μία στη θέση τους, απαρτίζοντας έτσι ένα δυνατό σύνολο που με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο και με έκανε να καταλάβω πως η κυρία Μαντόγλου ήρθε για να μείνει στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας.

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«... είχε καταλάβει πως όσο πιο ανοιχτά είχε τα μάτια της, τόσο περισσότερη ασχήμια θα έβλεπε, και όσο περισσότερους ανθρώπους συναντούσε, τόσο θα μίκραινε η επιθυμία της να γνωρίσει σε βάθος το ανθρώπινο γένος σε όλες του τις διαστάσεις, ακόμα και τον ίδιο της τον εαυτό» (σελ. 228).

«Για κάποιους υπάρχει ένα καρφί στο παρελθόν, ένα καρφί όπου η μοίρα τους έχει σκαλώσει και έχει σκιστεί, αλλά συνεχίζουν να ζουν με το τρύπιο ρούχο της ψυχής τους, ζωντανοί μεν αλλά ευάλωτοι και ανεπανόρθωτα λαβωμένοι» (σελ. 301).

«Και η Νατάσα αναρωτήθηκε πώς γίνεται στον κόσμο να υπάρχει τόση καλοσύνη. Και αν υπάρχει, γιατί δεν εξαπλώνεται, γιατί δεν αποκτά μιμητές, γιατί δεν τη ζηλεύουν οι άνθρωποι» (σελ. 350).

[Κέλλυ Θεοδωρακοπούλου · Rating 3 out of 5]

Δυόμισι στα τρία, άντε τρία επειδή ήταν καλύτερο από το άλλο της που έχω διαβάσει, το 'Όλα στο μηδέν", πιο ζωντανό, πιο κατανοητό, λιγότερο επηρεασμένο από το σύνδρομο "όλα συμβαίνουν μέσα στο κεφάλι του χαρακτήρα". Παραμένει, βέβαια, η ψυχρή, αποστειρωμένη γλώσσα στην οποία γράφουν πολλοί σύγχρονοι Έλληνες συγγραφείς και άντε να τους πείσεις ότι είναι ελάττωμα. Πιο ενδιαφέρουσα από τους χαρακτήρες η Έλσε, ενδεχομένως επειδή είναι αγράμματη και άλλης εποχής, η αφήγηση πρέπει να γίνει ζωντανή θέλοντας και μη, με πόσο αποστειρωμένη γλώσσα να διηγηθείς την οπτική γωνία μιας τέτοιας κοπέλας; Στη δεύτερη θέση η Νατάσα, που βρίσκεται σε μια κατάσταση αρκετά πρωτότυπη. Ακόμα λίγο λιγότερο ενδιαφέρουσα η Ελισάβετ, η συγγραφέας, και πιο βαρετός από όλους ο Άγγελος, που βρίσκεται εκεί χωρίς σκοπό αρκετά συγκεκριμένο και τα όσα του συμβαίνουν είναι πολύ εγκεφαλικά. Καμία σχέση με μεταφυσικό θρίλερ, όποιος το περιγράφει έτσι δεν το έχει διαβάσει.

[Constantina · Rating 2 out of 5]

Εγκαταλείφθηκε στην σελίδα 90