Status Updates From The Question Concerning Tec...

Uit de karigheid van de wereld van de techniek, waarin waarde afhangt van beschikbaarheid, kan de mens zichzelf voor het eerst ontdekken als de voorwaarde sine qua non waaruit een andere wereld mogelijk wordt. Bewust van die oorspronkelijke waarheid kan men zich verdiepen, zoals H. gedaan heeft, in de oorsprong van het begrip 'techniek' en dus haar wezen. Daarin wordt verwantschap met de kunst ontdekt.

Als de techniek zich als louter middel en de wereld zich als achtergrond van het beschikbaar bestand aandient, dan waant de mens zich meester. Hij is zo ingenomen door het gestel, dat hij zelf tot bestand wordt, en oog verliest op de mogelijkheid van het scheppen. Dat, en niet de atoombom, is het hoogste gevaar: hij raakt verwijderd van een vrije verhouding tot het schijnen en dus van wat het is om mens te zijn.

"Altijd wordt de mens beheerst door de toeschikking van ontberging [d.w.z. door de mettertijd mogelijk wordende manier om de wereld te zien, DZ]. Maar het is nooit de dwang van het noodlot. Want de mens wordt juist pas vrij in zoverre hij in het domein van de toeschikking [van het denkbaar-worden, DZ] thuishoort en zo een horende - maar geen horige - wordt."

Onze situatie is het ge-stel, namelijk: datgene wat in ons denken, praten en handelen aanleiding geeft om alles te behandelen als beschikbaar bestand. Die situatie is voorbereid in de vroegmoderne fysica. Zelfs als de nieuwste fysica ons leert dat de natuur zich niet laat onderscheiden in afgebakende deeltjes, de natuur blijft datgene wat zich in informatiesystemen aandient, d.w.z. wat zich welonderscheiden betoont.

Techniek brengt de natuur in stelling om een zaak tevoorschijn te brengen. Wat de moderne techniek echter in het bijzonder kenmerkt, is dat die "zaak" op bestelling beschikbaar moet zijn. Zo is de natuur niet leidinggevend (zoals landbouw eens van getijden afhing), maar wordt simpelweg gebruikt tegen de achtergrond van menselijke bedrijvigheid. Ook mensen zélf worden zo gebruikt (getuige Human Resources).

Techniek is misschien middel, maar verzamelt ook grondstoffen om zich heen waaruit het product tot stand moet worden gebracht en de vorm waarin, begrensd door de functie die het product zal dienen, allemaal onder toeziend oog van degene uit wiens behoefte de techniek voortkomt. Techniek is dus niet zomaar middel, maar een wijze van voortbrengen, met alles wat daarbij komt kijken.

Inderdaad, techniek is een verzameling middelen; de opvatting van techniek als instrument is correct. Maar wat betekent 'instrument'? In ieder geval dat techniek van de orde van oorzaken is. Maar zoals het woord 'instrument' is ook het woord 'oorzaak' vaag. Het doel zelf - dus niet alleen de middelen daartoe - is bijvoorbeeld een oorzaak, dat wil zeggen: draagt in zekere zin bij aan het totstandkomen van een zaak.

Overal blijven we onvrij vastgeketend aan de techniek, of we haar nu hartstochtelijk omarmen of afwijzen. *Maar het ergst zijn we aan de techniek overgeleverd als we haar als iets neutraals beschouwen*; want die opvatting, die men vandaag de dag bijzonder graag huldigt, maakt ons volslagen blind voor het wezen van de techniek.