Jump to ratings and reviews
Rate this book

Η χαμένη άνοιξη: Δίσεχτα χρόνια

Rate this book
Ιούλιος 1965: Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν δυό και περισσότερες ιστορίες αγάπης, το κύριο θέμα του, ωστόσο, είναι η συνειδητοποίηση των πρωταγωνιστών του σε μια κρίσιμη ώρα του τόπου, μέσα από την οδύσσεια μιας ερωτικής αναζήτησης. «Αθήνα, η πιο ανοιχτή πόλη του κόσμου», ξεσπάει θαυμαστικά ένας επαναπατρισμένος, ύστερα από δεκαοχτώ χρόνων καταναγκαστικής απουσίας. Έντονη πολιτιστική ζωή, αγώνες της σπουδάζουσας νεολαίας, νέες δυνάμεις στο πολιτικό προσκήνιο, ιδέες και προβληματισμοί χαρακτηρίζουν την «Αθηναϊκή Άνοιξη». Αντιστικτικά, δίνονται οι εκτραχηλισμοί κι οι ανορθόδοξοι έρωτες μιας παρέας από Αμερικάνους αυτοεξόριστους και άλλους ξένους, όπου οι πράκτορες μηχανορραφούν ανεμπόδιστοι, σε συνεργασία με βασιλικούς άνδρες, στρατοκράτες, πολιτικούς της Δεξιάς, δυσαρεστημένους του κόμματος που κυβερνά και παράγοντες της οικονομικής ολιγαρχίας. Χρονικά, το μυθιστόρημα καλύπτει μόλις είκοσι μέρες, από τις 4 ως τις 23 Ιουλίου, ημέρα της ταφής του Σωτήρη Πέτρουλα. Μιά οριζόντια τομή στον κορμό του ιστορικού χρόνου: Η Αποστασία, ο εξαναγκασμός του Παπανδρέου σε παραίτηση, οι δυσχέρειες και τ' αδιέξοδα της Αριστεράς. Σ' ένα περιβάλλον που δεν σταματάει ν' αλλάζει - προς το χειρότερο - ανακαλούνται μνήμες και μορφές από το Διχασμό, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο και διαγράφονται μ' εφιαλτική διαύγεια όσα θα έρθουν: «Είχαμε ξαναμπεί στον αστερισμό του παρακράτους και της τρομοκρατίας... Πάνω από τη χαμένη Άνοιξη μετεωριζόταν τώρα ο γύπας του πραξικοπήματος, έτοιμος να ριχτεί και να σπαράξει τον τόπο», λέγει στο τέλος ο επαναπατρισμένος. Κι όμως ο ίδιος, εμπρός στον ανοιχτό τάφο του ήρωα, θα πει: «Ευλογημένοι όσοι, στα μαρμαρένια αλώνια, νικούν το Χάρο, όπως ο Σωτήρης Πέτρουλας». (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Με τον υπέρτιτλο "Δίσεχτα χρόνια" ο Τσίρκας υποσχόταν μια νέα τριλογία στο πρότυπο των "Ακυβέρνητων πολιτειών", που θα κάλυπτε ιστορικά και την περίοδο της δικτατορίας. "Η χαμένη άνοιξη", όμως, που θα ήταν ο πρώτος τόμος, έμελλε να είναι και το κύκνειο άσμα του συγγραφέα. Σε όλες τις ανατυπώσεις μετά το θάνατό του διατηρήθηκε αυτός ο υπέρτιτλος όχι μόνο για να μην αλλοιωθεί αυθαίρετα η ταυτότητα του έργου, αλλά και γιατί αυτή η διάταξη του εξωφύλλου σηματοδοτεί την ιδεατή προέκταση των γνωστών γεγονότων. Δηλαδή, το φιλόδοξο σχέδιο του συγγραφέα, ύστερα από την περιπέτεια της Μέσης Ανατολής, να ιστορήσει πάλι με τα μέσα της τέχνης τη ζοφερή ελλαδική εμπειρία που βίωσε επίσης οδυνηρά.

260 pages, Paperback

First published January 1, 1976

9 people are currently reading
409 people want to read

About the author

Stratis Tsirkas

17 books35 followers
(Greek: Στρατής Τσίρκας)

Yiannis Hatziandreas, who became known by the pen name of Stratis Tsirkas, was born in Egypt in 1911.
After graduating from the commercial section of the Ambeteio School he went to work in a cotton mill as an accountant and later as the manager of a factory in Upper Egypt. He read voraciously from an early age and published translations of poetry and short texts of his own in journals in Egypt and Greece.
From 1938 to 1963, when he settled in Greece, he managed a tannery in Alexandria, where he became involved in literary and communist circles.
In 1937 he published Fellahin, poems inspired by his time in Upper Egypt, in 1938 The Lyrical Voyage and in 1944 his first short story collection, Strange People.
The Penultimate Farewell and Spanish Oratorio in 1946 mark his farewell to poetry.
Tsirkas was actively involved in the Communist Party’s Anti-Fascist Initiative and he edited their journal, Ellin.
The 1944 mutiny of the Greek fleet and army and its brutal suppression inspired his writing, from April is the Cruellest Month (1947) to the final volume of the Drifting Cities trilogy.
After the war he published short stories, literary criticism and studies. During the Suez Crisis he wrote Nureddin Bomba. In 1958 he published Cavafy and his Era which won the State Award for biography, and followed up with a work on Seferis.
In 1961 he published The Club, the first volume in the Drifting Cities trilogy, prompting his expulsion from the Communist Party. The second volume came out in 1962, the third in 1965.
He continued to write articles and literary criticism.
He actively opposed the dictatorship and when the Greek Communist Party split, he joined the newly formed Greek Communist Party of the Interior.
During the junta he did translations and when preventive censorship was lifted he played a leading part in producing the anti-junta 18 Texts and New Texts, and contributed to the anti-dictatorship journal Synechia.
In 1972, the French edition of Drifting Cities won a prize for the best foreign book.
Lost Spring, published in 1976, was a novel with an Athenian setting and intended to be first of a trilogy which Tsirkas never completed. He died in 1980.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
216 (34%)
4 stars
249 (39%)
3 stars
131 (20%)
2 stars
23 (3%)
1 star
6 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 50 reviews
Profile Image for Zaphirenia.
290 reviews220 followers
January 20, 2021
Για τη χαμένη άνοιξη είχα ακούσει και διαβάσει μόνο καλά λόγια. Δεν ξέρω τι δεν πήγε καλά με τη δική μου εμπειρία, ίσως η υπερβολικά έντονη πολιτική χροιά του. Καταλαβαίνω και σέβομαι ότι αποτυπώνει μια δύσκολη στιγμή της ελληνικής ιστορίας, με μεγάλη πόλωση και πολλές ματαιωμενες προσδοκίες, αλλά σε επίπεδο κειμένου με έχασε αρκετά νωρίς και εν τέλει το τελείωσα διεκπεραιωτικα και με τη λογική "άντε να δούμε πώς το κλείνει να πάμε παρακάτω". Μου θύμισε περισσότερο μανιφέστο και λιγότερο μυθιστόρημα και τελικά αυτό που κατά βάση μου άφησε ήταν μια νοερή σημείωση να διαβάσω ένα ιστορικό βιβλίο για τον Ιούλιο του '65 και πώς έφτασε η Ελλάδα στο πραξικόπημα, όχι κάτι να θυμάμαι από το ίδιο το βιβλίο όμως. Δυστυχώς, κατά πάσα πιθανότητα θα το ξεχάσω πολύ γρήγορα.
Profile Image for philosophie.
697 reviews
February 6, 2016
Η πρώτη μου επαφή με τη γραφή του Τσίρκα, το πρώτο μέρος μιας ανολοκλήρωτης τριλογίας.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικό έργο, χρονικό της περιόδου της αποστασίας του 1965, θέμα για το οποίο δε γνώριζα απολύτως τίποτα. Ενώ οι χαρακτήρες δεν πρόλαβαν να εξελιχθούν και έτσι δεν ενδιέφεραν ιδιαίτερα, εκτός ίσως από τη Ματθίλδη, της οποίας η ζωντάνια της νεανικής ηλικίας ήταν μεταδοτική, η πλοκή κρατούσε αμείωτη την αγωνία, ενώ τα γεγονότα αναλύονταν με τρομερή λεπτομέρεια.
Αξίζει να διαβαστεί, κυρίως για το βάρος της μνήμης μιας εποχής που σημάδεψε την πολιτική πορεία της χώρας.
Profile Image for foteini_dl.
568 reviews166 followers
October 8, 2025
12-13 χρόνια μετά την πρώτη φορά που διάβασα αυτό το βιβλίο, μέρος μίας άτυπης, ανολοκλήρωτης τριλογίας, και έχοντας πλέον καλύτερη επαφή με την Ιστορία από τότε, μπορώ να πω ότι η περιγραφή της διαδήλωσης όπου σκότωσαν τον Σωτήρη Πέτρουλα και η κηδεία του που ακολούθησε είναι... ας πούμε ότι ο Τσίρκας ήξερε ποιες λέξεις να επιλέψει και πού ακριβώς να τις τοποθετήσει για να μας μεταφέρει, έστω νοερά, σε εκείνες τις ταραγμένες μέρες των Ιουλιανών στην Αθήνα, την "πιο ανοιχτή πόλη του κόσμου".

Αν σκεφτούμε τις αναφορές του συγγραφέα σε γνώριμα πρόσωπα ("Μητσοτάκη, κάθαρμα", διαβάζεις σε κάποιο σημείο) και καταστάσεις όπως διαφθορά, παρακμή, βία και καταστολή, ακόμα και την έκφραση της άποψης "τι Δεξιά, τι Αριστερά, ο άνθρωπος είναι παντού θηρίο για τον άνθρωπο", that's your sign ότι η Χαμένη άνοιξη, έστω και ατελής, κατάφερε να ξεπεράσει την εποχή της και να αγγίξει το σήμερα. Μακάρι να μην το έκανε.
Profile Image for Ioannis Savvas.
339 reviews50 followers
February 14, 2013
Η χαμένη άνοιξη είναι το πρώτο μέρος της ανολοκλήρωτης τριλογίας Δίσεχτα χρόνια του Στρατή Τσίρκα, αλλά τελικά αποτελεί το κύκνειο άσμα του. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη Ωροσκόπιο και Κλεψύδρα. Τα κύρια πρόσωπα του βιβλίου, ο Αντρέας, η Φλώρα και η Ματθίλδη, μπλέκονται σε ένα γαϊτανάκι έρωτα, πολιτικής και παράνοιας. Η αφήγηση δυνατή, με ένα ιδιαίτερο ύφος από τη μέση περίπου του βιβλίου, όταν αναφέρεται στη Φλώρα, η οποία οδεύει ολοταχώς προς την τρέλα, αφού πλέον δεν μπορεί να κάνει το γλάρο μέσα στο κεφάλι της να ησυχάσει. Ειδικά το κεφάλαιο ΧΙΙΙ είναι συνταρακτικό! Όλη η ιστορία δίνεται ως χρονογράφημα των Ιουλιανών του 1965 και καταλήγει στην κηδεία του Σωτήρη Πέτρουλα, με ένα κρεσέντο συναισθημάτων που ξεχειλίζουν την ψυχή.

Πέρα από την πολιτική τοποθέτηση του βιβλίου, πρόκειται για ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό δημιούργημα, με πολύ έντονο ρυθμό και αριστουργηματική αφήγηση.
Profile Image for Crazytourists_books.
639 reviews67 followers
May 8, 2023
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο για τα τα γεγονότα που άνοιξαν το δρόμο για τη Χούντα του '67, την αποστασία, την εμπλοκή των αμερικάνων και του παλατιού στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, τη δολοφονία του Πέτρουλα.
Το αρνητικό του βιβλίου κατά τη γνώμη μου, ήταν το μυθοπλαστικό του κομμάτι. Άνευρη ιστορία, αδιάφορη.. Δε θα με ενοχλούσε καθόλου αν έλειπε..
(3.5 αστεράκια στην πραγματικότητα)
Profile Image for Eva.
417 reviews31 followers
April 20, 2021
Μια ανολοκλήρωτη τριλογία το μεγαλύτερο "κι αν;" της ζωής μου; Μπορεί...
Profile Image for Lazaros Karavasilis.
264 reviews63 followers
July 30, 2023
Δυσκολεύτηκα πολύ να σκεφτώ τι ακριβώς μπορώ να γράψω για αυτό το βιβλίο.
Στην πορεία της ανάγνωσης μου σκόρπιες σκέψεις εκδηλώνονταν σε δευτερόλεπτα για να χαθούν μέσα στη ροή της γραφής του Τσίρκα. Γιατί δεν είναι εύκολο να γράψεις για ένα μεγάλο έργο, με μεγάλους πρωταγωνιστές και με πολύ βαριά ιστορία.

Ο Τσίρκας, αφηγείται τα γεγονότα των Ιουλιανών του 1965 μέσα απο τους χαρακτήρες της εποχής, με επίκεντρο τον Ανδρέα, επαναπατρισμένο πολιτικό πρόσφυγα και την Φλώρα, μια αμερικανίδα που ζει στην Ελλάδα. Ωστόσο, όπως σημειώνει και ο Μάριο Βίτι, ο αληθινός πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι η ίδια η Ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας. Θέλοντας και μη, οι πρωταγωνιστές δεν έχουν καμία άλλη επιλογή απο το να παραδωθούν στις προσταγές της Ιστορίας και να αφήσουν να τους παρασύρει. Όπως κάνει και το σύνολο του ελληνικού λαού που τον βλέπουμε μέσα απο τα μάτια των δύο πρωταγωνιστων. Ένας λαός που δεν ήθελε τίποτα παραπάνω απο αληθινή δημοκρατία κόντρα στο Παλάτι και στα ξένα συμφέροντα.

Η κομβικότητα της στιγμής του 1965, όχι μόνο παρουσιάζεται άρτια απο τον Τσίρκα, αλλά φανερώνεται και ως μια στιγμή μεταίχμιο μεταξύ των γεγονότων της δεκαετίας του 1940 και της Μεταπολίτευσης. Με αυτό τον τρόπό, το βιβλίο αποκτά χαρακτήρα μυθιστορηματικού χρονικογραφήματος που όχι μόνο εισάγει τον αναγνώστη στο ελληνικό μεταπολεμικό πλαίσιο, αλλά τον κάνει μάρτυρα και νοητό συνοδοιπόρο των γεγονότων του 1965.

Διαβάζοντας το στο σήμερα, διαπίστωσα με μεγάλη μου θλίψη και απογοήτευση πως αρκετά απο τα γεγονότα του τότε μπορούν να βρεθούν στο σήμερα (αστυνομική καταστολή, παρακράτος, παρακολουθήσεις, κτλ.) και αναρωτιέμαι αν η Χαμένη Άνοιξη που ψάχνουν οι πρωταγωνιστές του βιβλίου είναι ένα γεγονός που αναζητούμε συνέχεια και που ξεπερνά την στιγμή απο το 1965 μέχρι την Μεταπολίτευση.

Η Χαμένη Άνοιξη δυστυχώς αποτελεί το πρώτο μέρος μιας τριλογίας που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Μας δίνει όμως ξεκάθαρα το στίγμα του ύφους που θα ακολουθούσε, καθώς και τα θέματα που θα συζητούσε ο Τσίρκας. Μπορούμε μόνο να φαναταστούμε τι θα σήμαινε αυτό για την μεταπολιτευτική ελληνική λογοτεχνία.
Profile Image for Δημήτρης Κώτσος.
617 reviews29 followers
June 3, 2018
Ο Τσίρκας με τη μοναδική γραφή του περιγράφει τα ταραγμένα χρόνια της δεκαετίας του 60 και συγκεκριμένα των Ιουλιανών.Ένα ιστορικό ντοκουμέντο που καταγράφει το κλίμα εκείνης της περιόδου και τη βία που υπήρχε στο κόσμο που αντιδρούσε.
Συγκλονιστικό βιβλίο μ'άρεσε πάρα πολύ!!!
Profile Image for Andrew.
205 reviews16 followers
April 22, 2025
Πέραν του αυτονόητου συγκινησιακού βάρους που φέρει ένα τέτοιο (πολιτικό) μυθιστορήμα (η δολοφονία του Πέτρουλα, τα Ιουλιανά, ο Παπανδρέου και το διμέτωπο, οι Αποστάτες, οι μετεμφυλιακές νευρώσεις των αριστερών &λπ) a priori, το βιβλίο ετούτο ξεκρίνεται απ' όλα τα άλλα πολιτικά μυθιστορήματα που σωρηδόν γράφονταν και ξαναγράφονταν στην Ελλάδα, που χειμαρρώδικα κυκλοφορούσαν από αριστερούς και στρατευμένους γραφιάδες, όχι μόνον ένεκεν του σωστού και επιδέξιου χειρισμού του λεπτού ιστορικού θέματος, δεν είναι ένα μυθιστόρημα σοβαροφανές, γνωρίζ��ι και από χιούμορ, και από πρόκληση, παρά τον σποραδικό στόμφο που εκχύνεται απ' τις ευανάγνωστες σελίδες του, μα πολύ περισσότερο για την αφηγηματική ριζοσπαστικότητα, που συγχωνεύει το λαϊκό μυθιστόρημα με το μοντερνιστικό κανόνα, με καταφανείς επιρροές από μπήτνικ (οι ρητές αναφορές σε κουλτούρα ελευθεριακού σεξ και ναρκωτικών ξεσπασμάτων των περιθωριακών διανοούμενων), Φόκνερ (Light in August, As I Lay Dying) και Πάσσος (USA Trilogy) ή Ντέμπλιν...
Το ωραιότερο, ίσως, αλληγορικό σημείο του βιβλίου, ότι είναι αναμεσίς αυτουνού του ιστορικού ολέθρου, ότι κεντρικά αυτουνού του αδήριτου σημείου καμπής της ελληνικής ιστορίας, εν μέσω αυτής της αιμόφυρτης πορείας προς την χούντα, εκείνα τα ζοφείδελα χρόνια όπου ενώσω μαγειρευόταν νέος φασισμός οι Έλληνες εισέτι ανάρρωναν ψυχοκοινωνικά απ' τον εμφύλιο, κεντρικά βρίσκεται ένας ανολοκλήρωτος, ατελέσφορος έρωτας, ανάμεσα σε δυο χαρακτήρες χαρακτηριστικά τραυματισμένους, έκαστος δια ιδίους λόγους...
Profile Image for Foteini.
60 reviews1 follower
August 26, 2020
Η Χαμένη Άνοιξη είναι η αρχή μιας τριλογίας που δεν τελείωσε ποτέ (τι απώλεια..) και είναι επίσης μια απόδειξη ότι κάποτε υπήρχαν άνθρωποι με πολιτική συνείδηση, έτοιμοι να θυσιάσουν ζωή, δουλειά, οικογένεια για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια χωρίς κανένα αντάλλαγμα. Μέγας Τσίρκας που καταστρώνει ερωτικές ιστορίες με πολιτικό ντεσού και πέντε αστέρια γιατί είχε τα κότσια να καταπιαστεί με θέματα που ακόμα και σήμερα θεωρούνται λεπτά και ευαίσθητα και πρέπει να κοκκινίζουμε από πολιτική ορθότητα στο άκουσμα της λέξης μπάτσου και χαφιέ...
Profile Image for Miltiadis Michalopoulos.
Author 1 book59 followers
August 30, 2020
πρόκειται για ένα βιβλίο με έντονη πολιτική χροιά. Αναφέρεται στα γεγονότα του Ιουλίου 1966, τα περίφημα "Ιουλιανά". Είναι έντονα χρωματισμένο από τις πολιτικές πεποιθήσεις του συγγραφέα, και διαπνέεται από την βεβαιότητά του ότι η ιστορία θα τον δικαιώσει. Ωστόσο, και παρά τη ζωντάνια και το γλαφυρό του ύφος, το βιβλίο αυτό φαντάζει σήμερα τόσο παρωχημένο ! Ιδιαίτερα προς το τέλος, αυτός ο ξαφνικός ύμνος στον αγωνιστή Σωτήρη Πέτρουλα, είναι τόσο μα τόσο άσχετος με το υπόλοιπο βιβλίο, ώστε δίνει την εντύπωση ότι προστέθηκε βιαστικά για να δώσει διέξοδο στην αμηχανία του συγγραφέα που δεν ήξερε πώς να τελειώσει αυτό που άρχισε. Αν κανείς συμμερίζεται τις πολιτικές αντιλήψεις του Τσίρκα, το βιβλίο αυτό θα τον αγγίξει, αφού μέσα από τις σελίδες του θα σεργιανίσει τις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας, όπου θα δει τον Βάρναλη να τα πίνει στην αγαπημένη του ταβέρνα, θα αναγνωρίσει πολλές μεγάλες μορφές της αριστεράς και θα ακούσει τον αχό του πλήθους που διαδηλώνει για την ελευθερία στην πλατεία Συντάγματος και μπροστά στο μπαλκόνι του Γέρου της Δημοκρατίας ... Για εκείνον όμως που διαφωνεί με τις πολιτικές απόψεις του συγγραφέα, το βιβλίο είναι από αδιάφορο έως εκνευριστικό, όπως το κρώξιμο εκείνου του γλάρου στο κεφάλι της Φλώρας...
Profile Image for Alexis Karahalios.
9 reviews4 followers
January 20, 2016
Θεωρώντας τις Ακυβέρνητες Πολιτείες ως το σημαντικότερο λογοτεχνικό επίτευγμα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ανυπομονούσα να πιάσω τη Χαμένη Άνοιξη. Όμως η πραγματικότητα διέψευσε τις προσδοκίες μου... Οι λογοτεχνικές αρετές του βιβλίου είναι ελάχιστες (εκτός αν θεωρούμε ότι το «κρο» αποτελεί δείγμα μοντερνιστικής γραφής), τα κλισέ αφόρητα και η γραφή ρηχή και επίπεδη. Ο Τσίρκας «στέρεψε» μετά τις Ακυβέρνητες Πολιτείες.
Profile Image for Kostas 78.
75 reviews18 followers
September 26, 2016
Kalo, alla de me synephre opws h Trilogia.

Pollh Istoria alla ''ligh'' mythoplasia, kati pou leitourgei se baros tou logotexnikou stoixeiou kata th gnwmh mou.
O Koumantareas me ton ''Wraio Loxago'' aggikse to thema tou taragmenou '65 me polly pio poihtiko tropo, mallon giati htan pio apostasiopoihmenos politika.
Profile Image for Nick.
56 reviews26 followers
June 8, 2013
Μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος ο Τσίρκας δίνει ένα ζωντανό χρονικό και ταυτόχρονα την ατμόσφαιρα, τις ιδέες, τις ελπίδες και τα συναισθήματα του Ιουλίου του 65. Το γράψιμο του παρασέρνει και σιγά σιγά σε βάζει μέσα στους δρόμους της Αθήνας του 65. Πραγματικά αξίζει.
Profile Image for Nancy Siouri.
27 reviews22 followers
March 17, 2014
Υπέροχο. Ακόμη και η απογοήτευση που ξέρεις ότι περιμένει τους ήρωες, δεν το καθιστά λιγότερο γοητευτικό. (και σαν χαζορομαντική θα σκάσω για τον υπέροχο συνδυασμό Ανδρέα-Φλώρας που δεν ευόδωσε, αντίθετα αυτός προτίμησε την ξενέρωτη μελαχρινή της διπλανής πόρτας.. Τι να λέμε τώρα;)
Profile Image for Stratos.
979 reviews124 followers
March 30, 2015
Αποτύπωσε μια εποχή γεμάτη γεγονότα που επηρέασαν την ιστορία του τόπου μέσα από "ακραία" και εξεζητημένα πρόσωπα...
Profile Image for Maria’s bookshelf.
70 reviews
January 19, 2024
Γραμμένο το 1976 περικλείει αφηγηματικά την πολιτική κρίση που αποτυπώθηκε στα Ιουλιανά του 1965. Ένα έργο που πάλλεται μεταξύ του ερωτικού, του ανθρώπινου, της ιστορίας και της κοινωνίας.

Το μυθιστόρημα περιγράφει μέρα προς μέρα τα γεγονότα του Ιουλίου 1965, ιδωμένα από δυο πλευρές, μέσα από την αφήγηση της Φλώρας και μέσα από την εξομολόγηση του Ανδρέα. Για όσους γνωρίζουν τις ιστορικές αυτές συνθήκες είναι μια αφορμή να τις θυμηθούν. Όσοι τα αγνοούν, θα ήταν καλό προτού αρχίσουν το βιβλίο να αποκτήσουν μια εικόνα για να μπορέσουν να παρακολουθήσουν.

Η Χαμένη Άνοιξη προσπάθησε να φέρει στο προσκήνιο μέσα από τις προσωπικές ιστορίες και βιώματα των λογοτεχνικών ηρώων το πολιτικό, κοινωνικό και ιστορικό υπόβαθρο της εποχής θέτοντας αμείλικτα ερωτήματα για τα βαθύτερα αίτια που τα προκάλεσαν και φέρνοντας στο προσκήνιο τον αγώνα του ανθρώπου να χαράξει το ατομικό και συλλογικό του πεπρωμένο του απέναντι στα ρεύματα της ιστορίας που τον παρασέρνουν.

Επρόκειτο για μια εποχή φοιτητικών αγώνων, έντονης πολιτιστικής κίνησης, ανόδου νέων πολιτικών δυνάμεων και μέριμνας για τους αγρότες. Επρόκειτο όμως ταυτόχρονα για μια εποχή πολιτικής αστάθειας, έντονης ανάμειξης του βασιλιά στην πολιτική ζωή, ξενικής οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης που άνοιξε το δρόμο στην αποπομπή του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου και στο διορισμό των κυβερνήσεων Αθανασιάδη Νόβα, Τσιριμώκου και Στεφανόπουλου. Η προσπάθεια μικροπολιτικής συναλλαγής των πολιτικών δυνάμεων, η ξενική εξάρτηση και η προσπάθεια ελέγχου του στρατεύματος από το βασιλιά που επέτρεψε στις παραστρατιωτικές οργανώσεις να δρουν ανεξέλεγκτα είχαν ανοίξει το δρόμο για τη δικτατορία.

Λιτές περιγραφές, δημοσιογραφική αφήγηση, αναφορές στους σπουδαίους Έλληνες της εποχής, ιδιαίτερα στον Γιώργο Σεφέρη. Το πιο χαρακτηριστικό σημείο είναι η περιγραφή της διαδήλωσης που κόστισε την ζωή στον Σωτήρη Πέτρουλα καθώς και της κηδείας του που ακολούθησε.
Profile Image for Irini Gergianaki.
453 reviews31 followers
May 10, 2022
Έντονα πολιτικοποιημένο, εξαιρετικό για να πάρεις πληροφορίες για την εποχή πριν τη Χούντα. Από πλευράς μυθοπλασίας μάλλον κουραστικό, έδινε ελπίδες στην αρχή ότι θα διαβάσει κανείς για ένα μεγάλο Έρωτα ο οποίος χάνεται τόσο άδοξα αφήνοντας ένα κενό στην ιστορία. ΟΚ θα μπορούσε να συμβεί στη Ζωή αλλά στην λογοτεχνία ο Ερωτας έχει κάθε δικαίωμα να βρει το δρόμο του. Περισσότερο σου δίνει την εντύπωση της αυτοβιογραφίας ή έστω μιας ιστορίας με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Συνολικά είναι ένα καλό κείμενο, σημαντικό, θίγει μια σημαντική περίοδο ιστορικά και πολιτικά της χώρας. Έχει ψήγματα μεγάλης λογοτεχνίας αλλά κάτι σαν να έχει τιθασεύσει την πένα και δεν αφέθηκε να γίνει το αριστούργημα που θα περίμενε κανείς από τον γνωστό από άλλα συγγραφέα.
Profile Image for Elena Sk.
2 reviews1 follower
August 23, 2018
Από τα καλύτερα που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια. Απορώ με την παράλειψή μου, να το διαβάσω νωρίτερα.
Profile Image for Jason.
235 reviews10 followers
July 2, 2022
Το δίαβασα, όπως και οι πιο πολλοί, μετά τις Ακυβέρντητες Πολιτείες, με εξαιρετικά μεγάλες προσδοκίες. Δεν απαγοητεύτηκα αλλά σίγουρα δεν ενθουσιάστηκα. Εκτός από την αναπόφευκτη σύγκριση το βιβλίο αυτό έχει και το μείον ότι ανήκει σε μια τριλογία που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Συνεπώς είναι δύσκολο να το αξιολογήσει κανείς δίκαια. Είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να γνωρίσει κανείς την περίοδο των Ιουλιανών από την κοινωνική πλευρά.
Profile Image for Dimi.
7 reviews12 followers
September 4, 2018
"...Αυτός είναι ο πρώτος νεκρός της καινούργιας γενιάς. Κι άκουσε να σου πω, τα λέγαμε μέσα στο πούλμαν που ναυλώσαμε, παλιοί Ελασίτες από τη Λιβαδειά και τα περίχωρα: Τούτη η γενιά μπορεί να ξεπεράσει και τη δική μας. Γιατί; Εσύ ρωτάς γιατί; Δεν ξέρω. Ίσως γιατί διαβάζει περισσότερο, γιατί έμαθε να σκέφτεται μόνη της και να κρίνει. Μπορεί, λέω, δε σου το δίνω γραπτώς."
Profile Image for Electravox.
114 reviews2 followers
April 25, 2019
Ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα τώρα τελευταία... για και περίοδο που στο σχολείο δεν διδάσκεται... απαγορευμένη; κρίμα πού δεν το διάβασα νωρίτερα, στα φοιτητικά μου χρόνια.... αξίζει να το διαβάσουν όλοι οι νέοι Έλληνες!
Profile Image for Judith.
Author 15 books132 followers
August 6, 2020
I love using novels like this in order to create vivid associations with history. "Η χαμένη άνοιξη" is one of the best of its kind.

Caveat: I read this as a foreigner and with no prior knowledge of the events of the Apostasia. As such it was definitely one of the hardest foreign language books I've ever read (the author sprinkles in Katharevousa and often leaves out quotation marks) but also one of the most rewarding. The language is quite beautiful and the story is masterfully done.

The author's goal clearly was to give us an impression of the history of the time, so the decision to completely forego an objective narrator and rely 100% on the 1st person perspectives of a few youths in Athens definitely makes it a challenging mission, but doubly rewarding for the reader. We never get the historic events as a contiguous whole or in the form of objective snippets, but only in the form of conversations between friends, rumours, older people's recollections, newspaper headlines or press releases, overheard phone calls, government announcements, slogans at demonstrations, poems, and of course the action of the book itself. This provides the experience of living it, with all the uncertainty of Greeks at the time. Especially if, like me, you come into it without a prior idea of what happened. It was delightful.

I really hope this will get translated to English, so that some of my friends who don't understand Greek can read it.
Profile Image for Νίκος Vitoliotis).
Author 6 books60 followers
December 12, 2025
Καλογραμμένο, όσον αφορά τη γλώσσα και το ύφος, χάνει λίγο, κατά τη γνώμη μου, εκεί που προσπαθεί να αφηγηθεί σε δεύτερο πρόσωπο, μοιάζει επιτηδευμένα (νέο)μοντερνιστικό, είναι κάτι που ο Τσίρκας το είχε κάνει και πιο πριν, στην τριλογία των Ακυβέρνητων Πολιτειών.
Όσον αφορά την πλοκή, αυτή είναι σχεδόν απλοϊκή και μοιάζει με το εξ ανάγκης φόντο προκειμένου το πολιτικό μανιφέστο του Τσίρκα να λάβει τη μορφή μυθιστορήματος. Αυτό είναι κατ' εμέ, το βασικό του μειονέκτημα. Το έργο δεν έχει απλώς πολιτική χροιά, είναι κομματικά στρατευμένο και απευθύνεται κατά βάση σε συγκεκριμένο κοινό. Η οπτική είναι σαφώς μονόπλευρη (δεν λέει σχεδόν τίποτα για το τι είδε ο πρωταγωνιστής π.χ. στο Μπούλκες ή την Τασκένδη και βάζει το παιδομάζωμα του εμφυλίου σε εισαγωγικά), ωστόσο, επειδή καλύπτει μια τραγική περίοδο της πολιτικής μας ζωής, δεν είναι κακό να διαβαστεί ακόμα και από όσους δεν συμφωνούν με τα πιστεύω του συγγραφέα: κάποιος που τον ενδιαφέρουν τα ιστορικά γεγονότα θα βρει αρκετό υλικό για μελέτη από ένα έργο που μπορεί να μην είναι ιστορικό μυθιστόρημα, λόγω της πολύ μικρής απόστασης μεταξύ των γεγονότων και της συγγραφής του, αλλά μπορεί να σταθεί ως μαρτυρία, έστω και από συγκεκριμένη οπτική.
Profile Image for Mengrelaos.
161 reviews2 followers
August 2, 2024
Τα δίνω τα 5 αστέρια. Διότι κάποια στιγμή της ανάγνωσης φαίνεται πόσο έξυπνη ιδέα ήταν να χρονογραφηθουν τα "Ιουλιανά" καθώς το βιβλίο ακολουθεί τις σχέσεις του Ανδρέα και της Φλώρας.

Ο λιτός και συνεκτικός λόγος του Τσίρκα μου φαίνεται πολύ δουλεμενος. Ο συγγραφέας αλλάζει τρόπο αφήγησης ανάλογα με το χαρακτήρα που αφηγείται το συγκεκριμένο κεφάλαιο. Στο "Ωροσκόπιο", μόνο ο Ανδρέας αφηγείται στο πρώτο πρόσωπο, ενώ η ιστορία της Φλώρας είναι στο τρίτο. Στην "Κλεψύδρα" και η Φλώρα πλέον παίρνει το πρώτο πρόσωπο και μάλιστα με ιδιαίτερη αφήγηση, συχνά δίχως σημεία στίξης, ένας χείμαρρος λέξεων που αντικατοπτρίζει την ψυχική κατάσταση της Φλώρας.

Όπως έχουμε δει και από τις καλές γραφικές νουβέλες, με τέτοια χρονογραφήματα μπορεί να διδάσκεται θαυμάσια η ιστορία.( Ειδικά όταν σκέφτομαι πως δεν διδάσκεται αυτή η περίοδος στα σχολεία). Έστω και αν πούμε πως ο Τσιρκας παρέχει μόνο μια οπτική γωνία της χρονικής περιόδου και χρειάζεται να διαβάστει και κάτι άλλο για να είναι πιο αντικειμενική η κάλυψη των γεγονότων. Ένα βιβλίο που παραμένει πλέον σύγχρονο και καίριο.

Τα εύσημα.
Profile Image for Nikolas Banos.
105 reviews26 followers
March 26, 2020
Η χαμένη άνοιξη είναι η πρώτη μου επαφή με την γραφή του Τσίρκα. Δεν γνωρίζω κατά πόσο αυτό ήταν σοφή επιλογή θα δείξει η ιστορία. Έμεινα ιδιαίτερα εντυπωσιασμένος από το πώς ενσωματώνει ο δημιουργός τις ζωές των ηρώων στα Ιουλιανά γεγονότα αλλά και από το ότι εκφράζει και υποστηρίζει - σωστά - τις απόψεις του για το πολιτικό γίγνεσθαι της εποχής. Τρία αστέρια - παρόλο που ποιος είμαι εγώ για να κρίνω τον Τσίρκα - γιατί ένιωσα πως δεν εμβαθύνει στους χαρακτήρες των ηρώων - κάτι που μάλλον θα γινόταν στην υπόλοιπη τριλογία - και γιατί δυσκολεύτηκα αρκετά να παρακολουθήσω τα Ιουλιανά γεγονότα, θέμα του οποίου δεν γνωρίζω λεπτομέρειες. Ωστόσο θεωρώ πως είναι αρκετά διδακτικό, ειδικά για κάποιον που δεν γνωρίζει την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο της Ελλάδας.
Profile Image for Στέλιος.
27 reviews9 followers
May 12, 2024
Το τραγούδι του τέλους του βιβλίου Σωτήρης Πέτρουλας
Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
σε πήρε ο Λαμπράκης σε πήρε η Λευτεριά
σε πήρε ο Λαμπράκης σε πήρε η Λευτεριά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μας καλούνε

Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
αηδόνι και λιοντάρι βουνό και ξαστεριά
αηδόνι και λιοντάρι βουνό και ξαστεριά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μας καλούνε

Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
οδήγα το λαό σου οδήγα μας μπροστά
οδήγα το λαό σου οδήγα μας μπροστά
Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε
τα γαλάζια μάτια του μας καλούνε

Σωτήρη Πέτρουλα, Σωτήρη Πέτρουλα
4 reviews
September 2, 2024
Πρωτη επαφη με τον Τσιρκα. Αρκετα πολιτικο, το οποιο μου αρεσε.
Ελειπε καπως η λογοτεχνικη αφηγηση και η αναπτυξη των χαρακτηρων, καθως και τα πολλα ονοματα (σχετικα ασημαντα) καπως μπερδευαν την ιστορια.
Δεν ειναι οτι σημαντικοτερο θα διαβασεις ποτε αλλα ειναι μια καλη αρχη για να καταλαβεις τα 60'ς στην Ελλαδα.

Απο ενα σημειο και μετα ηθελα απλα να τελειωσει να παμε παρακατω, με την δολοφονια του Πετρουλα στις τελευταιες σελιδες καπως με ξυπνησε μιας και ηταν εμφανως βιωματικα και συναισθηματικα γραμμενο με αρκετη ζωντανια.

3.5 αστερακια
Profile Image for Natalia Natsika.
11 reviews1 follower
March 24, 2019
Δεν ξέρω γιατί δεν είχα διαβασει Τσίρκα μέχρι τώρα. Αυτό το βιβλίο με συνεπήρε, με συγκίνησε, με έκανε τόσες φορές να ανατριχιάσω, αλλά και να ταυτιστώ. Με τη Φλώρα, για προσωπικούς λόγους, με τις πολιτικές καταστάσεις και εμπειρίες, για πολιτικούς και προσωπικούς λόγους, με τους δρόμους της Αθήνας όπου εκτυλίσσονται τα γεγονότα. Εκπληκτικό από όλες τις απόψεις, και μία συμπυκνωμένη αποτύπωση πρόσφατων καθοριστικών ιστορικών γεγονότων.
Displaying 1 - 30 of 50 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.