Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić

by Przemysław Wielgosz

Przywykliśmy do interpretacji rasizmu jako zestawu stereotypów i uprzedzeń. Przemysław Wielgosz proponuje znacznie głębszą analizę tego zjawiska, poszukując jego korzeni w długiej historii narodzin i ekspansji kapitalizmu. W fascynującej książce łączy dwie, rzadko rozpatrywane razem perspektywy: lokalną, odnosząca się do pańszczyzny i późniejszego "urasowienia" klasy ludowej w naszej części Europy, oraz globalną, związaną z rozwojem niewolnictwa i "wynalazkiem rasy" w basenie północnego Atlantyku. Poruszając się swobodnie między historią i współczesnością, odwołując się do badań z zakresu filozofii, socjologii i nauk ekonomicznych oraz - co przydaje książce nerwu - do znanych obrazów filmowych, autor pokazuje, jak kapitalizm "dzieli i rządzi", wytwarzając hierarchie i tożsamościowe przeciwieństwa, oraz jak antagonizuje grupy, które potencjalnie mogłyby mu się wspólnie przeciwstawić. W skali światowej rolę tę odgrywa, zdaniem autora, europocentryzm - w jego rozmaitych odsłonach i przebraniach: kradzieży historii, oświeceniowej filozofii, orientalizmu, kolonializmu i kulturalizmu.

Genres: Nonfiction, Polish Literature, Politics

336 pages, Paperback

First published November 17, 2021

Reviews

[Jowix · Rating 4 out of 5]

Kolejny, po "Mniej znaczy lepiej", ważny i mądry przyczynek do dekonstrukcji kapitalizmu. "Gra w rasy" jest przebogata w intersekcjonalną wiedzę, Wielgosz dość swobodnie porusza się między czasami, miejscami i dyscyplinami, dużo postuluje, ciekawie zbiera i łączy fakty. Zabrakło mi tylko nieco polotu w jego wywodzie, bywa niespójnie i językowo niezręcznie, ale to drobnostka wobec ogromu ważkich myśli.
Nie ma rozmowy o kapitalizmie bez rozmowy o rasizmie, dlatego trzeba to czytać i rozmawiać.

[Agnieszka Piskozub-Piwosz · Rating 5 out of 5]

Ależ bym chciała, żeby tę książkę czytano i o niej dyskutowano!
Może ma zbyt wiele wątków, może czasem w ramach tych wątków można by coś napisać dokładniej albo inaczej - ale na tym też polega jej potencjał: tworzy bardzo wiele dróg dojścia do swojego postulatu uniwersalizmu równości i solidarności intersekcjonalnej w obliczu uniwersalizmu nierówności, którym karmi się kapitalizm.
Polecam bardzo gorąco!

[Zuzanna Sosnowska · Rating 4 out of 5]

Bardzo ważne i słuszne spojrzenie na kapitalizm i kwestię rasizmu. Takiego podejścia do tematu w Polsce mamy mało, więc mega się cieszę, że taka książka powstała.
Może miejscami ilość treści i refleksji była przesadzona (a może to ja jeszcze nie jestem gotowa na pełne zrozumienie tematu), ale tak poza tym czytało się dobrze no i przede wszystkim wyniosłam z tej lektury masę wiedzy. Autor swobodnie porusza się po wielu epokach i tematach.
Teraz czuję się pewniej w dyskusji o rasizmie i istotności intersekcjonalności w kwestiach społecznych. Ciekawa, wartościowa książka. Polecam każdemu!

[Karolina Libront · Rating 5 out of 5]

Polecam. Udana krytyka kapitalizmu.

[Joanna · Rating 4 out of 5]

Czytało się to trudno, ale połączyło sporo kropek w głowie.

[Alicja · Rating 5 out of 5]

Brakująca strona ludowych historii Europy

[Karol · Rating 5 out of 5]

Bardzo przyjemnie napisana książka. Przemysław Wielgosz podchodzi kompleksowo do tematu rasizmu poprzez poruszanie problemów kolonializmu, kapitalizmu, kończąc na krytyce europocentrycznej historii i analizie współczesnych protestów. Każda osoba zainteresowana problemami tego świata znajdzie coś tutaj dla siebie.

[Tomek · Rating 4 out of 5]

Bardzo dobra książka, choć Wielgosz dość swobodnie skacze między tematami od feudalizmu po bośniackie protesty w 2014 w każdym rozdziale streszczając inną ważną książkę/tekst.

[Tomasz · Rating 4 out of 5]

Napisana przeciw, czy też na przekór polityce tożsamości, ale bez rytualnego deprecjonowania kwestii rasowych i etnicznych. Zamiast tego autor wnikliwie śledzi losy koncepcji rasy przez pryzmat relacji klasowych i rozwoju socjoekonomicznego globalnego kapitalizmu, pokazując przekonująco, jak "wynaleziono rasy" i jak zamyka się myślenie w szufladkach kulturalizmu, odwracającego uwagę od faktycznych źródeł nierówności. Solidnie podbudowana teoretycznie, książka w znacznej mierze przywołuje dyskurs nauk społecznych dotyczący eurocentryzmu i demitologizowania genealogii nowoczesności - to zaleta, bo daje poczucie, że autor nie jest zafiksowany na udowadnianiu tezy, ale na diagnozie i propozycjach rozwiązania problemu. Przy okazji Wielgosz kompiluje rozłożyste i często zawiłe teoretycznie koncepcje w przystępną, de facto publicystyczną formę.

[Sl · Rating 2 out of 5]

Duzo interesujacych watkow i faktow, bardzo ladnie udokumentowana glowna mysl ksiazki (kapitalizm dzieli by rzadzic, co chyba nie stanowi dla nikogo az takiej kontrowersji, aby opisywac to na kilkuset stronach? A moze sie myle i dla kogos jest to wciaz odkrywcze?). Niestety perly w tej ksiazce gina w zalewie mieszania skutkow z przyczynami i na odwrot, korelacji z wynikaniem przyczynowo-skutkowym, dobieraniem faktow pod teze i naciaganiem ideologicznym oraz pomijaniem analogicznego dobierania tam, gdzie wystepuja te same zaleznosci ale ich opisanie przeszkadzaloby w glownej tezie oraz zwyklych pomylek faktograficznych.

[mariuszowelektury · Rating 5 out of 5]

Dziel i rządź - ta rzymska maksyma zdaje się być dobrym opisem tego, jaki jest kapitalizm według Przemysława Wielgosza. Tanio wyprodukować, wydobyć, drogo sprzedać. Jak to osiągnąć? Trzeba podzielić świat na dwie części - oświecone centrum i uprzedmiotowione peryferie (ples, proletariusze, chłopi, niewolnicy, kobiety); europocentryzm i zacofana reszta świata. Kapitalizm musi sobie kogoś podporządkować, by osiągnąć zysk. Jeśli nie ma kogo, trzeba taką grupę wymyślić. Uzasadnieniem może być religia, kultura, mitologizacja rzeczywistości, danie możliwości awansu społecznego.
Kapitalizm jest konserwatywny - tworzenie podziałów uzasadnia względami historycznymi albo konserwuje biedę, tworzy przez to rezerwuar taniej siły roboczej, podkreśla różnicę (swój - obcy), wzmacnia antagonizmy. Dzięki temu nie dopuszcza się do rozwoju, utrzymuje status quo i czerpie korzyści.
Jest też liberalny - głosi wolność jednostki, tolerancję, prawo do różnorodności. Dzięki temu ludzie nie dostrzegają zmian własnościowych, ekonomicznych, pozornej swobody gospodarczej.
Fascynujący obraz historii Europy i świata ostatnich pięciuset lat przez pryzmat kapitalizmu, który zachowuje się jak kameleon. Ewoluuje, tworzy nowe zasady, wartości, ale jego istota pozostaje niezmienna.

[Dosia]

Od szczegółu do ogółu wyłania się potworny system, który zeżre i przetrawi wszystko.

Chyba największym zaskoczeniem było dla mnie to, że rasizm pod adresem Czarnych był skutkiem, a nie powodem, masowych wywózek z Afryki. Geneza uprzedzeń wobec Irlandczyków też nie była mi wcześniej znana.

Bedzie czytane jeszcze raz, tak za 1-2 lata, myślę, jak ułoży mi się jeszcze lepiej w głowie chronologia świata

[Patrycja Litewnicka · Rating 5 out of 5]

Przemysław Wielgosz dogłębnie analizuje temat rasizmu na podstawie wydarzeń historycznych z całego świata. To naprawdę świetna pozycja dla tych, którzy są zainteresowani tą tematyką.
I co najważniejsze, Wielgosz podkreśla, że korzenie rasizmu można odnaleźć w jakże dobrze nam znanej ekspansji kapitalizmu.

[ALIAKSEI PAVARAZNIUK · Rating 5 out of 5]

wreszcie ciekawa non-fiction książka. niebanalne myśli o tym, jak od zarania dziejów kapitalizm jest powiązany z rasizmem i szerzej, ksenofobią. oczywiście, że lektura ta jest bardzo lewicowa i wręcz momentami anarchistyczna, ale wartościowa, moim zdaniem.

[Igunia · Rating 4 out of 5]

Generator lewackiej paszy

[florunia · Rating 4 out of 5]

Właściwie podtytuł mówi wszystko. Polecam 🙂

[Gabriela Górska · Rating 5 out of 5]

Dużo ciekawych informacji. Ciekawa lektura. Wyczuwalny sznyt anarchisty ;)

[Weronika Krupa · Rating 5 out of 5]

Bardzo, bardzo dobra, wnikliwa książka.

[Iwo ⭐ · Rating 4 out of 5]

Bardzo ważna książka, choć miejscami dość wymagająca

[tea!!!!! · Rating 5 out of 5]

uważam, że KAŻDY powinien przeczytać

[Zmora · Rating 5 out of 5]

zajebiste

[Klaudia · Rating 4 out of 5]

Nareszcie ktoś mi ubrał w słowa to, co od dawna myślę, a to wszystko opakowane w 25 minut bibliografii i godzinę przypisów. Polecam każdemu.